Schoner water in sloten en plassen

Schoner water
in sloten en plassen
Maatregelen voor een betere
waterkwaliteit
We leven in een land vol water. Daar genieten we van.
We zwemmen, vissen, besproeien de tuin, varen in bootjes en
waarderen het uitzicht over water. Soms hebben we last van
het water. Bijvoorbeeld als er teveel regen in korte tijd valt,
waardoor de straten blank staan. Of als het water in onze
omgeving vervuild is of stinkt. In een dicht bevolkt land als
Nederland moeten we ervoor zorgen dat er voldoende ruimte
is voor water én dat het water in onze omgeving schoon
genoeg is. Over die zorg voor schoon water gaat deze
brochure. Want schoon water in onze leefomgeving is niet
vanzelfsprekend. Daar moeten we wel wat voor doen!
Er is al veel bereikt
In de jaren zeventig van de vorige eeuw was de kwaliteit
van het water om ons heen ronduit slecht. Sindsdien is er
al veel verbeterd. Er zijn regels gekomen voor het lozen van
afvalwater, gemeenten hebben hun rioolstelsels verbeterd
en het waterschap heeft meer en betere rioolwaterzuiveringsinstallaties gebouwd. Daarnaast is er gewerkt
aan de inrichting van de waterpartijen om ons heen. Als
We zijn er nog niet
je namelijk een aantrekkelijke omgeving voor planten en
dieren creëert, ontstaat er een evenwichtig leefmilieu.
Nog steeds zitten er te veel schadelijke stoffen in het water
En dat komt de waterkwaliteit ten goede.
om ons heen. Niet alleen in Nederland; in de andere landen
van Europa is dat net zo. Een Europese wet, de Kaderrichtlijn Water, verplicht nu de Europese landen maatregelen te treffen voor een betere waterkwaliteit.
Daarbij moeten deze landen samenwerken, want water
houdt zich niet aan landsgrenzen. Als een land niet meewerkt, heeft dat gevolgen voor de landen eromheen.
Omgekeerd heeft elk land natuurlijk ook profijt
van de maatregelen van de buurlanden.
Overigens combineren we de maatregelen voor
schoner water meestal met maatregelen die we
treffen om meer ruimte voor water te creëren.
Zo slaan we twee vliegen in één klap.
Samen werken aan water
In Nederland werken het Rijk, de provincies, de gemeenten
en de waterschappen samen aan de verbetering van de
waterkwaliteit. Ook agrariërs en milieuorganisaties denken
en werken mee. Voorbeelden van concrete maatregelen
treft u aan in deze folder. Misschien krijgt u er in uw
omgeving mee te maken.
Daarnaast kunt u zelf uw steentje bijdragen door op een
verantwoorde manier met het water in uw buurt om te
gaan. Hoe? Dat vindt u verderop in deze folder.
Evenwichtige natuur en schoner water gaan hand in hand
Veel maatregelen voor schoner water zijn erop gericht om
gevarieerde planten- en dierensoorten in het water te krijgen.
Waarom doen we dat?
Sloten met verschillende soorten waterplanten vormen een
aantrekkelijk leefgebied voor allerlei kleine waterbeestjes
en vissen. Samen zorgen die planten en dieren voor een
gezond leefmilieu in die sloot, waarbij voedselaanbod
en -verbruik met elkaar in evenwicht zijn. Dit komt
de waterkwaliteit ten goede. Voorbeelden van zulke
maatregelen zijn:
Natuurvriendelijke oevers aanleggen
Natuurvriendelijke oevers zijn flauw glooiende oevers. Op
zulke geleidelijke overgangen van land naar water groeien
allerlei oever- en waterplanten. Deze trekken verschillende
waterbeestjes en vissen aan. Een perfecte plek voor een
goede waterkwaliteit.
Sloten natuurvriendelijke onderhouden
Sloten moeten van tijd tot tijd ontdaan worden van
waterplanten, anders groeit de sloot dicht en kan het water
niet goed stromen. Maar daarmee verstoren we wel het
leefmilieu. Tegenwoordig laten we steeds vaker een
gedeelte van de begroeiing staan. Dit heeft een gunstig
effect op het leven in en rond het water.
Vispassages maken
We willen veel verschillende vissoorten in de sloten.
Dus moeten we ervoor zorgen dat de vissen zich kunnen
verplaatsen; om zich voort te planten en om voedselrijke
gebieden te bereiken. Stuwen en gemalen, die nodig zijn
voor het waterbeheer, vormen daarbij grote hindernissen.
Een vispassage kan het probleem oplossen, bijvoorbeeld
een vistrap. Naast de stuw of het gemaal worden dan
stenen neergelegd in de vorm van langgerekte traptreden.
Vissen kunnen dan stap voor stap tegen de stroom in
zwemmen en de stuw passeren. Hierdoor wordt hun
leefgebied groter.
Baggeren
In sloten, singels en grachten ontstaat na verloop van tijd
een dikke laag bagger op de bodem. Dat is een opeenhoping
van plantenresten, modder en gevallen blad. Ongeveer ééns
in de 15 jaar verwijderen we die laag bagger. Hierdoor
ontstaat niet alleen meer ruimte voor water maar ook
een schonere leefomgeving voor plant en dier.
Minder vies afvalwater
Verbeteren afvoer rioolwater
Als het heel hard regent, is het riool niet groot genoeg om
Een mens verbruikt water; daar valt niet aan te ontkomen.
al het regenwater samen met het vieze afvalwater naar
Maar we kunnen er wel voor zorgen dat ons afvalwater het
de zuivering af te voeren. Het riool loopt als het ware over.
milieu niet méér belast dan nodig is. Om dit te bereiken
Het gevolg is dat ongezuiverd rioolwater via een soort
nemen gemeenten en waterschap maatregelen:
nooduitlaatkleppen, overstorten genoemd, in sloten
stroomt. Dat is natuurlijk rampzalig voor de kwaliteit
Onkruid bestrijden zonder gif
van het water in die sloten. Maatregelen om dit te
Chemische stoffen zijn beruchte watervervuilers.
voorkomen zijn :
Dat is de reden waarom veel gemeenten onkruid niet
meer met chemische bestrijdingsmiddelen te lijf gaan,
Regenwater afkoppelen
maar milieuvriendelijke methoden toepassen.
Hoe minder regenwater
Bijvoorbeeld door onkruid langs openbare wegen weg
in het riool, hoe beter.
te stomen, te borstelen of te branden.
Dan blijft er voldoende
ruimte over om het vieze
afvalwater af te voeren
naar de zuivering.
Regenwater dat terechtkomt op daken of wegen
leiden we daarom liever
via regenpijpen en goten
rechtstreeks naar vijvers
of plassen. Het wordt als het ware ‘afgekoppeld’ van de
normale afvoer via het riool.
Rioolwaterzuiveringen verbeteren
Vuil water komt in het riool terecht en gaat naar een
rioolwaterzuivering om weer schoon gemaakt te worden.
Het water dat de zuivering verlaat, is redelijk schoon,
maar het kan nog beter. De komende jaren verbetert het
waterschap zes rioolwaterzuiveringen in het rivierengebied.
Daardoor komen er minder fosfaten en stikstof in de natuur
terecht.
aanleg van een bergbezinkbassin onder een weg
Bergbezinkbassins bouwen
Een bergbezinkbassin is een grote, ondergrondse bak
waarin tijdelijk overtollig rioolwater wordt bewaard,
bijvoorbeeld bij hevige regen. Als er weer voldoende
ruimte is in het riool, wordt het water alsnog afgevoerd.
Overstorten zijn dan niet nodig en het oppervlaktewater
raakt niet vervuild met rioolwater.
Zuiveringsmoerassen aanleggen
Op de plaatsen waar de kans bestaat dat toch behoorlijk
vuil water in rivieren of sloten terechtkomt, worden
zuiveringsmoerassen aangelegd. Hier groeien
moerasplanten die een gunstig klimaat bieden
voor bacteriën. Deze zetten afvalstoffen uit het
water om in voedingsstoffen. Zo wordt het water
op een natuurlijke manier gezuiverd.
Maatregelen door agrariërs en
andere ondernemers
Ook bedrijven dragen hun steentje bij. Belangrijk is om
ervoor te zorgen dat er niet te veel schadelijke stoffen
in het afvalwater terecht komen. Agrariërs, bijvoorbeeld,
doen al veel om te voorkomen dat meststoffen of
bestrijdingsmiddelen in het slootwater terecht komen.
Maar extra maatregelen zijn nog nodig. Voor agrariërs is
een apart overzicht met mogelijke maatregelen gemaakt.
Dit is op te vragen bij Waterschap Rivierenland.
Wat kunt u zelf doen voor schoner water?
Veel van de maatregen voor schoner water die in deze folder
genoemd worden, worden uitgevoerd door het waterschap
of de gemeenten. Maar wat kunt u zelf doen?
Let op met wat u door het riool spoelt
Al het afvalwater dat uit huizen of bedrijven komt, gaat
naar een rioolwaterzuivering om schoongemaakt te
dan nodig is. Schadelijke stoffen en vezeldoekjes horen
Woont u in een wijk met een gescheiden
rioolstelstel? Spoel dan geen sop op straat weg.
niet thuis in het riool.
Veel nieuwere wijken hebben een gescheiden rioolstelstel.
worden. Maar we moeten dat water niet viezer maken
Dat betekent dat het vuile afvalwater via een ander
buizenstelstel afgevoerd wordt dan het regenwater.
Afvalwater gaat naar de zuivering. Regenwater hoeft niet
naar de zuivering. Dat kan rechtstreeks naar sloten en
vijvers in de buurt. Bewoners moeten daar wel rekening
mee houden. Zo is het bijvoorbeeld niet goed als er
schoonmaakmiddelen samen met het regenwater in
de sloten terecht komen. Gooi uw emmer sop dus niet
op straat leeg, maar in de gootsteen of de wc.
Geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken
Voor het bestrijden van onkruid zijn diverse bestrijdingsmiddelen te koop. Maar deze middelen komen, samen
met regenwater, ook in het water in uw omgeving terecht.
En u kunt zich voorstellen dat de dieren en planten in de
sloot daar dood van gaan, net als het onkruid in uw tuin.
Zoek daarom naar een andere methode om onkruid te
bestrijden. Trek het met wortel en al uit of snijd het weg.
Waterschap Rivierenland
Postbus 599
4000 AN Tiel
Telefoon (0344) 649 090
www.waterschaprivierenland.nl
Deze brochure is mede mogelijk
gemaakt door de Provincie Gelderland.
Werken aan schoner water,
Niet teveel brood aan de eenden voeren
Eenden voeren is leuk. Maar voer ze niet meer brood dan
ze lusten. Want als er brood in het water achter blijft,
wordt het water troebel en vies en gaat het stinken.
Het is dan geen goede leefomgeving meer voor planten
en dieren.
Vissen niet bijvoeren
Veel hengelaars vergroten graag hun kans op visvangst
door lokaas in het water te gooien. Dat kan best. Maar
ook hier geldt: niet teveel voedsel in het water gooien.
Te veel voedsel maakt het water vies en verpest het
leefmilieu van de dieren en planten die er leven.
Tekst: Waterschap Rivierenland | Fotografie: Wim Vink, Waterschap Rivierenland
Ontwerp:
Het Lab Rivierenland
grafisch ontwerpers
BNO, Arnhem
| Druk:
de Rijn, Velp
| december 2007
Tekst:
Waterschap
| Fotografie:
Waterschap
Rivierenland
| Vormgeving:
Het Lab grafisch ontwerpers BNO, Arnhem | Druk: Thieme, Nijmegen
een schone taak voor ons allemaal