Zuid-Afrika - Seminarie Afrikaans

Zuid-Afrika: rafels aan de
regenboognatie
of
de onvoltooide revolutie
Rafels aan de regenboog
regenboog





Eenheid in verscheidenheid
Voortbouwend op de multiraciale traditie van
ANC met bondgenoten
Raciale minderheden horen ook in Zuid-Afrika
Maar: exclusief zwart-Afrikaans nationalisme
wordt steeds assertiever
Grote welvaartskloof is bedreiging voor raciale
harmonie
(Onoverbrugbare?) kloof
Een revolutie zonder verliezers?
geleidelijkheid
 machtsdeling
 machtsspreiding
 ‘ownership’
 Inclusief model:
nieuwe elites krijgen toegang tot macht
oude elites niet buitensluiten
..Maar….

welvaartskloof



Inkomen van blank huishouden is zes maal
hoger dan van een zwart huishouden (2011)
Zwart huishouden telt meer mensen, dus
verschil per hoofd is nog groter
In huidig tempo wordt deze kloof pas over 50
jaar gedicht, rond 2061.
Iedereen binnenboord
‘average whitey’
Twee gezichtspunten…
bevolking

50 miljoen inwoners:

79,5 % Afrikanen
9% blanken
9% kleurlingen
2,5% Indiërs



Een verenigd Zuid-Afrika: negen
provincies
Historisch ontwikkelingsmodel







Kapitaal-intensief
Arbeids-extensief
Begin van apartheid: tekort aan arbeid
Late fase van apartheid: groot
arbeidsoverschot
Trage verstedelijking (influx control)
Geen exit-optie naar de landbouw
Weinig informele sector
Sociale stratificatie: rijk-arm
Blank-Zwart
 Stad-Platteland
Nu:
Toegang tot betaald werk is cruciaal
Groeiende inkomensverschillen binnen zwarte
bevolking: ras en sociale klasse vallen niet
langer vanzelfsprekend samen.

Het cappucino - model


Onderkant is zwart
Bovenkant is wit, met een vleugje cacao
Mbeki 1998:
Zuid-Afrika bestaat uit twee naties:
• De ene natie is rijk, blank en gevoelloos
• De andere natie is arm, zwart en kwaad
Gelijke kansen: leveling the playing
field
Drie presidenten
samenvattend



Politieke transitie liep soepel
Zuid-Afrika is stabiel
Meer rechten en vrijheden voor iedereen
Maar:
niet meer gelijkheid
De onvoltooide revolutie
Kloof arm-rijk = blank-zwart?
Van raciale hierarchie naar sociale klasse


Van socialistische ideologie naar liberale
politiek

Globalisering: Zuid-Afrika als deel van de
wereldeconomie
ontwikkelingsmodellen

Nationalisatie: groei door herverdeling?

Liberalisering: vrije markt zorgt voor groei

Developmental state: staat als motor voor
ontwikkeling (Chinees model van staatskapitalisme)

De verzorgingsstaat; grenzen in zicht
Problemen







Hoge werkloosheid
AIDS
Criminaliteit
Landhervorming
Corruptie
Wel geld, maar onvoldoende capaciteit
Machtsstrijd in ANC: autoritaire
organisatiecultuur; nepotisme
werkloosheid







Groei is kapitaal-intensief, niet arbeidsintensief
Werkloosheid: 30- 40 %
1 van de 10 schoolverlaters vindt een baan
Loonpeil relatief hoog
Banenverlies: landbouw, mijnbouw, industrie
Flexi-werk: baan-onzekerheid
Banengroei: auto-industrie, dienstensector (toerisme)
Aanpak Aids
Verrijking elites
ANC verlamd door factiestrijd
Landhervorming stagneert
vorderingen







(bijna gratis) onderwijs voor armsten
(bijna gratis) gezondheidszorg
Sociaal vangnet
Rechtspositie vrouwen
Meer kansen voor vrouwen
Rechtsstaat: liberale, vooruitstrevende grondwet
Alle burgers zijn gelijk voor de wet: herstel van
menselijke waardigheid
Hoe krijgen de armen hun rechten?




Rechtbank, Constitutioneel Hof
Sociale bewegingen: huisvesting, land,
HIV/AIDS
Opstootjes: ‘service delivery protests’
Druk uitoefenen op ANC
of

Nieuwe politieke beweging stichten
2004: Developmental state



Banen door openbare werken
Rem op privatisering
Begin van verzorgingsstaat; sociaal vangnet
Maar ongelijkheid wordt niet minder:
Kloof tussen arm en rijk blijft even groot
Black Economic Empowerment

Groter aandeel voor zwarten in economie door:
voorrang voor achtergestelden in personeelsbeleid
• Voorrang bij aanbestedingen van overheid
(‘tenderpreneurs’)
• Spreiding van aandelenbezit
• Resultaat: kloof rijk-arm wordt niet kleiner, maar
zwarte elite+middenklasse groeien snel
•
Verkiezingen 2009
African National Congress 65,9%
264
Democratic Alliance (DA)
16,6 %
67
Congress of the People
(COPE)
7,4 %
30
Inkatha Freedom Party (IFP)4,5 %
18