Religieuze volwassenheid

Rituelen nader bekeken
Religieuze volwassenheid
Tekst: Karin Leeuwenhoek
Foto: Karin Leeuwenhoek (P1020087 Een 13-jarige jongen tijdens het joodse Bar Mitswaritueel)
Met name in de christelijke en joodse traditie zijn er belangrijke rituelen die de godsdienstige
volwassenheid van een gelovige markeren. In het protestantse christendom is dat de
Belijdenis, in de katholieke traditie het Vormsel en in de joodse traditie de Bar/Bat mitswa.
Zoon en dochter van het gebod
Bar Mitswa en Bat Mitswa betekenen letterlijk 'zoon van het gebod' en 'dochter van het
gebod'. Een joodse jongen wordt op 13-jarige leeftijd als spiritueel meerderjarig en als
verantwoordelijk voor de joodse wet beschouwd. Een meisje al met 12 jaar. Daar hoort een
ritueel bij waarin voor het eerst door hen uit de Tora (voor)gelezen wordt. Bij orthodoxe
joden gaat dit iets anders; vrouwen lezen in het orthodoxe jodendom namelijk niet in de Tora
en een meisje dat Bat Mitswa doet, leest tijdens die gebeurtenis een andere religieuze tekst
voor of bijvoorbeeld een gedicht. Na de plechtigheid is er meestal een feest met veel eten en
cadeaus.
Belijdenis
Ook het ‘Belijdenis doen’ in de protestantse kerk is een tegelijkertijd plechtige en feestelijke
gebeurtenis. Jantine Heuvelink, predikante van de Amsterdamse Oranjekerk, vertelt: ‘Je kunt
het gerust vergelijken met een huwelijk. Belijdenis doen betekent dat je in het openbaar, in de
kerkdienst, ten overstaan van God en mensen vertelt wat je gelooft. Dat kan door antwoord te
geven op vaste vragen of door een eigen tekst uit te spreken. Daarna kniel je en spreekt de
predikant een zegen uit. Het is prachtig om te zien en te horen wat het geloof voor mensen
betekent. En als je belijdenis doet, is dat ook een bevestiging dat je wilt horen bij de mensen
die samen de kerk vormen.’
Bewuste keuze
‘Tegenwoordig is het niet vanzelfsprekend om belijdenis te doen, in tegenstelling tot vroeger,
toen het “gewoon” was om op je 18e belijdenis te doen. Vandaag de dag is het een bewuste
keuze die mensen van 18, 40 of 73 zelf maken. Voor het ritueel wordt vaak een bijzondere
zondag gekozen, bijvoorbeeld met Pasen of Pinksteren. Pasen is van oudsher het feest waarop
gedoopt wordt en de gelovigen zo bij de geloofsgemeenschap gaan horen. Met Pinksteren
vieren we hoe de Heilige Geest van God mensen de eeuwen door en ook nu nog beweegt en
samenbindt.’
Te jong
‘Door het Vormsel wordt de Heilige Geest aan iemand gegeven, de persoon in kwestie wordt
aangesloten op Gods Geest,’ legt pastor Pierre Valkering van de rooms-katholieke Vredes- en
Rozenkransparochie in Amsterdam-Zuid uit. ‘Als volwassenen gedoopt worden, dan
ontvangen ze ook het Vormsel. In Nederland wordt het Vormsel nog vaak toegediend aan
kinderen tussen de 12 en 15 jaar. Veel te jong, vind ik. Want het Vormsel moet een eigen,
vrije keuze zijn voor God, geloof en kerk. Kinderen van die leeftijd zijn daar mijns inziens
gemiddeld nog niet toe in staat.’
Zegel
‘De toediening van het Vormsel bestaat uit handoplegging, gebed en zalving met chrisma,
door de bisschop of door een “gewone” priester. Daarbij wordt gezegd: “Ontvang het zegel
van de Heilige Geest, de gave Gods.” Dat op deze manier zichtbaar gemaakt wordt dat
mensen in alle tijden delen in Jezus’ Geest, dezelfde als die van God, vind ik iets prachtigs.’