een artikel - Digischool

PAROLES DE CLIP
Het gebruik van videoclips bij het onderwijs in het Frans
ter inleiding
In dit artikel wil ik kort iets vertellen over de lessen die ik de afgelopen periode heb
gegeven over Franse videoclips. Ik heb daarbij gebruik gemaakt van het lesmateriaal
dat verzorgd wordt door het Cavilam, een taleninstituut in Vichy en door TV5 op
internet ter beschikking wordt gesteld.
Het materiaal is naar mijn mening in hoge mate geschikt om een aantal leerdoelen te
bereiken. De reacties van de leerlingen waren in het algemeen erg enthousiast.
In het onderstaande ga ik achtereenvolgens in op het pedagogisch concept, het
gebruik van de website, de lespraktijk, en de leerdoelen. Tenslotte geef ik bij wijze
van voorbeeld van één clip de tekst en de bijbehorende vragen en opdrachten.
het pedagogisch concept
In de rubriek Enseignants omschrijft het Cavilam het pedagogisch concept als volgt.
Het leren van een levende taal mag zich niet beperken tot het leren van vocabulaire,
grammatica en feiten op het gebied van de cultuur. Hiervoor in de plaats wordt een
onderwijsstrategie voorgesteld die gericht is op het creëren van een affectieve relatie
van de leerlingen met de doeltaal. Men is zich daarbij expliciet bewust van het feit dat
de leerlingen in principe niet gemotiveerd zijn voor het leren van Frans. Hun
belangstelling zal eerst gewekt moeten worden. Het leren van een taal moet een
beroep doen op alle zintuigen. De videoclip past goed in dit concept. Natuurlijk speelt
het verbale element, de tekst, een belangrijke rol, maar daarnaast richten de muziek
en het beeld zich op de emoties. Bovendien wordt er contact gelegd met de levende
realiteit van de moderne Franse cultuur.
de praktijk
Vanzelfsprekend is de eerste stap het vinden van het benodigde materiaal. Dit
gebeurt via de pas vernieuwde website van TV5. Hieronder is aan dit onderwerp een
aparte paragraaf gewijd.
In principe wordt iedere zaterdagochtend op TV5 het programma Paroles de clip
uitgezonden. In dit programma, dat een kleine vijftien minuten duurt, worden drie in
het Frans ondertitelde clips uitgezonden. Van een daarvan wordt op de website van
TV5 een zogenaamde fiche pédagogique gepubliceerd. Deze fiches blijven
toegankelijk; het bestand bevat momenteel 83 fiches van 54 verschillende artiesten.
De fiches zijn opgebouwd uit de volgende onderdelen:
Mise en route: een introductie op het liedje. De opdrachten zijn open en
associatief van aard; zij richten zich op de eigen mening van de leerlingen met
betrekking tot het thema / de thema’s.
Avec le clip. Dit onderdeel bevat kijkopdrachten. De leerlingen wordt gevraagd
– in het Frans – te beschrijven wat ze zien.
Avec les paroles: vragen en opdrachten gericht op de tekst. Bij dit onderdeel is
het noodzakelijk dat de leerlingen over een gedrukte tekst beschikken. Het
gaat hier niet om het begrijpen van de tekst als geheel, maar meer om
interpretaties op woord- en zinsniveau.
Expression orale: spreekopdrachten
Expression écrite: schrijfopdrachten
Pour aller plus loin: extra informatie zoeken.
Op de fiche pédagogique kunt u (rechts boven aan de pagina) doorklikken naar de
uitgeschreven tekst van de clip en naar achtergrondinformatie over de artiest.
In het algemeen heb ik op de volgende manier gewerkt.
Ik begin met het uitdelen van de fiche pédagogique1. Vervolgens vertoon ik drie
Frans ondertitelde clips, waaronder die welke later in de les behandeld zal worden;
dit duurt ongeveer tien minuten. De leerlingen wordt gevraag hun waardering voor de
clips op hun werkblad te scoren en na een aantal weken een klassenhitparade op te
stellen. Op deze manier worden de leerlingen gemotiveerd actief te kijken en de tekst
te volgen.
Dan komt de clip die we gaan behandelen aan de orde. Voordat de clip nogmaals
wordt vertoond leest een leerling de vragen van de Mise en route voor; de leerlingen
vertalen deze vragen (soms met hulp van de docent) en beantwoorden deze
vervolgens individueel of in tweetallen. Dit gebeurt in het Frans of eventueel in
tussentaal, dat wil zeggen in het Frans, maar met de mogelijkheid het Nederlands te
gebruiken wanneer het Frans niet helemaal lukt. Daarna laat ik de antwoorden uit de
klas komen en eventueel komen deze op het bord te staan.
Een leerling leest de kijkvragen (Avec le clip) voor die vervolgens weer gezamenlijk
worden vertaald. Ze weten nu waar ze op moeten letten als ze de clip weer zien. Hun
aantekeningen zijn weer in het Frans of in tussentaal; in het algemeen krijgen ze de
gelegenheid om na het kijken antwoorden met elkaar te bespreken. Dan volgt weer
een klassikaal moment, antwoorden worden al dan niet op het bord gezet.
Het laatste onderdeel van de opdrachten die ik klassikaal behandel heeft betrekking
op de tekst (Avec les paroles) De werkwijze is dezelfde als bij het vorige onderdeel.
De overige drie onderdelen behandel ik niet klassikaal, maar de leerlingen kunnen
deze opdrachten gebruiken voor de diverse handelingsdelen.
Een extra mogelijkheid is nog de deelname aan een wedstrijd via de muziekpagina
van tv5. Deze wedstrijd wordt om de tien dagen vernieuwd. Een van mijn leerlingen
heeft zo een prachtige cd gewonnen, wat de motivatie natuurlijk behoorlijk ten goede
kwam.
De website
Het adres van de website is: www.tv5.org. Deze website is onlangs vernieuwd en
uitgebreid en volgens de leerlingen is het ook wel wat ingewikkelder geworden.
Enige uitleg is daarom noodzakelijk. Hier volgen de belangrijkste punten.
De startpagina presenteert zes rubrieken, elk door een kleur gemarkeerd:
programmes, informations, langue française, cultures du monde, musique en
jeunesse. Maar voor het gemak kunt u beter naar onder aan de pagina gaan waar u
in onopvallende letters zult zien staan: plan du site. Wanneer u daar op klikt, vindt u,
keurig onder elkaar gerangschikt, alle hoofd- en neven rubrieken terug. En
bovendien vindt u daar de rubriek Enseignants, die toegang geeft tot weer een
overzichtelijke pagina Paroles de clip, alsmede didactisch materiaal bij een groot
aantal gevarieerde programma’s van TV5. Ik ben van plan een aantal hiervan in de
komende periode met mijn leerlingen uit te testen.
Leerdoelen
Uit het bovenstaande zal duidelijk zijn dat op deze manier een aantal leerdoelen
wordt gediend. Volledigheidshalve geef ik hier nog even een overzichtje:
taalverwerving: vocabulaire, spreekvaardigheid, leesvaardigheid, schrijfvaardigheid;
1
literatuur: de teksten van de clips zijn vaak van een behoorlijk poëtisch niveau;
Frankrijkkunde: contact met de cultuur van het moderne Frankrijk; ook het
multiculturele karakter van dit land komt in de clips geregeld naar voren;
meningsvorming: veel van de opdrachten zijn hierop gericht;
samenwerking: de opdrachten lenen zich goed voor het werken in duo’s of grotere
groepjes.
Een voorbeeld
Als voorbeeld geef ik hier de tekst en de bijbehorende fiche pédagogique van de
grote hit van de afgelopen zomer: Désenchantée van Kate Ryan.