Grappig, interactief moralisme van Max

Grappig, interactief moralisme van Max. leunt op saai verhaal
Stem ook! Theaterliefhebbers geven deze voorstelling een:
staande ovatie (10) / open doekje (3) / applaus (0) /beleefd applausje (1) / geen applaus (0) of gooien
met rotte tomaten (4).
Recensie door Cisly Burcksen
‘Een moralistisch sprookje zonder mening’, luidt de ondertitel. Een eenduidige boodschap is
inderdaad niet af te leiden uit de nieuwste productie voor kinderen van tien jaar en ouder van
Theatergroep Max. De voorstelling meandert tussen meligheid, moralisme en filosofie. Of je
‘Het geheven vingertje’ nu mooi en ontroerend vindt of niet, het maakt in elk geval wat los.
Max. zet verschillende vervreemdingselementen in en zaait daarmee op z’n minst lichte
verwarring in de koppies van het jonge publiek.
In de zaal is de sfeer nog melig, maar na afloop in de foyer voeren jonge pubers verhitte discussies met
een docent. De voorstelling start met het op reporter-achtige wijze verslag doen van verstoringen van
toneelvoorstellingen: data, locaties, titels en uitvoerende gezelschappen worden opgesomd. En natuurlijk
de betreffende ‘misdrijven’: kletsen, expres hoesten, ongeloofwaardig veel toiletgang. De jonge
toeschouwers worden er lacherig van. Dit kun je toch niet serieus nemen? En worden we als publiek
eigenlijk wel serieus genomen?
Vervolgens gaan de spelers ‘even wat klaarzetten’ om echt met de voorstelling te kunnen beginnen. De
speeltoestellen en de omheining daarvan, die op het podium staan, worden vakkundig gesloopt en in
elkaar getrapt: een energiek en komisch schouwspel. Timide betreden twee jonge moeders de
speeltuinruïne, één van de twee slaakt pathetische kreten bij het zien van de vernielingen. Nadat ze haar
beklag heeft gedaan, loopt ze het podium af om haar kind, Bart, te roepen. Heel komisch hoe de vrouw
het hele theater rond lijkt te hollen, op zoek naar het onvindbare zoontje. Het is een voorbeeld van de
spottende blik waarmee er in het stuk naar volwassenen gekeken wordt. Een beetje vergelijkbaar met de
manier waarop Annie M.G. Schmidt in bijvoorbeeld ‘Pluk van de Petteflet’ haar volwassen personages
neerzet. Alleen dan in een ernstig afgezwakte vorm.
De voorstelling bestaat uit meerdere ‘hoofdstukken’, met oubollige titels die letterlijk omschrijven wat
erin zal gaan gebeuren. In het tweede hoofdstuk, ‘Waarin we elkaar beter leren kennen’, maken we dan
ook kennis met enkele andere personages, waaronder de vader van Bart. Terwijl moeder nog steeds op
zoek is naar hun zoon, heeft vader een intiem samenzijn met de andere vrouw op de speelplaats. Ook
maakt hij een praatje met de betuttelende kleuterjuf, die haar klas even komt luchten. Een sterk
neergezette rol, ze is naïef naar de kinderen toe (“Hee, er is iets veranderd!” bij de aanblik van de
speeltoestellenravage) en een beetje sneu naar Barts vader, die een oud-klasgenoot van haar blijkt te
zijn.
De vader van Bart zit middenin een succesvolle carrière en brengt iedereen daar graag van op de
hoogte. Geloofwaardig gespeeld, maar het gebluf is saai en niet overtrokken genoeg om grappig te zijn.
Net wanneer een gaapneiging niet meer te onderdrukken lijkt, komt er een balk naar beneden. Het is
een lichtkrant, waarop het publiek niet alleen letterlijk en figuurlijk ‘over de hoofden van de spelers heen’
wordt aangesproken, maar ook wordt uitgedaagd in de voorstelling in te breken door het roepen van
ontmoedigende teksten richting podium.
Over verstoorde voorstellingen gesproken... Na half in slaap gezakt te zijn, is het voor de kinderen
kostelijk om dit te mogen doen. De interactieve vondsten zijn de krenten in de pap bij dit nergens heen
gaande verhaal, dat verder amper boeit of raakt. De karakters blijven vaag. Het lijkt niet de bedoeling
dat het publiek zich in hen inleeft. Blijkbaar wil Max. iets zeggen over moreel en over theater. Dat brengt
dat je deze voorstelling op meerdere lagen kunt interpreteren: qua verhaal is het saai en gevoelloos,
maar door de vervreemdende interactie is het cabaretesk en maakt het vragen los als: is dit nu goed
theater? Waarom (niet)? Wat wil de regisseur hiermee zeggen? Kinderen aan wie dit allemaal voorbij
gaat, kunnen altijd nog genieten van het diverse scala aan – vaak absurde - grapjes. Dat maakt ‘Het
geheven vingertje’ geschikt voor een uiteenlopend publiek van pré-pubers. Naarmate ze meer of minder
toneelkijkervaring of een kritische blik hebben, is het een vermakelijk stukje toneel of aanleiding tot
nadenken over uiteenlopende zaken.
Gezien:
‘Het geheven vingertje’, Theatergroep Max.
22 februari (perspremière), Leidse Schouwburg, Leiden
Voor de volledige speellijst zie http://www.tgmax.nl/
Foto: Joep Lennarts