Datum - Raad053

MEMO
Datum
: 8 januari 2009
Van
: Stadsdeelmanagement Centrum
Aan
: Stadsdeelcommissie Centrum
Onderwerp : Overlastgevende groepen (gewijzigde versie d.d. 16-1-2009)
Aanleiding
De stadsdeelcommissie Centrum heeft in de vergadering van 9 september 2008 verzocht om een
overzicht van overlastgevende groepen in het stadsdeel. Onderstaand overzicht is tot stand gekomen
in samenwerking met Politie, Alifa en DMO. De informatie is verwerkt in het jaarplan 2009 van
stadsdeelmanagement Centrum en waar nodig zijn acties in gang gezet.
Inleiding
Stadsdeelmanagement Centrum krijgt veelvuldig meldingen van allerlei vormen van overlast. Groepen
jongeren en de aanwezigheid van verslaafden en daklozen worden regelmatig als overlastgevend
gemeld. Onderstaand vindt u een overzicht van de plaatsen en groepen die de laatste tijd actueel zijn.
Behalve een beschrijving van het probleem staat per groep de aanpak en waar mogelijk, het resultaat
van die aanpak vermeld.
Handboek
In oktober 2008 is door het Veiligheidshuis Enschede de map “Overlast, van probleem tot oplossing”
uitgebracht. Deze map zijn de verschillende vormen van overlast beschreven, met daarbij de
(wettelijke) mogelijkheden om de overlast aan te pakken. Per soort overlast zijn ook
praktijkvoorbeelden en “best practices” weergegeven. De map zal de komende maanden worden
gebruikt door o.a. stadsdeelmanagement Centrum, waarna de inhoud zal worden geëvalueerd en waar
nodig verbeterd.
Overlast door verslaafden en/of daklozen
Daklozen en verslaafden zijn in iedere stad en een deel van hen veroorzaakt overlast. De politie
tracht, in samenwerking met instellingen als Tactus, de overlast zoveel mogelijk te beperken. Zo
worden mensen die op straat alcohol drinken naar Tactus verwezen, kan de “drankvoorraad” in beslag
genomen worden en wordt uiteraard opgetreden tegen overtredingen en misdrijven. Helemaal
verdwijnen zal de overlast niet; er blijven mensen die geen hulpverlening willen of kunnen krijgen, er
komen nieuwe daklozen en verslaafden bij en degenen die een tijdje afwezig zijn wegens opname of
detentie komen vaak daarna toch weer op straat. Voor een beperkt aantal verslaafden zal het nieuwe
Hostel van Tactus uitkomst bieden: deze mensen hebben dan een eigen woonplek, waar ze
drugs/alcohol kunnen gebruiken en tegelijk de begeleiding en zorg krijgen die ze nodig hebben.
Op dit moment speelt een aantal factoren die de overlast wellicht wat doen toenemen.
De bezetting van de kortdurende opvang wisselt sterk; bij koud weer kan het er erg druk zijn en
verblijven wellicht wat meer mensen op straat. Echter: de winternoodopvang is in december/januari
open geweest vanwege de kou. Er is wel gebruik van gemaakt, maar de opvang is niet vol geweest.
Het koude weer zorgt overdag voor wat meer overlast in parkeergarages en fietsenkelders, die immers
droog en warm zijn vergeleken met de straat.
Overzicht:
Stijgpunt van Heekplein: overlast van (dakloze) verslaafden
Gedurende de 2e helft van 2007 nam de aanwezigheid van (alcohol)verslaafden rondom het stijgpunt
op het van Heekplein toe.
Aanpak: Om de overlast terug te dringen is besloten tot een aantal maatregelen. De
alcoholgebruikersruimte van Tactus is, behalve op werkdagen, ook op Zaterdag opengesteld. De politie
heeft de handhaving verscherpt en in overleg met het Openbaar Ministerie heeft de politie wat extra
bevoegdheden gekregen, zoals het in beslag mogen nemen van alle alcoholhoudende drank, ook in
gesloten verpakkingen. Verslaafden worden door de politie ook actief verwezen naar de
gebruikersruimte van Tactus.
Resultaat: De overlast bij het stijgpunt is volgende de politie sterk verminderd, maar dat betekent
niet dat alle betrokkenen naar de alcoholgebruikersruimte zijn vertrokken. De groep is voor een deel
naar andere plekken gegaan. De overlast steekt nu o.a. de kop op bij het muziekcentrum en het
muziekkwartier en rond de Irenepromenade.
Boerenkerkhof
Deze plek staat al jaren bekend om overlast van verslaafden/daklozen.
Aanpak: Een aantal jaren geleden al is het parkachtige boerenkerkhof veel opener gemaakt door er te
snoeien en op te schonen. Een beheercommissie zorgt er, naast het regulier onderhoud door
Stadsdeelbeheer, voor dat het boerenkerkhof overzichtelijk blijft.
Resultaat: De overlast is sterk afgenomen, maar alcoholgebruikers, drugsdealers en –gebruikers
blijven periodiek opduiken. Afgelopen zomer is de overlast weer toegenomen, waarna de politie haar
inzet heeft geïntensiveerd en ook de Stadswachten er vaker langsgaan. In de wintermaanden neemt de
overlast meestal ook vanzelf weer af, om weer op te komen als de weersomstandigheden beter zijn.
Het boerenkerkhof moet dus de aandacht blijven houden.
Tattersall
Deze buurt in De Bothoven is door z’n bouwwijze uitnodigend voor mensen die zich liever niet laten
zien. Er zijn veel overkappingen en onderdoorgangen waar men droog en min of meer ongezien kan
zitten. De ligging vlakbij de Binnenstad maakt de plek ook aantrekkelijk voor verslaafden en daklozen.
Aanpak: De politie controleert in deze buurt extra met het Biketeam en De Woonplaats heeft de
huismeester voor meer uren dan gebruikelijk ingeschakeld.
Resultaat: Op deze manier blijft de overlast min of meer beperkt.
Transburg
Deze buurt, ook in De Bothoven, wordt evenals Tattersall gekenmerkt door zijn vele portieken en
onderdoorgangen. Er wordt wat minder overlast gemeld dan in Tattersall, maar meer dan gemiddeld in
het stadsdeel. Een deel van de mensen die door de buurt als overlastgevend wordt beschouwd komt
van het Sociaal Pension aan de C.J. Snuifstraat.
Aanpak: Met het Leger des Heils zijn afspraken gemaakt: het Leger heeft toegezegd meldingen beter
te zullen registreren en een vertegenwoordiger van de organisatie houdt contact met de wijkraad.
Resultaat:
Overlast door groepen jongeren
Overlast van jeugdgroepen is een veel voorkomend verschijnsel. Er bestaat dan ook een vast
samenwerkingsverband van gemeente, politie en jongerenwerk op dit gebied. In de vergaderingen van
het “wijkjongerenteam” worden bestaande en nieuwe groepen besproken. Om een goed overzicht te
krijgen van de groepen en de overlast die zij wel of niet veroorzaken wordt gebruik gemaakt van de
“shortlist groepscriminaliteit”. Met deze vragenlijst, in te vullen door politie en jongerenwerk, worden
de groepen geclassificeerd als aanvaardbaar, hinderlijk, overlastgevend of crimineel. In geval van
hinderlijke t/m criminele groepen wordt een op de groep toegesneden aanpak afgesproken door politie,
jongerenwerk en gemeente. Wanneer geconstateerd wordt dat sprake is van problematiek bij de
jongeren worden deze individueel benaderd (zorggesprekken door Alifa/politie). De uitkomsten van
deze gesprekken kunnen leiden tot het inzetten van hulpverleningsmaatregelen of juist “dwang en
drang” (leerplicht, justitie).
Overzicht:
Hogeland-Noord, Baliplein: Overlastgevende groep, jongeren afkomstig uit de buurt
Er was rond het Baliplein sprake van langdurige overlast van jongeren. De jongeren waren niet
aanspreekbaar door buurtbewoners en ook niet te corrigeren door Jongerenwerk. Fysieke maatregelen
als het realiseren van een voetbal kooi en een voetbalveldje op een andere plek boden geen uitkomst.
Er was sprake van vernielingen en andere overtredingen. Om die reden is een analyse gemaakt en een
gezamenlijke aanpak afgesproken door politie, jongerenwerk, stadsdeelmanagement. Uit de analyse
kwam naar voren dat de groep voornamelijk afkomstig was uit de buurt zelf. Daarnaast bleek sprake te
zijn van individuele problematiek bij een aantal jongeren, opvoedingsproblematiek en in een aantal
gezinnen van multiproblematiek
Aanpak: strikt handhaven bij overtredingen, groepsaanpak door Jongerenwerk voortzetten en verder
individuele aanpak door inzetten wijkzorgteam/andere hulpverlening.
Resultaat: Door de overlast op deze manier aan te pakken is de problematiek teruggedrongen; er
vindt zo nu en dan nog een incident plaats, maar er is geen sprake meer van structurele overlast.
Hogeland-Noord, Varviksweg, speelplek bij school “Het Mozaïek”.
Op deze plek wordt zowel gespeeld (vooral overdag) als gevoetbald (ook ’s-avonds) en gehangen en
gekletst. Er wordt veelvuldig overlast gemeld, maar slechts door één huishouden.
Aanpak: Er zijn al meermalen aanpassingen gedaan aan de speelplek om geluidsoverlast zo veel
mogelijk te beperken. Alifa jongerenwerk, politie en stadsdeelmanagement zijn deze zomer, vanwege
de aanhoudende meldingen bij de Politie, wederom met jongeren, buurtbewoners en overlastmelders in
gesprek gegaan om een beeld te krijgen van het probleem. De uitkomst daarvan is dat slechts één
huishouden van mening is dat er sprake is van overlast, de overige bewoners delen die mening niet. De
ervaring van de meeste bewoners is dat er meestal gewoon gespeeld en gevoetbald wordt en de
jongeren goed aanspreekbaar zijn op hun gedrag, zelfs de jongeren die na het stappen wel eens op het
plein zijn. De bewoners die de overlast ervaren reageren vaak erg heftig op de jongeren, wat leidt tot
agressieve reacties. Zo worden regelmatig eieren tegen de ramen gegooid.
Resultaat: Gesprekken tussen buurt (incl. jongeren) en klagers hebben niet geleid tot een echte
oplossing. De verschillen van opvatting tussen klagers enerzijds en jongeren/buurt anderzijds zijn
daarvoor te groot. Er is min of meer overeenstemming over het beperken van het voetballen: er zou
dan niet meer gevoetbald worden na 21.00. Of dit rust brengt moet worden afgewacht, maar gezien
de manier waarop klagers en jongeren op elkaar reageren is de oplossing nog niet bereikt.
Veldkamp/Pathmos, Sterkerstraat: jongerenoverlast
Vanaf begin 2008 kwamen er meldingen van overlast van een groep jongeren rond de Sterkerstraat.
De jongeren vinden dat er voor hen te weinig te doen is en willen graag accommodatie in hun eigen
wijk, in plaats van gebruik te maken van wijkcentrum De Boei aan de Spinnerstraat. De speeltuin in
Pathmos is bij de herstructurering verdwenen en daar is men eigenlijk nog steeds boos over. Alifa
(wijkcentrum De Boei) is niet populair bij de jongeren. De ouders van de jongeren steunen hen in de
afwijzing van Alifa. Het lijkt erop dat men Alifa als te “opvoedend” ervaart. Complicerende factor is de
agressieve manier van reageren van één van de bewoners van de Sterkerstraat. In 2007 zijn door
ouders activiteiten georganiseerd voor de jongeren, met subsidie van De Woonplaats. De subsidie was
tijdelijk en is na 2007 gestopt.
Aanpak/resultaat: Alifa heeft kort na de eerste meldingen een jongerenwerker ingezet om met de
groep in contact te komen, hen aan te kunnen spreken op het overlastgevende gedrag en hen toe te
leiden naar andere activiteiten. Met de betrokken ouders is afgesproken dat ze tijdelijk subsidie voor
activiteiten kunnen aanvragen bij het stadsdeel Centrum. Van de jongeren wordt per activiteit een
tegenprestatie verwacht, bijvoorbeeld opruimen/vegen in de buurt. In de afspraken met Alifa over
2009 zal deze groep worden meegenomen, waarmee het apart subsidiëren van jongerenactiviteiten
dan ook weer stopt. Alifa heeft met de agressief reagerende bewoner van de Sterkerstraat gesproken,
maar zonder succes. De bewoner heeft dusdanige problemen dat geprobeerd zal worden hulpverlening
in te zetten.
Veldkamp, St. Janschool:
Er is al jaren sprake van overlastmeldingen rond de St. Janschool (voorheen Drakesteyn) aan het
Veldkampplantsoen. De jongeren komen deels uit de wijk, deels van buiten de wijk.
Aanpak: Eind 2006 is besloten tot herinrichting van het schoolplein en de naastgelegen ruimte, met
speelplek en grasveld. Bij het maken van de plannen zijn buurtbewoners en nadrukkelijk ook jongeren
betrokken. De bedoeling daarvan was om tot een breed gedragen plan te komen en mede daardoor de
overlast terug te dringen (wanneer de buurt zo’n plek als “van hen” ervaart wordt er ook beter voor
gezorgd). Aan de plannenmakerij is met enthousiasme meegewerkt door de buurt. De uitvoering van
de herinrichting heeft keer op keer vertraging opgelopen, onder andere doordat de school onverwacht
ook ging verbouwen. In de plannen is geen ruimte meer voor een voetbalveldje, maar daar bleek wel
veel behoefte aan. Nu is er een veldje ingericht aan de Emmastraat, dat binnenkort door
Stadsdeelbeheer in samenwerking met de jongeren zal worden verbeterd.
Resultaat: Het effect van de herinrichting van het schoolplein kan nog niet worden vastgesteld omdat
deze nog niet gereed is. Het tijdelijk voetbalveldje wordt goed gebruikt, maar ook het effect van deze
maatregel kan pas bepaald worden wanneer de verbeteringen aan het veldje zijn uitgevoerd.
Binnenstad, bij “Ei van Ko”: aanvaardbare/overlastgevende groep jongeren.
In de zomerperiode was een groep van tussen de tien en de zestig jongeren regelmatig aanwezig op
het Ei van Ko. De groep had zich eerder veel in de Zuidmolen laten zien, waar ze overlast
veroorzaakten. Door het opleggen van verboden tot het betreden van de Zuidmolen is de groep van die
plek vertrokken. De groep, met als gezamenlijk kenmerk een “alternatief” uiterlijk, was vooral ’smiddags na schooltijd en in de vroege avond op het Ei van Ko aanwezig. Er was geen sprake van
agressie of overtredingen. Het aantal jongeren was soms wel erg groot, wat door sommige
voorbijgangers als bedreigend werd ervaren
Na verloop van tijd verscheen een tweede groep jongeren op dezelfde plek. Deze groep (met
“gabberachtig” uiterlijk) probeerde de “alternatieven” te provoceren, gelukkig zonder veel succes. De
tweede groep vertoonde soms wel agressie richting winkelend publiek.
Aanpak: De politie houdt de groepen natuurlijk in de gaten, zorgt dat ze de jongeren kent en spreekt
hen zo nodig aan. Een van de jeugdagenten heeft met alle winkeliers in de omgeving gesproken,
waarbij slechts 2 aangaven overlast te ondervinden. De winkeliers gaven daarbij aan dat de jongeren
wel te corrigeren waren.
Resultaat: De winkeliers voelden zich gehoord door het contact met de jeugdagente en door het
handhavend optreden van de politie. Nu het kouder wordt neemt de overlast ook vanzelf af, omdat et
minder aantrekkelijk is om op die plek te zitten. Zodra de overlast toeneemt op deze plek of wanneer
de groepen zich naar elders verplaatsen, wordt opnieuw een aanpak afgesproken.
Binnenstad, Klanderij: aanvaardbare/overlastgevende groep
Al geruime tijd is sprake van de aanwezigheid van grote groepen jongeren in en rond de Klanderij. Er is
slechts zelden sprake van overtredingen. De grote aantallen jongeren belemmeren soms wel de
doorgang ter hoogte van de Dagmarkt en het winkelend publiek vindt zo’n groep soms bedreigend. In
het winkelcentrum Klanderij worden de jongeren weggestuurd door de beveiligingsmedewerkers van
het winkelcentrum, maar vaak verplaatste de groep zich dan naar nét daarbuiten. Aanpak: Vanaf mei
is door Alifa “De Springplank” ingezet. In deze voormalige SRV-wagen kunnen jongeren o.a.
computeren. Alifa zet de bus in om met de jongeren in contact te komen en hen toe te leiden naar
andere activiteiten dan op straat hangen. Het zicht op de groep is verbeterd maar de Klanderij blijft
een populaire plek, met name bij Burger King.
Klokkenplas: overlastgevende, mogelijk criminele groep
Voorjaar 2008 wordt duidelijk dat er zorgen zijn over een groep jongeren. Er is sprake van enige
overlast, maar de redenen voor zorg zijn aanwijzingen voor drugsgebruik, aanranding en seksueel
overschrijdend gedrag. De jongeren zijn bij de Raad voor de Kinderbescherming opgevallen (4 lopende
onderzoekstrajecten) omdat steeds dezelfde namen opdoken. De RvdK heeft de politie in kennis
gesteld van hun bevindingen en de zorgen rondom deze groep, die de naam Swiebertje heeft
gekregen. Alifa en politie hebben hun kennis van de jongeren gedeeld en een inventarisatie gemaakt
van de problematiek. Er is informatie ingewonnen bij RMC leerplicht en heeft informatie ingewonnen
over hulpverlening die evt. al liep. Indien van toepassing zijn hulpverlenende instanties geïnformeerd
over de zorgen die de politie/Alifa had omtrent hun cliënten. Door Alifa en politie zijn gesprekken
gevoerd met individuele jongeren, op basis waarvan zo nodig hulpverlening wordt ingezet. De groep
wordt door de jeugdagenten nu regelmatig bij de Bibliotheek gezien en zit soms ook voor het stadhuis.
Een deel van de betrokken jongeren is van plan de Klokkenplas weer als hangplek in gebruik te nemen
wanneer deze is heringericht.