One Health maatregelen na de brand bij Chemie-Pack

One Health maatregelen na de brand bij Chemie-Pack
Brand bij Chemie-Pack
Door Roosmarijn van Straten
(berwekt door Manon van
Ewijk)
Het ontstaan
Roosmarijn van
Straten
“De schade onder
tuinders loopt
volgens het
Productschap
Tuinbouw in de
miljoenen.”
Op 5 januari doet zich in de
gemeente Moerdijk een
grootschalig incident voor.
Op het buitenterrein van het
bedrijf Chemie-Pack ontstaat
een brand. Hier staat een
aanzienlijke hoeveelheid
brandbare chemicaliën. Deze
zijn in zogenoemde
Intermediate Bulk Containers
(IBC’s) verpakt. Als gevolg
van de brand smelten de
IBC’s en stromen de
chemicaliën over een deel
van het terrein. Dit zorgt
ervoor dat de brand zich snel
tot een vloeistofbrand
ontwikkelt, die zich steeds
verder uitbreidt en ook de
bedrijfshallen van ChemiePack intrekt. Het bedrijf is in
haar eigen risicobeoordeling
niet uitgegaan van een
dergelijk scenario en heeft
hier in haar voorbereidingen
dan ook geen rekening mee
gehouden. Volgens de
vergunningen mogen zich op
het b uiten terrein van
Chemie-Pack
geen
gevaarlijke stoffen bevinden.
De preventieve maatregelen
van het bedrijf zijn, conform
de vergunningen, gericht op
een scenario waarbij de
brand binnen ontstaat en
zich vervolgens eventueel
naar buiten verplaatst. Het
bedrijf beschikt bijvoorbeeld
wel over blusinstallaties in de
bedrijfshallen, maar niet over
een blusinstallatie die het
b ui tenterrein bewaakt.
Uiteindelijk verwoest de
brand vrijwel het gehele
bedrijf.
Ook
twee
bedrijfshallen van een
naburig bedrijf gaan in
vlammen op. Als gevolg van
de brand ontstaat een
rookwolk die over een deel
van Nederland trekt en grote
maatschappelijke onrust tot
gevolg heeft.
Blussen van de brand
V o l g e n s
h e t
rampbestrijdingsplan treedt
bij brand in één van de drie
h a l l e n
h e t
schuimblussysteem van het
bedrijf in werking. Als het
blussysteem onvoldoende
heeft gewerkt, of het schuim
niet afdoende is, kan worden
overwogen om de hal
gecontroleerd te laten
uitbranden.
Het
rampbestrijdingsplan bevat
wel de kanttekening dat er
redenen kunnen zijn om toch
t e b l u s se n, ond a nk s
eventuele milieuschade door
bluswater. Deze redenen zijn:
de grootte van de brand, het
gevaar voor de bevolking als
de pluim geconcentreerd
neerkomt, de tijdsduur van
de blussing, uitbreiding naar
de naastgelegen hal of
belendende percelen kan
niet worden voorkomen en
de hoeveelheid giftige stoffen
die zijn opgeslagen.
De keuze voor het eerste
deel van de inzettactiek – de
vloeistofbrand gecontroleerd
uit laten branden – is gezien
de aard en omvang van de
brand begrijpelijk en logisch.
Door de grote hitte ontstaat
een volledige verbranding en
een hoge pluimstijging,
waardoor de gevaren voor de
volksgezondheid worden
beperkt.
Belangrijk
bij
het
gecontroleerd
laten
uitbranden is dat er verticale
pluimstijging optreedt. Dit
betekent dat de schadelijke
stoffen
bij
hogere
temperaturen vollediger
verbranden en er minder
giftige stoffen vrijkomen. In
dat geval moet de brandweer
geen inzet plegen. Wel
dienen de gebieden waar de
rookwolk naartoe gaat te
worden gewaarschuwd.
Indien de pluim schadelijke
effecten geeft voor de
bevolking dient een blusactie
te worden gestart. Belangrijk
hierbij
is
dat
de
bluswateropvang van het
bedrijf beperkt is. Bij een
lange blussing moet het
(giftige) bluswater worden
opgevangen of ingedamd.
One Health maatregelen na de brand bij Chemie-Pack
One health
Volksgezondheid
Uiteindelijk heeft de brand
vrijwel het hele bedrijf van
Chemie-Pack verwoest. Ook
twee bedrijfshallen van het
buurbedrijf Wärtsilä zijn
afgebrand. Bij de brand zijn
verschillende gevaarlijke
stoffen vrijgekomen, die
deels zijn verbrand maar
deels ook via het bluswater
in het oppervlaktewater zijn
terechtgekomen.
Verschillende hulpverleners
zijn in het ziekenhuis of door
huisartsen behandeld in
verband met klachten naar
aanleiding van de brand. Zij
zijn in contact gekomen met
vervuild water of hebben
giftige rook ingeademd. Uit
metingen blijkt dat er in de
lucht geen verhoogde
concentraties van gevaarlijke
stoffen aanwezig zijn.
Uit de meetresultaten van
het RIVM blijkt dat diverse
gevaarlijke stoffen in grote
hoeveelheden in de sloten
aanwezig zijn. Besloten wordt
het bluswater in de sloten
van het getroffen terrein te
laten afvoeren.1
Voedselveiligheid
De nVWA heeft in de nasleep
van de brand in Moerdijk
specifiek gekeken naar de
voedselveiligheid. Om een
uitspraak te kunnen doen
over de veiligheid van
gewassen en dierlijke
producten in een omgeving
van 10km. Op grond van dit
onderzoek heeft de nVWA
aangegeven dat producten
zonder problemen op de
markt gebracht zouden
kunnen worden. Echter
werden deze producten
alsnog lange tijd
gewantrouwd. De schade
onder tuinders loopt volgens
het Productschap Tuinbouw
in de miljoenen. Hoewel er
officieel geen verbod is om te
handelen in groenten, lieten
afnemers het gebied boven
Moerdijk links liggen.
One Health maatregelen na de brand bij Chemie-Pack
“Sinds de brand is
meer dan 25
miljoen liter
vervuild slootwater
afgevoerd. Het ligt
opgeslagen in
watertanks bij de
Afval Terminal
Moerdijk.”
Milieu effecten blussen met
schuim
Schuim wordt voornamelijk
gebruikt om vloeistofbranden
te blussen. Bij de inzet van
schuim spelen
milieuaspecten een rol. Het
RIZA (Rijks Instituut voor
Zuivering van Afvalwater op
oppervlaktewater) heeft
onderzoek verricht naar de
gevolgen van schuim op
oppervlaktewater en de
bodem. In de regel zal
oppervlaktewater tijdelijk
vissterfte te zien geven door
zuurstofgebrek, soms bij
grote overmaat aantasting
van de biotoop (de sloot, het
water hierin gaat stinken).
Schuim breekt af door
opname van zuurstof uit de
lucht, uit het water en uit de
grond. Als het gebruikte
schuim zich niet over grote
oppervlakken verspreidt, dan
is het probleem meestal
plaatselijk en van korte duur.
In het veld worden mede
hierdoor diverse opdrachten
gegeven die haaks staan op
de gekozen inzettactiek en
het beperkt gebruik van
bluswater. Zo is de inzet van
de diverse waterkanonnen,
waaronder die van de
bedrijfsbrandweer Shell, de
bedrijfshulpverlening van
ATM en de crashtenders van
Defensie, niet uitsluitend
gericht op het voorkomen
van uitbreiding van de brand.
Zij worden ook ingezet om de
brand daadwerkelijk te
bestrijden. Mede hierdoor
komt er veel bluswater op
het terrein van Chemie-Pack
terecht. Het riool raakt
overbelast door de vloeibare
chemicaliën en het
bluswater, waardoor er op
enig moment zwaar
verontreinigd bluswater het
terrein afstroomt.1
Saneren
Een saneringsbedrijf is
donderdag in opdracht van
Chemie-Pack begonnen met
het opruimen van het
bedrijfsterrein en het gebied
daaromheen. Dat heeft het
Regionaal Beleidsteam
Midden- en West-Brabant
donderdag bekendgemaakt.
Op het terrein bevinden zich
nog restanten van
gebouwen, vaten, containers
en oliesmurrie. ,,Eerst wordt
een deel van het terrein van
Martens & Van Oord dat is
verontreinigd aangepakt.
Vervolgens komt het
openbaar gebied aan de
beurt: de weg en bermen
langs de bedrijfsterreinen
van Chemie-Pack en
Wärtsilä'', aldus het
Regionaal Beleidsteam.
Uitbaggeren
De noordelijke insteekhaven
ligt naast het terrein van het
afgebrande Chemie-Pack. Uit
onderzoek blijkt dat deeltjes
zware metalen afkomstig van
de brand naar de bodem van
haven zijn gezakt. Het
verontreinigde slib wordt
afgevoerd. Vrijdagmiddag is
het uitbaggeren van de
noordelijke insteekhaven
afgerond.
Schoonmaak
Waterschap Brabantse Delta
is nog steeds bezig met de
schoonmaak van de
verontreinigde sloten rond
het terrein van Chemie-Pack.
Het waterschap neemt elke
dag monsters van het water
en de bagger. Sinds de brand
is meer dan 25 miljoen liter
vervuild slootwater
afgevoerd. Het ligt
opgeslagen in watertanks bij
de Afval Terminal Moerdijk.
Bronnen:
Brand Chemie-Pack Moerdijk Een
onderzoek naar de bestrijding van
(de effecten van) het grootschalig
incident
2
http://www.vhcp.nl/VHCP.nl/media/
VHCP/PDF/Rapport_Brand_ChemiePack_web_definitief.pdf
3
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/
Nieuws/article/
detail/1842321/2011/01/13/
Toxicologen-pleiten-voor-fijnmazigonderzoek.dhtml
4
http://www.omroepbrabant.nl/?new
s/1491671123/Moerdijk+vuil+blus
water+liep+urenlang+Hollandsch+Di
ep+in.aspx
Bronnen plaatjes:
Brand:
http://www.nu.nl/binnenland/3774905
/sanering-vervuilde-bodem-chemie-packbegint.html
Uitbaggeren:
http://www.omroepbrabant.nl/?new
s/1491671123/Moerdijk+vuil+blus
water+liep+urenlang+Hollandsch+Di
ep+in.aspx