ORGANISCHE ZUREN IN URINE - The European Laboratory of

ORGANISCHE ZUREN IN URINE
- test voor het verkrijgen van essentiële informatie over het lichaamsmetabolisme DE ORGANISCHE ZUREN ANALYSE IN URINE
De term 'organisch zuur' omvat een brede groep van stoffen die in fundamentele metabole
processen in het lichaam gebruikt worden. Onder de organische zuren vallen
neurotransmitter metabolieten en metabolieten uit de afbraak van vetten, koolhydraten en
eiwitten tot energie. Chemisch hebben de organische zuren gemeen dat zij wateroplosbaar
zijn, zuur en ninhydrine-negatief (wat inhoudt dat aminozuren gewoonlijk uitgesloten worden
van deze groep). Het niveau van de organische zuren in de urine is relatief hoog, waardoor
een groot aantal organische zuren in de urine aangetoond en bepaald kan worden. Het
niveau van de organische zuren in de eerste ochtend urine (van voordat iets gegeten of
gedronken wordt) in verhouding tot het creatinine niveau in diezelfde urine (mmol organisch
zuur/mol creatinine) geeft een goed beeld van de status van de organische zuren.
Traditioneel worden organische zuren analyses in urine alleen uitgevoerd voor het opsporen
van ernstige aangeboren afwijkingen in het metabolisme, zoals phenylketonurie (PKU) en
'maple sirup urine disease'. De waarde van de organische zuren analyses is hiertoe echter
niet beperkt.
Omdat organische zuren onderdeel uitmaken van een zeer groot aantal fundamentele
metabole processen, kunnen organische zuren analyses ingezet worden voor het
(vroegtijdig) opsporen van een heel scala aan 'blokkades' in het metabolisme. Veel van
dergelijke blokkades - die zich uiten in verstoringen in organische zuren niveaus - worden
veroorzaakt of mede veroorzaakt door onvoldoende beschikbaarheid van bepaalde
nutriënten; zoals bijvoorbeeld door de beschikbaarheid van onvoldoende nutrienten
(vitaminen en/of mineralen) die nodig zijn als cofactoren van de voor de omzetting
benodigde enzymen (o.a. biotine, vitamine B1, B2, B3, B5, B6, C, foliumzuur, mangaan,
ijzer, magnesium, liponzuur en co-enzym Q10). Verstoringen in organische zuren niveaus
zijn daardoor voor een deel goed met nutrienten te behandelen.
Behalve organische zuren uit het metabolisme van de mens zelf, kunnen in de urine ook
organische zuren aangetoond worden die afkomstig zijn van (pathogene) micro-organismen
uit het maag-darmkanaal. Dergelijke organische zuren geven informatie over eventuele
verstoringen van de darmflora en hebben daarnaast ook klinische relevantie doordat zij na
opname in de bloedbaan veelal tot klachten kunnen leiden (bijvoorbeeld doordat zij als antimetabole toxinen werken).
Het ELN biedt het onderstaande uitgebalanceerde pakket met organische zuren bepalingen
in urine (totaal pakket, geen losse bepalingen):
Metabolieten van
gistt/schimmel
2-hydroxy-2-methylbarnsteenzuur
5-hydroxymethyl-2 furoic
3-oxoglutaarzuur
Furaan -5-dicarbonzuur
Furaancarbonylglycine
Wijnsteenzuur
Arabinose
Carboxycitroenzuur
Metabolieten van
bacteriën
2-hydroxyphenylazijnzuur
4-hydroxyphenylazijnzuur
Hippuurzuur
3-indolazijnzuur
HPHPA (Clostridia
marker)
Oxaal gerelateerd
Glyceraat
Hydroxyazijnzuur
Oxaalzuur
Glycolyse
Melkzuur
Pyrodruivenzuur
2-hydroxyboterzuur
Citroenzuurcyclus
Barnsteenzuur
Fumaarzuur
Appelzuur
2-oxo-glutaarzuur
1-propeen-1,2,3,-tricarbonzuur
Citroenzuur
Europees Laboratorium voor Nutriënten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492
1
Neurotransmitters
HVA (homovanillic)
VMA
(vanilylamandelzuur)
5-hydroxyindolazijnzuur
Quinolinezuur
4-hydroxyquinaldinezuur
Pyrimidines
Uracil
Thymine
Vetzuurmetabolieten
3-hydroxyboterzuur
Acetylazijnzuur
4-hydroxyboterzuur
Ethylmalonzuur
Methylbarnsteenzuur
Adipinezuur
Suberinezuur
Sebacinezuur
Vitamine indicatoren
Methylmalonzuur (B12
marker)
Pyridoxic (B6 marker)
Panthothenic (B5 marker)
Glutaarzuur (B2 marker)
3-hydroxy-3-methylglutaarzuur (Q10 marker)
N-acetylcysteine
Methylcitric (B7 marker)
Toxische indicatoren
Glutaminezuurlactam
Orootzuur
2-hydroxyhippuurzuur
Aminozuur metabolieten
2-hydroxyisovaleriaanzuur
2-oxoisovaleriaanzuur
3-methyl-2-oxovaleriaan
zuur
Hydroxyisocapronzuur
2-oxoisocapronzuur
2-oxo-4-methylboterzuur
Amandelzuur
Phenylmelkzuur
Phenylpyrodruivenzuur
Homogentisinezuur
4-hydroxyphenylmelkzuur
N-acetyl asparaginezuur
Malonzuur
3-methylglutaarzuur
WANNEER IS HET ZINVOL ORGANISCHE ZUREN IN URINE TE LATEN BEPALEN?
De organische zuren analyse geeft waardevolle informatie over het lichaams metabolisme.
Met behulp van de analyse kunnen de volgende verstoringen opgespoord worden:
•
Verstoringen in het metabolisme van de aromatisch aminozuren: (Fenylketonurie,
tyrosinemia, Hawkinsuria, Alcaptonuria).
•
Verstoringen in het metabolisme van de branched chain aminozuren (Maple syrup
urine ziekte, isovaleriaanzuur acidemia, methylcrotonylglycinuria, op biotine
reagerende multiple carboxylase deficiëntie, methylglutaconic aciduria, 3-hydroxy-3methyl glutaarzuur aciduria, 3-ketothiolase deficiëntie, propionic acidemia,
methylmalonzuur acidemia).
•
Verstoringen in het metabolisme van overige aminozuren :(ketoadipinezuur aciduria,
glutaarzuur aciduria type I en II, 5-oxoprolinuria, ornithine transcarbamylase
deficiëntie, citrullinemia, arginosuccinic aciduria, arginemia, ziekte van Canavan,
methioninemia).
•
Verstoringen in het purine metabolisme (Lesch-Nyhan syndroom).
•
Verstoringen in het pyrimidine metabolisme (orootzuur acidemia).
•
Verstoringen in de cholesterolsynthese (mevalonic acidemia).
•
Verstoringen in de vetzuuroxidatie: (korte, middellange en lange keten vet acyl
dehydrogenase (SCAD, MCAD en LCAD) deficiëntie, multiple acyl dehydrogenase
(MAD) deficiëntie, lange keten 3-hydroxyacyl dehydrogenase deficiëntie).
•
Andere gecombineerde aandoeningen: (Glutathion synthetase deficiëntie, fumarase
deficiëntie, succinic semialdehyde dehydrogenase deficiëntie met melkzuur acidosis,
malonyl CoA carboxylase deficiëntie, 2-ketoadipinezuur acidemia, glutaarzuur
acidemia type I, pyruvaat dehydrogenase E1 en E2 subeenheid deficiëntie,
dihydrolipoyl dehydrogenase deficiëntie, biotinidase deficiëntie, alfaketoglutaarzuur
acidemia, pyrodruivenzuur dehydrogenase fosfatase deficiëntie, primaire
hyperoxaaluria type I en II, Oasthouse urine ziekte (methionine malabsorptie
syndroom), Hartnup's ziekte, fructose 1,6 difosfatase deficiëntie, ethylmalonzuur
adipinezuur acidemia, neuroblastoma, carcinoïd syndroom, pheochromacytoma).
•
Aandoeningen in verband met melkzuur acidemia en/of pyrodruivenzuur acidemia
waarbij andere organische zuren niet karakteristiek verhoogd zijn.: (pyrodruivenzuur
carboxylase deficiëntie (neonatale of infantiele vormen), phosphoenol
pyrodruivenzuur carboxykinase deficiëntie, NADH-CoQ oxidoreductase (complex I)
2
Europees Laboratorium voor Nutriënten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492
deficiëntie, ubuquinol cytochroom C reductase (complex III) deficiëntie, cytochroom
oxidase (complex IV) deficiëntie, myoclone epilepsie met ragged red fibers (MERRF),
mitochondriale encephalomyopathie melkzuur acidosis met beroerte-achtige
episodes (MELAS), syndroom van Kearns-Sayre).
Een organische zuren analyse is geïndiceerd bij de volgende klachten:
•
Ernstige, ongewone of steeds terugkerende klachten waarvoor geen oorzaak
gevonden is.
•
Veelvuldige infecties en/of een falend afweersysteem.
•
SIDS ('sudden infants death syndrome'), bijna SIDS of een historie met SIDS of bijna
SIDS.
•
Lethargie, coma, Reye syndroom.
•
Perioden met apnoe of hart-respiratoire 'arrest'.
•
Alopecia (kaalheid door haaruitval) en/of ernstige dermatitis, waaronder perifere
neuropathie.
•
Opvallende aversie tegen eiwitrijk voedsel, zoals vlees, vis en melkprodukten en/of
een historie met misselijkheid en overgeven na inname van eiwitten.
•
Langdurige, onverklaarbare perioden met misselijkheid en overgeven.
•
Juvenile artritis en/of pijn aan de gewrichten die niet het gevolg is van
autoimmuunziekte.
•
Psychose, autisme en andere ernstige gedragsstoornissen.
•
Opmerkelijke lichaamsgeur of urinegeur of afwijkend gekleurde (zwarte, blauwe, rode
of groene) urine.
•
Hepatomegalie.
•
Afwijkende bloedklontering of verspreide intravasculaire coagulatie die niet verklaard
kan worden door een tekort aan bekende klonter factoren of andere ziekten
toestanden, zoals lupus.
•
Ernstige langdurige constipatie of diarree die niet toegeschreven kan worden aan
een ziekte toestand.
Een organische zuren analyse is eveneens geïndiceerd wanneer de volgende afwijkende
laboratoriumwaarden gevonden zijn:
•
Verhoogd glucose bij niet-diabetes patiënten.
•
Laag glucose.
•
Hoog normale ammonia waarde of een abnormale verhoging van de ammonia
waarde.
•
Laag BUN ('blood urea nitrogen').
•
Verhoogd melkzuur.
•
Verhoogd serum urinezuur.
•
Verhoogd anion 'gap'.
•
De aanwezigheid van urinezuur kristallen in de urine
•
Verhoogde ketonen.
•
Ernstige anemie.
•
Immuundeficiënties waarvan de oorzaak onbekend is.
•
CPK waarden die vele malen de bovenlimiet van de normale range bedragen.
•
Triglyceridenwaarden van 800 mg/dl of meer.
•
Serumcholesterol hoger dan 250 mg/dl of lager dan 50 mg/dl.
•
Lage bloed pH zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor bekend is.
De organischezuren analyse kan goed gecombineerd worden met een aminozuren analyse.
BENODIGD MATERIAAL VOOR DE TEST
Europees Laboratorium voor Nutriënten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492
3
Voor de test is minimaal 10 ml van de eerste ochtendurine nodig, van voordat iets gegeten
of gedronken is. Voor de test zijn testsetjes (instructies en materiaal) beschikbaar.Testsets
worden op uw verzoek door het ELN aan u of uw patiënt toegestuurd.
REFERENTIES
• William Shaw. Biological treatment for Autism end PDD. Chapter 3. Organic acid testing,
byproducts of yeast and their relationship to autism. 1998 William Shaw Ph.D., USA
Update:12-2010
4
Europees Laboratorium voor Nutriënten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492