® Cytarabine Sandoz 20 mg/ml, oplossing voor injectie BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. • Bewaar deze bijsluiter. Het kan nodig zijn om deze nog eens door te lezen. • Heeft u nog vragen, raadpleeg dan uw arts of apotheker. • Dit geneesmiddel is aan u persoonlijk voorgeschreven. Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen. Dit geneesmiddel kan schadelijk voor hen zijn, zelfs als de verschijnselen dezelfde zijn als waarvoor u het geneesmiddel heeft gekregen. • Wanneer één van de bijwerkingen ernstig wordt of als er bij u een bijwerking optreedt die niet in deze bijsluiter is vermeld, raadpleeg dan uw arts of apotheker. INHOUD VAN DEZE BIJSLUITER 1. Wat is Cytarabine Sandoz 20 mg/ml en waarvoor wordt het gebruikt 2. Wat u moet weten voordat u Cytarabine Sandoz 20 mg/ml gebruikt 3. Hoe wordt Cytarabine Sandoz 20 mg/ml gebruikt 4. Mogelijke bijwerkingen 5. Hoe bewaart u Cytarabine Sandoz 20 mg/ml 6. Aanvullende informatie 1. WAT IS CYTARABINE SANDOZ 20 MG/ML EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT Cytarabine Sandoz 20 mg/ml behoort tot de groep geneesmiddelen die cytostatica (antikankergeneesmiddelen) wordt genoemd. Cytarabine remt de groei van kankercellen en kan ze ook doden door de vorming van DNA in delende cellen te remmen. Te gebruiken bij Cytarabine kan alleen worden gebruikt of in combinatie met andere antikankergeneesmiddelen bij volwassenen en kinderen met: • acute kanker (leukemie) van bepaalde bloedcellen (acute myeloïde leukemie, acute lymfocytaire leukemie) • chronische kanker (leukemie) van bepaalde bloedcellen (chronische myeloïde leukemie) • ernstige vormen van de ziekte van non-Hodgkin (kanker van de lymfkliercellen) zoals lymfoblastair non-Hodgkin lymfoom en Burkitt type non-Hodgkin lymfoom. • 2. Ter voorkoming van en behandeling van leukemie in het centrale zenuwstelsel. Cytarabine Sandoz 20 mg/ml wordt dan als injectie binnen de vliezen van het ruggenmerg of de hersenen gegeven in combinatie met methotrexaat (antikankermiddel) en corticosteroïden (bijnierschorshormonen) met onder andere een ontstekingsremmende werking. WAT U MOET WETEN VOORDAT U CYTARABINE SANDOZ 20 MG/ML GEBRUIKT Gebruik Cytarabine Sandoz 20 mg/ml niet: • als u overgevoelig bent voor cytarabine of een van de hulpstoffen van het product • als u borstvoeding geeft. Wees extra voorzichtig met Cytarabine Sandoz 20 mg/ml: Cytarabine Sandoz 20 mg/ml mag alleen worden toegepast door artsen die ervaring hebben met de behandeling van kanker. Indien u een acute en/of ernstige infectie heeft, dient u geen Cytarabine Sandoz 20 mg/ml toegediend te krijgen. Cytarabine Sandoz 20 mg/ml mag niet worden gegeven aan patiënten waarbij de vorming van beenmerg wordt onderdrukt als gevolg van geneesmiddelgebruik, tenzij de arts de behandeling met Cytarabine Sandoz 20 mg/ml noodzakelijk acht. D10177.B Zowel mannen als vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen maatregelen te nemen om een zwangerschap te voorkomen tijdens de behandeling en tot 6 maanden na het stoppen van de behandeling. Indien u een zweer heeft in het maagdarmkanaal of recentelijk een operatie heeft ondergaan, zal u goed worden gecontroleerd in verband met een verhoogde kans op bloedingen. In sommige gevallen is het mogelijk dat er ernstige bijwerkingen optreden in het zenuwstelsel, het maagdarmkanaal of in de longen. Voor de behandeling zullen uw hart- en leverfunctie en uw bloed getest worden. Tijdens de behandeling zullen uw bloed en lever- en nierfunctie regelmatig worden getest. Patiënten met een verminderde leverwerking Omdat cytarabine voor een groot deel door de lever wordt afgebroken, zal cytarabine in een lagere dosering worden gegeven. Behandeling met een hoge dosis cytarabine Bij behandeling met een hoge dosis zullen de functie van het centrale zenuwstelsel en de longen regelmatig getest worden door een ervaren arts. Uw ogen zullen regelmatig gespoeld worden om bijwerkingen aan de ogen te voorkomen. Indien er tijdens het klaarmaken van de injecties cytarabine wordt gemorst op de huid, dient de betrokken huidstreek overvloedig te worden gewassen met water en zeep. Verder is een lichte oogirritatie mogelijk. Deze irritatie kan bestaan uit het moeilijk verdragen van licht, branderige ogen, moeilijkheden met het zien of het tranen van de ogen. Het regelmatig spoelen en het gebruik van glucocorticoïden kunnen deze irritatie voorkomen of verminderen. Raadpleeg uw arts indien één van de bovenstaande waarschuwingen voor u van toepassing is, of dat in het verleden is geweest. Gebruik met andere geneesmiddelen Vertel uw arts of apotheker als u andere geneesmiddelen gebruikt of kort geleden heeft gebruikt. Dit geldt ook voor geneesmiddelen die u zonder voorschrift kunt krijgen. Cytarabine wordt vaak toegepast in combinatie met andere geneesmiddelen. Het is mogelijk dat de werking en bijwerkingen van deze andere middelen worden verhoogd tijdens gelijktijdig gebruik. Aanpassing van de dosering van deze middelen kan noodzakelijk zijn. De absorptie van digoxine (gebruikt bij hartzwakte) kan worden verminderd. De bloedspiegels van digoxine dienen te worden bepaald tijdens gebruik van Cytarabine Sandoz 20 mg/ml. De digoxine kan vervangen worden door digitoxine, dat niet beïnvloed wordt door gebruik van Cytarabine Sandoz 20 mg/ml. Cytarabine Sandoz 20 mg/ml mag niet samen met methotrexaat (antikankermiddel) of 5-fluorouracil (gebruikt bij kankertherapie) worden gebruikt. Gelijktijdig gebruik van fluorocytosine en cytarabine kan leiden tot een verminderde werking van fluorocytosine. Het is mogelijk dat cytarabine de werking van gentamicine (een antimicrobieel middel) tegen bepaalde bacteriën (Klebsiella pneumoniae) teniet kan doen. In dit geval kan de gentamicine vervangen worden door een ander antimicrobieel middel. Zwangerschap en borstvoeding Vraag uw arts of apotheker om advies voordat u een geneesmiddel inneemt. Er zijn onvoldoende gegevens bekend over het gebruik van cytarabine tijdens de zwangerschap. Er zijn meldingen van ernstige aangeboren afwijkingen na gebruik van cytarabine tijdens de eerste 3 maanden van de zwangerschap. Tijdens de zwangerschap van proefdieren is cytarabine schadelijk gebleken. Daarom mag u Cytarabine Sandoz 20 mg/ml alleen op advies van de arts gebruiken tijdens de zwangerschap indien de voordelen voor u worden afgewogen tegen de mogelijke gevaren voor het ongeboren kind. Tijdens een behandeling met Cytarabine Sandoz 20 mg/ml dient u het geven van borstvoeding te staken (zie ook “Gebruik Cytarabine Sandoz 20 mg/ml niet”). Rijvaardigheid en het gebruik van machines Het is mogelijk dat patiënten die chemotherapie ontvangen (zoals bijvoorbeeld Cytarabine Sandoz 20 mg/ml) een verminderd beoordelingsvermogen of reactiesnelheid hebben. Hiermee dient u rekening te houden bij de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Het wordt in het algemeen aanbevolen om dit soort activiteiten te vermijden tijdens de behandeling. Bij het incidenteel optreden van braken, duizeligheid en oogklachten wordt het besturen van voertuigen en het bedienen van machines ontraden. 3. HOE WORDT CYTARABINE SANDOZ 20 MG/ML GEBRUIKT Cytarabine dient slechts te worden toegepast in gespecialiseerde klinieken, door artsen die ruime ervaring hebben met chemotherapie en beschikken over voldoende mogelijkheden voor ondersteunende behandeling. De dosering en toedieningswijze zijn afhankelijk van het te volgen behandelingsschema. Slechts algemene aanbevelingen kunnen gegeven worden, daar leukemie vaak met combinaties van antikankermiddelen behandeld wordt, waarbij meerdere (2-5) middelen gebruikt worden. Cytarabine Sandoz concentraat voor infusievloeistof mag niet onverdund gebruikt worden, maar dient voor gebruik te worden gemengd met een fysiologische zoutoplossing of een 5% glucoseoplossing. Dosering 100-200 mg per vierkante meter (m²) lichaamsoppervlak per dag als snelle intraveneuze injectie verdeeld over 2 gelijke doses, of in de vorm van een infuus. Duur van de behandeling De duur is afhankelijk van de reactie van het beenmerg. De behandeling duurt over het algemeen 7 à 10 dagen. Vervolgens wordt een behandelingsvrije periode in acht genomen voor herstel van het beenmerg, voordat een nieuwe cyclus wordt begonnen. Dosering van de onderhoudsbehandeling 75-100 mg per vierkante meter (m²) lichaamsoppervlak per dag intraveneus of subcutaan (onderhuidse injectie) eenmaal per maand gedurende 5 dagen. Behandeling van centraal zenuwstelsel lokalisatie van leukemie Toediening per injectie binnen de vliezen van het ruggenmerg of de hersenen. De gebruikelijke dosering varieert van 5 mg tot 75 mg per 2 vierkante meter (m ) lichaamsoppervlak. De toedieningsfrequentie varieert van eenmaal per dag gedurende 4 dagen tot eenmaal per 4 dagen tot de hersenvloeistof geen verhoogd aantal kankercellen meer bevat. Ingeval u bemerkt dat Cytarabine Sandoz 20 mg/ml te sterk of juist te weinig werkt, raadpleeg dan uw arts of apotheker. Wat u moet doen wanneer u meer van Cytarabine Sandoz 20 mg/ml gebruikt hebt dan zou mogen Neem dan onmiddellijk contact op met uw arts of apotheker. De behandeling moet worden gestopt. Eventueel dienen er een bloedtransfusie en antibiotica te worden gegeven. In het geval van overdosering binnen de vliezen van het ruggenmerg of de hersenen (intrathecaal) zal de vloeistof binnen de vliezen onmiddellijk worden vervangen door een bepaalde zoutoplossing. Wat u moet doen wanneer u bent vergeten Cytarabine Sandoz 20 mg/ml te gebruiken Overleg met uw arts of apotheker. Als u stopt met het gebruik van Cytarabine Sandoz 20 mg/ml Stop nooit op eigen initiatief met het gebruik van Cytarabine Sandoz 20 mg/ml, maar raadpleeg uw arts als u wilt stoppen. Als u nog vragen heeft over het gebruik van dit geneesmiddel, vraag dan uw arts of apotheker. 4. MOGELIJKE BIJWERKINGEN Zoals alle geneesmiddelen kan Cytarabine Sandoz 20 mg/ml bijwerkingen veroorzaken, hoewel niet iedereen deze bijwerkingen krijgt. De bijwerkingen zijn afhankelijk van de gebruikte dosering. Het meest komen bijwerkingen op het maagdarmkanaal voor. Cytarabine heeft ernstige effecten op het beenmerg en veroorzaakt dan ook bijwerkingen met betrekking tot het bloed. Bijwerkingen kunnen: • Zeer vaak (bij meer dan 1 op de 10 patiënten) • Vaak (bij meer dan 1 op de 100, maar bij minder dan 1 op de 10 patiënten) • Soms (bij meer dan op de 1.000 patiënten, maar bij minder dan 1 op de 100 patiënten) • Zelden (bij meer dan 1 op de 10.000, maar bij minder dan 1 op de 1000 patiënten) • Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 10.000 patiënten) voorkomen. Hartaandoeningen Soms: Ontsteking van het hartzakje, pijn op de borst Zeer zelden Verstoring van het hartritme, cardiomyopathie (hartspierziekte) Bloed- en lymfestelselaandoeningen Vaak Bloedarmoede, afwijkende bloedcellen, vermindering van het aantal witte bloedcellen en bloedplaatjes Soms Bloedvergiftiging, onderdrukking van het afweersysteem Zenuwstelselaandoeningen Vaak: Bij hoge doses invloed op de hersenen met achteruitgang van het bewustzijnsniveau, spraakstoornis, oogboltrilling, hoofdpijn, duizeligheid en zenuwontstekingen Zeer zelden Ontsteking van de zenuwmembranen Oogaandoeningen Vaak Omkeerbare ontsteking van het oogbindvlies (overgevoeligheid voor licht, branden, oogstoornissen, toegenomen traanvocht), ontsteking van het hoornvlies Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen Soms Longontsteking, benauwdheid, ademstilstand, zere keel Maagdarmstelselaandoeningen Vaak Verminderde eetlust, slikstoornissen, pijn in de onderbuik, misselijkheid, braken, diarree, orale/anale ontsteking of zweervorming Soms Ontsteking of zweren in de slokdarm, met lucht gevulde cysten in de darmen (pneumatosis), cysten (met vocht gevulde harde knobbels) in de darmen, ernstige ontsteking van de dikke darm, maagdarmperforaties Nier- en urinewegaandoeningen Soms Nierfunctiestoornissen, vasthouden van urine Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen Soms Koorts Huid- en onderhuidaandoeningen Vaak Omkeerbare bijwerkingen aan de huid, zoals rode vlekken, blaasvorming, huiduitslag, ontsteking van bloedvaten, kaalheid Soms Huidvlekken, ontsteking van bindweefsel ter hoogte van de injectieplaats, huidzweren, jeuk, brandende pijn van de handpalmen en voetzolen Zeer zelden Bepaalde vorm van ontsteking van een zweetklier Wanneer één van de bijwerkingen ernstig wordt of als er bij u een bijwerking optreedt die niet in deze bijsluiter is vermeld, raadpleeg dan uw arts of apotheker. Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen Soms: Spierpijn, gewrichtspijn Zeer zelden: Rhabdomyolyse (afbraak van spierweefsel gepaard gaande met spierkrampen, koorts en roodbruine verkleuring van de urine) is gemeld De uiterste gebruiksdatum is vermeld op de verpakking na “Exp.:”. Na deze datum mag Cytarabine Sandoz 20 mg/ml niet meer worden gebruikt. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen Vaak Koorts, aderontsteking ter hoogte van de injectieplaats, te voelen als een harde streng met er boven een rode huid, teveel urinezuur in het bloed Immuunsysteemaandoeningen Zeer vaak: Cytarabine-syndroom: koorts, spierpijn, botpijn, incidentele pijn op de borst, huiduitslag, bindvliesontsteking en misselijkheid kunnen optreden 6-12 uur na aanvang van de therapie. Corticosteroïden kunnen als profylaxe en therapie gebruikt worden. Indien deze effectief zijn, kan de therapie met cytarabine voortgezet worden Soms: Allergisch oedeem, overgevoeligheidsreacties. Eén geval van een ernstige overgevoeligheidsreactie (anafylaxie) is gerapporteerd die resulteerde in een hartstilstand en waarvoor reanimatie toegepast moest worden. Dit vond plaats direct na intraveneuze toediening van cytarabine Lever- en galaandoeningen Vaak Omkeerbare effecten op de lever met toegenomen enzymwaarden Soms: Geelzucht Bij intrathecaal gebruik: Zenuwstelselaandoeningen De kans op bijwerkingen aan het centrale zenuwstelsel neemt toe als: • Cytarabine Sandoz intrathecaal wordt toegediend • de intrathecale toediening van Cytarabine Sandoz wordt gecombineerd met andere behandelingen die schade toe kunnen brengen aan het zenuwstelsel, zoals bestralingen, behandeling met een hoge dosis of intrathecale toediening van methotrexaat • Cytarabine Sandoz intrathecaal wordt toegediend met korte 2 intervallen of in een dosering boven de 30 mg/m Vaak Toevallen Soms Paraplegie (verlamming van de ledematen) Zeer zelden Necrotiserende leukencefalopathie (afsterving van de hersenen) en quadriplegie (dwarslaesie) zijn gerapporteerd Oogaandoeningen Zeer zelden Blindheid is gerapporteerd Maagdarmstelselaandoeningen Soms Misselijkheid, braken 5. HOE BEWAART U CYTARABINE SANDOZ 20 MG/ML Buiten het bereik en zicht van kinderen houden. Geen speciale bewaartemperatuur. Bewaren in de oorspronkelijke verpakking. Instructies voor het afvoeren van gebruikte materialen en instructies als Cytarabine Sandoz 20 mg/ml is gemorst of in contact is gekomen met de huid Na gebruik dienen flessen en injectiematerialen, inclusief handschoenen, vernietigd te worden volgens de richtlijnen voor het gebruik van cytostatica. Gemorst of gelekt geneesmiddel kan onschadelijk worden gemaakt met 5% natriumhypochlorietoplossing. Alle reinigingsmaterialen dienen opgeruimd te worden zoals eerder aangegeven. Indien cytarabine in contact komt met de huid, dient het blootgestelde gebied gespoeld te worden met een grote hoeveelheid water en daarna grondig gewassen te worden met water en zeep. Als de oplossing in de ogen komt, spoel dan zeer voorzichtig met een grote hoeveelheid water, en raadpleeg daarna onmiddellijk een oogspecialist. 6. AANVULLENDE INFORMATIE Wat bevat Cytarabine Sandoz 20 mg/ml Cytarabine Sandoz 20 mg/ml bevat cytarabine als werkzaam bestanddeel in een concentratie van 20 mg/ml. Andere bestanddelen (hulpstoffen) zijn: natriumchloride, natriumlactaat, melkzuur (E270), water voor injecties. Hoe ziet Cytarabine Sandoz 20 mg/ml er uit en wat is de inhoud van de verpakking Cytarabine Sandoz 20 mg/ml is een oplossing voor injectie en bevat als werkzame stof cytarabine in een concentratie van 20 mg/ml. 1 flacon van 2 ml bevat 40 mg cytarabine 1 flacon van 5 ml bevat 100 mg cytarabine Cytarabine Sandoz 20 mg/ml wordt geleverd in de volgende verpakkingen: Glazen injectieflacon van 2 ml met chlorobutylrubber stop, 1 flacon per verpakking Glazen injectieflacon van 5 ml met chlorobutylrubber stop, 1 flacon per verpakking In het register ingeschreven onder: Cytarabine Sandoz 20 mg/ml is ingeschreven in het register onder RVG 06468. Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant Houder van de vergunning voor het in de handel brengen Sandoz B.V., Veluwezoom 22, Almere, Nederland Correspondentie: Postbus 10332, 1301 AH Almere Fabrikant EBEWE Pharma Ges.m.b.H. Nfg. KG Mondseestrasse 11 4866 Unterach Oostenrijk Deze bijsluiter is voor het laatst herzien in februari 2011