kinderen en jeugd in DSM V - AZ Sint-Jan

DSM V in kinder- en jeugdpsychiatrie
kinderen en jeugd in DSM V ?
Nelis Emmanuël
KASBrugge 28.11.2014
DSM V in kinder- en
jeugdpsychiatrie
kinderen en jeugd in DSM 5 ?
bronnen:
-Kinder- en jeugdpsychiatrie (Verhulst, Verheij, Danckaerts, red), 2014
-DSM IV
-DSM 5
-The clinical symptomatology and comorbidity of ADHD in a healthy school population: Sabine Tremmery, 2007
1. een kort overzicht van
evoluties.
Naam Voornaam
Diagnostiek in de kinder- en
jeugdpsychiatrie:
-psychodynamische ontwikkelingsdiagnostiek
-contextuele diagnostiek: enkel extrinsieke bepaaldheid ?
-na- oorlogse enthousiasme voor pedagogisch model en
afkeer voor biologisch-psychiatrische labeling.
-verlangen om het anders/ beter te doen dan in de
volwassen psychiatrie ?
Diagnostiek in de kinder- en jeugdpsychiatrie:
-sterk categorale ontwikkeling tot eind XXe eeuw
-op ontwikkeling(sstoornissen) geënt
MBDamage
MBDysfunction
ATS / HS / ADD(H)
ADHD-I-H-C
vroegkinderlijk autisme (Kanner 1943)
autisme / Asperger syndroom / Rett
pervasieve ontwikkelingsstoornis
(atypisch) autisme
autisme spectrum stoornis
-afwijzing ‘traditionele’ volwassenen diagnostiek
depressie
-twijfel over de afgrenzing gestoord- normale variatie
ticketten- zorg
GGZ KJ - opvoeding ?
-twijfel over herstelgericht, empowerend werken vanuit
positieve krachten versus focus op beperkingen: self fulfilling
prophecies ?
-dimensionaal gericht eind XXe eeuw- begin XXIe
Wim Van Den Broeck, pedagoog; Eva Geerts, Kathleen Heyninck;
VUB, 2012
71 Vlaamse basisscholen; 11.715 ll-en
•
•
•
•
•
7,55 % heeft op 12 jaar een diagnose
4,5% dyslexie
3,0 % ADHD
1,5 % dyscalculie
1,4 % autisme
7
Wim Van Den Broeck, pedagoog; Eva Geerts, Kathleen Heyninck; VUB, 2012
71 Vlaamse basisscholen; 11.715 ll-en (2)
• Sociaal- economische factoren:
– 15 % van de middenklasse kinderen
– 1 % van de kansarme groep
• Jongens / meisjes verhouding:
– Autisme: 6/1
– ADHD: 4/1
Psychofarmacagebruik: omgekeerde
verhouding !
8
Naam Voornaam
2. Verzuchtingen
en wensen
- 20 % kinderen/ jongeren met problemen
- 8% met een zorgnood GGZ KJ
- Moeilijkste: passen niet in categorale omschrijvingen,
accumuleren categorale diagnoses…
- Onderzoekspopulatie EBM <> doelgroep in de praktijk.
- evenwicht genetisch- organisch- cerebrale factoren
versus contextfactoren: hoe zichtbaar maken in
diagnostiek ?
- Spectrum- gedachte: binnen een stoornis, maar ook
naar de normale variatie.
-Jongste kinderen: nauwelijks in DSM aanwezig (0-3
jaar)
-wat met evolutieve karakter van stoornissen ?
ADHD-beschrijving: vooral jongens 6-12 jaar ?
symptoomvorming eigen aan een ontwikkelingsfase ?
probleemgedrag buiten stoornissen- kader ?
risicogedrag van jongeren
stemmingslabiliteit
Naam Voornaam
3. Wat brengt
DSM V ?
DSM IV:-Disorders usually first diagnosed in infancy,
childhood, or adolescence: uit DSM IV vervalt.
Ook al vermeldt de omschrijving dat deze vaak
persisteren in volwassenheid: indruk wordt gewekt dat
het hier ‘maar’ over de stoornissen van de kindjes ging…
DSM V:-Neurodevelopmental Disorders.
-Gedragsstoornissen, impulscontrolestoornissen
Neurodevelopmental Disorders
Intellectual Disabilities
Intellectual Disability (Intellectual Developmental Disorder)
Global Developmental Delay
Unspecified Intellectual Disability (Intellectual Developmental Disorder)
Communication Disorders
Language Disorder
Speech Sound Disorder (previously Phonological Disorder)
Childhood-Onset Fluency Disorder (Stuttering)
Social (Pragmatic) Communication Disorder
Unspecified Communication Disorder
Autism Spectrum Disorder
Autism Spectrum Disorder
Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
Other Specified Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
Unspecified Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
Specific Learning Disorder
Specific Learning Disorder
Motor Disorders
Developmental Coordination Disorder
Stereotypic Movement Disorder
Tic Disorders
Tourette’s Disorder
Persistent (Chronic) Motor or Vocal Tic Disorder
Provisional Tic Disorder
Other Specified Tic Disorder
Unspecified Tic Disorder
Other Neurodevelopmental Disorders
Other Specified Neurodevelopmental Disorder
Unspecified Neurodevelopmental Disorder
Nieuwe stoornissen
Dimensioneel
Other Specified &
Unspecified
• Intellectual Disability:
mentale handicap
• Beperking in intellectuele functies zoals
redeneren,problem solving, planning,
abstract denken,… bevestigd in klinische
assessment en IQ.
• DSM 5: + Ook beperking adaptieve
vaardigheden in dagelijks leven zoals
communicatie, sociale participatie,
onafhankelijk leven in meerdere
contexten zoals thuis, school, werk,
gemeenschap.
AUTISME
Autisme spectrum stoornis
-enkel erkenning van spectrum binnen autisme,
niet met de normale variatie !
-Asperger, Rett stoornis, desintegratieve stoornis,
PDD NOS verdwijnen
Kwantitatieve dimensie: 3 ernstniveaus per domein: risico
als gekoppeld aan hulpaanbod, organisatie van de zorg?
3 symptoomdomeinen >> 2 symptoomdomeinen
= 2027 symptoomcombinaties/=11 s.combinaties
Uitbreiding van de comorbide stoornissen (ADHD,
taalstoornis,…)
DSM IV
1.Kwalitatief tekort sociale interactie
2.Kwalitatief tekort in communicatie
3.beperkte, repetitieve en stereotype patronen van
gedrag, interesses en activiteiten.
Minstens één afwijkende functie voor de leeftijd van drie
jaar.
DSM 5
1. sociale communicatie en sociale interactie
2. beperkte, repetitieve patronen van gedrag, interesses of
activiteiten.
+sensoriële eigenschappen
De symptomen zijn aanwezig in de vroege ontwikkeling, maar
kunnen pas ten volle zichtbaar worden wanneer sociale
verwachtingen de beperkte capaciteiten overstijgen, of
gemaskeerd zijn door aangeleerde strategieën naar een latere
fase.
Severity level
Social communication
Restricted, repetitive behaviors
Level 3
“Requiring very substantial
support”
Severe deficits in verbal and nonverbal social
Inflexibility of behavior, extreme difficulty coping
communication skills cause severe impairments in
with change, or other restricted/repetitive behaviors
functioning, very limited initiation of social
markedly interfere with functioning in all spheres.
Great distress/difficulty changing focus or action.
interactions, and minimal response to social
overtures from others. For example, a person with
few words of intelligible speech who rarely initiates
interaction and, when he or she does, makes unusual
approaches to meet needs only and responds to only
very direct social approaches.
Level 2
“Requiring substantial support”
Marked deficits in verbal and nonverbal social
communication skills; social impairments apparent
even with supports in place; limited initiation of
social interactions; and reduced or abnormal
responses to social overtures from others. For
example, a person who speaks simple sentences,
whose interaction is limited to narrow special
interests, and who has markedly odd nonverbal
communication.
Inflexibility of behavior, difficulty coping with change,
or other restricted/repetitive behaviors appear
frequently enough to be obvious to the casual
observer and interfere with functioning in a variety
of contexts. Distress and/or difficulty changing focus
or action.
Level 1
“Requiring support”
Without supports in place, deficits in social
communication cause noticeable impairments.
Difficulty initiating social interactions, and clear
examples of atypical or unsuccessful responses to
social overtures of others. May appear to have
decreased interest in social interactions. For
example, a person who is able to speak in full
sentences and engages in communication but whose
to-and-fro conversation with others fails, and whose
attempts to make friends are odd and typically
unsuccessful.
Inflexibility of behavior causes significant
interference with functioning in one or more
contexts. Difficulty switching between activities.
Problems of organization and planning hamper
independence.
Beginleeftijd kenmerken 36 maand= niet meer in DSM V.
Nieuw= specifiers
Nieuw= Sociaal- pragmatische communicatiestoornis.
Aanhoudende problemen in sociaal gebruik van verbale
en nonverbale communicatie
nieuwe uitweg voor PDD-NOS ?
ADHD
DSM IV: sommige onaandachtige of hyperactiefimpulsieve symptomen aanwezig < 7 jaar.
DSM 5: verschillende onaandachtige of hyperactiefimpulsieve symptomen aanwezig < 12 jaar.
Comorbiditeit met autisme mogelijk
Symptoomdrempel= 5 voor volwassenen (en 6 voor
jongeren/kinderen) voor aandachtstekort en 5 (6) voor
impulsiviteit/ overbeweeglijkheid.
Gedragsstoornissen
Oppositioneel opstandige gedragsstoornis kan nu
comorbied gescoord worden met (antisociale)
gedragsstoornis.
Intermittent explosieve stoornis
DSM 5:
Ook verbale en niet- destructieve fysieke agressie.
Minstens ontwikkelingsleeftijd 6 jaar.
Stemmingsstoornis:
DSM 5: disruptive mood dysregulation disorder (DMDD)
Disruptieve stemmings disregulatie stoornis
1. Regelmatige woedebuien (verbaal, fysiek)
2. Aanhoudende prikkelbaarheid
< 18 jaar
ODD (Eu) <> BPD (USA) ?
2- 5 % ?
Naam Voornaam
Axelson et al., Examining the proposed diagnosis of disruptive mood
dysregulation disorder in children in the longitudinal assessment of manic
symptoms in children study. J Clin Psychiatry 2012;73:1342-1350.
Mental Health Day Podcast #14: Dr. Ellen Leibenluft on
DMDD and Bipolar Kids in DSM-5
PTSS
In nieuwe categorie van trauma- en stress- gerelateerde
stoornissen.
Samen met reactieve hechtingsstoornis
Nieuw= preschooler PTSD
tot en met zes jaar
Persoonlijkheidsstoornissen
Blijven, net als in DSM IV, mogelijks als diagnose bruikbaar
< 18 jaar, met uitzondering van antisociale
persoonlijkheidsstoornis.
Toenemende interesse om < 18 jaar van
persoonlijkheidsstoornis te gewagen ?
Voorwaarden ?
beter behandelingsbeleid
met een betere prognose
minder stigmatiserend
Parafilie
DSM IV: parafilie (perversie) als stoornis
Intense en persistente of preferentiële seksuele fantasieën,
interesse of gedrag betreffende niet-menselijke objecten, lijden of
vernedering van zichzelf of de partner, kinderen of nietinstemmende personen. Parafilie- fantasieën zijn soms noodzakelijk
om erotische arousal te bereiken…. in andere gevallen episodisch
aanwezig, … terwijl seksueel functioneren zonder parafilie
fantasieën mogelijk is.
-exhibitionisme
-fetishisme
-frotteurisme
-pedofilie
-seksueel masochisme
-seksueel sadisme
-transvestitisme
……
DSM 5: parafilie is geen stoornis op zich.
Parafiliestoornis (paraphilic disorder) = parafilie die lijden
veroorzaakt, of schade(risico) aan zichzelf of anderen.
Kleinste kinderen:
infantpsychiatrie