Effectief leren Veel kinderen vervelen zich op school omdat ze

Effectief leren
Veel kinderen vervelen zich op school omdat ze moeten wachten tot de rest van de klas
het niveau of de doelen heeft bereikt.
21st Century skills
- Samenwerken
- Probleem-oplossend vermogen
- ICT-geletterdheid
- Creativiteit
- Kritisch denken
- Communiceren
- Sociale en culturele vaardigheden
De kennissamenleving
De samenleving waarin we leven ondergaat een transformatie. Niets nieuws onder de
zon als we terugkijken in de tijd. Het dichtstbij op de tijdlijn liggen verschuivingen van
landbouw- naar de industriele samenleving en vervolgens naar de huidige kennis- of
informatiesamenleving. Deze maatschappelijke veranderingen hebben in elk geval é én
gemeenschappelijk kenmerk: ze hebben enorme invloed op de manier waarop we leven,
leren en werken. Vanwege de impact worden deze overgangsperioden ‘industriële
revolutie’ en ‘digitale revolutie’ genoemd.
Vooral door de opkomst van informatie- en communicatietechnologie (ict) krijgt de
huidige kennissamenleving meer en meer vorm. De term kennissamenleving heeft
enerzijds betrekking op het feit dat kennis altijd en overal voorhanden is. Dagelijks
worden grote hoeveelheden informatie aan het internet toegevoegd, een ontwikkeling
die de komende jaren exponentieel door zal zetten.
Anderzijds verwijst de term kennissamenleving naar kennisbegrip en –constructie
(leren door nieuwe- informatie en inzichten te combineren met wat je al weet). Waar de
samenleving in het verleden economisch gezien vooral gericht was op industrie en
productie, verandert dat in de kennissamenleving richting diensten en innovatie. Voor
de kennissamenleving zijn kennisontwikkeling, -constructie of -creatie van groot belang
als individuele vaardigheden en als kansen voor economische ontwikkeling. Daarom
wordt bij een kennissamenleving ook vaak gesproken over kenniseconomie.
Leven, werken en leren in de kennissamenleving
De kennissamenleving waarin we leven is divers, geglobaliseerd en doordrenkt met
media en technologie. Het vervagen van grenzen biedt wereldwijd kansen om samen te
werken aan problemen die creatieve oplossingen nodig hebben. Te denken valt aan de
economische crisis, energie- en milieuvraagstukken, duurzaamheid, hongersnood,
sociale- en medische kwesties. Leerlingen en studenten van nu gebruiken (toekomstige)
digitale middelen om te kunnen communiceren, functioneren en nieuwe ontdekkingen
te doen.
Het gebruik van media en technologie heeft in onze samenleving een democratiserende
werking. Burgers denken steeds vaker mee over onderwerpen die hun leef- en
werkomgeving raken en verwachten inspraak bij bedrijven, werkgevers, organisaties en
politiek. Meningen worden gevormd en bediscussieerd op sociale media.
Ook het werken in de kennissamenleving verandert. Op de huidige en toekomstige
arbeidsmarkt zien we andere soorten banen ontstaan. Het aantal banen waarin
productiewerk wordt verricht, neemt af. Banen waarin een beroep wordt gedaan op
competenties als kennisconstructie, samenwerking, probleemoplossend vermogen en
creativiteit nemen toe. Het is vanzelfsprekend dat het adequaat kunnen gebruiken van
ict een belangrijke voorwaarde is.
Als gevolg van de ontwikkeling van de kennissamenleving en de uitvloeisels daarvan is
het noodzakelijk dat leerlingen en studenten de kans wordt geboden zich de juiste
vaardigheden eigen te maken. Vaardigheden en competenties die nodig zijn om goed in
de kennissamenleving te kunnen functioneren, te kunnen werken en om zich levenslang
door te kunnen ontwikkelen: ‘21st century skills’.
Waar in een industriële samenleving in het onderwijs de nadruk ligt op
kennisoverdracht, is dat in een kennissamenleving op het ontwikkelen van 21st century
skills. Onderstaand overzicht zet een aantal verschillen tussen de beide
onderwijsvormen naast elkaar.
Onderwijs in een industriële samenleving
Gericht op kennisoverdracht
Lessen gebaseerd op de lagere niveaus van
de taxonomie van Bloom: Kennis, Inzicht en
Toepassing
Passief leren
Gefragmenteerde lessen en curriculum
Gebaseerd op behoeften van werkgevers in
een industriële samenleving
Boeken, schriften en pennen staan centraal
Vindt vooral binnen klaslokalen plaats
Creativiteit
Kritisch denken
Probleem- oplossend
vermogen
Communiceren
Samenwerken
Digitale
geletterdheid
Sociale en culturele
vaardigheden
Zelfregulering
Onderwijs in een kennissamenleving
Gericht op kennisconstructie
Lessen gebaseerd op de hogere niveaus van
de taxonomie van Bloom: Analyse, Synthese
en Evaluatie
Actief leren
Vakoverstijgende projecten
Gebaseerd op behoeften van werkgevers en
maatschappij in een kennissamenleving
Blended learning met rijk gebruik van ICT
Interactie binnen en buiten school
Bedenken van nieuwe ideeën en deze kunnen uitwerken en analyseren.
Kunnen formuleren van eigen, onderbouwende visie of mening.
(H)erkennen van een probleem en tot een plan kunnen komen om het
probleem op te lossen.
Effectief en efficiënt overbrengen en ontvangen van een boodschap.
Gezamenlijk realiseren van een doel en anderen daarbij kunnen aanvullen
en ondersteunen.
Effectief, efficiënt en verantwoord gebruik maken van
(informatie)technologie. Hierbij gaat het om ICT-(basis)vaardigheden,
mediawijsheid en informatievaardigheden.
Effectief leren, werken en leven met mensen met verschillende etnische,
culturele en sociale achtergronden.
Realiseren van doelgericht en passend gedrag.
Doelen van basisontwikkeling
Cirkelschema
Binnenste cirkel: basis
Tweede cirkel: brede ontwikkeling
Buitenring van de cirkel: specifieke ontwikkeling
Doelen stellen
Transparant en duidelijk
Afgestemd op de beginsituatie
Net iets hoger liggen dan het eigen kunnen van de leerlingen
Criteria bevatten die meetbaar of observeerbaar zijn
Uitdagen voor leerlingen
Gecommuniceerd worden naar leerlingen
Door leerlingen herkend worden
Attributie theorie
1. Interne attributie
a. Zelfsturing
b. Ik kan dingen veranderen
c. Intern gericht
d. Controle over de toekomst
2. Externe attributie
a. Ik heb geen controle
b. Smoesje verzinnen
c. Anderen de schuld geven
d. Kan toekomst niet veranderen
e. Alles staat al vast