Waarom hoeft bij (quarantaine)plasma geen rekening meer te

V r a a g
e n
a n t w o o r d
Waarom hoeft bij (quarantaine)plasma
geen rekening meer te worden gehouden
met de resusfactor?
Auteur
G. Mast
Trefwoorden
afereseplasma, quarantaineplasma, resusfactor
(Tijdschr Bloedtransfusie 2008;1:78-9)
Inleiding
In Nederland wordt voor de transfusie van plasma
bij patiënten het zogenoemde quarantaineplasma gebruikt. Dit is officieel ‘afereseplasma, vers bevroren,
leukocyten verwijderd’ dat minimaal 6 maanden
in quarantaine wordt gehouden. Dit plasma wordt
vrijgegeven als de donor na deze quarantaineperiode
opnieuw is getest en er geen aanwijzingen zijn voor
infectieziekten.
Tijdens een zogenoemde plasmaferese wordt bij een
donor alleen het plasma afgenomen. Dit wordt ook
wel ‘fresh frozen plasma’ (FFP) genoemd. Daarnaast
produceren de bloedbanken het zogenoemde ‘source
plasma’. Dit plasma is afkomstig van plasmaferese
en volbloedplasma, en wordt niet direct klinisch gebruikt, maar uitsluitend voor fractionering (het maken
van geneesmiddelen uit bloedplasma). De Richtlijn
Bloedproducten stelt dat, indien de aferesemethode
gevalideerd is voor het resterende aantal van <1 x 108
rode bloedcellen per eenheid (eenheid=gemiddeld
300 ml), de kans op primaire resus-D (RhD)-immunisatie door het product (van een RhD-positieve donor) verwaarloosbaar is.1
Vragen
Waarom hoeft bij quarantaineplasma geen rekening meer te worden gehouden met de Rh-factor?
Waarom staat de Rh-factor nog wel op het quarantaineplasma?
Antwoord
Uit de literatuur is bekend dat er geen immunisatie
optreedt indien het resterende aantal rode bloedcel-
78
vol.
1
nr.
3 - 2008
len (RBC) beneden de 1 x 108 cellen per eenheid van
300 ml is. Deze grens wordt in de literatuur als veilig verondersteld voor het voorkomen van primaire
RhD-immunisatie.2
Hoeveel RBC bevat het quarantaineplasma?
Van het gehele aanbod van quarantaineplasma binnen de divisie Noordwest van Stichting Sanquin
Bloedvoorziening, ondergaat 1% van de producten
een kwaliteitscontrole, waarbij onder andere het
aantal RBC wordt bepaald. Tevens worden alle eenheden plasma voor het invriezen visueel beoordeeld,
waarbij subjectief beoordeeld wordt of het product
rood is. Rood staat hierbij uiteraard voor de zichtbare aanwezigheid van RBC.
De resultaten van de afdeling Kwaliteitscontrole
over het jaar 2007 laten zien dat voor het merendeel
van ruim 200 geteste plasma-eenheden de hoeveelheid RBC onder de detectielimiet van de meetmethode ligt (<0,1 x 108 RBC/eenheid), met als hoogste
gemeten waarde 0,2 x 108 RBC per eenheid.3 Indien
producten visueel als rood worden beoordeeld, worden deze niet ingevroren ten behoeve van transfusie
aan patiënten of fractionering. De praktijk op een
bewerkingsafdeling laat zien dat er onder afereseplasma praktisch geen rode plasma-eenheden voorkomen (schatting <1%).
Bij de afereseapparatuurvalidatie wordt als eis voor
het quarantaineplasma <1,8 x 109 per eenheid gehanteerd.1 In de praktijk wordt bij de afereseapparatuurvalidaties ook gevonden dat het aantal RBC onder de detectiegrens ligt (<0,1 x 108 RBC/eenheid).
Dit voldoet dus royaal aan de eis van <1,0 x 108 ter
voorkoming van RhD-immunisatie.
t i j d s c h r i f t
v o o r
b l o e d t r a n s f u s i e
Voor meer achtergrondinformatie wordt verwezen
naar een artikel van Vrielink en Van der Meer.2 In
dat artikel worden tevens een aantal casussen aangehaald. Binnen de bloedbanken geldt een algemeen
advies dat op basis van de validatie geen rekening
hoeft te worden gehouden met de Rh-factor.4,5
Waarom staat de Rh-factor nog wel op het
quarantaineplasma?
Binnen de bloedbanken is gekozen voor de productcodes van de International Society of Blood Transfusion (ISBT). ISBT-code 128 is een internationaal
systeem van identificatie, naamgeving en barcodes.
Tevens wordt in de Europese regelgeving aangegeven dat het verplicht is de ABO-Rh-groep te vermelden op plasma voor klinische toediening.6
Referenties
1. Stichting Sanquin Bloedvoorziening. Richtlijn Bloedproducten. 2008. pp. 50-61.
2. Vrielink H, Van der Meer PF. Collection of white blood cellreduced plasma by apheresis. Transfusion 2004;44:917-23.
3. Sanquin Bloedbank Regio Noordwest, Afdeling Quality
t i j d s c h r i f t
v o o r
b l o e d t r a n s f u s i e Control. Kwaliteitscontrole van bloedproducten. Jaaroverzicht 2007.
4. Mondeling toelichting P. van der Burg en H. Vrielink (juni
2008).
5. Productinformatie. Bloedwijzer deel 1 (KD001.RL.SQ.002).
6. Council of Europe. Guide to the preparation, use and
quality assurance of blood components. Council of Europe;
Straatsburg. 13th edition. 2007.
Ontvangen 14 juli 2008, geaccepteerd 7 augustus 2008.
Correspondentieadres
Mw. drs. G. Mast, hoofd afdeling Productie
Sanquin Bloedbank Regio Noordwest
Afdeling Productie
Postbus 9137
1006 AC Amsterdam
E-mailadres: [email protected]
Belangenconflict: geen gemeld.
Financiële ondersteuning: geen gemeld.
vol.
1
nr.
3 - 2008
79