Onderzoek 3 Elektroforese van DNA 1. Onderzoeksvraag Cor Naval I is dood teruggevonden in bad. Iedere verdachte beweert aanwezig geweest te zijn op het unikleur schilderfestijn (schilderfeest waarbij elke deelnemer schildert met 1 verfkleur). Er is een mengsel teruggevonden van alle gebruikte kleuren tijdens het festijn. Elke verdachte geeft aan met welke kleur hij/zij heeft gewerkt tijdens het feest. 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment DNA: drager van erfelijke informatie die aanwezig is in alle organismen. Elektromagnetisch kracht: kracht die elektrische geladen deeltjes voelen door elektromagnetische velden. Ionlading: Lading van een ion. Ion: Geladen deeltje. Anode: Elektrode waar de oxidatie gebeurt. Kathode: Elektrode waar de reductie gebeurt. Elektrolyse: is een proces waarbij met een externe spanningsbron een niet-spontane redoxreactie optreedt. Redoxreactie: of elektronenuitwisselingsreactie is een reactie waarbij het oxidatiegetal van één atoom toeneemt en het oxidatiegetal van het ander atoom afneemt. Deeltjesgrootte: De grootte van een deeltje, bepaald door de kleinste dimensie. b. Materiaal + stoffen Materiaal: - Elektroforese apparaat + dienblad - Micropipetten - Vormingskam - 2 snoeren - 2 bekerglazen van 250ml - Waterbad 100°C Stoffen: - DNA-stalen of een set van kleurstoffen. - 15ml agarose 2,0% - 40ml van 5x TBE running buffer (zie bereiding oplossing) - 5 batterijen van 9V - Tape CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] - 160ml gedestilleerd water c. Bereiding oplossingen Bereiding EDTA 0,5M: - Weeg 93,05g dinatriumethyleendiaminetetra-azijnzuur (EDTA) af. - Leng de oplossing aan tot 500ml met gedestilleerd water. Bereiding TBE: Voorraadoplossing: - Weeg 54 g Tris base: 2-Amonium-2-hydroxymethyl-propaan-1,3-diol af. - Weeg ook 27,5 g boorzuur af. Doe dit in een bekerglas en leng aan met gedestilleerd water tot 900ml. Voeg 20 ml van 0,5 M EDTA ( pH 8,0 ) : ethyldiaminetetraazijnzuur toe. - Leng verder aan tot 1l. Bewaar de buffer bij kamertemperatuur in een glazenfles en gooi de buffer weg als er een neerslag gevormd is. Voor elektroforese: TBE kan 0,5/1 X verdund worden voor gebruik in elektroforese. Bron: http://biotech.about.com/od/buffersandmedia/ht/MakeTBE.htm d. Opstelling (foto) CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] e. Veiligheid i. Etiketten Agarose: Agarose CAS 9002-18-0 W UCLL G Triboorethyleendiaminetetraazijnzuur K 0 Waarschuwing CAS 60-00-4 H 319 Veroorzaakt ernstige oogirritatie. P 305+351+338 BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten. Indien mogelijk, contactlenzen verwijderen. Blijven spoelen. WGK Mr: UCLL 2 292,24 Triboorethyleendiaminetetraazijnzuur: ii. H/P zinnen Agarose: Er zijn geen H- en P- zinnen voor Agarose. Triboorethyleendiaminetetraazijnzuur (TBE): H319: Veroorzaakt ernstige oogirritatie. CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] P305+351+338: BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten. Indien mogelijk, contactlenzen verwijderen. Blijven spoelen. iii. WGK code Agarose: 0: niet vervuilend Triboorethyleendiaminetetraazijnzuur (TBE): 2: vervuilend iv. COS brochure Agarose: Demonstratieproeven: vanaf de eerste graad. Leerlingenproeven: vanaf de eerste graad. 3. Uitvoeren a. Werkwijze Afhankelijk van de Kit werk je in 1 deel of 2 delen: In deel 1 ga je de gel zelf maken voor de elektroforese. Als deze voorzien is kan je meteen naar deel 2 voor de uiteindelijke elektroforese. Deel 1: Agarose Gel maken - Tape de beide open kanten van het dienblad af zodat er daarna geen lekken kunnen ontstaan. Steek daarna de vormingskam in het middelste gleufje van het dienblad. Smelt nu de agarose door de stop van de fles te draaien en de fles in een warm waterbad van minstens 100°C te plaatsen. Kook de agarose tot het helemaal vloeibaar is. Giet ongeveer 15ml van de vloeibare agarose in het afgeplakte dienblad. Zorg ervoor dat er geen agarose lekt aan de getapte kanten. Laat de agarose stollen door 20-30 minuten te wachten. Verstoor de gel op geen enkele manier in deze tijd. Nadat de agarose goed gevormd is, verwijder je de vormingskam door ze zachtjes eruit te trekken. Verwijder daarna zachtjes de tape rond het dienblad. Deel 2: - Neem nu het DNA/kleuren-stalen: doe hier 10µl van staal 1 in de eerste rij. o doe 10µl met de micropipet van de referentiestaal in de eerste rij CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] o doe 10µl met de micropipet van staal 1 in de tweede rij. o doe 10µl met de micropipet van staal 2 in de derde rij. o … Zorg ervoor dat je de putjes in de agarose niet doorboort. Zorg ervoor dat de putjes niet overlopen - - - Plaats het dienblad met de geladen gel in het midden van de elektroforese kamer met de putjes zo dicht mogelijk naar de negatieve (zwarte) elektrode toe. Maak nu de buffer: Voeg in een bekerglas 160ml gedestilleerd water en 40ml 5X TBE en meng even. Giet nu ZACHTJES de buffer in de elektroforese kamer. Als dit te snel gaat kunnen de stalen wegspoelen. Giet de buffer tot het ongeveer 2 tot 3 mm boven de gel uitkomt. Indien het dienblad begint te drijven gebruik dan een pipet om de lucht onder het dienblad te verwijderen. Sluit de elektroforese kamer af. Als je ergens gemorst hebt op het elektroforese apparaat ga je deze eerst opvegen Sluit 5, 9V batterijen in serie aan op het apparaat. (zie foto’s) - Nu de batterijen aangesloten zijn kunnen er bellen ontstaan aan de elektrode. De stalen zullen nu uit elkaar beginnen te vloeien. - Als het snelste staal het uiteinde van de gel bereikt, koppel je de batterijen los. Dit duurt ongeveer 35-40minuten. - Extra opmerking, door diffusie zullen de resultaten na enkele uren verdwijnen! b. Waarneming (+ foto’s) Tijdens het koken wordt de agarose vloeibaar. CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Wanneer we de vormingskam verwijderen zien we putjes in de gel. We krijgen de kleuren van onze kleurstoffen in de putjes. Wanneer we de batterijen aansluiten zien we dat de kleuren gaan uitlopen. Er ontstaat een “streepjescode” in gel. Deze is voor elke staal anders. De referentiestaal en staal … komen overeen. 4. Reflecteren a. Besluit CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Elektroforese lijkt een beetje op chromatografie, maar heeft een ander doel. Chromatografie wordt meestal gebruikt om verschillende componenten in een mengsel te scheiden, terwijl gelelektroforese gebruikt wordt voor DNA-fragmenten met verschillende massa en afmeting te scheiden. Gelelektroforese is zonder twijfel een belangrijke methode bij een forensisch onderzoek. Bij deze techniek worden componenten van elkaar gescheiden door middel van een elektrisch veld. DNA-fragmenten zijn negatief geladen, waardoor ze aangetrokken worden door de positieve pool. De scheiding gebeurt meestal op basis van grootte en/of lading, maar soms ook op complexere criteria zoals structuur. Elektroforese vindt meestal plaats in een gel-medium en wordt dan gelelektroforese genoemd. Principe: Elektroforese betekent letterlijk het voortbewegen van deeltjes door een elektrische kracht. In een elektrisch veld zullen negatief geladen deeltjes zich bewegen naar de positieve pool (Anode) en positief geladen deeltjes zullen zich bewegen naar de negatieve pool (Kathode). De snelheid van de beweging neemt toe met de lading van de deeltjes en de sterkte van het veld. Dit zorgt dat er verschillende snelheden gaan ontstaan, waardoor hun onderlinge afstand geleidelijk toeneemt. Afhankelijk van het medium waarin de deeltjes zich bewegen kan de grootte en de structuur van de deeltjes ook een effect hebben op de bewegingssnelheid. Medium: Doorheen de jaren hebben de wetenschapers verschillende media uitgeprobeerd. Vanaf 1930 is men eigenlijk begonnen met elektroforese, het medium toen was sucrose. In de jaren ’50 is men dan overgegaan naar een gel op basis van zetmeel. In 1959 werden polyacrylamide-gels geïntroduceerd. En vanaf de jaren ’70 is men dan overgegaan naar een gel op basis van agar. Deze gel wordt vandaag de dag nog het meeste gebruikt voor DNA onderzoek. Als men eiwitten wil onderzoeken, gebruikt men meestal polyacrylamide-gel. DNA werd voor het eerst geïdentificeerd en geïsoleerd in 1869 door de Zwitser Friederich Miescher. Hij gaf de naam nuclein aan hetgeen dat hij ontdekt heeft. Hij wist de stoffen te zuiveren uit leukocyten (witte bloedcellen). De chemische structuur van DNA bleef nog lange tijd onbekend. Na vele jaren van onderzoek werd in 1953 de dubbele helixstructuur van DNA ontdekt door James D. Watson, Francis Crick, Maurice Wilkins en Rosalind Franklin zij kregen in 1962 de Nobelprijs voor hun ontdekking. Franklin was echter al overleden aan kanker. CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Ondanks de ontdekking van DNA in 1962 duurde het tot 2001 totdat het de gehele DNA sequentie van het humane genoom werd ontrafeld. Vandaag de dag wordt er nog veel onderzoek gedaan naar DNA, het is een belangrijke tak van de Biologie geworden en het vormt een kern binnen de criminologie. b. Koppeling aan leerplan/nen Leerplan chemie voor de derde graad: D/2014/7841/013 5.2 De chemische reactie 5.2.5 Reactiesoorten 5.2.5.2 Redoxreacties B45: Elektrolyse herkennen als een gedwongen chemische reactie onder invloed van elektrische stroom. V45: De reacties aan anode en kathode bij elektrolyse van waterige oplossingen voorspellen. Leerplan biologie voor de derde graad: D/2014/7841/011 5.6 Voortplanting 5.6.2 Genetisch materiaal en celdeling B23: De chemische structuur van het DNA en RNA bespreken. 5.7 Genetica 5.7.4 Gentechnologie B46: Toepassingen van gentechnologie met inbegrip van genetische testen illustreren en de ethische dimensie ervan toelichten. Leerplan chemie voor de tweede graad: D/2012/7841/063 5.1 Eerste leerjaar van de tweede graad 5.1.1 Stoffen rondom ons CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] 5.1.1.1 Mengsels en zuivere stoffen B6: Voor een eenvoudig en herkenbaar mengsel een geschikte scheidingstechniek voorstellen en verklaren op welke eigenschap die scheiding is gebaseerd. c. Bronnen i. Literatuur Bosmans, A (2011) Biologie Techniek Wetenschappen. Mol: Cursusdienst Rozenberg S.O. http://levien.zonnetjes.net/biochemie/tmp/proeven-los/6-electroforese.pdf http://www.vib.be/nl/educatie/Documents/Handleiding%20DNA-Kit%20Mupid21.pdf Simulatie gelelektroforese: http://www.allesoverdna.nl/woordenboek/gelelectroforese.html http://www.bioplek.org/animaties/moleculaire_genetica/gelelectrof2.html Simulatie gelelektroforese Engelstalig: http://www.sumanasinc.com/webcontent/animations/content/gelelectrophoresis. html Simulatie over elektroforese, met ook uitleg over hoe een elektroforese werkt. http://learn.genetics.utah.edu/content/labs/gel/ Animatie over elektroforese. Alle stappen worden hierin overlopen, er is wel geen uitleg bij voorzien. http://www.personal.psu.edu/pzb4/electrophoresis.swf Practicum: Maken van een DNA profiel: https://www.uhasselt.be/Documents/uhasselt@school/lesmateriaal/biologie/DNA -profiel/HFDST2-Practicum.pdf Extra uitleg over elektroforese: http://www.leerwiki.nl/De_toepassing_van_een_DNA-elektroforese ii. Film CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] https://www.youtube.com/watch?v=1_CE4cY_vpM&feature=related%20%E2%80 %93utube%20filmpje%20%E2%80%98DNA%20electroforese https://www.youtube.com/watch?v=mN5IvS96wNk http://www.jove.com/video/3923/agarosegelelektroforese-voor-de-scheiding-vandna-fragmenten?language=Dutch https://www.youtube.com/watch?v=vq759wKCCUQ Achteraan kunnen jullie nog een aantal filmfragmenten vinden die gebruikt kunnen worden voor DNA verder te laten bestuderen. Dit is leuk als vervolgopdracht, maar kan evengoed vooraf gedaan worden. Wanneer je het vooraf doet, weten de leerlingen wat ze aan het onderzoeken zijn, namelijk DNA-strengen. a. Koppeling aan andere onderwijsvakken - Binnen chemie: elektroforese kun je beschouwen als een speciaal geval van chromatografie. - Binnen biologie: Hier speelt eigenlijk het hele verhaal van DNA zich af. Je kan de proeven hier dus ook laten uitvoeren. Ook wanneer je de leerlingen de bouw van DNA laat bestuderen kan dit gekoppeld worden binnen de lessen biologie. - Binnen techniek: Je kan de leerlingen tijdens de lessen techniek hun eigen elektroforese toestel laten bouwen (zie verder). - Binnen wiskunde: Tijdens de lessen van wiskunde kunnen de leerlingen de berekeningen maken voor de oplossingen. Hierbij moeten ze namelijk reactievergelijkingen met één onbekende oplossen. Ook het rekenwerk is eigenlijk pure wiskunde. - Binnen Nederlands: Tijdens de lessen Nederlands kunnen de leerlingen hun verslag schrijven. Dit kan dan meegeteld worden als een schrijfoefening. - Binnen ICT: tijdens de lessen ICT kunnen de leerlingen het opzoekwerk doen. Je kan ze dan wijzen op de verschillende zoekmachines die bestaan bijvoorbeeld en hen laten kennismaken met verschillende zoekmachines. - Binnen geschiedenis: Tijdens de lessen geschiedenis kun je de leerlingen de geschiedenis van DNA aanleren. Hierbij moeten zeker Watson en Crick ter spraken komen. CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] 5. Tips and tricks a. Opmerkingen bij uitvoeren van proef Je kan de temperatuur van het water boven de 100°C laten komen door er een beetje zout aan toe te voegen. Je kan aan dit experiment de lessen over DNA koppelen. Je kan bijvoorbeeld de leerlingen de proef laten uitvoeren en hen dan de opdracht geven om de simulatie over DNA te bekijken. Hierbij kan je dan een aantal vragen opstellen over DNA die de leerlingen dan moeten beantwoorden met behulp van de simulatie. Simulaties die hiervoor kunnen dienen zijn: http://www.bioplek.org/animaties/moleculaire_genetica/dna.html : Simulatie met uitleg over RNA en DNA. Vooral hoe de opbouw is en wat de basenparing inhoud. http://www.bioplek.org/animaties/moleculaire_genetica/DCT.html : deze is ingewikkelder. http://www.bioplek.org/animaties/moleculaire_genetica/gelelectrof2.html : uitleg over elektroforese Zelf een elektroforesetoestel maken: De uitleg hiervoor kan je vinden op onderstaande site. Er wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van dagdagelijkse producten. http://www.thehomescientist.com/forensics/Illustrated_Guide_to_Home_Forensi c_Science_Experiments.pdf http://makezine.com/projects/home-molecular-genetics/ Zelf een elektroforesetoestel maken. Benodigdheden: - Container= plastic bakje - Bakje= klein plastic bakje of botervlootje. - Stift - Schaar - Lat - Stevig karton - Aluminiumfolie - Tape - Buffermengsel - Agarosegel - Ijzerdraad - Krokodillenklem - Vijf 9V batterijen CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] - 2 kabeltjes - Kleurstoffen - Micropipet Stappenplan: 1. Snijd het bakje voor het gelgebied tot ongeveer 1cm hoogte. Je kan hiervoor best eerst een lijn trekken met pen waar je moet knippen. 2. Snijd de twee zijkanten( kortste kanten) open. Bewaar de afgesneden stukjes voor later. 3. Maak een mooie rechthoekige bak. Tape de zijkanten hiervoor terug vast. Zorg ervoor dat er geen lekken ontstaan. 4. Nu moet je de kam maken. (Voel je vrij om andere methodes uit te proberen). 5. Snij een strook van ongeveer 3cm breed en 2cm langer dan de breedte van je gelgebied uit stijve karton. 6. Teken een lijn in het midden van je strook. Duid hierop een aantal gebieden aan: a. 1,5cm van ieder uiteinde b. 1 à 1,5cm tussen de verschillende streepjes. Dit moet je een beetje uitmeten afhankelijk van hoelang je gelgebied is. 7. Maak cilindertjes van ongeveer 2,5cm lang en 3mm diameter uit aluminiumfolie. Het aantal cilindertjes dat je nodig hebt is afhankelijk van het aantal streepjes dat je bij de vorige stap getrokken hebt. Ieder streepje moet een cilinder krijgen. 8. Tape de cilindertjes goed vast aan het kartonnen strookje. 9. Hang de kam in het midden van je bakje. CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] 10. Giet de gel in het bakje en laat het stollen. Als de gel gestold is kan je de tape en de kam terug verwijderen alvorens het gelgebied in de container te plaatsen. (Voorzichtig dat je de kam recht naar boven verwijderd anders wordt de gel verstoord.) 11. Doe in de gaatjes ongeveer 10µml kleurstof. 12. Plats het bakje (zonder de tape en de kam) in de container. 13. Giet het buffermengsel in de container. 14. Neem twee ijzerdraadjes en bevestig deze in de container. Hang aan het andere uiteinde een krokodillenklem met kabel. 15. Bevestig de kabel aan de batterijen. 16. Je elektroforesetoestel is nu klaar. DNA filmpjes Deze filmpjes kunnen gebruikt worden om DNA verder uit te leggen in de klas. 1) DNA: wat is het? http://www.schooltv.nl/video/dna-profiel-wat-isdat/#q=trefwoord%3A%22DNA%22 In dit filmpje van 0:53 kan je ontdekken hoe een wangslijmvlies is opgebouwd. Voor leerlingen van 13-18jaar. 2) Watson en Crick verklaarde de bouw van DNA: http://www.schooltv.nl/video/het-dna-van-de-mens-watson-en-crickverklaarden-de-bouw-van-het-dna/#q=trefwoord%3A%22DNA%22 In dit filmpje van 01:51 kan je de geschiedenis van DNA een beetje ontdekken. Dit filmpje is voor leerlingen van16-18 jaar. Het begon als een aanwijzing, een vermoeden. Ze zagen het door hun microscopen, in hun meetresultaten. Het werd een lonkend vergezicht naar de nog onbekende microwereld van het DNA. Daar zou de sleutel liggen voor gezondheid, perfectie, het einde van de honger, en het uiteindelijke begrijpen van het leven. En zo gingen we enthousiast een ongekende wereld binnen. Vanaf eind jaren ‘80 ontstaat er een ware genenjacht. Dan worden op het menselijk DNA de genen gevonden van de ziekte van Huntington, darmkanker, taaislijmziekte, CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] borstkanker, en spierdystrofie. Opeens kunnen we in de toekomst kijken van onszelf en van onze kinderen. We zijn een nieuwe wereld binnen gegaan. Sinds Watson en Crick, was de bouw van ons DNA bekend, maar om te begrijpen hoe dat DNA in feite werkt, was er iets anders nodig, een ultieme ontdekkingsreis: het aflezen van de complete volgorde van al die 3 miljard schakels in het menselijk DNA. Toen dat uiteindelijk lukte, veranderde het mythische DNA in een voor iedereen toegankelijk databestand. 3) Een code in je lijf: http://www.schooltv.nl/video/dna-een-code-in-jelijf/#q=trefwoord%3A%22DNA%22 In dit filmpje van 0:57 wordt duidelijk dat je heel wat informatie uit DNA kunt halen. Dit filmpje is bedoeld voor leerlingen van 9-12jaar. Het lichaam van mensen is opgebouwd uit wel 100.000 miljard hele kleine cellen. Cellen zijn zo klein dat je ze niet met het blote oog niet kunt zien. En in die cellen zit bij iedereen DNA verstopt. DNA is een lange draad, waarin een soort code zit. En die DNA-code is, net als een vingerafdruk, bij ieder mens anders. In het DNA zit allerlei informatie opgeslagen bijvoorbeeld de kleur van je haar, hoe lang je bent, welke kleur ogen je hebt. Onderzoekers kunnen DNA halen uit bijvoorbeeld speeksel, huidcellen, bloed en haren. De technieken om onderzoek te doen naar DNA zijn steeds beter geworden. Ze kunnen tegenwoordig ook aan DNA zien of je familie bent van elkaar. Het DNA van jou en dat van je broer of van je neef of nicht lijkt namelijk erg op elkaar. 6. Vaststellingen a) Op het lijk DNA van het slachtoffer. Eventueel DNA dader door bloed van een gevecht. b) In de omgeving van het lijk DNA van de dader bijvoorbeeld bloedsporen. c) Verzamelde bewijsstukken DNA slachtoffer en eventueel dader. 7. Verdachten CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Er zijn reeds vier hoofdverdachten gevonden. Kan jij de echte dader eruit halen? Hun DNApatroon kan je terugvinden op volgende site met een ebook: http://www.flipsnack.com/JokeJorissen/boek-elektoforese-uit-dna.html De dader is: Astrid Celine: Astrid: Foto: Foto: DNA- patroon: Alibi: - Alleen thuis op moment van moord. Waarom verdacht?: - Kwam vaak bij Cor Naval I thuis, hadden wel een goede band. - Alibi niet te controleren. DNA-Patroon: Alibi: - Heeft geen goed alibi kunnen verzinnen. Waarom verdacht?: - Geen goed alibi. - Spreekt zichzelf vaak tegen. Linde: Foto: Dorien: Foto: DNA- Patroon: DNA-patroon: CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Alibi: - Zondagmorgen was ze aan het winkelen in het stad. Waarom verdacht?: - Ze is te zien op verschillende camerabeelden. . - Komt veel bij Cor Naval I omdat ze in dezelfde carnaval-groep zitten. Alibi: - Waarom zou ik mijn beste vriend vermoorden. Was bij mijn vriend thuis. Waarom verdacht?: - Vriend bevestigt het verhaal. - Zat samen met Linde in de carnaval-groep van Cor Naval I. Extra informatie die de leerlingen nodig hebben: Cor Naval I (slachtoffer): Het mengsel: Foto: DNA-patroon: CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] 8. Werkblaadje Waarneming Voor Tijdens Na Oefening Je hebt volgende resultaat bekomen door gelelektroforese. Vul aan de hand van deze gegevens onderstaande tabel in. Migratie afstand wil zeggen de afstand dat de eindvlek van de beginplek verwijderd is. Je meet tot aan het midden van de vlek. Positieve elektrode Negatieve elektrode CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Baan Migratie afstand (mm) Richting van migratie (+ of -) Lading van het molecuul (+of -) 1 2 3 4 5 Besluit Duid je hoofdverdachte aan. o Celine o Astrid o Linde Oplossing Waarneming Voor Tijdens Na Kleurstoffen in hokjes. De kleuren gaan zich verspreiden. De kleuren zijn uitgelopen tot een welbepaalde hoogte. Hier zijn vlekken ontstaan. Oefening Je hebt volgende resultaat bekomen door gelelektroforese. Vul aan de hand van deze gegevens onderstaande tabel in. Migratie afstand wil zeggen de afstand dat de eindvlek van de beginplek verwijderd is. Je meet tot aan het midden van de vlek. Positieve elektrode CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] Negatieve elektrode Baan Migratie afstand (mm) Richting van migratie (+ of -) Lading van het molecuul (+of -) 1 23 + - 2 15 - + 3 31 + - 4 28 - + 5 10 + - Besluit Duid je hoofdverdachte aan. o o o Celine Astrid Linde CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected] CSI- en forensisch onderzoek Website: www.chemieleerkracht.be Mail: [email protected]