internetbegeleiding 27 februari 2009

INTERNETBEGELEIDING 27 FEBRUARI 2009
VOORBEHANDELING (en voortgang).
Vrijdag 22 februari 2008 (verleden jaar dus) hebben we vergaderd met één van de
belangrijkste fabrikanten van middelen die dienen om het vaasleven te verlengen.
Daarna zijn we gestart met houdbaarheidsproeven in april. Deze brachten dermate veel
commotie dat we al spoedig benaderd werden door de veiling Flora Holland.
Daarna hebben we gezamenlijk (Kolster, Flora Holland en Pokon en Crysal) rond de
tafel gezeten in Aalsmeer, waar na een goed verlopen gesprek is afgesproken dat nu
partijen op een constructieve manier met elkaar in gesprek zijn gekomen, Kolster zich
er verder niet meer mee zou bezighouden en dat de veiling de communicatie zou
verzorgen. Nu denkt u misschien: Daarna werd het oorverdovend stil!
Achter de schermen wordt echter gewerkt aan het testen van de nieuwe middelen en ons
is toegezegd, dat indien (hortensia)kwekers de nieuwe Chrysal Clear nr. 3 zouden
wensen te gebruiken, ze welwillend tegemoet zouden worden getreden.
Ter herinnering:
Tot nu toe was voor bloeiende heesters meestal de rozenvoorbehandeling
voorgeschreven, een meestal vrij juiste conclusie daar ook de roos een bloeiende heester
is evenals hortensia, jasmijn, sneeuwbal etc.
De voorschriften waren echter bindend voorgeschreven (verplicht dus) en bij
overtreding kreeg men een waarschuwing en een slechtere B.I.
Voordeel van de ondertussen weer vervallen niet meer bindende voorschriften was dat
er meer ruimte zou zijn voor het experimenteren met en gebruik van andere middelen.
Chrysal Clear nr. 2 (Professional) heeft een zeer goede werking op de houdbaarheid van
heesterachtige bloemen (als hortensia en sneeuwbal) en bladeren (als Weigela).
Crysal Clear nr 3 (Professional) is een nieuwe uitgave in deze serie, deze werkte op
hortensia zeer goed: Lentegroen in april stond 14 dagen! Let wel voor andere gewassen
als Deutzia bloemen was nr. 3 soms te sterk: wel een goede bloei, maar schade aan het
blad, testen is dus geen overbodige luxe. Gebruik hier nr. 2 of een lagere concentratie
nr. 3. Feitelijk is de “oude” voorgeschreven voorbehandeling (rozenvoorbehandeling:
Chrysal RVB, Rosaflor of Florissant 600, dit is ongeveer hetzelfde, maar van diverse
fabrikanten) een behandeling die ook nogal eens averechts werkt: Het is een goede
voorbehandeling, indien de bloemen echter langer dan 2,5 dag op deze middelen staan
werkt het averechts en brengt schade toe aan blad en vaasleven. In de keten gebeurt dit
echter nogal vaak: U zet ze op de voorbehandeling, ze gaan op de voorbehandeling naar
de veiling, de koper wisselt ook niet van fust en laat de bloemen vaak nog meerdere
dagen gekoeld staan en soms staan de bloemen zelfs uiteindelijk bij de bloemist nog op
het water met voorbehandeling dat u er in eerste instantie in hebt gedaan.
Chrysal Clear nr 2 bevat geen aluminium en heeft veel meer voedende elementen.
Ons is ook bekend dat sommige hortensiatelers gebruik maakten van een mengsel van
rozenvoorbehandeling en Chrysal Clear nr.2. Hierdoor voldeed men toch aan de
veilingvoorschriften en gebruikte men tevens Chrysal Clear nr.2.
Hoe het vaasleven dan precies uitpakte is ons niet echt bekend.
Op Aalsmeer, met verreweg de grootste aanvoer van sneeuwballen (Viburnum), wordt
en werd zo goed als al deze aanvoer reeds op Chrysal Clear nr 2 aangevoerd, iets
waarvoor de veiling in verband met de verbetering van het vaasleven, ondanks de
voorschriften een oogje toedeed.
1
VOORBEHANDELING (BLOEIENDE) HEESTERS (update)
De meeste bloeiende heesters kunnen beter een “voorbehandeling” krijgen voor een
goed vaasleven. Hiervoor kan de rozenvoorbehandeling gebruikt worden, de snijroos is
feitelijk ook een bloeiende heester. Deze voorbehandeling houdt in dat u wat aan het
water in het fust toevoegt: Florissant 600, Chrysal- RVB, of Rosaflor, de bekende
rozenmiddelen.
Voor bottelrozen (zeker indien geleverd zonder blad) is voorbehandeling niet nodig.
Bij voorbehandeling behoeft u geen chloorpil mee te geven.
Een uitstekend en veel gebruikt middel is ook Chrysal Clear nr. 2, vaak werkt dit nog
beter dan bovengenoemde middelen. Hierop worden bijna alle “sneeuwballen”
aangevoerd. Ook het vaasleven van Hortensia is beter op Crysal Clear nr. 2, de nieuwe
nr. 3 werkt nog beter voor o.a. hortensia.
De volgende heesters hebben beslist de voorbehandeling nodig: Cephalanthus (halve
dosering Crysal Clear nr 2 of evt. de helft van de rozenvoorbehandeling), Cytisus,
Deutzia, Hydrangea, Philadelphus, Spiraea, Syringa en Viburnum (sneeuwbal).
Niet noodzakelijk, maar eventueel wenselijk: Aronia, Baccharis, Forsythia, Leycesteria,
Rosa Oriental Fantasy en Viburnum tinus. De rozenvoorbehandeling is ook
voorgeschreven voor Symphoricarpos. Helleborus is beter houdbaar indien op transport
gezet met Chrysal Clear nr 2.
Voor Cotinus c. Royal Purple is Florissant 410 voorgeschreven, de Cotinus Green
Fountain kan ook op dit middel, maar is ook zonder goed houdbaar, indien op de juiste
tijd geoogst.
Ook Weigela heeft als voorschrift Florissant 410, Chrysal Clear nr 2 werkt ook goed.
Voor alle andere gewassen is Florissant 510 (of een ander merk van de z.g. chloorpil)
verplicht.
Indien bij een steekproefsgewijze monstername op de veiling blijkt dat u zich niet aan de
voorschriften hebt gehouden krijgt u een waarschuwing.
VERTICILLIUM en ONDERZOEK PPO
PPO start een onderzoek naar de bestrijding van Verticillium dahliae, in onze teelten
voornamelijk voorkomend in Cotinus, Rosa, Viburnum en sommige sneeuwbessen.
Doel van het onderzoek is het in kaart brengen en beproeven van meerdere methoden,
waaronder biofumigatie (grondontsmetting met groenbemesters) en antagonisten
(natuurlijke bestrijders) om deze schimmel te bestrijden.
Het project bestaat uit waarnemingen onder proefcondities, gevolgd door testen op
praktijkbedrijven.
Andere relevante onderzoeken die goedgekeurd zijn voor onderzoek:
Groeiremming rozen in pot (kan voor onze gewassen ook van nut zijn)
Vruchtwisseling vaste planten
Vervolg screeningsonderzoek middelen
Innovatieve onkruidbestrijding.
2
TOELATINGEN EN TOELICHTING
ACTARA (12679N)
Actara heeft toelating gekregen voor onze teelten. Het zit in dezelfde groep als Admire,
Gazelle en Calypso. Het werkt op luis, witte vlieg en trips. Ook is het middel werkzaam
tegen bladvlo, maar hiervoor is nog geen toelating. De fabrikant claimt dat in de
genoemde groep Actara de sterkste werking tegen trips heeft.
Dosering: Tegen luis 10 gram per 100 liter water en tegen witte vlieg 40 gram per 100
liter water. Toevoeging van 0,25 % lukfructose versterkt de werking. Het middel is
NIET bijvriendelijk en ook in grondwater-beschermingsgebieden niet toegelaten.
FRUPICA SC (12229N)
Dit is een nieuw schimmel- en meeldauwmiddel met toelating voor onze gewassen.
De werkzame stof is totaal nieuw in onze teelten. Ook diverse bladvlekken worden
bestreden. Voer zonodig een herhalingsbespuiting uit na ca. 7 dagen. Gebruik het
middel niet meer dan 2 x per seizoen.
De dosering is 90 ml. Frupica per 100 liter water, voeg 20 ml. Silwet Gold uitvloeier per
100 liter toe voor een betere verdeling.
KERB FLO (10658 N)
Naast de poedervorm is nu ook de vloeibare vorm toegelaten.
De dosering is 2,5 tot 3,75 liter per hectare, afhankelijk van de grondsoort.
Bewezen kans op schade is er in enkele vaste planten: Aconitum, Chelone, Delphinium,
Phlox en Veronica. Zie verder de recente historie.
Kerb kan worden gemengd met Linuron, Butisan, Basta en Finale (bij de laatste twee
niet over het gewas spuiten, maar onderdoor met kap). Zie de historie voor de
gebruiksaanwijzingen en gewasgevoeligheid. Volgens de DLV zijn er goede ervaringen
met AZ en Kerb op pioenen. AZ heeft (nog) geen toelating voor vollegrondsteelten.
SPRUZIT-R concentraat (13122)
Dit is een middel tegen insecten en (spint)mijten. Het middel werkt niet systemisch, dus
de insecten dienen goed geraakt te worden. Gebruik voldoende spuitvloeistof.
Het advies van de fabrikant:
Planten tot 50 cm.
600 liter vloeistof per ha.
van 50-125 cm 900 groter dan 125 1200 De dosering is voor mijten tripsen en luizen is 1 liter per 100 liter water, voor witte vlieg
in bedekte teelten 1,5 liter en voor schild-, wol- en dopluis 2 liter per 100 liter water.
Let op: Bij dosering van 1,5 liter of meer is uitsluitend een bespuiting van gewassen tot
maximaal 50 cm. hoogte toegestaan.
Het middel krijgt ook een toelating voor particulier gebruik en derhalve mag worden
aangenomen dat het weinig of niet giftig is.
Of het middel bijvriendelijk is, is ons niet bekend.
3
BEMESTING SNEEUWBAL (VIBURNUM OP. ROSEUM) in pot (update)
Sneeuwbal in pot wordt vaak bemest met Osmocote. Het minst risicovol is een bemesting
met Osmocote 12-14 maanden, het is beter om dit in dan op de pot doseren, in verband
met vochttoestand en gelijkmatige afgifte. Als het kouder wordt stopt de afgifte, bij het
forceren wordt de potgrond weer warmer en wordt weer mest afgegeven. De meststof is
rustig, dus kans op schade is nagenoeg niet aanwezig.
Het is bij deze meststof echter niet mogelijk de groei naar wens te remmen door middel
van de bemesting, men moet remmen met Alar, Tilt en/of CCC en/of men moet droger
gaan telen. Een alternatief is Osmocote 5-6 maanden of korter (tot 3-4 maanden) .
De tijd van forceren bepaald het aantal te kiezen maanden: Als u vroeg forceert kiest u
5/6 anders korter. Circa half augustus moet de groei verminderen voor een goede
knopzetting. Nadeel van deze bemesting is dat u weer wat zult moeten bijmesten voor
een goede kleur van uw gewas bij het forceren.
Indien vloeibaar wordt bemest via de regenleiding en drips:
Direct na het knippen is de plant (zeker een jonge plant) kwetsbaar, begin met schoon
water. Zodra de ogen weer zwellen/ontluiken kan 3-4 weken lang bemest worden met
kalksalpeter, dit is even wat meer stikstof (waardoor er vaak wat meer ogen uitlopen)
maar ook calcium (kalk). Calcium is namelijk in potten die wat langer staan vaak
helemaal weg na een jaar of 2-3.
Vervolgens kunt u een meststof met een stikstof-kaliverhouding van 1 op 2, (Soluplant
finish, Kristallon wit 15+5+30) door het seizoen heen bemesten. Meng bij deze
meststoffen 1/5 deel (dus 5 kg op b.v. 25 kg. Soluplant) bitterzout mee. De hoeveelheid
Kali ten opzichte van de stikstof (N) is omdat de lengte meestal geen probleem is en om
de takken voldoende stevig te laten worden.
Als men 2 bakken of vaten heeft, of wil afwisselen kan men ook kalksalpeter blijven
geven en dit combineren (bij 2 bakken) of afwisselen met Soluplant Multi 5+21+36.
Door in de verhouding van de meststoffen te schuiven kan je meer of minder stikstof
geven. Het voordeel is dat je hier het gehele seizoen calcium geeft, een element dat vooral
voor de stevigheid belangrijk is.
Er zijn goede ervaringen met het een paar keer geven van monokali-fosfaat in augustusseptember : Dit werkt positief op de bloemknopaanleg, er worden meer bloemknoppen
gevormd.
Planten in de vollegrond worden meestal met kunstmest (korrelvorm) bemest, indien
men bovenstaande vloeibare meststoffen toch wil geven in de vollegrond moet men
bedenken, dat bij gronden met een hoge Ph niet met calcium moet worden gewerkt.
De genoemde vloeibare meststoffen zijn oplosmeststoffen, dus niet kant en klaar
vloeibaar.
WINDGAAS
Mocht u nieuw gewas gaan aanplanten of op een nieuw perceel beginnen en dit ligt erg
op de wind breng dan wat windbreekgaas o.i.d. aan om het gewas te beschermen, niet
alleen groeit het gewas beter u heeft ook geen bruine randen in een oogstbaar gewas.
4
SPORENELEMENTEN
Sommige mensen hebben met een gewas soms minder succes dan anderen, het gewas
“wil niet”. Vaak is hier de oorzaak te vinden in uw grond en bemesting.
Uw grond moet in evenwicht zijn en de zuurgraad moet passen bij uw grondsoort.
Sommige gronden, zoals de zandgronden net achter de duinen met hun hoge Ph en grote
uitspoeling zijn structureel moeilijker in evenwicht te houden. Gewassen, die wat snel
problemen tonen (Hypericum) of goed in evenwicht moeten zijn (rozenbottels) kunnen
daar mogelijk beter niet gekweekt worden. Dit soort gronden zijn zeer geschikt voor
bijvoorbeeld sneeuwbal (Viburnum op. Roseum) en Salix Silverglow.
Voor Hypericum is bijvoorbeeld het element magnesium zeer belangrijk voor de
bladkleur, bij de besvorming is voldoende magnesium een must, anders gaat uw blad
achteruit in kleur, in de oude Excellent Flair wordt het blad zelfs leeggetrokken en
verbrandt. (Dit wil overigens niet altijd zeggen dat de magnesium niet op peil is, het is
een genetische “fout” in diverse “Flair” soorten, een te laag gehalte verergert het
probleem echter wel).
Voor rozenbottels en andere vruchten is een sporenelement als borium erg belangrijk
voor de zetting. Te hoge concentraties van sporenelementen als aluminium etc. kunnen
slecht zijn voor de plant: Beworteling en groei blijven achter. Te hoge concentraties
kunnen omlaag worden gebracht door het spuiten met Fulvinezuur. Dit is een middel
dat overmaat aan sporen en giftige stoffen aan zich bindt en daarmee tijdelijk weghaalt
bij de wortels, dus de giftigheid ervan deels opheft. De giffen die aan de fulvinezuur
worden gebonden kunnen bij een goede bodembiologie langzaam worden afgebroken.
Voor het bijmesten van sporenelementen moeten we wel de kanttekening geven dat de
werking beter is bij een goede bodembiologie. Als dit niet goed is, worden de sporen
alsnog vastgelegd en komen ze niet voldoende beschikbaar. In de combinatie met
bodembiologie zorgen schimmels en bacteriën ook voor een blijvende beschikbaarheid
van de sporenelementen.
Groencompost is zeer goed voor de bodembiologie. Om dit te versterken kan een
mengsel worden gemaakt met humus-compost (dit is ge-ent met schimmels en
bacteriën). Ook kan compost-thee worden gespoten: ook op die manier vul je het
bodemleven direct aan. Een monster kan genomen worden voor het inzichtbaar maken
van uw sporenelementen.
GRONDDOEK
Planten in gronddoek kan een aardige optie zijn.
Onkruidvorming wordt hiermee flink tegen gegaan.
Er kleven echter ook nadelen aan het gebruik:
Op veen en vergelijkbare gronden klinkt de bodem op den duur dusdanig in, dat de
groei vermindert. Enige grondbewerking is niet meer mogelijk (schoffelen etc.)
Het doek isoleert de grond, dit doet nachtvorsten ca. 2,5 tot 3,5 graad verergeren, voor
enigszins nachtvorstgevoelige gewassen als Hypericum kan dit een groot nadeel zijn.
Uitstoelende gewassen en/of vaste planten kunnen in hun productie worden beperkt, dit
behoeft overigens in rozenbottels van de “Fantasy” lijn nu juist weer geen nadeel te
zijn.
5
PLANTGATEN
Gebruikt u worteldoek/gronddoek en moet u hierin gaten maken voor de planten, brand
deze dan i.p.v. snijden dit voorkomt dat het doek gaat rafelen. Gebruik evt. een
soldeerpistool o.i.d. U kunt tegenwoordig ook doek met de door u gewenste gaten
bestellen bij uw leverancier.
CHAMPIGNONMEST
Wij komen nog wel eens schades tegen die het gevolg zijn van het gebruik van
champignonmest; men gebruikt deze goedkope bodemverbeteraar vaak om het
organische stofgehalte op te krikken, echter de mest is scherp en zeer pH verhogend, dit
laatste kan een voordeel zijn op een te zure grond maar de scherpte (zouten etc.) is toch
echt een nadeel. Verwerk de mest dus nooit vlak voor het planten maar liever voor de
winter als men bijv. na de winter moet planten. Het pH verhogende gevolg moet u ook
goed in ogenschouw nemen: het jaarlijks opbrengen van deze mest kan leiden tot een
verhoging van wel 1 geheel pH punt waardoor een aantal geplande teelten niet meer
mogelijk kunnen zijn. Dus gebruik is in orde mits men met bovenstaande rekening
houdt!
KALKGIFTEN (zie ook verleden week)
Bij een lage Ph moet bekalkt worden. Op vaststaand gewas mag u niet meer dan 1000
kg. (zbw) per hectare geven en dit kunt u het beste in de winter doen, dus dat is nu al
rijkelijk laat.
Indien de gift door de grond wordt gewerkt kan tot 2500 kg. (zbw) gegeven worden.
Voor 1/10e verhoging van uw Ph is een kalkgift van 745 kg nodig, dit houdt dus in dat
als u het maximum geeft uw Ph met ca. 0,7 punt zal stijgen.
Op gronden met een laag organische stof gehalte is het gebruik van zeewierkalk aan te
raden, deze kalkmeststof gaat niet ten koste van de organische stof, andere
kalkmeststoffen zorgen voor een versnelde afbraak
DRAINAGE
Let er op dat uw drainage goed werkt, het is aan te raden eens in de 5 jaar door te laten
spuiten, eventuele verstoppingen of beschadigingen komen dan vanzelf aan het licht.
Zeker bij oude systemen (potjes) kan er wel eens een breuk of verschuiving zijn.
Voor meer informatie over drainage of doorspoelen:
Reyneveld Drainage Koudekerk a.d. Rijn 071-3416666
SLAKKEN
Let op vroege aantasting van slakken in met name tunnels en kassen!
EERSTE MAGICAL EMERALD OP AALSMEER
De eerste (nieuwe) Hydrangea Magical Emerald worden deze week op Aalsmeer geveild.
Ze zijn een heel klein beetje doorgekleurd, bijna nog vers. De lengtes zijn van 30 tot 50.
De opbrengsten variëren voor de kortjes (30) van bijna een euro tot boven de drie euro
voor de langere lengtes (50).
6
ZOUT
Let er op dat de grond in tunnels en kassen behoorlijk zout kan worden, neem eventueel
een monster om te zien hoeveel zouten de grond bevat, ook als u een kas opnieuw gaat
beplanten. U kunt door op leeg land te spoelen het meeste zout kwijtraken, zet het
perceel dan meerdere keren onder water. Als het perceel reeds beplant is moet er
opgepast worden met spoelen! Geef meer water als de plant in de groei zijn, geef niet
teveel water op planten die nog in rust zijn of weinig groeien, i.v.m. wortelrot.
Met name bij de teelt van Skimmia in de kas/tunnel moet u goed opletten!!
CYTISUS WHITE LION
Dit is een van de vroegst bloeiende heesters, de plant is te oogsten in april. De laatste
jaren is deze nieuwe witte brem zeer goed ontvangen en worden er goede prijzen
betaald, dit in tegenstelling tot de gele en de rode brem die niet echt goed in de markt
liggen. De Cytisus White Lion wordt grotendeels per bos aangevoerd, dit omdat er veel
verschil tussen de takken onderling is. De takken in de bos worden niet geteld maar er
moet wel op gelet worden dat iedere bos ongeveer even dik is. Het is dus goed mogelijk
de takken gelijk op het land te bossen. Wijzelf doen 3 takken (meestal) in een bos met
wat sprot. De oogst is op deze manier dus zeer snel te doen. De middenprijs zijn gewoon
goed te noemen, wij kregen meestal boven de 90 cent per bosje.
Ook is het mogelijk om door middel van wandelkappen/tunnels de teelt te vervroegen
dan kan mogelijk zelfs eind maart worden geoogst afhankelijk van het weer natuurlijk.
WORTELDRUK
Worteldruk is iets wat we in de meeste snijheesters niet vaak tegenkomen, het is iets wat
meer bekend is in kasteelten van diverse snijbloemen. Het is ook een bekende zaak in
snijhortensia en kan door ook de aanleiding van kleinere of grotere beschadigingen van
de bloemen zijn. Wat is worteldruk feitelijk? Bij worteldruk wordt overtollig vocht
afgevoerd naar knop, blad of wortels. De oorzaak is altijd dat de wortels, na een forse
ontwikkeling in de groei door mindere groei of koudere weersomstandigheden opeens
minder hard zouden moeten werken, dit lukt niet altijd en de schade kan ontstaan. Een
andere vorm van schade met min of meer dezelfde oorzaken kan het ontstaan van
Pythium zijn. Voorbeelden:
1.In het voorjaar na een fraaie zonnige lentedag volgt een koude nacht met buiten de kas
soms zelfs nachtvorst, als de temperaturen erg uiteen lopen kunt u in de morgen
ontdekken dat het blad van de Hydrangea helemaal nat is: De wortels hadden het
“druk” overdag en persen nog vocht uit de huidmondjes, in dit geval ontstaat normaal
geen schadebeeld. Het is echter wel beter voor de plant om de nachttemperatuur wat
minder te laten verschillen van de dagtemperatuur door bijvoorbeeld het scherm in de
nacht als isolatie te gebruiken.
2.Na een zonnige zomerdag met hete temperaturen geeft u de plant laat op de dag nog
een extra beurtje, de volgende dag is echter donker en vochtig. Indien u geen bloemen
heeft zal er waarschijnlijk geen schade optreden, maar bij de bloei kan dan eenvoudig
worteldruk met beschadiging aan de bloemen voorkomen. Let op veranderingen in de
weersomstandigheden! Geef tijdens de bloei en doorkleurfase niet te laat op de dag
water.
7
3. Uw planten bloeien en beginnen door te kleuren. Het blad staat onder de bloemen en
is volgroeid, bij het doorkleuren verdrogen de bloemen enigszins en de plant heeft
eigenlijk (logisch als je er over nadenkt) minder water nodig. Dit is een belangrijke fase!
Indien u dezelfde watergift blijft geven als tijdens de groeifase kan er zeer makkelijk
Pythium of worteldrukschade ontstaan. Derhalve wordt veel met weegschalen gewerkt
in de hortensiateelt: U kunt precies aflezen wat de plant gebruikt en dus nodig heeft.`
Daarnaast kunnen ook problemen ontstaan als u de plant te veel opfokt in de kas: veel
temperatuur en weinig lucht en licht maakt dat u een “kasplantje” kweekt met veel
(opgefokte) groei en weinig sterke wortelontwikkeling.
Worteldruk wordt nogal eens aangekeken voor bloemverbranding, het lijkt er wel op,
maar heeft een totaal andere oorzaak.
Pythium is een telersfout, die nog wel goed te corrigeren is met bijvoorbeeld Previcur,
indien tijdig ingegrepen wordt. Pythium start meestal (in hortensia) met een enkele
leppende tak: Een wortel(deel) dat een tak(deel) voedt is aangetast door Pythium.
Soms wordt dan nog meer water gegeven daar de plant lept. Dan en bij aanhoudende
(te) grote watergift verspreidt de Pythium zich over alle wortels. Bij de eerste
verschijnselen is herstel zeer eenvoudig mogelijk: Op dat moment kan met slechts 10 %
van de voorgeschreven dosering Previcur de problemen vermeden worden. Als het uit
de hand loopt is de plant wel te redden maar heeft u zeker schade aan de bloemen.
Indien u worteldruk in uw bloemen constateert is de schade reeds een feit en kunt u
slechts proberen verdere schade te vermijden.
Nieuws uit de bladen:
Miljoenenschade in Oregon door extreem winterweer
20-02-2009 (Bron: De Boomkwekerij)
Kwekerijen in de Amerikaanse staat Oregon hebben naar schatting €14 miljoen
tot €25 miljoen schade opgelopen als gevolg van extreem winterweer.
Afgelopen december trok een serie van ongewone hevige sneeuw- en
ijsstormen over de Verenigde Staten.
Daardoor zakten in Oregon tunnels en andere bedrijfsgebouwen in en werden
plantopstanden vernield. Dat meldt Digger, het vakblad voor boomkwekers in
Oregon, in zijn editie van deze maand.
Meer dan 160 bedrijven hebben bij de Oregon Association of Nurseries (OAN)
gevallen van schade gemeld. De schade aan bedrijfsopstanden is geschat op
ruim €9 miljoen. Door ingestorte daken en koude temperaturen is de schade
aan planten geschat op bijna $20 miljoen; dit is een fractie van de totale
productiewaarde in Oregon (€800 miljard), aldus Digger.
Via belangenbehartiger OAN worden getroffen kwekerijen financieel geholpen.
8
'Er worden niet minder bloemen verkocht in
Engeland'
20 FEB 2009 (bron: De Bloemisterij)
Volgens Patricia Fransen van Flamingo Flowers worden er in Engeland niet minder
bloemen verkocht dan voor de crisis. De bloemen worden echter steeds minder uit
Nederland gehaald. Fransen deed haar uitspraken op een druk bezochte
pioenenbijeenkomst van LTO Groeiservice in Aalsmeer. Vorig jaar zat Flamingo
Flowers, dat vijf supermarktketens in Engeland belevert, in de plus. Ook de afgelopen
Valentijn nam de afzet van Flamingo naar Engeland (+14%) toe.
De bloemen worden vaker in Engeland of dollarlanden gekocht. Op pioen heeft
de crisis in Engeland vooralsnog geen invloed. 'Voor pioen hebben we geen
andere keus. Die moeten we in Nederland afnemen.' Voor komend jaar
verwacht Fransen dat Flamingo tussen de 1,5 en 2 miljoen pioenen in Nederland
te kopen. Net zo veel als vorig jaar.
Jan de Boer hield het gehoor nog een andere consequentie van de crisis voor.
Volgens hem heeft de consument wel degelijk nog geld om bloemen te kopen,
maar komen de bloemen niet bij de consument. Kredietverzekeraars en banken
laten het afweten waardoor de handel verarmt en voorzichtiger wordt. Ze is
minder in staat op termijn in te kopen.
Hiddink wilde 'strontboer' worden
19 feb 2009 17:41 (Bron: AGD)
Guus Hiddink, de 62-jarige coach van de steenrijke voetbalclub Chelsea, wilde
in zijn jeugd geen straaljagerpiloot of profvoetballer worden, maar
mesthandelaar. Dat tekende de Britse krant The Sun op uit de mond van de
geboren Achterhoeker.
De tabloid doopte de wereldberoemde trainer om tot 'Hidstink'. “Toen ik kind
was groeide ik op tussen de boerderijen. Na schooltijd wist ik niet hoe snel ik
naar de boerderij van mijn vriendje moest komen”, onthult Hiddink. “Als kind
wist ik hoe te melken en toen ik 12 was kon ik ploegen. Ik hield daarvan, met
twee paarden die de ploeg voortrokken.”
Zaterdag leidde Hiddink, tevens bondscoach van Rusland, Chelsea voor het
eerst tegen Aston Villa: Er werd uit door Chelsea met 1-0 gewonnen
Man wordt onwel van bloemen
20 feb 2009 17:09 (Bron: AGD)
Een medewerker van een bedrijf in Gramsbergen is vandaag (20 febr.) onwel geworden
na het lossen van dozen met droogbloemen. Dit meldde de politie. De medewerker is ter
plaatse behandeld door ambulancepersoneel en is weer in orde.
De droogbloemen waren volgens de woordvoerder van de politie behandeld met tolueen,
een middel tegen ongedierte. "Het kan zijn dat het bloemenbedrijf een te hoog gehalte
van deze stof heeft gebruikt. In dat geval is er sprake van een overtreding'', aldus de
woordvoerder. De Inspectie Verkeer en Waterstaat onderzoekt of er inderdaad een te
hoog gehalte van de stof is gebruikt.
9
VERRASSEND VOORJAARSBOEKET (Bron: Bloem en Blad)
(Hydrangea gecombineerd met blad en voorjaarsbollen)
OPMERKELIJK: Binnen 5 jaar hersenscan bij sollicitatie (bron: Zibb)
Tussen nu en vijf jaar zullen werkgevers hun werknemers een hersenscan afnemen, vooral dan
bij sollicitaties. Dat verwacht professor neuro-economie Willem Verbeke van de Erasmus
Universiteit.
'Met de scan zie je letterlijk in de hersenen hoe hun systeem werkt, of iemand autistisch is of
psychopaat. Iedereen verbergt wel iets, onzekerheden en twijfels. Alles komt naar boven', zegt
Verbeke zaterdag in het Vlaamse banenmagazine Vacature.
Hersentests kunnen aanduiden welk soort banen bij iemand past. 'Sommige verkopers zijn
beter in het onderhouden van contacten dan het werven van nieuwe klanten. Dergelijk advies
kunnen wij geven, steeds gefundeerd op neurologie.'
Verbeke beschouwt de Amerikaanse superoplichter Bernard Madoff als een psychopaat die
ontmaskerd had kunnen worden. 'Wij geloven dat mensen die voor een hoge functie in
aanmerking komen, eerst op mogelijk psychopatisch gedrag getest moeten worden. Dat kan op
basis van door ons ontwikkelde technieken.'
Verbeke doet onderzoek op het gebied van neuro-economie - het raakvlak van economie,
psychologie en neurologie.
10
Dekkingsgraad BPL daalt tot kritische grens
23-02-2009 (Bron: De Boomkwekerij)
De dekkingsgraad van het BedrijfsPensioenfonds voor de Landbouw (BPL) was
eind januari gezakt tot 114%. Bij een dekkingsgraad van 113% moet De
Nederlandse Bank worden ingelicht en moet een verbeteringsplan worden
opgesteld.
De dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen en de
pensioenverplichtingen van een pensioenfonds. Vorig jaar oktober stond de
dekkingsgraad van het BPL nog op 124%, eind 2007 zelfs op 141%. Het BPL
blijkt dus niet immuun te zijn voor de economische crisis.
Door de financiële crisis is de waarde van beleggingen gedaald. Ook staat de
rente op een lager niveau, waardoor de waarde van de pensioenverplichtingen
is gestegen. Ondanks de daling van de dekkingsgraad heeft het BPL als een van
de weinige pensioenfondsen de pensioenen voor 2009 geïndexeerd. De
indexatie compenseert de inflatie en bedraagt voor dit jaar 2,8%.
Noot van uw schrijver: Vergeleken bij andere pensioenfondsen heeft het fonds voor de
landbouw nog steeds een riante positie.
FloraHolland-voorzitter Ravensbergen
vertrekt
24 FEB 2009 (bron: De Bloemisterij)
Tijdens de algemene ledenvergadering van 10 december 2009 zal
bestuursvoorzitter Gerrit Ravensbergen aftreden en niet herkiesbaar zijn. Dit is
een jaar eerder dan in het rooster in het fusierapport was vastgelegd.
Ravensbergen wil het stokje doorgeven aan een jongere opvolger nu
FloraHolland naar zijn idee op een goed bestuurlijk fundament rust. Ook is hij
van plan om zich terug te trekken uit zijn bedrijf. Omdat hij dan geen
praktiserend kweker meer is kan hij geen bestuurslid meer zijn.
Bestuur en de directie zeggen begrip te hebben voor de beslissing van
Ravensbergen. De komende periode wordt het proces voor opvolging gestart.
11
AANGEBODEN:
AGROCOVER Rovero herbruikbaar gescherm- en vervroegingsdoek
12 meter breed, 100 meter per rol
Wij hebben hiervan 1 nieuwe rol en 2 gebruikte rollen liggen
ROVERO hele boog tunnel/ stekkas 300 cm breed
Inclusief 11 hele bogen
22 ijzeren fundatiepalen van 60 cm
Benodigde klemmen en tunnelband
MONET schaduwdoek van 300 cm breed ,
Genoeg om de tunnel/stekkas mee af te dekken
( zie foto )
Voor meer informatie :
Dam.Plant – Heerjansdam
TEL : 078 6771239
12
RELATIEDAGEN GORINCHEM
De relatiedagen werden goed bezocht, we hadden dan ook een goede beurs,
onderstaand onze stand:
KREDIET-CRISIS
Je kan de televisie niet aanzetten of de krant openvouwen of het nieuws staat bol van de
kredietcrisis. Het zou in dit geval wel eens goed zijn als we van niks zouden weten, dan
dachten we waarschijnlijk ook niets. Geleidelijk aan gaat de crisis als je niet uitkijkt
tussen je oren zitten. Feitelijk kunnen wij als hardwerkende agrariërs niets aan het
ontstaan van deze toestand doen, ze is veroorzaakt door het “grote”geld en de graaiers,
die nooit genoeg hadden.
Het verheugt ons, zie de prijzen in deze teeltbegeleiding, dat het effect op snijheesters in
ieder geval niet zo groot lijkt te zijn.
Dat ook onze klanten vertrouwen in de toekomst blijven hebben blijkt wel uit het
gegeven dat wij, ondanks negatieve buitenlandse invloeden in de verkoop, toch op dit
moment nog beter verkocht hebben dan in het vorige jaar, dat toch ook een goed jaar
was. (Ons boekjaar loopt van 1 augustus-31 juli).
Dat de prijzen zullen stijgen mogen we niet verwachten, maar het inzakken van de
seizoensproducten wordt door ons en ook door de handel niet verwacht.
Voor de massaal aangevoerde bulkproducten, waarvan al reeds overproductie was, ziet
het er wel minder goed uit.
13
STIKSTOFNORMEN
De stikstofnormen voor 2009 zijn voor onze gewassen als volgt vastgesteld:
Gewas
Sierheesters
Coniferen
Rozen
Vaste Planten
Trekheesters
Besheesters
Snijgroen
klei
75
80
70
175
80
80
95
zand en veen
75
80
70
175
80
80
95
Genoemde cijfers zijn de kg. zuivere stikstof per hectare.
Als u dierlijke mest gebruikt moet u de gehalten aan stikstof berekenen.
U dient te rekenen met zogenoemde werkingscoëfficiënten.
Kunstmest heeft een werkingscoëfficiënt van 100 %.
De werkingscoëfficiënten van de andere meststoffen variëren van 10 % voor compost tot
60 % voor drijfmest.
De behoefte van onze gewassen is voor groei meestal rond de 100 kg. zuivere stikstof.
In vele gronden is stikstof reeds aanwezig, dit kunt u in april laten monsteren, in dat
geval zult u meestal wel met de gebruiksnormen uit de voeten kunnen.
Verder kunt u ook compenseren: 2 jarig oogstbare teelten als Ilex verticillata, Callicarpa
en Viburnum opulus Compactum hebben in het 2e jaar veel minder stikstof nodig,
katjeswilgen kan men beter helemaal niet bemesten.
De stikstofbehoefte per gewas staat binnenkort weer op uw begeleiding.
Ook voor fosfaten gelden gebruiksregels,
Hieronder enige tabellen:
Rekenvoorbeeld organische meststoffen :
Wordt naast kunstmest, organische mest gegeven, trek dan eerst de hoeveelheden werkzame
elementen van deze organische mest af van de geadviseerde hoeveelheden.
Stel het advies op bouwland luidt : 110 g P2O5 en 200 kg K2O.
In het voorjaar is 9 ton kippenstrooiselmest toegediend. Deze hoeveelheid
bevat volgens tabel 12, (9*24,2=) 218 kg P2O5 en 120 kg K2O. Voor fosfaat is 70 % opneembaar
dat is 153 kg. Daarmee is dus voor fosfaat ruim boven het advies bemest. De aanvulling van 80 kg
K2O met kunstmest kunt u berekenen met tabel 1.
Voor een goede berekening geeft een analyse van de organische mest een betrouwbaardere
uitkomst.
14
Samenstelling van veel gebruikte organische meststoffen
Gehalte, kg/1000 kg product
droge org. ef.org. N-tot Nm Norg P2O5
stof
stof stof
Gier
rundvee
vleesvarkens
zeugen
25
20
10
10 510 -
Dunne Mest
rundvee
vleesvarkens
zeugen
kippen
86
90
50
145
64
60
35
93
32
20
12
31
Vaste Mest
rundvee
kippen (strooisel)
vleeskuikens
248
640
605
150
423
508
Compost
champost
GFT-compost
350
650
220
190
4 3,8
6,5 6,1
2 1,9
K2O MgO Na2O
SO3 dicht
heid
kg/m3
0,2
0,4
0,1
0,2
0,9
0,9
8
4,5
2,5
0,2
0,2
0,2
1
2
1 1,8
0,2 -
1030
1010
2,2
4,2
2,5
5,8
2,2
3
1,7
4,4
1,6
4,2
3
7,8
6,2
7,2
4,3
6,4
1,3
1,8
1,1
2,2
0,7 1,8
0,9 1,6
0,6 0,9 2,2
1005
1040
75
143
183
6,4 1,2
19,1 8,6
30,5 5,5
5,2
10,5
25
4,1
8,8
24,2 13,3
17 22,5
2,1
5,3
6,5
0,9
4,2
3
0,6
8,3
9
900
600
605
132
147
5,8 0,3
8,5 0,8
5,5
7,8
2,4
2,7 -
0,9 13,6
-
550
800
4,4
7,2
4,2
10,2
3,6
3,7
8,7
6,4
KLANT VAN DE MAAND
Klant van de maand februari is Martin Kroeze, hortensiateler aan de Oude Waag te
Beesd. (Heerlijkheid Mariënwaerdt). Martin heeft 1,1 hectare glas in 4 afdelingen. Hij
runt het bedrijf samen met zijn vrouw Corita en vaste medewerker Jan.
Zijn bedrijf is van de A2 (Den Bosch- Utrecht) goed te zien: Ter hoogte van Beesd
(hectometerpaaltje 86C), bij de huidige wegwerkzaamheden, rechts direct naast de
snelweg. Hoewel direct naast de snelweg is het bedrijf rustig en landelijk gelegen aan een
klein landweggetje te midden van fruitboomgaarden.
Martin is al enige jaren klant en heeft veel plezier in zijn werk samen met zijn vrouw en
medewerker. Net als sommige mensen is er enige vrees dat de kredietcrisis zich
misschien ook zal laten gelden in de middenprijs van hortensia, uw schrijver is wat
optimistischer dan Martin en er staat dan ook een weddenschap open om een kistje
wijn, waarbij Peter stelt dat de algemene middenprijs volgend jaar hoger zal zijn dan
1,025 en Martin stelt dat de prijs lager zal zijn. Bij een gelijke stand (1,025) drinken we
het kistje samen leeg. De huidige middenprijs (over 2008) was 1,10, Martin stelt dat hij
voor 1 euro de hortensia goed kan telen. Overigens verklaarde Martin zich al bij
voorbaat winnaar:
Als uw schrijver (Peter) wint is hij (Martin) nog een gelukkiger mens dan indien hijzelf
wint en kan het kistje wijn er wel zeker af.
15
1020
In de nieuwe aanplant (warme kas)
De vragen aan Martin (49) en Corita (44):
Hebben jullie kinderen?
Corita: Ja we hebben drie kinderen, 2 jongens en een meisje van respectievelijk 19, 17
en 13 jaar.
Heb je altijd in de bloemen gezeten?
Martin: Ik ben geboren en getogen op deze plek, mijn opa en mijn ouders zaten ook op
deze locatie al in de bloemen, opa had een gemengd bedrijf met bloemen, fruit en
tuinaanleg. Mijn broer begon op zijn 16e in de rozen en ik hielp al mee, ik was toen 11.
We hadden toen 1 hectare zomerbloemen en 2000 meter glas.
Wanneer hebben jullie je kassen gebouwd?
De oudste kas van toen staat er niet meer. We hebben in fasen gebouwd van 1986 tot
1999.
Je teelde dus rozen?
Ja, samen met mijn broer, we hadden er ook een bloemenwinkeltje bij. Mijn broer is
vier jaar terug uit de kwekerij gestapt en toen ben ik met mijn vrouw verder gegaan.
De rozen beviel niet?
Nou, als de resultaten goed waren geweest hadden we het nog wel even volgehouden, het
is hard werken, maar dat is met goede resultaten wel vol te houden. De omzetten in de
rozen zijn hoog, maar de kosten waren nog hoger, dus dan gaat de lol eraf. Bij de rozen
was het elke dag, 7 dagen per week, vroeg op, je kwam nergens aan toe. Corita voegt toe:
De kinderen moesten ook nog naar school, om 6 uur beginnen met werk, dan hup weer
naar binnen om de kinderen naar school te helpen en dan vlug weer aan de gang, er
kwam nooit geen einde aan.
16
Waar veil je?
Ca. de helft op Vleuten, de andere helft op Aalsmeer.
Kan je de helft echt op Vleuten kwijt?
Ja, dat gaat best, je moet er wel op de goede manier mee omgaan, maar ik ben tevreden.
Ik ben wel benieuwd hoe het op Ede (Plantion) zal gaan. De voorzitter verwacht dat ik
daar met mijn hele omzet naar toe kan, maar dat moet ik eerst nog maar zien.
Ik kijk gewoon wat de prijzen doen en bepaal dan waar iets naar toe gaat. Plantion
groeit wel, ik kan er nu volle karren hortensia brengen, dat was eerst wel anders.
Martin in de koude kas.
Wanneer besloot je te schakelen?
In 2006. We hebben toen vrij laat nog hortensia bij je besteld (rond de kerst) en die toen
nog snel in januari geplant. In 2007 hebben we nog twee afdelingen geschakeld en in
2008 de laatste: Dat hadden we een jaar eerder moeten doen, de laatste kas met rozen
heeft ons in 2008 alleen maar geld gekost.
Wat teel je nu:
De rassen Magical Diamond, - Pearl, - Amethyst, -Harmony en Glowing Alps.
Daarnaast nog een klein kasje met 300 m2 Skimmia Kew Green.
Bevalt de hortensiateelt je?
Jazeker, het heeft best grote voordelen: Geen tijdsdruk, vrije weekeinden, meer rust.
We hebben nu weer eens tijd voor schilderwerk, onderhoud.
Corita: En ik vindt het ook geweldig dat we zo weinig spuitwerk meer hebben, niet
spuiten met warm weer en niet meer knippen in planten die net gespoten zijn.
We hebben meer tijd voor elkaar, het is de eerste kerst geweest dat we niet meer
behoefden te werken!
17
Wat valt je tegen aan de teelt?
Nou dat valt op zich wel mee, alleen de watergift is best wel wennen, dit is erg belangrijk
in de hortensiateelt en best wel moeilijk. Corita: En de bloemen zijn best wel wat
zwaarder dan rozen. Een luxe probleem is dat we om deze tijd niet al te veel te doen
hebben, dat waren we nooit gewend.
Hoe bevalt de hortensia-emailbegeleiding?
Erg goed, naast de bezoeken van Bas (één van onze teeltbegeleiders, P), is de nieuwe
emailbegeleiding een goede steun in de rug tussen de bezoeken door.
Wanneer snij je je eerste bloemen?
We verwachten ca. 1 april in de warme kas te beginnen.
Heb je nog toekomstplannen?
Als ik goed draai en de crisis slaat bij ons niet toe, wil ik een stukje wisselteelt gaan
doen, ik heb een stukje buitenland over. Dan snij ik de warme kas Magical Harmony
vroeg, breng ze naar buiten en zet planten van buiten naar binnen voor een 2e snee laat
in dezelfde kas. In de winter gaan de Harmony weer naar binnen en de koude teelt weer
naar buiten.
Dat gebeurt meer, een goede zaak voor ons als leverancier, uiteraard!
Genoeg over de teelt, hebben jullie hobbies?
Corita: Eigenlijk best wel veel, op nummer één staan de kinderen, verder puzzelen,
lekker luieren (daar heb ik nu meer tijd voor), varen op de Linge en TV kijken.
Martin: Ik ga graag bij mijn zoon voetballen kijken en af en toe moet ik vlaggen.
Corita: Ja en hij geniet het meeste van de derde helft!
Martin: Dat is ook leuk ja, verder houd ik van vissen, varen en ik ben fan van
Feyenoord, dat is overigens wel een straf de laatste jaren.
Heb je verder nog wat toe te voegen of ben ik vergeten wat te vragen?
Nou niet zoveel eigenlijk, ik heb het goed naar mijn zin en hoop tot m’n 65e of zelfs
langer in de hortensia’s een goede boterham te verdienen. Ik heb een beter leven
gekregen en geniet nu meer van mijn gezin. Dat alleen al is een grote meerwaarde in de
verandering van teelt geweest. Verder hebben we met 4 bedrijven uit de regio een
groepje opgericht om regelmatig bij elkaar te gaan kijken, dat lijkt me leerzaam,
overmorgen hebben we de eerste bijeenkomst.
U VINDT DE KLANT VAN DE MAAND OOK OP ONZE WEB-SITE ONDER DE
RUBRIEK LAATSTE NIEUWS.
18
PRIJZEN TREKKEN WEER AAN: Na een slechte week (voor de carnaval) van de
algemene prijsvorming, met een absoluut dieptepunt voor rozen en andere
jaarrondbloemen, trekken de prijzen gelukkig weer aan, maandag was er reeds goed
herstel en gezien de hoogste prijzen (Aalsmeer: Skimmia Kew Green 4,50, Venlo: 1,gemiddeld voor sneeuwbal op donderdag) toch wel weer flink vertrouwen in de
snijheesters, zie het staatje van afgelopen maandag van de grote veilingen:
AALSMEER:
aantal stuks
product
aangevoerd doordraai
prijzen
verkocht
opbrengst gemiddeld
hoogst
18599 HYP I MAG RED
24.650
0
24.650
5.391,25
0,219
0,37
72 KASTANJE TAK
2.000
0
2.000
541,80
0,271
0,36
15047 SKIM C KEW GREEN PBS
1.118
0
1.118
2.617,80
2,342
4,50
15049 SKIM J RUBELLA PBS
2.194
0
2.194
2.880,80
1,313
2,45
86.970
0
86.970
46.715,90
0,537
1,25
116.932
0
116.932
58.147,55
0,497
4,50
295 VIBURNUM ROSEUM ST
Totaal
aantal stuks
product
aangevoerd doordraai verkocht opbrengst gemiddeld hoogst
CORNUS
4393 ALBA
SIBIRICA
4394
prijzen
5.220
0
5.220
487,40
0,093
0,19
CORNUS S
FLAVIRAMEA
1.350
0
1.350
139,50
0,103
0,11
Totaal
6.570
0
6.570
626,90
0,095
0,19
aantal stuks
product
Naaldwijk
prijzen
aangevoerd doordraai verkocht opbrengst gemiddeld hoogst
24101
HYP I MAG
PASSION
2.250
0
2.250
398,50
0,177
0,22
18599
HYP I MAG
RED
31.325
0
31.325
5.317,75
0,170
0,32
SKIM C
15047 KEW GREEN
PBS
…
320
0
320
571,25
1,785
1,85
SKIM J
15049 RUBELLA
PBS
750
0
750
1.188,50
1,585
1,80
VIBURNUM
295 OPU
ROSEUM
6.170
0
6.170
4.012,70
0,650
1,00
Totaal
40.815
0
40.815 11.488,70
0,281
1,85
RIJNSBURG: Vestiging: Rijnsburg
Datum: 23-02-2009 Ma
aantal stuks
product
24101 HYP I MAG PASSION
18599 HYP I MAG RED
15047 SKIM C KEW GREEN PBS
15049 SKIM J RUBELLA BOS
295 VIBURNUM ROSEUM ST
Totaal
aangevoerd doordraai
prijzen
verkocht
opbrengst gemiddeld
hoogst
4.050
0
4.050
565,50
0,140
0,16
29.475
0
29.475
4.689,00
0,159
0,31
552
0
552
908,20
1,645
2,25
1.144
0
1.144
1.585,20
1,386
1,95
7.900
0
7.900
4.789,30
0,606
1,39
43.121
0
43.121
12.537,20
0,291
2,25
19
AGROBLEN (langzaam werkende meststoffen) Strooitabel.
Wijzelf gebruiken Agroblen graag in intensieve teelten als Skimmia.
Voor meer info: Scotts International, Eric Brachter 06-53462217
20
AANBOD WEGENS ANNULERING
800-1000 Viburnum op. Compactum struik 40-60 cm af 4 tak. Prijs bij afname
gehele partij €5.00 Het is zaak deze planten op korte termijn te planten.
21