Oorsmeer - Catharina Ziekenhuis

Keel-, Neus- en Oorheelkunde
Oorsmeer
www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud
De gehoorgang ................................................................................... 3
Wat is oorsmeer? ............................................................................... 3
De functie van oorsmeer .................................................................... 4
Hoe reinigt het oor zich? .................................................................... 4
Hoe verwijdert u zelf oorsmeer? ........................................................ 4
Verwijderen van oorsmeer door een arts (oortoilet) ......................... 5
Uitspuiten ...................................................................................... 5
Het uitspuiten van een gehoorgang is niet toegestaan als: ........... 5
Schoonmaken met andere instrumenten ...................................... 6
Oorzaken van problemen met oorsmeer ........................................... 6
Zwemmen en baden ...................................................................... 6
Peuteren in de oren ....................................................................... 6
Verstoorde beluchting ................................................................... 6
Haargroei ....................................................................................... 7
Cosmetische producten ................................................................. 7
Allergische huidreactie .................................................................. 7
Huidziekte ..................................................................................... 7
Suikerziekte ................................................................................... 7
Antwoorden op de meest gestelde vragen over oorsmeer ................ 8
Geeft oorsmeer gehoorvermindering? ......................................... 8
Wat zijn oorsmeeroplossers en zijn die altijd veilig? ..................... 8
Meer last van oorsmeer door een hoortoestel? ........................... 8
Hoe kunt u uw oor het beste drogen na contact met water? ....... 9
Moeten oren van kinderen worden schoongemaakt? .................. 9
Wat verandert er na een ooroperatie? ......................................... 9
Hoe komt het dat tijdens het verwijderen soms
een hoestbui ontstaat? ................................................................. 9
Vragen ................................................................................................ 9
Als u een afspraak niet kunt nakomen ............................................... 10
Oorsmeer
Patiëntenvoorlichting: [email protected]
KNO014 / Oorsmeer / 25-10-2013
2
In deze folder vindt u algemene informatie over oorsmeer
(cerumen). Soms kan oorsmeer problemen veroorzaken. U
leest hoe dat komt en wat u kunt doen om problemen met
oorsmeer te voorkomen. U leest ook hoe u uw oren het
beste kunt reinigen.
De gehoorgang
De gehoorgang van volwassen personen is ongeveer 2,5 cm lang en
eindigt bij het trommelvlies. De gehoorgang heeft de vorm van een
koker, is gemiddeld 1 cm in doorsnede en is bekleed met huid. Onder de
dunne huid van de gehoorgang ligt kraakbeen. Dit kraakbeen loopt door
tot in de oorschelp, dat aan de schedel vastzit. Dieper in de gehoorgang
is de huid nog dunner, daaronder ligt bot.
In het buitenste deel van de gehoorganghuid groeien haartjes. Hier
bevinden zich ook de talg- en oorsmeerklieren.
Figuur 1. Dwarsdoorsnede van de gehoorgang.
Wat is oorsmeer?
Oorsmeer wordt gemaakt door 1000 tot 2000 oorsmeerklieren die in
het buitenste deel van de gehoorgang zitten. Oorsmeer is samengesteld
uit een mengsel van talg, haartjes, keratine (bestanddeel van huid) en
afgestoten huidschilfers. De samenstelling kan droog of vochtig zijn. De
meeste Nederlanders hebben een vochtig type oorsmeer.
De functie van oorsmeer
Oorsmeer heeft de volgende functies:
3
• Zorgt ervoor dat de zuurgraad in het oor goed blijft waardoor het oor
beschermd wordt tegen infecties door schimmels en bacteriën.
• Verzorgt en beschermt de huid in de gehoorgang tegen vuil en stof.
• Transporteert huidschilfers en vuil naar buiten.
Hoe reinigt het oor zich?
De gehoorgang reinigt zich op verschillende manieren:
• Vers smeuïg oorsmeer droogt in en wordt korrelig. Deze korreltjes
vallen uit de gehoorgang.
• De huid van de gehoorgang groeit langzaam vanaf het trommelvlies
naar de uitgang van de gehoorgang. Op die manier transporteert het
oorsmeer naar buiten (vergelijk het met een gletsjer).
• Tijdens het kauwen, gapen en praten, masseert het kaakgewricht het
oorsmeer naar buiten.
Een gezonde gehoorgang reinigt zichzelf. Reinig daarom alleen de
buitenzijde van het oor. Is er bij u sprake van veel van oorsmeervorming,
dan leest u hierna hoe u de gehoorgang zelf schoon kunt maken of hoe
een arts dit voor u kan doen.
Hoe verwijdert u zelf oorsmeer?
Alleen oorsmeer dat in de opening van de gehoorgang zichtbaar is, mag
worden verwijderd. U kunt dat het beste doen met een wattenstaafje.
Zorg er altijd voor, dat een deel van het wattenpluimpje zichtbaar blijft,
zie figuur 2. Als u het wattenpluimpje niet aan de buitenkant ziet dan zit
het staafje te diep.
U kunt ook een tissue om uw pink doen en de gehoorgang zover
reinigen als uw pink in uw oor past. Zorg wel voor een korte nagel.
Figuur 2. Schoonmaken van de gehoorgang met een wattenstaafje.
Ga niet te diep in de gehoorgang.
Verwijderen van oorsmeer
door een arts (oortoilet)
4
Een huisarts spuit het oor meestal uit met water. De KNO-arts maakt
een gehoorgang meestal schoon met behulp van een microscoop en
speciale, kleine instrumentjes.
Uitspuiten
Uitspuiten gebeurt met water op lichaamstemperatuur. De arts of
verpleegkundige spuit het water zachtjes in de gehoorgang. Als het
water weer uit het oor loopt, dan komt het oorsmeer vanzelf mee, zie
figuur 3.
Figuur 3. Uitspuiten van de gehoorgang.
Het uitspuiten duurt enkele seconden. Meestal komt de prop in één
keer naar buiten. Soms zit het oorsmeer erg vast waardoor het niet
meteen naar buiten komt. Dan is het nodig om een paar dagen slaolie,
olijfolie of babyolie in het oor te druppelen. De prop verweekt dan en
kan dan makkelijker uit het oor gespoten worden. Uitspuiten doet geen
pijn. Als u wel pijn heeft dan is het belangrijk dat u dat direct meldt. Het
oor kan dan beschadigd zijn.
Het uitspuiten van een gehoorgang is niet toegestaan als:
•
•
•
•
u een gaatje in het trommelvlies (perforatie) heeft;
u in het verleden een gaatje in het trommelvlies had;
u een loopoor heeft, (pusuitvloed) bij een gehoorgangontsteking;
u een ooroperatie heeft ondergaan om een gaatje in het
trommelvlies dicht te maken.
De huisarts zal u in bovenstaande gevallen naar een KNO-arts verwijzen
als toch oorsmeer verwijderd moet worden.
5
Soms gebeurt het dat er een ontsteking van de gehoorgang ontstaat na
het uitspuiten van de oren. Met oordruppels is deze ontsteking goed
te behandelen. Als dit vaker voorkomt, dan verwijst de huisarts u door
naar de KNO-arts. De KNO-arts maakt uw oren dan op een andere
manier schoon.
Schoonmaken met andere instrumenten
De KNO-arts kijkt met een microscoop in het oor en haalt met behulp
van een oortrechtertje, een stofzuigertje of oorsmeerhaakje, het
oorsmeer voorzichtig naar buiten.
Oorzaken van problemen met oorsmeer
Zwemmen en baden
Veel zwemmen en baden zorgt ervoor dat het oorsmeer minder zuur
en vettig wordt. Daardoor is de huid in de gehoorgang niet meer goed
beschermd.
Peuteren in de oren
Het reinigen met wattenstaafjes of in de gehoorgang peuteren met
de vingers en voorwerpen als: pennen, paperclips, lucifers of sleutels,
vergroten de kans op het ontstaan van wondjes. Deze voorwerpen
kunnen het oorsmeer ook dieper in de gehoorgang drukken, waardoor
zich een prop oorsmeer kan vormen. In de broeierige ruimte achter deze
prop kan gemakkelijker een ontsteking ontstaan.
Verstoorde beluchting
De gehoorgang is een nauwe gang. Als er te weinig ‘frisse lucht’
in de gehoorgang komt, bijvoorbeeld door een prop oorsmeer of
het langdurig dragen van een oordopje, dan kan het gaan broeien.
Bacterieën groeien dan sneller waardoor er makkelijker een infectie kan
ontstaan. Mensen met een smalle gehoorgang hebben daarom vaker
last van een gehoorgangontsteking.
Haargroei
6
Hoe meer haren zich in het buitenste deel van de gehoorgang bevinden,
hoe groter de kans op een ontsteking. De haren verstoren het normale
transportmechanisme van het oorsmeer waardoor vuil in het oor blijft.
Cosmetische producten
Producten als shampoo, zeep en haarspray kunnen de huid in de
gehoorgang irriteren. Als de huid geïrriteerd raakt, is deze kwetsbaar en
gevoeliger voor ontstekingen.
Allergische huidreactie
Allergische reacties op bijvoorbeeld koptelefoons, oordopjes,
gehoorapparaten en oordruppels kunnen jeuk veroorzaken. Het
(onbewust) krabben kan wondjes veroorzaken.
Huidziekte
Een gehoorgangontsteking kan onderdeel zijn van een huidziekte zoals
eczeem of psoriasis. U kunt dan veel last hebben van jeuk.
Suikerziekte
Suikerziekte veroorzaakt vaak bloedvatbeschadiging wat kan leiden tot
een verminderde doorbloeding. Hierdoor kan in de gehoorgang afbraak
van huid en kraakbeen ontstaan. Bloedvatbeschadiging zorgt ervoor dat
de afweerreactie vermindert.
Figuur 4. Oortoilet met behulp van een
cerumenlisje.
Figuur 5. Oortoilet met behulp van een zuigertje.
7
Antwoorden op de meest gestelde vragen
over oorsmeer
Geeft oorsmeer gehoorvermindering?
Alleen een oorsmeerprop die de gehele gehoorgang volledig afsluit,
geeft vermindering van het gehoor.
Wat zijn oorsmeeroplossers en zijn die altijd veilig?
Vaak wordt een commerciële oorsmeeroplosser, babyolie of slaolie
gebruikt om oorsmeerproblemen te voorkomen. Dit is in de meeste
gevallen niet nodig. Deze middel het oorsmeer dunner en weken
het los van de gehoorganghuid. Sommige oorsmeeroplossers
bevatten conserveringsmiddelen die een allergische reactie van de
gehoorganghuid kunnen opwekken.
Uw arts informeert u als u dit nodig heeft.
Gebruik geen oorsmeeroplossers of olie als er een gaatje in het
trommelvlies zit.
Meer last van oorsmeer door een hoortoestel?
Een hoortoestel werkt alleen goed met een oorstukje. Het gebruik
van een oorstukje kan de talg- en oorsmeerklieren aanzetten tot
meer productie. Het oorstukje van het hoortoestel kan oorsmeer
ook dieper in het oor duwen. Het oorsmeer hoopt zich dan op in de
gehoorgang waardoor het oorstukje misschien niet meer goed past.
Het gehoorapparaat gaat dan vaker piepen en rondzingen waardoor
het nodig kan zijn om het oor regelmatig te uit te laten spuiten door de
huisarts of schoon te laten maken door de KNO-arts.
Hoe kunt u uw oor het beste drogen na contact met water?
• De beste manier om uw oor droog te maken is met één tissue. U
vouwt de tissue om uw pink, zorg dat de nagel kort is, u houdt uw
hoofd zo schuin mogelijk en brengt uw pink in uw oor zonder te
forceren, zie figuur 6. Zo gebruikt u de zwaartekracht. De zuigende
8
werking van de tissue doet de rest. Ga net zo lang door tot het
tissuepapier droog blijft. U kunt het oor ook drogen door het oor
ongeveer een minuut lang te föhnen.
Figuur 6. Droog maken van de gehoorgang met
behulp van een tissue.
Moeten oren van kinderen worden schoongemaakt?
Alleen zichtbaar oorsmeer mag worden verwijderd. De samenstelling
van ‘kinderoorsmeer’ beschermt beter dan dat van ouderen. Hierdoor
komt een gehoorgangontsteking bij kinderen gelukkig zelden voor.
Wat verandert er na een ooroperatie?
Als de huid van het oor bij de operatie betrokken is, dan kan de
oorsmeersamenstelling veranderen. Het evenwicht tussen aanmaak
en afvoer kan verstoord raken. Dit kan enkele weken duren maar dit
kan ook blijvend zijn. Na een ooroperatie kan het nodig zijn dat het oor
regelmatig moet worden schoongemaakt door de KNO-arts.
Hoe komt het dat tijdens het verwijderen soms een hoestbui
ontstaat?
De gevoelszenuw in de huid van de gehoorgang is betrokken bij het
opwekken van de hoestreflex. Bij het schoonmaken van het oor kan
deze zenuw worden geprikkeld. Hierdoor ontstaat een hoestbui.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan tijdens
kantooruren contact op met de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde
(KNO), via telefoonnummer: 040 - 239 71 30.
Als u een afspraak niet kunt nakomen
Als u een afspraak niet kunt nakomen, bel dan zo snel mogelijk met de
polikliniek KNO. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen.
9
10
11
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven
Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven