`Big science` als nieuw Europees Verdrag van

© Copyright 2016 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Woensdag, 08 juni 2016
Artist impression van de Einstein Telescoop.
‘Big science’ als nieuw Europees
Verdrag van Maastricht
De komst van de Einstein Telescoop naar
Zuid-Limburg is een stap dichterbij. Er moet
weliswaar nog heel wat water door de Maas,
maar de vooruitzichten zijn gunstig. Een
megaproject, dat Limburg een nieuw
‘Verdrag van Maastricht’ kan opleveren.
MAASTRICHT
H
eel geniepig was
het vlaggetje op de
hoek van de tafel
gezet. Wit, blauw
en geel met een
rode leeuw. De Limburgse vlag
sierde de tafel waarop de samenwerking tussen het Nationaal Instituut voor Kernfysica en HogeEnergie Fysica (Nikhef) en het
Duitse Albert-Einstein-Institut
(AEI), een vermaard instituut op
het gebied van natuurkunde,
werd ondertekend. De handtekeningen werden gezet onder
toeziend oog van premier Mark
Rutte. En vooral die moest zijn
aandacht vestigen op het Limburgse vlaggetje. Want Limburg,
meer specifiek Zuid-Limburg
moet een voorname rol gaan krijgen binnen de samenwerking
tussen Nikhef en het AEI.
De twee instituten trekken
voortaan samen op binnen het
gebied van zwaartekrachtgolven. Belangrijke nieuwe speler
daarin: de Einstein Telescoop,
een ondergrondse detector van
drie buizen van elk tien kilometer
lang, 250 meter onder de grond. Nederland is kandidaat voor de aanleg
van die detector, waarmee processen in het heelal kunnen worden gespecificeerd. En in Nederland is
maar één plek waar die telescoop,
vanwege de benodigde samenstelling van de ondergrond, gevestigd
kan worden: Zuid-Limburg.
Banen
Wat dat gaat betekenen voor de regio? Of Zuid-Limburg de telescoop
daadwerkelijk krijgt? Ook voor gouverneur Theo Bovens is het nog
vooral gissen. Maar hij wil er, samen
met het provinciebestuur, wel voor
gaan. Een investering van één miljard euro (Rijksmiddelen en Europees geld), ongeveer duizend directe banen, het zijn enkele geraamde
cijfers. „We hebben dit in de schoot
geworpen gekregen”, zegt Bovens.
„Maar het is wel meteen een geweldige kans. Die we niet laten schieten.” De gouverneur durft de vergelijking met het Verdrag van Maastricht best aan. „Kijk naar CERN,
een natuurkundig onderzoeksinstituut in Genève dat onderzoek doet
naar elementaire deeltjes. Daar
werken duizenden mensen, en 9500
wetenschappers doen daar onderzoek. Over de hele wereld bekend.
De helft van het aantal vluchten van
het vliegveld van Genève is gerelateerd aan CERN.”
Bovens, die spreekt van ‘big science’
beseft dat het nog allemaal ongrijpbaar en ver van mijn bed is voor de
gemiddelde Limburger. Mocht
Zuid-Limburg de telescoop krijgen,
wordt pas in 2022 gestart met de
bouw. „Het is nu vooral een lobbytraject. Nederland lobbyt in Europa
voor de telescoop. Mocht dat lukken, dan is Zuid-Limburg de enige
kandidaat. Maar dit moet vooral
een landelijke lobby zijn.”
Een lobby die is ingezet met een
vlaggetje bij Rutte, maar uiteraard
is er meer. Zo heeft de provincie een
ambtenaar vrijgemaakt om zich te
storten op de lobby. Daarnaast is er
steun van AEI, en steun van CERN,
zegt concernstrateeg Paul Baeten
van de provincie. Hij reisde af naar
Zwitserland waar hij Limburg vertegenwoordigde bij de expositie
Holland@CERN. „Daar hadden we
meteen alle partijen die betrokken
Dat we baanbrekende
resultaten kunnen
boeken, staat vast.
Jo van den Brand, Nikhef
DOOR STEFAN
GYBELS
ACHTERGROND
EINSTEIN TELESCOOP
zijn bij de Einstein Telescoop bij elkaar. Ook daar was veel enthousiasme voor het Nederlandse bid voor
de telescoop.” Bovens en Baeten
constateren dat de telescoop weer
een stapje dichterbij is. De interesse
groeit, steeds meer lichten springen op groen. „De Radboud Universiteit, die een belangrijke faculteit
Natuurkunde kent, de Universiteit
Maastricht, de Health Campus,
grote bedrijven, ze zijn allemaal geinteresseerd. Ook biedt de samenwerking met het AEI openingen
richting Nordrhein-Westfalen.”
Gamechanger
Waar Bovens, en deputé Twan
Beurskens, de politieke lobby leiden, kweekt Jo van den Brand van
het Nikhef interesse aan de wetenschapszijde. Al hoeft Van den
Brand daar niet heel erg voor te lobbyen. „Die interesse is er absoluut.
Op route 5 van de nationale wetenschapsagenda, de route waar deze
wetenschap onder valt, is de telescoop aangemerkt als een gamechanger.” De observator moet vijftig
jaar mee gaan, zegt Van den
Brand. Onder andere de theorie
van de zwaartekracht en processen in het heelal, zelfs tot aan het
begin van het universum, kunnen worden onderzocht. „Wat we
allemaal precies gaan ontdekken, weten we niet, maar dat is
het mooie aan natuurkunde.
Maar dat we zeer baanbrekende
resultaten kunnen boeken, staat
vast.” Dat Zuid-Limburg en
Nordrhein-Westfalen daarbij
een grote kans maken, is duidelijk volgens Van den Brand.
Kansen
Daarvoor moet nog veel worden
uitgezocht, en moeten vooral politiek nog aardig wat lobbystappen worden gezet. Maar Theo
Bovens is in elk geval enthousiast
over de kansen. Omdat er weinig
risico’s zijn, zegt de gouverneur.
„Dit is een beproefde techniek
van buizen onder de grond. Geen
vervuiling en geen grote ingrepen.” Na de zomer moet er een
concreet plan van aanpak liggen,
dat moet uitmonden in een besluit over te nemen stappen in de
voorfase (zoals proefboringen)
eind dit jaar. Bovens: „Zeker als
de telescoop een plekje krijgt in
het nieuwe regeerakkoord na de
verkiezingen van volgend jaar.,
ziet het er goed uit. Dan wordt
het echt een landelijke aangelegenheid. Met uiteindelijk een
grote impuls voor Limburg.”
Reageren? Mail naar:
[email protected]