Sterrenkunde voor Dummies - Evangelische Boektiek Dokkum

Sterrenkunde voor Dummies
Het ruimtevaarttijdperk
1957 De Sovjet-Unie lanceert Sputnik 1, de eerste
kunstmatige satelliet van de aarde; Geoffrey
Burbidge, E. Margaret Burbidge, William Fowler en
Fred Hoyle leggen uit hoe chemische elementen in
sterren worden gemaakt.
1958 Met de eerste Amerikaanse satelliet, Explorer 1,
ontdekt James Van Allen de stralingsgordels van de
aarde (‘magnetosfeer’).
1960 Frank Drake begint met Search for
Extraterrestrial Intelligence bij de National Radio
Astronomy Observatory in Green Bank, West Virginia.
1961 Yuri Gagarin maakt de eerste bemande vlucht in
de ruimte.
1963 Valentina Tereshkova is de eerste vrouw in de
ruimte.
1967 Jocelyn Bell en Anthony Hewish ontdekken
pulsars.
1969 Neil Armstrong en Buzz Aldrin zetten voet op de
maan.
1979 Linda Morabito ontdekt uitbarstende vulkanen
op Io, een maan van Jupiter, op foto’s gemaakt door
de Voyager 1.
1987 Ian Shelton ontdekt de eerste supernova sinds
1604, duidelijk met het blote oog te zien.
1990 De Hubble Space Telescope wordt gelanceerd.
1991 Alexander Wolszczan ontdekt planeten die rond
een pulsar cirkelen, de eerste planeten die we buiten
ons zonnestelsel vinden.
1995 Michel Mayor en Didier Queloz ontdekken 51
Pegasi B, de eerste planeet van een ster buiten ons
zonnestelsel.
1998 Twee teams van sterrenkundigen ontdekken dat
de uitdijing van het heelal steeds sneller lijkt te gaan,
misschien als gevolg van een mysterieuze kracht die
met het vacuüm in de ruimte te maken heeft.
1999 De Mars Global Surveyor verzamelt bewijs dat
er ooit op Mars een grote oceaan bestond.
2002 Bewijs wordt gevonden voor het bestaan van
grote ijsvlaktes op Mars.
2006 Donkere materie voor het eerst geobserveerd
los van gewone materie.
2008 De ruimtesonde Phoenix bevestigt de aanwezigheid van vloeibaar water en ijs op Mars.
Beroemde vrouwen in de sterrenkunde
Sophia Brahe (1556–1643) Legde met haar broer de
grondslagen voor onze kennis van de planeten.
Wendy Freedman Voerde het veld aan in het meten
van de uitdijing en ouderdom van het heelal.
Maria Kirch (1670-1720) Ontdekt de komeet van 1702.
Sally Ride Opgeleid als astrofysicus en de eerste
vrouw in de ruimte uit de Verenigde Staten.
Caroline Herschel (1750–1848) Ontdekte acht
kometen.
Annie Jump Cannon (1863–1941) Ontwikkelde de
basismethode voor het classificeren van de sterren.
Henrietta Swan Leavitt (1868–1921) Ontdekte de
methode voor het meten van grote afstanden in de
ruimte.
Nancy G. Roman NASA’s eerste
hoofdsterrenkundige, voorvechter van het
ontwikkelen van telescopen in de ruimte.
Vera C. Rubin Onderzocht de rotatie van
melkwegstelsels, detecteerde het bestaan van
‘donkere materie’.
Carolyn Shoemaker Ontdekte veel kometen
waaronder een die tegen Jupiter sloeg.
In onze tijd:
Jocelyn Bell Burnell Ontdekte de eerste pulsars.
E. Margaret Burbidge Pionier in modern onderzoek
van sterrenstelsels en quasars.
Jill Tarter Leider van de grootste zoektocht naar
buitenaardse intelligentie, Project Phoenix.
Ewine van Dishoeck Hoogleraar moleculaire
astrofysica aan de Universiteit Leiden; bestudeert
chemische reacties die in de kosmos plaatsvinden.
01-72906-Spiekbrf.p65
1
04-11-2011, 12:25
Sterrenkunde voor Dummies
Een sterrenkundige geschiedenis
2000 v.C. Volgens de overlevering worden twee
Chinese sterrenkundigen geëxecuteerd voor het niet
voorspellen van een zonsverduistering en voor het
feit dat ze dronken waren toen die eclips plaatsvond.
sterren, nodig voor de landmeetkundige verkenning in
verband met de vestiging van de toekomstige hoofdstad van de Verenigde Staten, Washington, D.C.
150 n.C. Ptolemaeus publiceert theorie van heelal
met de aarde als middelpunt.
1842 Christian Doppler ontdekt het principe waardoor
geluid of licht een verschuiving ondergaat in
frequentie en golflengte als gevolg van beweging van
de bron van dat licht of geluid ten opzichte van de
waarnemer.
1833 Abraham Lincoln en duizenden anderen zien op
129 v.C. Hipparcos maakt de eerste catalogus van de 12 en 13 november boven Noord-Amerika een enorme
meteorenregen.
sterren.
970 Al-Sufi treft voorbereidingen voor catalogus van
meer dan 1.000 sterren.
1420 Ulugh-Beg, prins van Turkestan, bouwt een
geweldige sterrenwacht en maakt tabellen met
gegevens van planeten en sterren.
1543 Copernicus publiceert op zijn sterfbed de
theorie dat planeten om de zon draaien.
1846 Johann Galle ontdekt Neptunus.
1916 Albert Einstein komt met de algemene
relativiteitstheorie, die de aard van zwaartekracht en
het afbuigen van licht dat de zon passeert, verklaart
en die ook in feite het bestaan van zwarte gaten
voorspelt en het verbuigen van tijd en ruimte in de
nabijheid van een zwaar, roterend object.
1609 Galilei ontdekt met een telescoop kraters op de
maan van de aarde, manen van Jupiter, het draaien
van de zon en de aanwezigheid van ontelbare sterren
1923 Edwin Hubble bewijst dat sterrenstelsels zich
in de Melkweg.
buiten het Melkwegstelsel bevinden.
1666 Isaac Newton begint aan zijn theorie van de
1926 Eerste lancering van raket met vloeibare
zwaartekracht.
brandstof, ontwikkeld door Robert Goddard.
1671 Newton demonstreert zijn uitvinding, de
1930 Clyde Tombaugh ontdekt Pluto.
spiegeltelescoop.
1931 Ingenieur Karl Jansky ontdekt radiogolven uit de
1705 Edmund Halley voorspelt dat een geweldige
ruimte.
komeet in 1758 zal terugkeren.
1939 Hans Bethe verklaart de energiebron van de zon
1758 Op eerste kerstdag ontdekt boer en amateuren andere sterren.
sterrenkundige Johann Palitzch de terugkeer van de
Komeet van Halley.
1940 Ingenieur Grote Reber doet verslag van de
eerste verkenning met een radiotelescoop.
1781 William Herschel ontdekt Uranus.
1791 Benjamin Banneker, de eerste zwarte wetenschapper in Amerika, begint met waarnemingen van
01-72906-Spiekbrf.p65
2
04-11-2011, 12:25
Sterrenkunde voor Dummies
Stephen P. Maran
met een voorwoord van Govert Schilling
Amersfoort, 2015
03-72906-cip-drk2.p65
3
13-07-2015, 15:28
Inhoud in vogelvlucht
Voorwoord .......................................................................................................... xiii
Opdracht .............................................................................................................. xiv
Over de auteur ...................................................................................................... xv
Dankwoord........................................................................................................... xvi
Over de gastauteurs ............................................................................................ xvi
Inleiding ........................................................................................ 1
Deel I: De kosmos bespioneren.......................................................... 7
Hoofdstuk 1: Het licht zien: de wetenschap van de sterrenkunde ........................... 9
Hoofdstuk 2: Met z’n allen naar de sterren staren ................................................... 31
Hoofdstuk 3: Naar de nacht kijken: leren observeren .............................................. 45
Hoofdstuk 4: Bezoekers bekijken: meteoren, kometen en kunstmanen ................ 63
Deel II: Excursie door het zonnestelsel ............................................. 83
Hoofdstuk 5: De aarde en de maan ............................................................................. 85
Hoofdstuk 6: De naaste buren van de aarde: Mercurius, Venus en Mars ........... 107
Hoofdstuk 7: De asteroïdengordel en andere objecten dicht bij de aarde ......... 125
Hoofdstuk 8: Jupiter en Saturnus: grote gasbollen ................................................ 133
Hoofdstuk 9: Te gek! Uranus, Neptunus en Pluto ................................................... 145
Deel III: Onze oude zon en andere sterren ...................................... 155
Hoofdstuk 10: De zon: ster van de aarde .................................................................
Hoofdstuk 11: De sterren: kernreactoren ................................................................
Hoofdstuk 12: Sterrenstelsels: het Melkwegstelsel en daarbuiten .......................
Hoofdstuk 13: Zwarte gaten en quasars ...................................................................
157
181
209
231
Deel IV: Het opmerkelijke heelal .................................................. 243
Hoofdstuk 14: SETI en planeten van andere zonnen .............................................. 245
Hoofdstuk 15: Donkere materie en antimaterie ...................................................... 257
Hoofdstuk 16: De oerknal en de ontwikkeling van het heelal ............................... 265
Deel V: Het deel van de tientallen ................................................ 275
Hoofdstuk 17: Tien vreemde feiten over sterrenkunde en de ruimte .................. 277
Hoofdstuk 18: Tien veelvoorkomende vergissingen over sterrenkunde ............. 281
Deel VI: Bijlagen ......................................................................... 285
Bijlage A: De planeten vinden: 2015 en 2016 ........................................................... 287
Bijlage B: Sterrenkaarten ............................................................................................ 293
Bijlage C: Verklarende woordenlijst ......................................................................... 301
Index ......................................................................................... 305
05-72906-inhkort-drk2.p65
5
14-07-2015, 10:08
Voorwoord
In de sterrenkunde is iedereen een dummie. Het heelal is zo onvoorstelbaar uitgestrekt, onbereikbaar en mysterieus dat zelfs de grootste astronoom er maar een heel klein partje van begrijpt. Dat komt voor een
deel doordat sterrenkunde een vrij jonge wetenschap is, waarin de
meeste opzienbarende ontwikkelingen in de laatste kwart eeuw zijn gedaan. Kortom: als je weinig van het heelal weet, verkeer je in goed gezelschap, want ook professionele astronomen hebben veel meer vragen
dan antwoorden.
Doordat de sterrenkunde als wetenschap in zekere zin nog in de kinderschoenen staat – de telescoop werd pas vierhonderd jaar geleden uitgevonden – zijn de meeste vragen en antwoorden ook nog eens relatief
eenvoudig te begrijpen. Natuurlijk breekt iedereen zich wel eens het
hoofd over zwarte gaten of over de rand van het heelal, maar om thuis
te raken in de wereld van sterrenbeelden, kometen, pulsars, exoplaneten en supernova’s hoef je geen universitaire studie te volgen.
Voorwaarde is dan natuurlijk wel dat je een deskundige gids hebt. De
Amerikaanse astronoom Steve Maran is zo’n gids. Als press officer van
de American Astronomical Society slaat hij al vele jaren een brug tussen de wereld van de beroepssterrenkunde en die van het grote publiek. Als geen ander verstaat hij de kunst om ogenschijnlijk moeilijke
zaken in twee simpele zinnen volledig op te helderen. En hij heeft nog
gevoel voor humor ook.
Sterrenkunde voor Dummies biedt dan ook een levendige en verrassend
complete kennismaking met de fascinerende wereld buiten de aarde. In
tegenstelling tot wat je bij een ‘Dummies’-boek misschien zou verwachten, laat Maran vrijwel geen enkel deelonderwerp onbelicht. Wie het
boek van voor tot achter doorleest, volgt in feite een veelzijdige stoomcursus praktische en theoretische astronomie. En de talloze verwijzingen naar informatieve websites zorgen ervoor dat je eigenlijk nooit uitgeleerd raakt.
De kosmos is er niet alleen voor beroepsastronomen, en ook niet alleen
voor toegewijde sterrenkunde-amateurs. Het heelal is van iedereen,
dummie of niet. Kijk vannacht zelf maar. En als je behoefte hebt aan een
duidelijke gebruikershandleiding, of aan een avontuurlijke reisgids,
grijp dan naar dit boek.
Govert Schilling
07-72906-aut+dnk-drk2.p65
13
13-07-2015, 16:01
Over de auteur
Stephen P. Maran, PhD, heeft dertig jaar aan het Amerikaanse ruimtevaartprogramma meegewerkt. In 1999 ontving hij de Klumpke-Roberts
Award van de Astronomical Society of the Pacific voor zijn ‘bijzondere
bijdragen aan het begrip van en de waardering voor sterrenkunde bij
het publiek’ en in 1991 kreeg hij de NASA Medal for Exceptional Achievement. Aan de Pennsylvania State University was hij in 1990 de A.
Dixon Johnson lecturer in Scientific Communication. Hij heeft ook sterrenkunde gedoceerd aan de University of California in Los Angeles
(UCLA) en de University of Maryland. Als persvoorlichter van de American Astronomical Society zit hij mediabijeenkomsten voor waarbij sterrenkundige ontdekkingen wereldkundig gemaakt worden.
Op de daken van Brooklyn en op een verlaten golfterrein in de Bronx
begon Maran met sterrenkunde. Dat leidde tot een loopbaan waarin hij
onderzoek verrichtte met telescopen bij het Kitt Peak National Observatory in Arizona, de National Radio Astronomy Observatory in West Virginia, het Palomar Observatory in Californië, het Cerro Tololo InterAmerican Observatory in Chili en ook met behulp van instrumenten in
de ruimte, zoals de Hubble Space Telescope en de International Ultraviolet Explorer. Volledige zonsverduisteringen heeft hij gezien vanaf het
Gaspé schiereiland en andere locaties in Québec in Canada, van Baja
California in Mexico, van op zee bij New Caledonia, Singapore en in het
oosten van de Stille Oceaan en ook vanaf het vasteland van de Verenigde Staten.
Maran vertelt graag wat er zo leuk aan sterrenkunde is en heeft in dat
kader bijvoorbeeld lezingen over zwarte gaten gegeven in een bar op
Tahiti en op tv zonsverduisteringen uitgelegd in de Today Show van
NBC. Ook heeft hij voordrachten gehouden tijdens eclips- en komeetcruises aan boord van de Queen Elisabeth 2, de Vistafjord en de Fairwind. In Seattle sprak hij scholieren toe, in Washington D.C. padvinders,
subcommissies van het Amerikaanse parlement, een commissie van de
Verenigde Naties en ga zo maar door.
Maran is redacteur van The Astronomy and Astrophysics Encyclopedia en
heeft meegewerkt aan acht andere boeken over die onderwerpen, waaronder het studieboek New Horizons in Astronomy en twee compendia
met ontdekkingen uit het ruimtevaartprogramma (A Meeting with the
Universe en Gems of Hubble). Hij heeft veel artikelen voor de tijdschriften Smithsonian en Natural History geschreven en fungeerde ook als
schrijver en adviseur voor de National Geographic Society en Time-Life
Books.
In New York City zat hij op de Stuyvesant High School, waar hij een heel
semester in het wiskundeteam zat zonder er blijvend letsel aan over te
houden en op Brooklyn College. Hij studeerde en promoveerde aan de
University of Michigan. Maran is getrouwd met de journalist Sally Ann
Scott. Het echtpaar heeft drie kinderen.
07-72906-aut+dnk-drk2.p65
15
13-07-2015, 16:01
Dankwoord
In de eerste plaats dank ik mijn gezin en vrienden die het maar hebben
moeten pikken dat ik dit boek schreef. Dank komt ook mijn agent toe,
Skip Barker van de Wilson-Devereaux Company, die me tijdens dit project steeds uitdaagde en me de weg wees als ik die zocht en uitgever
Stacy Collins omdat zij in het project geloofde.
Ron Cowen en Dr. Seth Shostak ben ik dankbaar voor hun bijdragen aan
dit boek, Kathy Cox en Diane Smith omdat ze het materiaal hebben geordend en bewerkt, hun collega’s omdat ze het boek nog beter en
mooier hebben gemaakt en Dr. Philip Platt, eigenaar van de ‘Badastronomy’ website, die ervoor zorgde dat alle slechte sterrenkunde eruit
werd gehaald.
Verder ben ik dank verschuldigd aan de kunstenaar Brent Pallas en de
sterrenkundigen Jerry Lodriguss en Dr. David Malin die een aantal van
hun schitterende foto’s beschikbaar stelden en aan de organisaties die
toestemming gaven voor het gebruik van veel van de andere foto’s in dit
boek. Ook dank ik de maker van de sterrenkaarten, Robert Miller, en de
maker van de planeettabellen, Robert Victor.
Over de gastauteurs
Ron Cowen is sinds 1990 een van de schrijvers bij Science News, een
wekelijks nieuwsblad. Voor Science News volgt hij sinds 1991 zowel als
verslaggever als redacteur alle aspecten van de sterrenkunde. Hij heeft
daarnaast meer dan dertig artikelen aan The Washington Post geleverd
die varieerden van ‘backstage bij De Notenkraker’ tot een eeuwfeest
rond het leven van George Gershwin en de uitvinding van de fonograaf.
Ook schreef hij artikelen voor de bladen Astronomy en USA Today.
Dr. Seth Shostak is Public Programs Scientist bij het SETI Institute in
Mountain View in Californië waar hij deelneemt aan de speurtocht naar
verwanten in de kosmos. Hij heeft gestudeerd en promotieonderzoek
gedaan aan de Princeton University en het California Institute of Technology. Zijn loopbaan omvat radioastronomisch onderzoek aan melkwegstelsels, doceren, schrijven en het maken van talloze publieksfilms
over de wetenschap. In 2004 ontving ook hij de Klumpke-Roberts
Award. Behalve met sterrenkunde heeft hij ook iets met spoorwegen en
beweert de uitvinder te zijn van de elektrische banaan.
07-72906-aut+dnk-drk2.p65
16
13-07-2015, 16:01
___________________________________________________ Inleiding
Inleiding
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
S
terrenkunde, ook wel astronomie genoemd, is de studie van de hemelen, de wetenschap van kosmische objecten en hemelse gebeurtenissen. Het is het onderzoeken van het heelal waarin we leven. Door
te kijken en (voor radioastronomen) luisteren houden sterrenkundigen
zich met sterrenkunde bezig. Dat gebeurt met telescopen in de achtertuin, met enorme instrumenten bij sterrenwachten en met satellieten
die vanuit een baan om de aarde de ruimte in kijken. Telescopen worden in raketten en op onbemande ballonnen naar boven gestuurd. Sommige instrumenten worden aan boord van ruimtesondes het zonnestelsel ingestuurd.
Van sterrenkunde zijn er twee variëteiten: professionele sterrenkunde
en amateur-sterrenkunde. Behalve de meer dan 13.000 professionele
sterrenkundigen over de hele wereld zijn er duizenden amateur-sterrenkundigen die het leuk vinden om de hemel te bestuderen. Alleen al in
Nederland en België samen zijn er ongeveer 25.000 - 30.000.
Professionele sterrenkundigen doen onderzoek aan de zon en het zonnestelsel, het melkwegstelsel dat Melkweg heet en aan het heelal daarbuiten. Ze doceren aan universiteiten, ontwerpen satellieten in overheidslaboratoria en bedienen planetaria. Ook schrijven ze boeken,
zoals dit. De meeste sterrenkundigen hebben de doctorstitel en tegenwoordig – nu ze doorgaans esoterische natuurkundige onderwerpen bestuderen of met geautomatiseerde, robottelescopen werken – kennen
ze de sterrenbeelden vaak niet.
Amateur-sterrenkundigen kennen de sterrenbeelden wel. Hun spannende hobby beoefenen sommigen in hun eentje, terwijl duizenden anderen lid zijn van sterrenkundige verenigingen en andere organisaties. Bij
verenigingen geven oude rotten kennis door aan nieuwe leden, worden
telescopen en andere instrumenten gedeeld. De verenigingen organiseren ook bijeenkomsten waarbij de leden vertellen wat ze hebben gezien
en gefotografeerd of waarbij wetenschappers lezingen geven.
Amateur-sterrenkundigen houden daarnaast waarneemavonden waarnaar iedereen zijn telescoop meebrengt (of door de telescoop van
iemand anders kijken). Deze waarneemsessies vinden geregeld plaats
(bijvoorbeeld elke eerste zaterdag van de maand) of bij speciale gelegenheden (zoals de terugkeer van een grote meteorenregen in augustus
van elk jaar of het verschijnen van een heldere komeet als Hale-Bopp of
Hyakutake). Ze sparen voor echt grote gebeurtenissen zoals zonsverduisteringen, wanneer duizenden amateurs en tientallen professionals
over de aarde reizen naar het pad van de totaliteit waar ze een van de
grootste spektakels van de natuur kunnen aanschouwen.
08-72906-inl-drk2.p65
1
13-07-2015, 15:48
1
2
Sterrenkunde voor Dummies____________________________________
Dit boek legt alles uit wat je nodig hebt om met sterrenkunde, een fantastische hobby, te beginnen. Het geeft je ook een steuntje in de rug bij
het begrijpen van de basis van deze wetenschap van het heelal. De
meest recente ruimtemissies zullen opeens logisch lijken: je begrijpt
waarom ruimtesondes naar Saturnus en zijn enorme maan, Titan, zijn
gestuurd of naar een komeet om nog wat stof uit zijn staart op te vangen. Je zult leren waarom de Hubble Space Telescope het heelal in tuurt
en waar je meer informatie over andere ruimtemissies kunt vinden. Als
er weer krantenkoppen of tv-rapportages zijn over nieuwe ontdekkingen in de ruimte of met de grote telescopen in Arizona, Hawaiï, Chili, Californië of waar dan ook, zul je de achtergrond begrijpen en dat nieuws
daardoor extra waarderen.
Wie ik denk dat jij bent?
Waarschijnlijk lees je dit boek omdat je wil weten wat er zich boven je
hoofd afspeelt of wat de wetenschappers in de ruimtevaartprogramma’s aan het doen zijn. Misschien heb je gehoord dat sterrenkunde een
leuke hobby is en vraag je je af of het wat voor jou is en wat voor uitrusting je daarvoor nodig zou hebben.
Je bent geen wetenschapper (althans, geen sterrenkundige). Je geniet
gewoon van de nachtelijke hemel en bent in de ban van de nieuwsgierigheid, wilt de ware schoonheid van het heelal zien en begrijpen.
Je wilt de sterren observeren, maar je wilt ook weten waar je nou precies naar kijkt. Mogelijk wil je zelf een ontdekking doen. Je hoeft immers
geen professionele sterrenkundige te zijn om een nieuwe komeet te ontdekken. Je kunt zelfs helpen meeluisteren naar een teken van ET. Wat je
doel ook is, dit boek zal je helpen het te bereiken.
Lees alleen de gedeelten die je wilt lezen, in de volgorde die jij wilt. Ik
doe mijn best om uit te leggen wat je op dat moment nodig hebt.
Sterrenkunde is boeiend en leuk. Blijf dus lezen. Voor je het weet, wijs je
buiten Jupiter aan, herken je beroemde sterrenbeelden en sterren of
volg je het International Space Station dat hoog boven je hoofd voorbij
zoeft. De buren vragen zich misschien aanvankelijk af of je hen bespioneert en een agent komt misschien een keer vragen wat je daar in het
donker in het park doet of waarom je met zo’n grote verrekijker op het
dak staat. Zeg dan maar dat je een sterrenkundige bent. Die hadden ze
vast nog niet eerder gehoord.
08-72906-inl.p65
2
04-11-2011, 12:26
___________________________________________________ Inleiding
Hoe dit boek is ingedeeld:
je reis langs de hemel
Als je al naar de inhoudsopgave hebt gekeken, dan weet je dat dit boek
uit aparte gedeelten bestaat. Hier volgt een korte beschrijving van wat
je in die zes delen kunt vinden.
Deel I: De kosmos bespioneren
De sterren zie je elke nacht (nou ja, niet letterlijk elke nacht, maar
toch...) Dezelfde fascinatie die de mensen altijd al in zijn grip heeft gehad, maakt zich ook van jou meester. Je kijkt, vraagt je van alles af en
wilt er meer van weten. Wat zijn die lichtjes in de lucht? Waardoor zien
ze er zo uit en waarom bewegen ze op een bepaalde manier. Zijn er gevaarlijke bij? Bevindt zich op een van die lichtjes een wereld als de onze?
Dit gedeelte helpt je op weg met het zoeken naar antwoorden op sommige van je vragen, op basis van antwoorden die al zijn gevonden. Duizenden amateur-sterrenkundigen komen bij elkaar om elkaar met praktische zaken te steunen en kennis te delen. Sterrenkunde is pret en een
doe-hobby (en, ja, je leert er ook nog wat van).
In dit gedeelte geef ik je aanwijzingen voor het met en zonder optische
hulpmiddelen observeren van hemelobjecten, het uitzoeken van een
verrekijker en telescoop en hoe je het beste zicht krijgt. Ik laat je kennismaken met bijzondere kosmische bezoekers en vertel je wat je nodig
hebt om het heelal verder te onderzoeken.
Deel II: Excursie door het zonnestelsel
Het is niet meer dan normaal om je buren beter te willen leren kennen.
De buren van de aarde zijn planeten, manen en planetair puin die allemaal in een loopbaan rond de zon draaien. Zoals alle buren hebben ze
dingen gemeen maar verschillen ze ook sterk van elkaar.
Deze hoofdstukken zijn gericht op het observeren van de planeten, zodat je weet wat je ziet en van het zicht kunt genieten. Toch probeer ik
ook antwoord te geven op de vraag of er nog ergens anders leven is in
het zonnestelsel. Het antwoord is tot nu toe negatief gebleven. Maar we
blijven verder zoeken. Wellicht ben jij op een dag de persoon die het definitieve antwoord ontdekt.
08-72906-inl.p65
3
04-11-2011, 12:26
3