Ontstekingsziekten herprogrammeren met omega

Artikel
Ontstekingsziekten herprogrammeren met omega-3, choline en vitamine D3
www.naturafoundation.nl
Ontstekingsziekten herprogrammeren met omega-3,
choline en vitamine D3
Leo Pruimboom
Chronische niet-overdraagbare aandoeningen zorgen samen wereldwijd elk jaar voor 35 miljoen van de 52 miljoen
overlijdensgevallen. De meeste (zo niet alle) aandoeningen
zijn gerelateerd aan laaggradige ontstekingen. Samen met
de onderzoeksgroep van Frits Muskiet aan de Universiteit
van Groningen hebben we laten zien dat ziektebeelden zoals alzheimer, dementie, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten worden veroorzaakt door laaggradige ontstekingen. Vaak is daarbij een relatie gevonden met tekorten aan
vitamine D, omega-3 en – misschien verrassend – choline.
Een relatieve nieuwkomer
Terwijl vitamine D en omega-3-vetzuren uitgebreid in de
wetenschappelijke literatuur zijn
vertegenwoordigd, is cholinesuppletie een relatieve nieuwkomer
binnen de nutritionele geneeskunde. Wanneer men het enorm
brede indicatiegebied van choline
in ogenschouw neemt, is dit op
zijn minst verrassend te noemen.
Om reden van zijn brede functieprofiel binnen de menselijke stofwisseling – van de celstructuur tot
de aanmaak van neurotransmitters – denkt de wetenschap nu dat
cholinetekorten een rol spelen bij
ziekten zoals niet-alcoholische leververvetting, atherosclerose en
mogelijk ook neurologische aandoeningen.
Dagelijkse inname ontoereikend
De dagelijkse behoefte aan choline
ligt rond de 425 mg voor vrouwen
en 525 mg voor mannen. Als men
kijkt naar de hoeveelheid choline
die aanwezig is in de dagelijkse
voedingsmiddelen, is het twijfelachtig dat de gemiddelde Nederlander per dag voldoende binnenkrijgt (zie grafiek). Alleen mensen
die (heel) veel eieren eten zouden
mogelijk geen tekort hebben - twee
eieren van 50 gram per dag leveren ongeveer 250 mg choline, wat
ongeveer de helft is van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.
Choline houdt de lever gezond
Choline is waarschijnlijk de belangrijkste stof binnen het methyleringsproces. Methylering heeft
invloed op genactiviteit (epigenetica), de productie van adrenaline,
melatonine, creatine en acetylcholine, alsmede op de ontgiftingscapaciteit van de lever. Patiënten
die totaal parenterale (intraveneuze) voeding ontvingen waarbij
voedingsoplossingen werden gebruikt zonder choline – maar wel
voldoende methionine en folaat
– ontwikkelden structureel leververvetting en leverschade.
Ook bij gezonde personen die voldoende folaat en methionine tot
zich nemen, kan onvoldoende inname van choline leiden tot een
vervette lever en spierschade.
Deze problemen verdwijnen wanneer de inname van choline via de
voeding weer toereikend is.
Choline en hart- en vaatziekten
Eén van de grootste onderzoeken
naar de oorzaken van hart- en vaatziekten (de Framingham Study)
heeft aangetoond dat mensen met
een hoge inname van choline minder kans hebben op dementie, betere cognitieve vaardigheden behouden en minder atrofie van de witte
stof binnen de hersenen vertonen.
Voor een optimale gezondheid is
het dus ontzettend belangrijk dat
men gedurende het hele leven voldoende choline binnenkrijgt – en
dat begint al bij de foetus.
Beschermende werking van vitamine D
Naast choline zitten de meeste
mensen ook niet goed in hun vi-
tamine D en omega-3-vetzuren.
Het is bekend dat vitamine D, samen met meer lichaamsbeweging,
beschermt tegen een hele reeks
aandoeningen. Actuele epidemiologische onderzoeken laten echter zien dat vitamine D-deficiëntie gemeengoed is bij de meeste
mensen in het noorden van Europa en de VS. Ook met de lichaamsbeweging is het vaak erbarmelijk
gesteld.
Omega-3 vermindert diabetes en
depressie
Omega-3-vetzuren kennen een
bijna eindeloos indicatiegebied,
niet alleen bij deficiënties, maar
zeker ook als evolutionair medicijn. Verhoogde inname van omega-3-vetzuren leidt tot verhoogde
bloedwaardes en een langdurige
bescherming tegen de ontwikkeling van diabetes type 2. Een
andere recente studie naar de invloed van lage omega-3-inname
laat zien dat dit omgekeerd evenredig samenvalt met de kans op
depressie.
De hoeveelheid choline per 100 gram in veel gegeten Voedingsmiddelen
(USDA Database for the Choline Content of Common Foods)
Twee epigenetische basisprogramma’s
De adverse childhood experience studie, de grootste studie ooit
gedaan op het gebied van kindermisbruik en verwaarlozing, en ook
studies die gezocht hebben naar
verbindingen tussen voedingstekorten en epigenetische programmering, laten zien dat de eerste 18
levensjaar het individu ‘programmeren’ voor gezondheid, ziekte en
stresstolerantie in het latere leven.
Wanneer we geboren worden, verlaten we de geborgenheid van de
baarmoeder en komen terecht in
een wereld die veel potentiële gevaren herbergt. In de periode die loopt
vanaf de inseminatie tot ongeveer
het tiende levensjaar, worden alle
zogenaamde caretaker-mechanismen geprogrammeerd. Er bestaan
daarbij twee basisprogramma’s: het
universele programma dat is gebaseerd op verwachte ervaringen, en
het programma gebaseerd op onverwachte ervaringen.
Het universele programma blijkt
dierspecifiek te zijn en is vastgelegd
via evolutionaire mechanismen. Baby’s verwachten dat een ouder altijd
aanwezig is. De baby heeft daarvoor
een zogenaamde overproductie van
verbindingen tussen neuronen (synapsen) die dan ‘volgens verwachting’ geactiveerd worden.
Geprogrammeerd voor gevaar
Het activeringspatroon is later
verantwoordelijk voor de ontwikkeling van stresstolerantie, flexibiliteit en het behoud van gezondheid in een steeds veranderende
omgeving. Onverwachte ervaringen tijdens gevoelige periodes (bij-
Artikel - Ontstekingsziekten herprogrammeren met omega-3, choline en vitamine D3
voorbeeld chronische afwezigheid
van de moeder gedurende het eerste levensjaar) vormen de hersenen op een totaal andere manier,
waarbij het kind een strategie
ontwikkelt om ervoor te zorgen
dat deze ervaringen verder geen
schade kunnen aanrichten. Daarmee bereidt het kind zich voor
op toekomstig gevaar, gebruikmakend van mechanismen zoals
insulineresistentie, verhoogde gevoeligheid van de stressassen en
zelfs gedragsveranderingen zoals
isolatie en agressie.
Leven vol onverwachte ervaringen
Levenservaringen programmeren
ons voor een grotere of kleinere
gevoeligheid voor misschien wel
95% van alle chronische aandoeningen. Vooral antropogene factoren die horen bij het moderne
geïndustrialiseerde leven, zorgen
voor onverwachte ervaringen.
Hierdoor kan men na de geboorte
Bronnen
1.
2.
geen gebruik maken van evolutionair aangelegde paden die, wanneer geactiveerd, een optimale
stresstolerantie zouden waarborgen.
De onverwachte factoren zijn
bijvoorbeeld een tekort aan micronutriënten zoals vitamines B,
omega-3-vetzuren, eiwitten, vitamine D3 (de ‘verwachte’ zonne-ervaring) en choline. Daarnaast laat
de inname van koemelk in plaats
van moedermelk zijn sporen na.
Ook de afwezigheid van de ouders,
verwaarlozing en vele andere factoren, vragen om een ‘reactie’ van
alle stressassen, waardoor deze
systemen vaak gevoeliger worden
en het individu kwetsbaar maken
in onze maatschappij. Als dit zo is,
hoe kunnen we dan zorgen voor
herstel van stresstolerantie en gezondheid wanneer een patiënt inmiddels 40 jaar is en de oorzaak in
het begin van het leven ligt?
Een ziekteprogramma herschrijven
Curatief stuurt de huidige literatuur
aan op zogenaamde polyfenomenale interventies; dit betekent dat een
probleem veroorzaakt door een bepaalde factor opgelost kan worden
door een totaal andere interventie
zolang het juiste werkingsmechanisme beïnvloed wordt. Onderzoek
heeft laten zien dat stoffen zoals
omega-3-vetzuren, methyldonors
(bijvoorbeeld choline) en ook vitamine D kunnen worden beschouwd
als polyfenomenen. Wanneer deze
tijdig worden gegeven, kunnen ze
zelfs voor de volle 100% de negatieve effecten van bepaalde epigenetisch storende factoren compenseren. In dit verband is aangetoond
dat vooral de combinatie van vitamine D, omega-3-vetzuren en choline de gevoeligheid voor leptine,
cortisol en insuline verhoogt, een
gunstig epigenetisch programma
helpt ‘schrijven’ en het immuunsysteem in positieve zin reguleert.
Bateson P, The impact of the organism on its descendants, Genet Res Int. 2012;2012:640612.
Beydoun MA, Fanelli Kuczmarski MT, Beydoun HA, Hibbeln JR, Evans MK, Zonderman AB, Omega-3 Fatty Acid Intakes Are Inversely Related to Elevated Depressive
Symptoms among United States Women, J Nutr. 2013 Sep 4.
3.
Fischer L, da Costa K, Kwock L, Stewart P, Lu T, Stabler S, Allen R, Zeisel S, Sex and menopausal status influence human dietary requirements for the nutrient choline,
Am J Clin Nutr 2007;85:1275–1285.
4. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B-6, Vitamin B012, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline,
Washington, D.C.: National Academy of Sciences; 1998. p. 390-422.
5. Glaser D, Child abuse and neglect and the brain--a review, J Child Psychol Psychiatry. 2000 Jan;41(1):97-116.
6. Gluckman PD, Lillycrop KA, Vickers MH, Pleasants AB, Phillips ES, Beedle AS, Burdge GC, Hanson MA, Metabolic plasticity during mammalian development is directionally dependent on early nutritional status, Proc Natl Acad Sci U S A. 2007 Jul 31;104(31):12796-800.
7.
Harinarayan CV, Arvind S, Joshi S, Thennarasu K, Vedavyas V, Baindur A, Improvement in Pancreatic Cell Function with Vitamin D and Calcium Supplementation in
Vitamin D Deficient Non-Diabetic Subjects, Endocr Pract. 2013 Sep 6:1-33.
8. Heim C, Binder EB, Current research trends in early life stress and depression: review of human studies on sensitive periods, gene-environment interactions, and
epigenetics, Exp Neurol. 2012 Jan;233(1):102-11.
9. Hochberg Z, Feil R, Constancia M, Fraga M, Junien C, Carel JC, Boileau P, Le Bouc Y, Deal CL, Lillycrop K, Scharfmann R, Sheppard A, Skinner M, Szyf M, Waterland
RA, Waxman DJ, Whitelaw E, Ong K, Albertsson-Wikland K, Child health, developmental plasticity, and epigenetic programming, Endocr Rev. 2011 Apr;32(2):159-224.
10. Kardas F, Kendirci M, Kurtoglu S, Cardiometabolic risk factors related to vitamin d and adiponectin in obese children and adolescents, Int J Endocrinol. 2013;2013:503270.
11. Li Z, Vance D. Phosphatidylcholine and choline homeostasis, J Lipid Res 2008;49:1187–1194.
12. Poly C, Massaro JM, Seshadri S, Wolf PA, Cho E, Krall E, Jacques PF, Au R, The relation of dietary choline to cognitive performance and white-matter hyperintensity in
the Framingham Offspring Cohort, Am J Clin Nutr. 2011 Dec;94(6):1584-91.
13. Ruiz-Núñez B, Pruimboom L, Dijck-Brouwer DA, Muskiet FA, Lifestyle and nutritional imbalances associated with Western diseases: causes and consequences of chronic
systemic low-grade inflammation in an evolutionary context, J Nutr Biochem. 2013 Jul;24(7):1183-201.
14. Schore AN, Attachment and the regulation of the right brain, Attach Hum Dev. 2000 Apr;2(1):23-47.
15. Schore AN, Relational trauma and the developing right brain: an interface of psychoanalytic self psychology and neuroscience, Ann N Y Acad Sci. 2009 Apr;1159:189-203.
16. Sinclair KD, Allegrucci C, Singh R, Gardner DS, Sebastian S, Bispham J, Thurston A, Huntley JF, Rees WD, Maloney CA, Lea RG, Craigon J, McEvoy TG, Young LE, DNA
methylation, insulin resistance, and blood pressure in offspring determined by maternal periconceptional B vitamin and methionine status, Proc Natl Acad Sci U S A.
2007 Dec 4;104(49):19351-6.
17. Tyrka AR, Price LH, Marsit C, Walters OC, Carpenter LL, Childhood Adversity and Epigenetic Modulation of the Leukocyte Glucocorticoid Receptor: Preliminary Findings
in Healthy Adults, PLoS ONE 2012 7(1): e30148.
18. Wake GC, Pleasants AB, Vickers MH, Sheppard AM, Gluckman PD, The application of a model of glucose and insulin dynamics to explain an observed effect of leptin
administration in reversal of developmental programming, Math Biosci. 2011 Jan;229(1):109-14.
19. Wu BT, Dyer RA, King DJ, Innis SM, Low fish intake is associated with low blood concentrations of vitamin D, choline and n-3 DHA in pregnant women, Br J Nutr. 2013
Mar 14;109(5):936-43.
20. Wyrwoll CS, Mark PJ, Mori TA, Puddey IB, Waddell BJ, Prevention of programmed hyperleptinemia and hypertension by postnatal dietary omega-3 fatty acids, Endocrinology. 2006 Jan;147(1):599-606.
21. Zeisel S. Choline, an essential nutrient for humans, FASEB 1991;5:2093–2098.
22. Zeisel SH, da Costa KA, Choline: an essential nutrient for public health, Nutr Rev. 2009 Nov;67(11):615-23.
23. Zeisel SH, Metabolic crosstalk between choline/1-carbon metabolism and energy homeostasis, Clin Chem Lab Med. 2013 Mar 1;51(3):467-75.