Citeren en parafraseren

Citeren
Citeren, het letterlijk overnemen van een tekst is toegestaan, mits:
- de tekst niet te lang is èn
- het citaat tussen aanhalingstekens staat èn
- de bron, ook als dit een internetbron is, op de juiste manier wordt vermeld.
Correct Citeren
Je citeert alleen in uitzonderingsgevallen, als je een goede reden hebt om de letterlijke
formulering uit de originele bron te laten zien aan je lezers. Bijvoorbeeld:


Als je de oorspronkelijke formulering wilt analyseren.
Voorbeeld: een jurist die commentaar levert op een rechtelijke uitspraak zal de
belangrijke passages uit die uitspraak letterlijk citeren.
Als de ideeën door de oorspronkelijke auteur buitengewoon duidelijk, treffend of
levendig geformuleerd zijn.
Voorbeeld: een auteur gebruikt een hele treffende vergelijking waarvan de kracht
verloren zou gaan als je deze vergelijking in andere woorden zou weergeven.
Het is nooit de bedoeling dat je tekst bestaat uit aan elkaar geplakte citaten. Je kunt als
vuistregel aanhouden dat je voor iedere regel die je citeert, zelf minstens twee regels
schrijft waarin je het citaat analyseert.
Enkele algemene aanwijzingen voor citeren zijn:





Neem het citaat zorgvuldig over, zodat je precies dezelfde woorden gebruikt als
de originele bron.
Neem een citaat over in de oorspronkelijke taal.
Als je een Engelse tekst citeert in een Nederlands verslag, dan blijft het citaat in
het Engels. Als je er niet vanuit kunt gaan dat je lezers de oorspronkelijke taal
begrijpen, dan geef je het citaat eerst in de oorspronkelijke taal en vervolgens een
letterlijke vertaling van het citaat.
Citeer altijd in overeenstemming met de bedoeling van de bron. Let
bijvoorbeeld goed op of het citaat niet ironisch bedoeld is en of de betekenis van
het citaat niet verandert als je het uit de originele context haalt.
Geef begin en einde van het citaat duidelijk aan (door een citaat tussen
aanhalingstekens te plaatsen of - bij langere citaten - door ze als blok te laten
inspringen).
Vermeld bij ieder citaat duidelijk uit welke bron het afkomstig is
Parafraseren
Parafraseren is het op eigen wijze weergeven van de ideeën van anderen. Dit is
toegestaan, mits:
- aangegeven wordt wat van wie wordt overgenomen en
- de bron, ook als dit een internetbron is, op de juiste manier wordt vermeld en
- er een scheiding wordt aangegeven tussen de eigen ideeën en die van de ander.
Voorbeeld van een correcte en een incorrecte parafrasering
Stel een originele bron 1 bevat de volgende passage:
Als een zoon hetzelfde doet als zijn vader of als twee zussen erg op elkaar lijken, dan is
dat gegeven op zich nog geen bewijs voor de invloed van genetische factoren. Immers,
vader en zoon en de twee zussen kunnen op elkaar lijken, omdat ze hun genen
(gedeeltelijk) delen, maar evengoed omdat zij aan dezelfde omgevingsinvloeden bloot
staan (familie, school, buurt, enz.).
Voorbeeld van een incorrecte parafrasering (geeft de strekking niet goed weer):
Als twee gezinsleden, zoals een vader en zoon of twee zussen, hetzelfde doen of erg op
elkaar lijken, dan komt dat doordat ze zowel dezelfde genen hebben als ook nog eens
aan dezelfde omgevingsinvloeden bloot staan.
Voorbeeld van correcte parafrasering:
Dat twee gezinsleden zich hetzelfde gedragen of erg op elkaar lijken hoeft nog niet te
betekenen dat deze overeenkomst genetisch bepaald is. De gelijkenis kan ook ontstaan
doordat de gezinsleden leven in dezelfde omgeving en daardoor op soortgelijke wijze
beïnvloed worden.
1 Geus
de EJC, Boomsma DI, Orlebeke JF. Tweelingen, genen, omgeving en gedrag.
Gezondheid gen & omgeving (cahiers bio-wetenschappen en maatschappij) blz. 1423, 2001, p. 16.