Led-belichting kansrijk voor betere lichtverdeling en als stuurlicht

December 2011
Led-belichting kansrijk voor betere
lichtverdeling en als stuurlicht
Het succes van led-belichting in de glastuinbouw hangt af van veel aspecten: de gebruikte lichtkleuren, de
lichtverdeling over het gewas, (het gebrek aan) warmtestraling, het elektrisch rendement en de kosten.
Kansen zijn er bij de verbetering van lichtverdeling over het gewas en bij het beter sturen van de gewassen
met het lichtspectrum.
Led-belichting is volop in ontwikkeling. Fabrikanten werken hard
aan efficiëntere en goedkopere led’s. Onderzoekers en tuinders
ontwikkelen kennis over onder andere de effecten van lichtkleur
op de plant. Ook wordt er naar andere lichtbronnen zoals
plasma­lampen gekeken.
Led-belichting is al energiezuiniger dan de huidige SON-T
­belichting en er zijn kansen om de productie en kwaliteit van ­
het gewas te verhogen. Bovendien kan led-belichting bijdragen
aan de vermindering van de lichtuitstoot uit kassen. Echter,
ledlampen zijn bij gelijke lichtoutput nog veel duurder dan de
• Bij open gewassen, zoals de opkweek van groentegewassen,
huidige assimilatiebelichting en ook zijn er nog veel vragen over
liggen er kansen om de opkweek veel sneller te laten verlopen
de praktische toepassing. Led als vervanging van SON-T lampen
door het belichtingsspectrum te optimaliseren.
zal nog enkele jaren duren. Led als aanvulling op SON-T lampen
• Bij led-belichting is het gemis aan warmtestraling een groot
is veel dichter bij een rendabele toepassing. Voor andere toepas-
nadeel voor een goede plantengroei. Hoe dat gemis gecompen-
singen, zoals het kweken van planten in lagen, bij (bol)gewassen
seerd kan worden is duidelijk, maar kost extra energie.
die weinig licht nodig hebben of als alternatief voor de gloei-
• Met led als tussenbelichting in combinatie met SON-T wordt
lamp, zullen praktijktoepassingen veel eerder of zelfs nu al
het kunstlicht beter verdeeld over de plant. Bij hoge licht­
­economisch rendabel zijn.
niveau’s leidt dit tot een betere lichtbenutting.
Nieuwe kennis
• Er is een meetprotocol opgesteld hoe de energie-efficiëntie van
de lampen gemeten moet worden zodat ze onderling goed
Gebruik van led-belichting in de praktijk en bij onderzoeks­
­vergelijkbaar zijn voor wat betreft het omzetten van elektrici-
instellingen heeft in verschillende gewassen tot de volgende
teit in licht.
resultaten en inzichten geleid:
• er is geen meerproductie geconstateerd bij led-belichting met
Gewasspecifieke resultaten:
rood-blauwe leds als alternatief voor SON-T, ook al is het gemis
Tomaat - 30% besparing op energie bij een gelijke productie met
aan warmtestraling gecompenseerd.
led als tussenbelichting is haalbaar in combinatie met
• De verhouding tussen rood, verrood en blauw licht zijn belangrijk voor ontwikkelingsprocessen van de plant.
Het Nieuwe Telen en belichten alleen wanneer echt nodig.
Paprika - Onderzoek in de praktijk heeft aangetoond dat ledbelichting kan werken als stuurlicht, maar sturing van de vruchtzetting met temperatuur is eenvoudiger en goedkoper te realiseren.
Chrysant - Proeven in een klimaatkamer hebben uitgewezen dat
door het spectrum met led-belichting te variëren chrysanten ook
onder lange dag in bloei kunnen komen. In onderzoekskassen
met natuurlijk licht was dit niet mogelijk.
Roos - Uit praktijkonderzoek blijkt dat met rood-blauwe tussenbelichting de knopuitloop gestimuleerd kan worden en een flink
hogere productie op kan leveren met behoud van lichtbenuttingsefficiëntie. Het gewas moet echter wel zo weinig mogelijk
op snede (leeg) staan.
Marc Grootscholten
Anjer - Met ledlampen is een vergelijkbare productie en energiebesparing haalbaar als met de huidige gloeilampen.
Tulp - Middels led-belichting verloopt de trek van tulp goed.
Hierdoor is een meerlagenteelt mogelijk met een veel hogere
energie-efficiëntie.
Potplanten - Alleen een roder spectrum is effectief gebleken om
pot- en perkplanten compacter te maken.
Verder onderzoek
Nic van Roosmalen
Het Platform Licht heeft samen met onderzoekers, adviseurs, toeleveranciers en met name telers bepaald dat vervolgonderzoeken
vooral liggen bij een ander spectrum (stuurlicht) en een betere
lichtverdeling over de planten. Concreet is dit onderzoek naar:
• led als tussenbelichting als onderdeel van een teeltconcept
met Het Nieuwe Telen waarbij 30% op energie bespaard kan
worden bij gelijkblijvende productie bij tomaat;
• met welk spectrum en lichtbron het gewas het meest efficiënt
kan worden belicht bij de
opkweek van jonge
groentegewassen;
• het effect van verschil-
Marc Grootscholten, directeur demonstratie- en
praktijkbedrijf GreenQ Improvement Centre
en tomatenteler Nic van Roosmalen van Agro Care:
“Robuustere teeltstrategie gewenst”
Drie jaar achtereen zijn er proeven met led-belichting gedaan
lende lichtspectra op een
op het Improvement Centre op 1000 m2 tomaat.
volgroeid tomatengewas;
Marc: “Het blijkt dat met ledlampen tussen het gewas zo’n 15
• het effect van lichtspec-
tot 20% op elektriciteit kan worden bespaard ten opzichte van
trum en temperatuur op
de gangbare belichting in de tomatenteelt met een vergelijke
de uitloop van nieuwe
opbrengst. Dit komt omdat ledlampen energiezuiniger zijn, en
scheuten bij roos;
door de led’s tussen het gewas te hangen kan er met minder
• een bijbelichtingsadvies
licht toch eenzelfde ­productie gehaald worden. Een deel van de
voor meerlagenteelt in
gangbare lampen hangt nog boven het gewas. Door ledlampen
de kas bij tulpen­broei.
te combineren met de nieuwe teeltstrategie kunnen we zelfs
tot 30% op stroom en warmte besparen ten opzichte van de
praktijk.”
Tomatenteler Nic van Roosmalen (Agro Care) experimenteert
op de locatie Rilland zelf op 600 m2 waar de ledlampen ook
Contact
­tussen het gewas hangen. Daarnaast begeleidt hij samen met
collega tuinders ook de proef op het Improvement Centre
Het Platform Licht is een initiatief van het programma Kas als
Nic: “Afgelopen jaar hebben we veel geleerd van de proef op het
Energiebron en wordt geleid door LTO Groeiservice in opdracht van
Improvement Centre. Deze kennis kan ik meteen op onze eigen
Productschap Tuinbouw en het ministerie van EL&I. Het Platform
Licht bundelt de kennis van ondernemers, onderzoekers en toeleveranciers. Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma
voor een krachtige klimaatneutrale teelt in 2020. Het Productschap
Tuinbouw, het ministerie van EL&I en LTO Glaskracht Nederland
proef toepassen. Desondanks hebben we aange­geven dat
vooral een robuustere teeltstrategie gewenst is, voordat dit een
praktijktoepassing wordt. Dit betekent minder risico lopen op
bijvoorbeeld botrytis, minder aan de knoppen van instellingen
stimuleren en financieren dit programma. Voor meer informatie kijk
moeten draaien voor de klimaatregeling en toch het doel van
op www.energiek2020.nu of neem contact op met Dennis Medema,
tenminste 30% energiebesparing halen. Om dat aan te tonen,
email [email protected] of telefoon 079 34 70 418.
heeft de proef een vervolg gekregen.”