Beknopt verslag Algemeen Overleg Grondstoffen en afval Tweede

Beknopt verslag Algemeen Overleg Grondstoffen en afval
Tweede Kamer Commissie Infrastructuur en Milieu
18 juni 2014, 10.00-13.30 uur
Aanwezig: Dhr. Van Dekken (voorzitter), mevr. Mansveld (staatssecretaris I&M), dhr. Dijkstra (VVD), mevr. Van Tongeren
(GroenLinks), mevr. Mulder (CDA), mevr. Ouwehand (PvdD), dhr. Van Gerven (SP), dhr. Bisschop (SGP), mevr. Cegerek (PvdA),
mevr. Dik-Faber (ChristenUnie), mevrouw Van Veldhoven (D66), dhr. Van Dijk (griffier)
- EERSTE TERMIJN Tweede Kamerlid Dijkstra (VVD)
 EVOA. Compliment voor houding om belemmeringen import en export op te lossen. ILT werkt niet goed
samen. Controles ILT zijn gericht op niet gevaarlijke stromen zoals papier. Handhaving focust zich op invullen
papieren. Voorbeeld ruwe glycerine. Oplossing: classificeer ruwe glycerine als bijproduct en niet als
afvalproduct. 1. Ik wil dat er voor harmonisatie in Brussel wordt gepleit. Nederland heeft nu te strenge
regelgeving. 2. Aanpassing handelswijze ILT. 3. Sterkere betrokkenheid van ministerie EZ in Brussel.
 Certificering afvalrecycling. Geschrokken van EU consultatie. We laten toch geen inspecteurs afreizen naar
China of Afrika? Branchevereniging elektronica heeft certificering op orde gebracht. De partijen die niet
certificeren, graag handhaving.
 Drankenkartons. Doel centraal stellen, middel aan partijen laten. Financiering op gang laten komen.
Drankenkartons niet meer verbranden, maar recyclen.
 Raamovereenkomst en statiegeld. De VVD wil hogere recycling resultaten met het meest effectieve systeem.
Dat kan met de raamovereenkomst verpakkingen, we staan daar volledig achter. De gemeentes en het
verpakkend bedrijfsleven hebben een jaar uitstel bepleit. Goed om hen dat te gunnen. Dit systeem is de enige
manier om de hogere recyclingdoelstellingen te halen. 6 van de 7 afspraken zijn gehaald. Dat is veel en
positief. Bij de laatste afspraak: kijk naar de toetsing. Wat zegt het als er 100 van de 80.000 (PVC) producten
niet voldoen? Het statiegeld is een mooi systeem: 95% van de flessen komt retour. Maar het is maar 5% van
het totale volume. Gemeenten kiezen het middel. Sommige gemeenten plaatsen geen bakken, maar halen
plastic afval op bij de burgers. Sommige gemeentes zijn laks. Maar er is een financiële prikkel met
inzameling, als ik milieuwethouder was dan wist ik het wel. Nederland is kampioen recycling, alleen bij plastic
kunnen we stappen maken. We hebben op wijnflessen ook geen recycling. Ik verwacht niet dat het zwerfafval
zal toenemen (waarborg door Nederland Schoon). Het wordt gemonitord en gemeentes krijgen een vergoeding.
Tweede Kamerlid Van Tongeren (GL)
 Raamovereenkomst. Als je stuurt op doelen dan moeten de cijfers keihard zijn en moet er ingegrepen worden
als de doelen niet gehaald worden. De ILT zegt dat de cijfers boterzacht zijn. Dan zullen er maatregelen
moeten komen. De staatssecretaris zegt dat financiële effectief is: statiegeld dus ook. Hoe denkt de
staatssecretaris op belasting op primaire grondstoffen? We zijn voor een mix van doel en middelen.
 Evaluatie door CE Delft van LAP. Wat gaat de staatssecretaris met de aanbevelingen van pagina 63 doen, en
met name met verbranding en hergebruik?
 Verpakkingenakkoord en statiegeld. Producent is verantwoordelijk voor het product van begin tot eind. Het
akkoord is niet gehaald, dan vervalt het akkoord toch? En geen uitstel? Kunnen we kijken naar kleine en grote
flessen en bierflesjes? Telcentra en digitalisering: hoeveel kost dat? Graag vergelijking met in
verpakkingenakkoord voorgesteld systeem. Hoe kan het dat er nog maar bij 16% van de supermarkten een
plastic heroes bak staat? Hoe kan het dat het kenniscentrum de hoogst haalbare doelen nog niet heeft
uitgewerkt? Er staat meer in het akkoord dan de zeven criteria.
 Vennootschapsbelasting. Dadelijk worden intergemeentelijke afvalverwerkingsbedrijven dubbel belast. De
burgers betalen al een afvalheffing en er is een plan om vennootschapsbelasting te gaan heffen op deze
intergemeentelijke afvalverwerkingsbedrijven. Deze dubbele belasting kan niet de bedoeling zijn.
 GroenLinks is voor preventie. We moeten huishoudelijk afval van bedrijfsafval scheiden. Het gaat om zo
hoogwaardig mogelijk hergebruik. Daarom statiegeld. Je moet het allebei doen: zowel plastic heroes als
statiegeld. Dat gebeurt ook met glas.
Tweede Kamerlid Mulder (CDA)
 Besluit raamovereenkomst verpakkingen. Communicatie over raamovereenkomst en plastic heroes loopt niet
goed. Mensen willen graag het statiegeldsysteem houden en hebben weinig vertrouwen in industrie. Hoe kan
hoogwaardige recycling van petflessen plaatsvinden in de grote stroom? In het statiegeldsysteem is deze
vervuiling er niet. Hergebruik PETflessen: komt dit door recyclaat van statiegeldsysteem of plastic heroes?
Wat zijn de percentages? CDA staat achter besluit om statiegeld niet af te schaffen. De motie Van der Werf
vraagt om een bak voor plastic bij elke supermarkt. De vorige staatssecretaris wilde dat ze ook bij sportclubs
staan. Dit is niet gebeurt. Hoe kan de staatssecretaris tot de conclusie komen dat dit wel zo is? Hoe kan een
gedeelte van de opbrengst van verzameling worden teruggestort naar clubs die zich hier mee bezig houden
(motie Van der Werf)?

Microplastics. Deze kunnen schadelijk zijn voor mens en natuur. Goed dat Unilever het oppakt. Wordt de
doelstelling van 80% reductie van het gebruik van microplastics door bedrijven gehaald? Het zuiveren van het
water kost 500 miljoen euro. Welke maatregelen geeft de eco design richtlijn?
Tweede Kamerlid Ouwehand (PvdD)
 Zwerfafval. Nog steeds veel zwerfafval op stranden.
 Refuse, resist, rethink, repair. De staatssecretaris heeft toegezegd dat ze refuse mee neemt in de
brancheverbeteringsplannen. Hoe? Welke cultuurveranderingen wil ze maken om een einde te maken aan de
wegwerpmaatschappij?
 Besluit raamovereenkomst verpakkingen. Goed dat statiegeld nog niet wordt afgeschaft. Uitbreiding van
statiegeld ligt meer voor de hand. Zwerfafval is zo’n groot probleem en er is geen beter systeem voorhanden.
Waarom worden met horecapartijen geen afspraken gemaakt over verpakkingen? Bedrijven kunnen niet
opkomen voor het publiek belang blijkt.
 Stoppen van ballonoplatingen. Brief van een tienjarige tweeling aan de Koning is doorgeleid naar de
staatssecretaris.
Tweede Kamerlid Van Gerven (SP)
 Statiegeld. Wetten zijn effectieven dan convenanten. Waarom iets eindigen wat goed werkt? Statiegeld
functioneert goed en er is een groot draagvlak. Meerderheid in de samenleving wil uitbreiding, niet
afschaffing. Uitstel is goed. Waarom heeft de staatssecretaris er niet voor gekozen om vast te houden aan het
statiegeld? Waarom stopt ze niet met de Coca-Cola lobby en luistert ze naar de 50.000 mensen die de petitie
hebben ondertekend. De kleine petflesjes zie je overal in de natuur. Zou het zwerfvuil toenemen als het
statiegeld verdwijnt? En vergelijkend onderzoek naar het vervoersysteem bij statiegeld en plastic heroes? Er
moet een eind worden gemaakt aan plastic zakjes. Graag reactie op voorstel nature works en de Schotse
voorstellen om plastic terug te dringen.
 Kenniscentrum. Het is niet onafhankelijk want het wordt voor 100% gefinancierd door het bedrijfsleven. Er
zijn geen hoogst haalbare doelen voor 2018 geformuleerd en geen concrete afspraken gemaakt over significant
milieurendement. Is er wel genoeg capaciteit? Kan de staatssecretaris het kenniscentrum onafhankelijk maken?
 Overeenkomst verpakkingen. Graag reactie op rapport ‘legal opinion’ van Heugner over de juridische status
van de raamovereenkomst verpakkingen.
Tweede Kamerlid Bisschop (SGP)
 Raamovereenkomst verpakkingen en statiegeld. Er zijn stappen in de goede richting gezet. In haar brief schrijft
de staatssecretaris “Als ILT over minimaal 1 van de prestatiegaranties oordeelt dat er niet aan voldaan is, dan
vervalt de afspraak in de raamovereenkomst dat statiegeld wordt vrijgegeven.” De ILT heeft geconcludeerd dat
niet alle prestatiegaranties zijn gehaald. De staatssecretaris trekt geen consequentie. Waarom krijgt het
bedrijfsleven een nieuwe kans? Deze prestatiegaranties golden voor 2014, niet 2015. Dezelfde normen
betekent stilstand. De verpakkingsagenda met concrete en afrekenbare doelen is er ook nog niet. De SGP is
tegen het schrappen van de huidige statiegeldbepalingen en blijft inhoudelijk voor het statiegeldsysteem. De
bepalingen moeten nieuw leven worden ingeblazen. Hoe kan de stichting afvalfonds verpakkingen de
statiegeldplicht overnemen en afdwingen? De kwaliteit van gerecycled pet is veel hoger dan gedacht. Waarom
staat er bijna niets over de statiegeld op bierflesjes? Private borging is voor SGP onvoldoende.
 Ziekenhuis afval. Potentieel besmet ziekenhuisafval wordt over de weg vervoerd. Het kan op locatie
onschadelijk worden gemaakt. Graag uitrol van deze techniek via bijvoorbeeld Green Deal.
 Gemakzucht. De overheid kan niet alles regelen. Beroep op eigen verantwoordelijkheid van mensen. Ik vraag
de staatssecretaris bedrijven en burgers te blijven aanspreken.
Tweede Kamerlid Cegerek (PvdA)
 Luierafval. Het meeste verdwijnt in afvalverbrandingsovens. Goed dat recycling wordt onderzocht.
 Textiel. Textiel komt te veel terecht in huishoudelijk afval. Consumenten hebben twijfels over de zin van apart
inleveren van textiel. Ze weten niet of en waar een bak is en bij welke partijen het terecht komt. Nederland
heeft op dit terrein veel te winnen. Wat gaat de staatssecretaris doen? Samenwerking met industrie?
 Statiegeld. Het akkoord is aangenomen met een minieme meerderheid. De PvdA stemde tegen. Er is een
nieuwe politieke situatie ontstaan doordat de prestatieafspraken niet zijn gehaald. We steunen het besluit om
het statiegeld niet vrij te geven. Wij zien niet de noodzaak om statiegeld af te schaffen. Ik wil ook een motie
hierover indienen. Het gaat om ons het doel. Afgelopen twee jaar resultaten geboekt, maar het kan scherper. Er
is niet voldoende draagvlak. We hebben de raamovereenkomst tot dusver niet gesteund. Wij zijn hiertoe bereid
bij aanvullende afspraken: meer afval zo hoogwaardig mogelijk recyclen en harder werken aan het tegengaan
van zwerfvuil in Nederland. Petflessen minimaal 25% recyclaat. In Canada is het 100%. In Nederland zou 50
tot 60% haalbaar moeten zijn. Aanvullende afspraken over zo hoogwaardig mogelijke recycling.
Prestatieafspraak over hoeveelheid kunststofafval moet gaan over 90 ton kunststofproducenten toepassen. Er is
geld voor de aanpak van zwerfafval, maar geen prestatieafspraak. Die moet er komen (bijvoorbeeld
afvalbakken op strategische plekken als sportscholen of prestatieafspraak voor flesjes van een halve liter laten
gelden). Bij aanvullend onderzoek ook naar Duitsland en België kijken. Vrijgeven statiegeld is op dit moment
niet aan de orde. Raamovereenkomst biedt goede resultaten. Maar Plastic Heroes is nog niet goed ingeburgerd.
Daarom onderzoek naar modellen en systemen. Er moet een plan komen voor zwerfafval – al het andere staat
open.
Tweede Kamerlid Dik-Faber (ChristenUnie)
 Statiegeld. De ChristenUnie wil statiegeld niet afschaffen, maar uitbreiden. Het kost minder en levert meer op
dan het bedrijfsleven ons wil wijs maken. De inzameling via Plastic Heroes is niet bewezen. De
frisdrankenlobby komt haar afspraken niet na (pvc verpakkingen). Ook andere afspraken uit de
raamovereenkomst zijn niet nagekomen en afgezwakt. Dit geldt voor afspraken die het ILT niet heeft getoetst.
Voorbeeld: hergebruik plastic afval. Het procesafval wordt hierbij meegeteld. Hoogwaardig hergebruik is weg
gedefinieerd. Hoogwaardige doelen worden niet opgesteld. Te weinig verzamelbakken bij supermarkten.
Recyclaat petflessen kan alleen als de inzameling ‘schoon’ is. Waarom schaffen we dan statiegeld af? Waarom
geen 100% recyclaat petflessen? Is de staatssecretaris de letterlijke afspraken uit de raamovereenkomst te
toetsen en niet de afgezwakte afspraken? En is de staatssecretaris bereid de doelstellingen te verhogen nu het
een jaar wordt uitgesteld? Bijvoorbeeld op plastic tasjes? Hoeveel zwerfafval wordt veroorzaakt door kleine
plastic flesjes? Statiegeld hierop is een voor de hand liggende maatregel. Graag een haalbaarheidsonderzoek
(ook blikjes).
 Textiel. De VNG is geen deelnemer aan de Green Deal. De doelen worden niet gehaald. Wat gaat de
staatssecretaris doen?
 AVI’s. Graag een plan van aanpak om de overcapaciteit aanpakken.
 Luiers. Goed voor de plannen voor recycling. Kinderen moeten eerder zindelijk worden. Centrum voor Jeugd
en Gezin kan helpen.
Tweede Kamerlid Van Veldhoven (D66)
 Statiegeld. Statiegeld is een middel geen doel. Het mag alleen vervallen als het alternatief aantoonbaar beter is.
Prestatiegaranties worden niet gehaald. Ik deel de kritiek op de verwatering en vertraging. De ambitie voor
2015 moet omhoog. Welke waarden gaat de staatssecretaris hanteren? En hoe worden de prestaties geborgd na
afloop van de raamovereenkomst? Wat gebeurt er met ingezameld plastic? Wordt het wel gerecycled, niet
verbrand? Ik zie zo hoogwaardig mogelijke recycling niet terug. Ook hoogst haalbare doelen zijn niet
vastgesteld. 100% is het hoogst haalbare doel bij petflesjes. Kan de staatssecretaris een ondergrens instellen
voor alle bedrijven? Zwerfafval is groot probleem. Een prikkel voor mensen helpt. Zijn er ook andere
beloningssystemen mogelijk? Ook als er geen statiegeld is? Sportverenigingen zouden hier bijvoorbeeld geld
mee kunnen verdienen. We moeten op output afspraken maken.
 Bedrijfsafval. Hoe verbeteren we de transparantie?
 Drankenkartons. De pilots was succesvol. Hoe gaan we het scheiden?
 Plastic tasjes. Wat is de kwantitatieve doelstelling voor significante verbetering? Wat bepaalt of de
staatssecretaris met wetgeving komt of niet?
 LAP. Welke aanbevelingen van het rapport gaat de staatssecretaris overnemen? Onderscheid hergebruik en
verbranden is cruciaal.
 BTW problematiek lease jeans?
 Resultaten pilot afvalloze overheid?
 Status circular economy accelerator?
 True price platform?
Staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur en Milieu)



Prestatieafspraken zijn niet gehaald. Daarom geef ik het statiegeld niet vrij. Ik schaf het sowieso niet af.
Bierflesjes statiegeld wordt niet afgeschaft. Nu wordt het statiegeld geborgd via het productschap. Als ze niet
meer bestaat, wordt het privaat geborgd. Bierbrouwers hebben er al het belang bij dat hervulbare flesjes terug
komen.
Gedrag van individuen moet worden veranderd. Gemeente bepaalt hoe. Gemeente Leek haalt bijvoorbeeld alle
zeven verschillende stromen op bij mensen thuis. Dat kan niet in binnenstad Amsterdam. Circulaire economie
in primair en secundair onderwijs.
Raamovereenkomst. Ik ga de prestatie indicatoren opnieuw meten. Ik wil dat er een milieueffect analyse wordt
gedaan. Ik wil kijken of er naast de raamovereenkomst aanvullende afspraken kunnen worden gedaan.
Recyclaatpercentage kan ambitieuzer. Ik kijk of 50 of 60% tot de mogelijkheden hoort. Halve liter flesjes,
hoogwaardige, afrekenbare doelen, daadwerkelijke recycling, daar ga ik met de VNG over in gesprek. Ik
bestrijd dat het kennisinstituut niet onafhankelijk is. Ik wil sturen op doelen, niet middelen. De Kamer is druk
met middelen, zoals statiegeld. Milieueffect analyse: u vraagt uitbreiding met kleine drankverpakkingen. Dat
staat er nu niet in, dus een vergelijking is niet mogelijk. Maar ik neem het mee. Ook zal er in staan welk








aandeel kleine flesjes en blikjes van het zwerfafval is en welke modellen er in Duitsland en België zijn. Ik zal
de opzet van het onderzoek bespreken met een klankbordgroep (ook ngo’s).
Afdwingen prestatiegaranties door stichting afvalfonds verpakkingen. De overeenkomst is algemeen
verbindend verklaard.
Het halen van de doelstelling van gerecyclede petflessen wordt gehaald door zowel statiegeld als plastic
heroes. Het is aan de sector om te zorgen, via scheiding, voor goede hoogwaardige recycling. Plastic heroes is
een systeem, verantwoordelijke is stichting afvalfonds verpakkingen. Als de doelen niet gehaald worden kan
de ILT handhavend optreden.
Bakken voor plastic inzameling bij elke supermarkt: dat is aan de gemeenten zelf.
Ik zal in gesprekken met VNG en het bedrijfsleven er op wijzen of er een rol is voor sportverenigingen.
Ik zal met de VNG overleggen over het opnemen van zwerfafval in de raamovereenkomst. Een
beloningssysteem kan er een onderdeel van zijn.
Statiegeld. Het antwoord op dit moment is nee, ik kijk verder als er nieuwe gegevens beschikbaar zijn.
Hoogst haalbare doelen worden uiterlijk in 4e kwartaal opgesteld en vervolgens geformuleerd in een
ministeriele regeling die op zijn vroegst begin volgend jaar in gaat.
Accelerator circulaire economie wordt ingezet. De SER steunt het netwerk door partijen te binden en te
faciliteren.
Drankenkartons. Daar kom ik later op terug. Ik ben in overleg met gemeenten en verpakkend bedrijfsleven. Er
is geld beschikbaar gesteld door bedrijfsleven aan gemeenten. Want in de ene gemeente zijn er plastic heroes
bakken en in andere niet.
Elektrische apparatuur en plastic tasjes kom ik later op terug. Dat wil ik ook Europees regelen. Zelfregulering
vind ik ook belangrijk. Als het niet goedschiks kan, dan kwaadschiks.
Ketenverantwoordelijkheid producent. Bronbeleid is belangrijkste beleid. Daarna keten.
Financiële prikkels. Kijken hoe dit wordt vormgegeven. Kijken of er uitzonderingen kunnen zijn die de juiste
zaken stimuleert. Stortbelasting, moet je dat breder trekken of niet. Daar kijken we naar. Belasting op
grondstoffen, daar kijken we naar.
Alle vragen die niet over statiegeld gaan, worden schriftelijk binnen twee weken beantwoord.
De voorzitter
 Ik zou willen voorstellen om na de schriftelijke beantwoording van de overgebleven vragen een debat na het
reces in te plannen zodat er een tweede termijn kan worden gehouden. Dit VAO wordt na het debat gepland
aangevraagd.
 De volgende toezeggingen zijn gedaan:
o De staatssecretaris zal – aanvullend aan de bestaande raamovereenkomst – onderzoeken of afspraken
kunnen worden gemaakt over 50 tot 60% recyclaat. Dit geldt ook voor de andere punten die genoemd
zijn door o.a. mevrouw Cegerek.
o De staatssecretaris laat een milieueffect analyse opstellen over o.a. de vervoersbewegingen van het
plastic heroes systeem en zal terugkoppelen over kleine plastic flessen en zwerfafval en modellen in
andere landen. De milieueffect rapportage komt volgend jaar samen met de uitkomsten van de
prestatie-indicatoren.
o De staatssecretaris zal de Tweede Kamer de uitkomsten van de klankbordgroep inzake de
raamovereenkomst verpakkingen na de zomer doen toekomen. Daarbij zal worden ingegaan op
aanvullende prestatieafspraken en hoogst haalbare doelen. De klankbordgroep wordt betrokken bij het
proces voor het draagvlak, niet bij besluitvorming.
o De staatssecretaris heeft toegezegd om met de VNG in gesprek te gaan over de rol van verenigingen.
o Tijdens de procedurevergadering van 25 juni wordt er gesproken over de voorhangprocedure inzake
beheer verpakkingen.