Extractie onderfront: moet de patiënt daarvoor naar de

Uit en voor de praktijk
Ten Hove e.a.: Extractie onderfront
Extractie onderfront:
moet de patiënt daarvoor naar
de kaakchirurg?
Een 66-jarige partieel edentate man wordt naar de kaakchirurg verwezen voor extractie van de resterende onderfrontelementen. De medische anamnese vermeldt onder andere een in het verleden
doorgemaakt myocardinfarct. Tevens is er sprake van een uitgebreide medicatielijst. Aan de hand van
deze casus wordt besproken of gezien de medische voorgeschiedenis en het medicijngebruik verwijzing naar de kaakchirurg voor extractie van het onderfront dient plaats te vinden.
I. ten Hove
D.E. van Diermen
I. van der Waal
Samenvatting
Trefwoorden:
• Mondziekten en kaakchirurgie
• Verwijzing
HOVE I TEN, DIERMEN DE VAN, WAAL I VAN DER. Extractie onderfront: moet de patiënt daarvoor naar de kaakchirurg? Ned
Tijdschr Tandheelkd 2001; 108: 289-290.
Uit de afdeling Mondziekten en kaakchirurgie/Orale
pathologie/Algemene ziek-
Gegeven
Een 66-jarige, tandheelkundig niet gesaneerde patiënt
wordt door zijn tandarts verwezen met het verzoek het
onderfront te extraheren. Uit de medische anamnese
blijkt dat de patiënt in 1975 een myocardinfarct heeft
doorgemaakt. In 1984 is een schildklieroperatie uitgevoerd wegens struma. Verder is hij bekend met diabetes mellitus type II. Zijn huidige medicatie is: Marcoumar®, furosemide, verapamil, Cordarone®, Losec®, promethazine, temazepam, Insulatard®, metformine,
Lopid®, levothyroxine en Lipobay®.
Bij mondheelkundig onderzoek blijkt sprake te zijn
van een edentate bovenkaak en een partieel betande
onderkaak waarin alleen nog de onderfrontelementen
aanwezig zijn (afb. 1). Er is sprake van een matige
mondhygiëne. Alle elementen zijn verhoogd mobiel.
De patiënt heeft geen noemenswaardige klachten.
Vraag
De vraag is of de verwijzing naar de kaakchirurg terecht
is of dat de tandarts de patiënt in zijn eigen praktijk
had kunnen behandelen.
Antwoord
Gelet op de medische voorgeschiedenis, maar vooral
gelet op de uitgebreide medicatielijst is het op zichzelf
begrijpelijk dat de verwijzend tandarts terughoudend
is om de extracties bij deze patiënt uit te voeren. Maar
is dit wel terecht?
Het 25 jaar geleden doorgemaakte hartinfarct, de
schildklieroperatie en de aanwezigheid van diabetes
mellitus zijn op zichzelf geen contra-indicatie voor het
uitvoeren van extracties onder lokale anesthesie. Wellicht geldt dat wel voor één of meer van de door de
patiënt gebruikte medicijnen. Van de tandarts mag
niet worden verwacht dat hij van alle in de inleiding
Ned Tijdschr Tandheelkd 108 (2001) juli
genoemde medicijnen de werking kent en op de hoogte
is van eventuele contra-indicaties voor het gebruik van
bijvoorbeeld lokale anesthesie.
Marcoumar® is een bekend antistollingsmiddel, dat
de synthese van vitamine-afhankelijke stollingsfactoren II, VII, IX, en X in de lever remt. De patiënt gebruikt
dit medicijn preventief ter voorkoming van het ontstaan van trombose en longembolie bij eventueel boezemfibrilleren. Wanneer sprake is van een niet-acute
bloedige ingreep kan aan de trombosedienst – de
instantie die meestal de Marcoumartherapie begeleidt
– worden gevraagd de stolling zodanig in te stellen dat
de gebitsextractie zonder risico kan worden uitgevoerd. Aangezien Marcoumar® een vrij lange halfwaardentijd heeft, is het van belang het contact met de
trombosedienst ruim voor de ingreep – bij voorkeur ten
minste twee weken – te leggen. Het is verder belangrijk
de alveolen zorgvuldig te overhechten teneinde de
lokale bloedstelping te bevorderen. Gelet op de antistollingsmedicatie komt eigenlijk alleen paracetamol
in aanmerking als pijnstiller.
Furosemide is een diureticum dat vaak wordt voorgeschreven bij hartfalen. Een enkele maal treedt als bijwerking een ondervulling van het vaatsysteem op, waardoor gemakkelijk duizeligheid en flauwvallen kunnen
ontstaan. Verapamil is een calciumantagonist dat
wordt gebruikt als onderhoudstherapie bij angina pectoris. Er zijn geen contra-indicaties bekend die van
invloed zijn op de tandheelkundige behandeling.
tenleer/Radiologie van het
Vrije Universiteit Medisch
Centrum/Academisch Centrum Tandheelkunde
Amsterdam (ACTA).
Datum van acceptatie:
27 maart 2001.
Adres:
Prof.dr. I. van der Waal
VUMC
Postbus 7057
1007 MB Amsterdam
Afb. 1. Een 66-jarige
man met een verwaarloosd onderfront, waarvan extractie wordt
gevraagd
289
Ten Hove e.a.: Extractie onderfront
Cordarone® is een middel dat wordt gebruikt ter
bestrijding van hartritmestoornissen. Ook hiervan zijn
geen contra-indicaties voor tandheelkundige behandeling bekend.
Promethazine is een antihistaminicum met een
sterk sederende eigenschap. Als bijwerking kan onder
andere optreden het gevoel van een droge mond.
Temazepam is een slaapmiddel. Er zijn geen contraindicaties voor tandheelkundige behandeling.
Insulatard® wordt gebruikt ter bestrijding van diabetes type II. Indien de diabetes goed is ingesteld, zijn
er geen complicaties te verwachten. Wel is er kans op
hypoglykemie bij uitstel van de maaltijd of verandering van dieet. Bij slecht ingestelde patiënten kunnen
tandheelkundige interventie met lokale anesthesie en
stress via de gluconeogenese de bloedsuikerwaarden
verhogen.
Metformine is een oraal in te nemen, bloedglucoseverlagend middel. Er zijn geen bijwerkingen of contraindicaties die relevant zijn voor het tandheelkundig
handelen. Hetzelfde kan worden gezegd van het
gebruik van Lopid®, waarmee het cholesterolgehalte in
het bloed wordt verlaagd.
Levothyroxine is een medicament dat bedoeld is als
substitutietherapie na de eerder uitgevoerde strumectomie. Indien goed ingesteld, geeft het middel geen
verdere problemen. Lipobay®, ten slotte, is een cholesterolsyntheseremmer.
290
Conclusie
Alles overziend zijn er op grond van de medische
anamnese en de medicatielijst geen bijzondere problemen te verwachten bij extracties onder lokale anesthesie, mits uiteraard de antistolling en de diabetes goed
zijn ingesteld. De tandarts had dus de extracties in zijn
eigen praktijk kunnen uitvoeren. Wellicht ten overvloede zij daarbij nog opgemerkt dat, zoals ook naar
voren komt in een recente uitspraak van het Regionaal
Tuchtcollege te Amsterdam, na iedere extractie een
goede instructie dient te worden gegeven voor de
periode na de ingreep (Regionaal Tuchtcollege Amsterdam, 2000).
Alle in Nederlands geregistreerde geneesmiddelen
zijn te vinden in het Farmacotherapeutisch Kompas,
dat voor artsen en tandartsen gratis verkrijgbaar is bij
de Ziekenfondsraad. Hierin staan alle bekende indicaties, bijwerkingen en voorzorgsmaatregelen per
geneesmiddel beschreven. Bij twijfel kan de tandarts
ook altijd contact opnemen met de huisarts of de specialist, mits hiervoor toestemming van de patiënt is
verkregen.
Literatuur
• REGIONAAL TUCHTCOLLEGE AMSTERDAM. Ned Tandartsenblad 2000; 56:
162-165.
Ned Tijdschr Tandheelkd 108 (2001) juli