voor de darmen - Natura Foundation

uIt de praktIjk
Het belang van vasten
voor de darmen
Hans van Waning is arts (Universiteit Leiden
Hans van waning
1976) voor natuur-, manuele- en verslavingsgeneeskunde. Zijn fascinatie voor het wonder dat
vasten is voor onze darm te vergelijken met de grote vakantie, dat wil zeggen: tot rust komen
door iets anders te doen. van al onze organen is de darm wel het meest opgejaagde deel
van ons lichaam. gezien het aantal klachten waarmee de huisarts geconfronteerd wordt,
speelt de darm een hoofdrol bij ons welbevinden. als we daar de klachten bij optellen die
een direct of indirect gevolg zijn van een niet optimaal functionerende darm, dan mogen we
spreken van een gezondheidsprobleem van de eerste orde!
voeding en het leven doordrenkt betreft ook het
hoe mensen zich gedragen als ze het contact met
dit wonder zijn kwijtgeraakt.
relaties tussen organen
vasten
Vanuit diverse medische stromingen is bekend dat er relaties zijn tussen
Vasten geeft de darm de kans op verhaal te komen, zich te herstellen en
organen. Zo is uit de Chinese geneeskunde bekend dat (dunne) darm
zijn functie geleidelijk aan weer op zich te nemen. Hierdoor ontstaan
en longen een twee-eenheid vormen met wederzijdse beïnvloeding.
er geen of veel minder slakken en gaat de darm de elders in het lichaam
Vanuit de osteopathie en de orthomanuele geneeskunde is bekend dat
opgeslagen slakken uitscheiden. Want onze darm heeft naast de be-
de functie van de darm mede gestuurd kan worden vanuit de wervel-
langrijke functie van stoffen opnemen ook de mogelijkheid ongewenste
kolom en dat correcties vanuit de wervelkolom de darmfunctie kunnen
stoffen uit te scheiden. Vasten kan op diverse wijzen, van enkel water
verbeteren. Vanuit de embryologie weten we dat de longen uit de oerd-
of thee drinken (intensieve vastenkuur), tot een wekelijkse fruitdag of
arm ontstaan, evenals de alvleesklier, de lever en de galblaas.
een milde kuur, waarbij de voeding wordt teruggeschroefd en er een
Uit waarnemingen van de Oostenrijkse arts Mayr (zie kader) bleek dat
licht verteerbaar menu voor in de plaats komt. De tijdsduur van vasten
bij ziekte steevast een niet optimale spijsvertering een grote rol speelde.
kan beperkt worden en het effect van vasten kan versterkt worden door
Zijn onderzoek toonde aan, dat er in de darm door onvoldoende verte-
talloze maatregelen, zoals de aanvulling met darmflorapreparaten. De
ring van het voedsel talloze potentieel giftige stoffen ontstaan, die direct
primaire behandeling bij onderstaande patiënten bestond uit vasten.
of na enige tijd aanleiding geven tot het ontstaan van allerlei ziekten.
waarom vasten?
De Oostenrijkse arts dr. F.X. Mayr (1875-1965) bracht met uiterste
Vasten is een therapie, die al werd aanbevolen door Hippokrates (460-
precisie het functioneren van de darm en de hieraan gekoppelde
377 voor Chr.). Als wij besluiten te gaan vasten, gaat het lichaam op
gezondheidstoestand van het hele lichaam in kaart. Hij deed dat door
zoek naar brandstof om de vitale en basale functies veilig te stellen.
louter met de vijf zintuigen (zoals hij dat zelf zegt) systematisch een
Wie met verstand vast, kan bij zichzelf vaststellen dat er ook een ander
groot aantal criteria vast te leggen en te controleren.
merkwaardig fenomeen gaat optreden. Uit de poriën, uit de longen en
vooral uit de darmen, komt een stroom van een aantal vaste en gas-
We beperken ons tot één stof als voorbeeld: bij gisting van koolhydraten
vormige stoffen op gang die als gemeenschappelijk kenmerk een vaak
(zoals suiker en brood) ontstaan koolzuurgas en alcohol. Een ieder die
afschuwwekkende geur hebben. In de evolutie is het fenomeen stank
in wijnen geïnteresseerd is, weet dit. Het koolzuurgas kunnen wij uit-
ontstaan om ons te kunnen waarschuwen en beschermen. Wat je ruikt,
ademen of via een wind de dampkring injagen, de alcohol wordt al snel
zijn de homotoxicosen: een aantal organische stoffen dat ontstaat bij
door de darm in het bloed opgenomen en wordt vervolgens door de
de onvolledige afbraak van voedselbestanddelen in de darm en in de
lever ontgift. Als dit een keer voorkomt, zal er weinig gebeuren, maar
weefsels, hierbij al dan niet geholpen door bacteriën.
als het gistingsproces continu plaats vindt, kan de lever op den duur
moeilijkheden gaan ondervinden. De roodblauwe neus die sommige
Uit jarenlange ervaring is gebleken dat deze toxicosen (ook wel slakken
alcoholisten vertonen, wordt veroorzaakt door een chronisch verwijd
genoemd) veel ziekten en aandoeningen mede veroorzaken. De Duitse
zijn van de haarvaten in de neus door de alcohol. Maar in onze weefsels
arts Reckeweg (1905-1985) heeft hier een indrukwekkend schematisch
en in onze darm ontstaan talloze andere potentieel giftige verbindin-
overzicht van gemaakt [1]. Hij geeft aan dat we naarmate we ouder wor-
gen, die in elk goed biochemieboek te vinden zijn. Voorbeelden zijn
den steeds langer zijn blootgesteld aan de homotoxicosen. Deze toxico-
cadaverine (lijkengif), urinezuur, formaldehyde en histidine.
sen winnen steeds meer aan invloed, tot er chronisch degeneratieve >>
37
Kilo’s bacteriën in je buik
dat de spiermassa wordt aangesproken. Wanneer je dan nog doorgaat is
We staan er zelden bij stil dat onze darminhoud voor het grootste
deel uit bacteriën bestaat en dat onze darmbacteriën samen een
gewicht hebben dat dat van de lever overtreft. Er leven tien maal
meer bacteriën in onze darm dan we cellen in ons lichaam hebben! Wij zijn een soort lopende planten, die onze voedingsbodem
met ons in onze buik meedragen. In deze voedingsbodem zoeken
de darmvlokken, die erg op de wortels van planten lijken, naar
voedsel. Het is dus niet verrassend dat wij ziek worden als de darminhoud ongezond is.
er feitelijk sprake van hongeren.
Met het verdwijnen van de penetrante geur door het vasten verdwijnen
vaak ook de humoraal-diagnostische kenmerken, zoals subicterische
conjunctivae (lichtgeel gekleurd oogwit), het tranenstraatje aan de
buitenkant van de ooghoek (rood geïrriteerd door de agressieve homotoxicosen), de kleur van het gelaat (van grauw naar doorbloed), de pijnlijkheid van het bindweefsel (afname), de macaronistructuur in het
bindweefsel op de buik en eventueel de afwijkende dermografie (met
een scherp voorwerp krassen over de huid waarbij een witte of juist
rede streep ontstaat). Dat hiermee tegelijkertijd talloze symptomen ver-
verschijnselen optreden. Via homeopatische complexmiddelen activeer-
dwijnen waar de patiënt (jarenlang) hinder van ondervond, vormt een
de Reckeweg het lichaam zich te ontdoen van de ziekmakende stoffen.
van de grote inspiratiebronnen van ons vak.
Met vasten proberen we hetzelfde te bereiken. De eerder genoemde
stoffen verspreiden zich via de lichaamsvochten, oftewel de humores:
darmspoelen versus vasten
gal, slijm, bloed en lymfe. De humoraaldiagnostiek is erop gericht de
Een deel van onze natuurgeneeskundige kennis is via Hippocrates
toxines of de gevolgen van deze vergiftigingen waar te nemen. De toxi-
vanuit het verre oosten (Ayurveda) op ons overgedragen. Darmspoelen
nes zijn vaak donker van kleur en afzettingen in de huid geven dan de
kan een nuttige hulp zijn bij het ontgiften van het lichaam. Sommigen
zogenaamde levervlekken. De toxines kunnen ook vaatverwijdend wer-
vergelijken het met tandenpoetsen en je mond spoelen. Vroeger werd
ken waardoor je een te rode huid kunt waarnemen of, afhankelijk van
darmspoelen vaak thuis ingezet bij obstipatie. Veel mensen hadden
de concentratie, kunnen ze vaatvernauwend werken, waardoor iemand
boven in de kast een klysma-apparaatje staan en nog niet zo lang gele-
er te bleek uit kan zien.
den waren ze te leen bij de kruisvereniging. Tegenwoordig zijn ze van
plastic, al dan niet disposable, in talloze soorten te koop.
geur loopt parallel met mate van reiniging
Bij iemand die vast kunnen we als regel waarnemen dat de ontlasting
De dynamiek van darmspoeling is anders dan die van vasten. Bij vasten
aanvankelijk zwart wordt, penetrant gaat stinken naar riool. De kleur
maak je de gifstoffen los, bij een darmspoeling voer je ze af. Het
verandert later via donker- en lichter groen naar donker en lichter bruin
spoelen van de darm wordt bereikt met het gebruik van bitterzout of een
en verliest veel van de penetrante geur. De stank neemt in de loop van
klysma. Het vele drinken tijdens een vastenkuur heeft niet het effect
de tijd af en is op het minst op het moment dat het organisme zou kun-
van een darmspoeling, het vocht wordt vrijwel geheel opgenomen in
nen gaan besluiten zijn spieren af te gaan breken om aan energie te
het lichaam. Bij darmspoelen is het de bedoeling dat het water wat je in
komen. Het zal duidelijk zijn dat er gestopt moet zijn met vasten voor-
je darm laat inlopen in contact komt met de bloedvaatjes van de darm-
Afbeeldingen: Humoraal-diagnostische tekenen [2].
Normale kleur: frisse gezonde rose tint
38
nr. 3 ­ 2006
Bleekwitte verkleuring bij
Vuilgrauwe vekleuring bij
Blauwrode verkleuring bij
maagdarmontsteking (snoep, koffie en
chronische darmklachten,
voedselgisting in de darm
nicotinemisbruik)
zelfvergiftiging van de darm
(overmatige eters)
uIt de praktIjk
Darmklachten in de praktijk
analyse van ontlasting
Een belangrijk deel van mijn opleiding volgde ik als assistent
bij dr. H. van der Upwich, direct nadat ik als arts afgestudeerd
was. Door zijn behandelingen, waarbij vasten een hoofdtherapie
vormde, heb ik een aantal ziekten zien verdwijnen, waarvan ik
tot dan toe op gezag van mijn opleiders had aangenomen dat
ze ongeneeslijk waren. Voorbeelden hiervan waren migraine,
reuma, eczeem, CARA en colitis ulcerosa. Omdat je het ontstaansproces (van jaren) probeert om te keren, waren hier vaak
maanden tot jarenlange therapie voor nodig.
Het analyseren van ontlasting kan veel informatie geven over de gezondheidstoestand op langere termijn. Ideaal gesproken vindt ontlasting
plaats rond elke maaltijd. ‘Zodra er iets ingaat, kan er ook wat uit’, lijkt
onze darm te denken. Bij mensen die gaan vasten, wordt dan ook bijna
altijd de ontlasting vastgehouden. Bij baby’s zie je dat de ontlasting via
de gastro-colische (maag-dikkedarm) reflex direct na de maaltijd (of
beter zuigtijd) komt. Bij volwassenen is er zoveel vertrouwen ontstaan
dat er een maaltijd zal komen, dat de ontlasting al vóór het eten komt.
Door onze cultuur is bij velen een patroon ontstaan van eenmaal daags
ontlasting hebben. Hierbij kan het eerste gedeelte wat donkerder zijn
dan het volgende, omdat het wat langer in de endeldarm is gebleven.
vlokken. Het bloed uit deze bloedvaatjes doorstroomt het hele lichaam,
Als de ontlasting stinkt, is er vaak sprake van een verkeerde of over-
alle organen en al het bindweefsel. Het effect dat optreedt, wordt ver-
vloedige voeding en een gedegenereerde darmflora. Hierdoor vinden
klaard door een natuurkundige wet die stelt dat de natuur ernaar streeft
gisting en rotting plaats en worden giftige ontbindingsproducten aan-
de concentratie van stoffen aan weerszijden van een membraan gelijk te
gemaakt. Vooral rotting, het ontbinden van eiwitten, kan veel stinken-
laten worden. In dit geval verdelen goede en giftige stoffen zich gelijke-
de zwavelverbindingen opleveren. De aanwezigheid van onverteerde
lijk over het bloed en het spoelwater. Ook na enkele dagen intensief
en nog goed herkenbare delen van ons voedsel wijst op onvoldoende
vasten is het water dat enige tijd later de darm weer verlaat, behoorlijk
kauwen en/of onvoldoende verteren van het voedsel. Bij obstructie van
verontreinigd. Aangezien dit niet uit de darminhoud komt, moet het
de galwegen kan de ontlasting er wit uitzien door het ontbreken van gal
ergens anders vandaan komen en wel uit het bloed. Een nadeel van deze
die de ontlasting - afhankelijk van de kwaliteit van de gal - zwart (zwart-
methode wordt gevormd door het feit dat ook goede stoffen uit het bloed
gallig), donkergroen, donkerbruin, lichtbruin of oker kan kleuren.
kunnen verdwijnen, zoals mineralen en (voornamelijk) wateroplosbare
vitamines als vitamine C en B-complex. Deze dienen bij langdurige
persen
toepassing van klysma’s dan ook aangevuld te worden. Darmspoelen
De darm heeft een eigen motoriek, die ervoor zorgt dat de lediging van
zouden we eigenlijk bloedspoelen kunnen noemen, maar deze term is
de darm goed gecoördineerd kan verlopen. We kunnen de ontledigings-
gereserveerd voor nierdialyse. Vasten en darmspoelingen kunnen heel
reflex frustreren door de eerste aandrang te negeren en pas naar het
goed gelijktijdig worden ingezet, ze vullen elkaar aan. Zo zet ik tijdens
toilet gaan als onze werkzaamheden dat toelaten. Het gevolg is, dat we
de intensieve vastenkuur die ik begeleid, dagelijks darmspoelingen in
vaak moeten persen om de nog niet ontsloten anus open te krijgen. Nog
om een optimale reiniging te bewerkstelligen.
afgezien van de verkeerde houding die door onze toiletpotten wordt >>
Het
Bleek met blauwrode verkleuring bij
vegetariërs (rauwkostgisting in de darm)
Gele verkleuring bij leverklachten
dossIer
Groenige vekleuring bij zelfvergiftiging
Vlekkerig bruin als gevolg van
vanuit de darm
verslakking in de darm
39
uIt de praktIjk
veroorzaakt, forceren we de zwellichamen die rond de anus de darm
keurig afsluiten en bevorderen we het ontstaan van aambeien en ver-
Kenmerken van een gezonde ontlasting
zakkingen. Door het Franse hurktoilet staat de anus automatisch meer
• De ontlasting vindt één tot drie maal daags plaats.
open (Helaas moeten we dit voordeel vaak met natte schoenen bekopen
• De ontlasting vindt plaats vóór het eten.
als je doortrekt!). Als de vetvertering in de darm niet optimaal verloopt,
• De ontlasting bevat geen herkenbare voedselbestanddelen.
kunnen er zogenaamde remsporen in de toiletpot ontstaan omdat de
• De ontlasting wordt moeiteloos geproduceerd, dus zonder actief persen.
ontlasting aan het porselein blijft kleven. Dit kan liggen aan een on-
• De ontlasting bevuilt de anus niet, toiletpapier is overbodig.
voldoende vetvertering waarbij de alvleesklier te weinig vetverterende
• De geur is neutraal, licht zurig
enzymen (lipase) aanmaakt. Wanneer er door gisting en rotting teveel
• De kleur is lichtbruin, pindakaaskleurig. Bij uitzondering kan deze
gas in de ontlasting zit, blijft deze drijven. Immers, bijna alles wat wij
hiervan afwijken bijv. bij het eten van veel bietjes.
eten is zwaarder dan water en zou dus na de vertering moeten zinken.
• De ontlasting plakt niet aan de toiletpot.
• De ontlasting blijft niet drijven.
darmspanning
• De vorm is die van een zachte worst.
Doordat de ontlasting via het slijmvlies van de darm getransporteerd
• Er is geen sprake van gassen, bloed of veel slijm.
wordt, is zij bij lozing bedekt door een glanzend laagje slijm. Bij on-
• De ontlasting is bedekt door een glanzend laagje.
voldoende slijm kan obstipatie optreden. Teveel slijm, al of niet met
bloed, is een teken van ontsteking. De ontlasting hoort een aaneengesloten worst te zijn, dus niet keutelig of een serie losse worstjes. De
referenties & literatuur
darm kan spastisch zijn of juist te slap. Afhankelijk hiervan wordt de
1.
tijdschrift voor Integrale Geneeskunde 2006; IsBN 90 810186 1 2. Het schema van
ontlasting hard en keutelig doordat de darm te veel vocht aan de ontlasting onttrekt, of diarreeachtig als de darm te weinig tijd krijgt om
voldoende vocht te ontrekken. Nog afgezien van de klachten die door
de niet optimale darmspanning veroorzaakt kunnen worden, heeft in
reckeweg is hierin vereenvoudigd weergegeven
2. rauch E. Bloed­ en lichaamsvochtreiniging; De Driekhoek, IsBN 90 60 30 653 8
3.
onvoldoende opname van het water met de hierin opgeloste mineralen
en vitamines.
“Of de darm te veel of te weinig spanning
heeft kan, naast emotionele redenen veroorzaakt
worden door een kleine of grote dosis gifstoffen
in de darm.”
Of de darm te veel of te weinig spanning heeft kan, naast emotionele
redenen (het in je broek doen van angst), veroorzaakt worden door een
kleine of grote dosis gifstoffen in de darm. Van alcohol weet iedereen
dat minimaal gebruik hiervan de feestvreugde doet stijgen en dat een
overmaat van dezelfde stof ervoor zorgt dat mensen zich ‘lam’ drinken.
Aldus kan een goede spijsvertering met een goede darmflora, met geen
of minimale productie van alcoholachtige stoffen in de darm, voorkómen dat de darm teveel of te weinig spanning heeft. Vasten is een
effectieve methode om de darmspanning te optimaliseren. Aldus kan
de darm een bron zijn van ziekmakende stoffen, maar ook - door het
vermogen tot uitscheiding - het begin vormen van de weg naar herstel
ven de gezondheid. <<
40
nr. 3 ­ 2006
Waning H. Alles over vasten, uitgever Ankh Hermes 4e druk, 2004; IsBN 90 202 4297 0
4. upwich vd H. uw voeding uw beste medicijn, De Driehoek; IsBN 90 6030 208 7 (anti­
het eerste geval – spastische darm - een grotere opname van gifstoffen
uit de ontlasting plaats en in het tweede geval – te slappe darm - een
Wijk van r, Aakster cW. Integrale geneeskunde, overzicht en prospect. stichting
quarisch)
5.
Mayr FX. Fundamente zur Diagnostik der Verdauungskrankheiten, turmverlag, Bietig­
heim/Würt 1974; IsBN 37999 0167 1
6. Doosje s, Wiegant F (universiteit van utrecht) en Waning van H. Vasten en welbevin­
den, onderzoek naar het effect van een vastenweek op gezondheid en welbevinden. Zie
www.waningarts.nl
7. Melchior sW. onderhuidsche zuurstoftherapie, proefschrift Amsterdam 1930.