Vragen uit de praktijk

Margo Peinemann houdt iedere dinsdag van
negen tot twaalf uur therapeutisch spreekuur
bij Bonusan (telefoonnummer 0186 - 577173.
U kunt ook mailen naar het e-mailadres:
[email protected]).
Vragen uit de praktijk
Gezond ouder
worden
margo Peinemann
Weten we nog hoe fit we kunnen zijn? Tal van klachten, zoals vermoeidheid, huidveroudering en gewrichtsklachten worden
boven de veertig al snel afgedaan als verouderingsklachten. maar is dat zo? het feit dat een groot deel van de veertigplussers
dit soort klachten heeft, betekent nog niet dat ze onontkoombaar verbonden zijn met veroudering. We kunnen ook op iets
oudere leeftijd heel fit zijn, mits we ons lichaam goed verzorgen. een goede balans tussen belastbaarheid en belasting kan
een leidraad zijn om gezond en fit te blijven (zie afbeelding 1). De belastbaarheid van ons lichaam wordt door meerdere
factoren bepaald. hoe beter we met deze factoren rekening houden, hoe meer we ons lichaam ontzien. De truc is eigenlijk
om ervoor te zorgen dat we een grote belastbaarheid hebben en dat de belastende factoren beperkt blijven.
Vitaliteit
aDp kan geregenereerd worden met behulp van een fosfaatgroep die
van creatinefosfaat afkomstig kan zijn. Door middel van een directe
overdracht van een fosfaatgroep, wordt onder invloed van het enzym
Belasting
Belastbaarheid
Factoren die het lichaam
belasten zijn o.a.:
• Verkeerde voeding
• Tekort aan beweging
• ‘Passive coping’
• Negatieve levenshouding
• (werk)stress
• Slaapstoornissen
• Relatieproblemen
• Milieubelasting
Factoren die het lichaam
ondersteunen zijn o.a.:
• Voeding
• Beweging
• ‘Active coping’
• Positieve levenshouding
• Slaap
• Rust
• Goed sociaal netwerk
creatinekinase atp weer teruggevormd.
Magnesiumbehoefte
Er zijn verschillende factoren bekend waardoor de magnesiumbehoefte
verhoogd is, vanwege verminderde opname of verhoogde uitscheiding.
te denken valt aan factoren als een hoge inname van fosfor (o.a. in
frisdranken), fytaten (volkoren producten), vezels, (psychische) stress,
sommige medicijnen (o.a. diuretica) en regelmatig grote fysieke inspan-
Afbeelding 1. De balans tussen belastbaarheid en belasting bepaalt de vitaliteit van
ning. Door het vele voorkomen van (psychische) stress alleen al, kan
ons lichaam.
de conclusie gerechtvaardigd worden dat veel mensen een verhoogde
magnesiumbehoefte hebben.
Is de lichaamseigen energieproductie te beïnvloeden?
helaas lukt het ons nauwelijks om de magnesiumbehoefte via voeding
Er is veel te vertellen over het beïnvloeden van de lichaamseigen ener-
af te dekken, aangezien de typisch westerse voeding voornamelijk
gieproductie in de mitochondriën. In dit artikel wordt specifiek de rol
uit voedingsmiddelen bestaat die arm zijn aan mineralen en speci-
van adenosinetrifosfaat (atp) belicht, dat een sleutelfunctie heeft bij
fiek aan magnesium. In vergelijking met vijftig jaar geleden bevatten
de energieproductie. adenine gebonden aan het koolhydraat ribose
onze voedingsmiddelen überhaupt veel minder mineralen, waaronder
(= adenosine) kan, mits er voldoende magnesium aanwezig is, drie fos-
magnesium. In de praktijk merk ik ook dat wanneer iemand voorname-
faatgroepen binden. als er een fosfaatgroep van het molecuul wordt
lijk ongeraffineerde voedingsmiddelen kiest, een basissuppletie met
afgesplitst, dan komt daar 3,4 calorieën (14,2 joule) bij vrij. Deze interne
magnesium onontkoombaar is.
energie kan gebruikt worden om biochemische processen te laten verlopen, wat zich op macroniveau kan vertalen in lichaamsactiviteiten als
warmte, transport en beweging.
atp
aDp + p + 3,4 calorieën (14,2 joule)
Afbeelding 2. Structuurformule van adenosinetrifosfaat.
64
van Nature nr. 5 - 2007
uIT De PrAkTIjk
Hoe kan ribose het energieproces beïnvloeden?
Ribose is één van de belangrijkste bouwstenen van moleculen als aMp,
antioxidanten kunnen een ongepaard electron bevatten en toch stabiel
aDp, atp, cyclisch aMp en RNa. Ook in DNa is een variant van ribose
zijn, waardoor de kettingreactie wordt gestopt. Op deze manier wordt
ingebouwd, het desoxiribose. Onder normale omstandigheden kan het
het beschadigende karakter van radicalen weggenomen. Er zijn tal van
lichaam zelf ribose aanmaken uit glucose, via de pentosecyclus. Dit is
antioxidanten bekend. De laatste inzichten geven aan dat het lichaam
een relatief traag proces. het (chro-
in het algemeen gebaat is bij een brede inname van de verschillende
nisch) moe zijn is een signaal dat
antioxidantstoffen. Ieder antioxidant heeft namelijk zijn eigen functie en
de atp-voorraden zijn uitgeput en
werkingsgebied. In dit artikel gaan we alleen in op vitamine E.
CH2OH
H
O
dat de aanmaak van energie te traag
H
HO
OH
de atp-voorraden snel aan waar-
Vitamine E en de bescherming van de ‘vettige’
structuren
door de vermoeidheidsklachten in
vitamine E is een zeer belangrijke antioxidant voor met name de bescher-
het algemeen verminderen.
ming van vetachtige structuren in het lichaam, vooral de membranen
verloopt. Suppletie van ribose vult
OH
OH
H
in de cel (o.a. celmembraan, mitochondrionmembraan). Onverzadigde
Afbeelding 3. Structuurformule van ribose.
vetzuren zijn belangrijke onderdelen van membranen en vervullen daarnaast nog belangrijke functies bij onder andere ontstekingsprocessen
Wordt (vroegtijdige) veroudering veroorzaakt door
radicalen?
en het immuunsysteem. Door het onverzadigde karakter zijn dit type
De productie van radicalen is essentieel voor een aantal lichaamsfunc-
veranderde vetzuren (transvetzuren en vetzuurperoxides) die nade-
ties en ook bij de energieproductie in de mitochondriën is het normaal
lige eigenschappen hebben voor onze gezondheid. Deze veranderde
dat radicalen ontstaan. Maar een overschot aan radicalen beschadigt
vetzuren hebben een andere (niet meer gekromde) structuur, waardoor
(oxidatieproces) het omliggende weefsel in hun zoektocht naar elec-
de celmembraan minder vloeibaar en flexibel wordt. Dat heeft negatieve
tronen. het vervelende is dat de oxidatie niet beperkt blijft tot één mole-
gevolgen voor het functioneren van de eiwitten in de (cel)membraan,
cuul, maar zich als een kettingreactie verplaatst, waardoor de schade erg
zoals receptoren, transporteiwitten en andere signaalmoleculen, en dus
snel toeneemt. En zo leidt een overschot aan radicalen tot veroudering.
voor het functioneren van de hele cel. Op de langere termijn zal zich dat
vetzuren erg gevoelig voor reacties met zuurstof. Na oxidatie ontstaan
vertalen naar klachten op orgaan- of systeemniveau.
vrije radicalen tasten niet alleen de onverzadigde vetten aan, ook ons
Hoeveel Magnesium is er nodig?
aDh
300 tot 400 mg per dag
Orthomoleculaire dagdosering
400 tot 600 mg per dag
erfelijk materiaal (DNa) en celmembranen ondervinden schade. Nog
een ander voorbeeld van oxidatie in ons lichaam is de oxidatie van
cholesterol. hierdoor ontstaat het oxycholesterol dat een belangrijke
negatieve rol speelt in het ontstaan van plaques in de vaatwanden.
Het magnesiumgehalte van enkele voedingsmiddelen
vanwege het vetoplosbare karakter van vitamine E kan het de oxidatie
Magnesium is een essentieel onderdeel van chlorofyl. Zo bevatten
van vetten tegengaan.
alle chlorofylrijke producten, zoals groene bladgroenten, relatief
Suppletie essentiële vetzuren verhoogt behoefte
vitamine E
veel magnesium.
1 snee volkorenbrood
23 mg
Extra inname van onverzadigde vetzuren (bijvoorbeeld omega-3-
1 snee wit brood
6 mg
vetzuren) vereist ook een hogere inname van vitamine E (minimaal
200 gram aardappelen (gekookt)
36 mg
400 IE). De hoeveelheid vitamine E die in essentiële vetzuren (olie of
100 gram bloemkool (gekookt)
15 mg
capsule) aanwezig is, is bedoeld om de vetzuren te beschermen tegen
100 gram spinazie (rauw)
79 mg
oxidatie. Deze hoeveelheid vitamine E is niet voldoende om als antioxi-
100 gram postelein (rauw)
68 mg
dant te fungeren in het lichaam. <<
100 gram banaan
132 mg
100 gram amandelen
270 mg
100 gram abrikozen (gedroogd)
63 mg
Tabel 1. Een aantal voedingsmiddelen en hun gemiddelde gehalte aan magnesium. Bron: NEVO-tabel 2001 en USDA nutriënt-database.
van Nature nr. 5 - 2007
65