klik hier - Jonge Kerk Roermond

Overweging
In de schriftlezing luisterden wij naar het scheppingsverhaal. Er bestaan nog
steeds creationisten, mensen die de gangbare wetenschap omtrent oerknal en
evolutie ontkennen, en die vasthouden aan een gedetailleerd scheppingsplan.
Paus Franciscus doet dat zeker niet; op diverse plekken in de encycliek laat hij
blijken vertrouwd te zijn met de wetenschappelijke feiten en theorieën. Hij
schrijft ook: “Als men werkelijk een ecologie wil opbouwen die het ons mogelijk
maakt alles te herstellen wat wij hebben vernietigd, dan mag geen enkele tak
van de wetenschap en geen enkele vorm van wijsheid worden verwaarloosd,
evenmin die van de godsdienst met haar eigen taal.” En in de taal van
godsdienst zegt dit oeroude scheppingsverhaal, dat alles voortkomt uit één
Hand. Aarde, groene planten, het gewemel in de zee, wilde en tamme dieren,
alles uit één Hand. En die Hand vormde ons, mensen, uit kleiaarde. Hij maakte
de mens uit wat er al was. Op deze aarde is er niets dat niet voortkomt uit het
stof van die ster die zes miljard, zeven miljard jaar geleden ontploft is. Op deze
aarde is er niets dat niet voortkomt uit de scheppingsdaad van die ene Hand.
Vraag mij niet hoe dat te rijmen is; de wetenschap heeft haar eigen taal, de
wijsheid heeft haar eigen taal, en het godsgeloof heeft haar eigen taal. Er is
niets op tegen om meertalig te zijn. Volgens de paus zijn wetenschap en religie
twee verschillende benaderingen van dezelfde werkelijkheid, en kunnen met
elkaar een productieve dialoog aangaan. Pagina na pagina besteedt de paus
aan de beschrijving van wat wij, schepselen, niet goed doen, wat wij stuk
maken. Hij is een realist. Maar hij is geen zwartkijker. Van de Eeuwige, de
Schepper, zegt hij dat deze zich heeft willen beperken bij de schepping van een
wereld die ontwikkeling nodig heeft. Een wereld waar veel dingen die wij
beschouwen als kwaad, gevaren of als bronnen van lijden, in werkelijkheid
geboorteweeën zijn die ons ertoe aanzetten samen te werken met de
Schepper, om het scheppend handelen voort te zetten.
1
De paus roept ons ook op geen enkele vorm van wijsheid te verwaarlozen.
Daarom haal ik hier de boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh aan, een
Vietnamees die in Frankrijk woont. Als boeddhist gelooft Thich Nhat Hanh niet
in een God. Van zichzelf zegt hij: “Ik geloof in Moeder Aarde en in Vader Zon.”
Het lijken woorden uit het Zonnelied van Franciscus van Assisi. Ook als
boeddhist benadrukt hij de eenheid en de samenhang in alles. Hij schrijft: “Er is
geen verschil tussen onze begaanheid met de planeet en die met onszelf. Er is
geen verschil tussen de planeet helen en onszelf helen.” Hij roept ons op tot
een levenshouding waarbij wij ons brood eten terwijl wij de graanvelden zien,
terwijl wij dank zeggen aan de bodem, de zon en de regen, terwijl wij kijken
naar het werk van de boer, de molenaar en de bakker. Het is een
levenshouding waarbij consument en consumptie samenvloeien.
In september vorig jaar waren Anne Marie en ik bij een lezing van prinses Irene
over duurzaamheid. Bij het vragenrondje vroeg iemand haar of ze niet
mismoedig werd als ze om zich heen kijkt. Nee, zei ze, ze is juist optimistisch. In
haar wereldbrede contacten komt ze steeds meer politici en zakenmensen
tegen die het anders willen doen, beter willen doen, die de geschiedenis van
vernietiging een omslag willen geven naar een periode van herstel.
De woorden van Franciscus van Rome, van Thich Nhat Hanh, van prinses Irene,
het zijn mooie woorden. Maar het zijn holle kreten als we er geen praktische
toepassing aan geven. Ik, Jos, ik ben meer van de theorie, van de gedachte, van
de geest. Anderen zijn beter dan ik in staat gedachten om te zetten in concreet
handelen. Zoals Floris Mokveld. Hij neemt het stokje nu over.
2
Net als Jos lees ik in het document een oproep om het vooral samen te doen.
Alle mensen in alle godsdiensten roept hij op om te doen wat moet gedaan. De
mensheid heeft de afgelopen tweehonderd jaar een eenzijdige, economische
en vaak egoïstische levenswijze ontwikkeld. Met deze levenswijze worden in
snel tempo alle natuurlijke bronnen opgemaakt en het klimaat onherroepelijk
veranderd. Daarmee komt de leefbaarheid op de aarde in gevaar. Het Roer
moet om zoals eerder de club van Rome en de commissie Brundtland in de
tachtiger jaren van de vorige eeuw al zeiden. Rekening houden met de
draagkracht van onze schepping. Door gebruik van duurzame energie als wind,
zon en water en de circulaire economie waarin de grondstoffen eindeloos
hergebruikt kunnen worden zijn we in staat om onze rol in de schepping
duurzaam waar te maken. Maar daarvoor zijn wel keuzes nodig. Keuzes van ons
allemaal. Omschakelen van gas naar zonnestroom voor de verwarming, meer
biologische producten kopen, minder vlees eten, reparatie van je spullen in
plaats van wegwerp, eerlijk bankieren en kiezen voor Fair Trade. En dit is net
waar we elkaar nodig hebben als gemeenschap Jonge Kerk en als gelovigen van
welke godsdienst dan ook. Je kunt het namelijk niet alleen. Duurzame kleding
in Roermond vinden is best lastig, vaak zijn producten die eerlijk en gezond zijn
duurder dan weggooi materialen. Maar af en toe loop je geheel toevallig tegen
een ecologische tuinarchitect aan die vorig jaar onze tuin met locale planten en
hergebruikte materialen heeft omgevormd tot een oase van duurzaamheid.
Het delen van dit soort informatie en elkaar helpen de beste keuzes te maken is
essentieel in het proces van verandering. Daar ligt het belang van deze
gemeenschap. Maar ook het belang van bijvoorbeeld de komende
interkerkelijke inspiratie dag volgende week in Bennekom. Het document van
paus Franciscus triggert zo een mooi proces, zonder dat de inhoud spectaculair
nieuw is. De oproep om het samen vooral te doen sprak mij bij het lezen vooral
aan.
Laten wij zingend uitroepen dat de scheefgroei in deze wereld, dat het onrecht
niet het laatste woord heeft.
Roermond, 17 april 2016
Jos Smeets en Floris Mokveld
3