Welstandsnota Land van Cuijk
advertisement
Welstandsnota Land van Cuijk ‘het instrument voor ruimtelijke kwaliteit’ GEBIEDSUITWERKING GEMEENTE CUIJK Gebiedsuitwerking Gemeente Cuijk Welstandsnota Land van Cuijk Vastgesteld: …………. INHOUD 1 2 3 Inleiding ........................................................................................................................................................................ 9 1.1 Het plangebied .................................................................................................................................................... 9 1.2 Bebouwingstypen, aandachtsgebieden en ontwikkelingsgebieden ................................................................. 10 1.3 Leeswijzer gebiedsuitwerking ........................................................................................................................... 10 Beers ........................................................................................................................................................................... 13 2.1 Inleiding.............................................................................................................................................................13 2.2 Opbouw van de kern ......................................................................................................................................... 14 2.2.1 Stedenbouwkundige structuur ..................................................................................................................... 14 2.2.2 Infrastructuur................................................................................................................................................ 14 2.2.3 Groen en water ............................................................................................................................................. 14 2.3 Bebouwingstypen.............................................................................................................................................. 15 2.4 Aandachtsgebieden........................................................................................................................................... 25 2.4.1 specifieke objecten .......................................................................................................................................25 2.4.2 Lijnvormig ..................................................................................................................................................... 27 2.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................... 27 2.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden....................................................................27 2.5 Ontwikkelingsgebieden.....................................................................................................................................28 2.6 Overig ................................................................................................................................................................ 28 Cuijk ............................................................................................................................................................................ 29 3.1 Inleiding.............................................................................................................................................................29 3.2 4 Opbouw van de kern ......................................................................................................................................... 30 3.2.1 Stedenbouwkundige structuur ..................................................................................................................... 30 3.2.2 Infrastructuur................................................................................................................................................ 30 3.2.3 Groen en water ............................................................................................................................................. 31 3.3 Bebouwingstypen.............................................................................................................................................. 31 3.4 Aandachtsgebieden........................................................................................................................................... 54 3.4.1 specifieke objecten ....................................................................................................................................... 54 3.4.2 Lijnvormig ..................................................................................................................................................... 57 3.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................... 57 3.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden.................................................................... 58 3.5 Ontwikkelingsgebieden..................................................................................................................................... 60 3.6 Overig ................................................................................................................................................................ 62 Haps ............................................................................................................................................................................ 63 4.1 Inleiding............................................................................................................................................................. 63 4.2 Opbouw van de kern ......................................................................................................................................... 64 4.2.1 Stedenbouwkundige structuur ..................................................................................................................... 64 4.2.2 Infrastructuur................................................................................................................................................ 64 4.2.3 Groen en water ............................................................................................................................................. 64 4.3 Bebouwingstypen.............................................................................................................................................. 65 4.4 Aandachtsgebieden........................................................................................................................................... 76 4.4.1 specifieke objecten ....................................................................................................................................... 76 4.4.2 Lijnvormig ..................................................................................................................................................... 78 4.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................... 79 4.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden.................................................................... 79 4.5 Ontwikkelingsgebieden..................................................................................................................................... 80 4.6 Overig ................................................................................................................................................................ 80 5 6 Katwijk ........................................................................................................................................................................ 81 5.1 Inleiding.............................................................................................................................................................81 5.2 Opbouw van de kern ......................................................................................................................................... 82 5.2.1 Stedenbouwkundige structuur ..................................................................................................................... 82 5.2.2 Infrastructuur................................................................................................................................................ 82 5.2.3 Groen en water ............................................................................................................................................. 82 5.3 Bebouwingstypen.............................................................................................................................................. 83 5.4 Aandachtsgebieden........................................................................................................................................... 88 5.4.1 specifieke objecten .......................................................................................................................................88 5.4.2 Lijnvormig ..................................................................................................................................................... 89 5.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................... 89 5.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden....................................................................89 5.5 Ontwikkelingsgebieden.....................................................................................................................................90 5.6 Overig ................................................................................................................................................................ 90 Linden ......................................................................................................................................................................... 91 6.1 Inleiding.............................................................................................................................................................91 6.2 Opbouw van de kern ......................................................................................................................................... 92 6.2.1 Stedenbouwkundige structuur ..................................................................................................................... 92 6.2.2 Infrastructuur................................................................................................................................................ 92 6.2.3 Groen en water ............................................................................................................................................. 92 6.3 Bebouwingstypen.............................................................................................................................................. 93 6.4 Aandachtsgebieden........................................................................................................................................... 98 6.4.1 specifieke objecten .......................................................................................................................................98 6.4.2 Lijnvormig ..................................................................................................................................................... 99 6.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................... 99 6.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden....................................................................99 7 8 6.5 Ontwikkelingsgebieden................................................................................................................................... 100 6.6 Overig .............................................................................................................................................................. 100 Sint Agatha................................................................................................................................................................ 101 7.1 Inleiding........................................................................................................................................................... 101 7.2 Opbouw van de kern ....................................................................................................................................... 101 7.2.1 Stedenbouwkundige structuur ................................................................................................................... 101 7.2.2 Infrastructuur.............................................................................................................................................. 102 7.2.3 Groen en water ........................................................................................................................................... 102 7.3 Bebouwingstypen............................................................................................................................................ 103 7.4 Aandachtsgebieden......................................................................................................................................... 108 7.4.1 specifieke objecten ..................................................................................................................................... 108 7.4.2 Lijnvormig ................................................................................................................................................... 109 7.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................. 109 7.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten ....................................................................................................... 109 7.5 Ontwikkelingsgebieden................................................................................................................................... 110 7.6 Overig .............................................................................................................................................................. 110 Vianen....................................................................................................................................................................... 111 8.1 Inleiding........................................................................................................................................................... 111 8.2 Opbouw van de kern ....................................................................................................................................... 112 8.2.1 Stedenbouwkundige structuur ................................................................................................................... 112 8.2.2 Infrastructuur.............................................................................................................................................. 112 8.2.3 Groen en water ........................................................................................................................................... 112 8.3 Bebouwingstypen............................................................................................................................................ 113 8.4 Aandachtsgebieden......................................................................................................................................... 118 8.4.1 specifieke objecten ..................................................................................................................................... 118 8.4.2 Lijnvormig ................................................................................................................................................... 119 8.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................. 119 8.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden.................................................................. 119 8.5 Ontwikkelingsgebieden................................................................................................................................... 120 8.6 Overig ..............................................................................................................................................................120 9 buitengebied gemeente cuijk ................................................................................................................................... 121 9.1 Inleiding...........................................................................................................................................................121 9.2 Opbouw...........................................................................................................................................................121 9.2.1 Landschappelijke structuur......................................................................................................................... 121 9.2.2 Infrastructuur.............................................................................................................................................. 122 9.3 Bebouwingstypen............................................................................................................................................ 122 9.4 Aandachtsgebieden......................................................................................................................................... 137 9.4.1 specifieke objecten .....................................................................................................................................137 9.4.2 Lijnvormig ................................................................................................................................................... 138 9.4.3 Vlakvormig .................................................................................................................................................. 138 9.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden.................................................................. 140 9.5 Ontwikkelingsgebieden................................................................................................................................... 141 9.6 Overig ..............................................................................................................................................................143 10 Bijlagen ................................................................................................................................................................ 145 Kaarten ......................................................................................................................................................................... 145 Vigerend Welstandsbeleid............................................................................................................................................ 145 1 INLEIDING Dit katern maakt deel uit van de welstandsnota Gemeente Cuijk behorende bij de welstandsnota’s voor de gemeenten Cuijk, Sint Anthonis en Mill en Sint Hubert. Dit deel vormt samen met de kaarten en het katern “bebouwingstypen” de gebiedsuitwerking van de welstandsnota. In dit deel zijn de welstandsaspecten van de verschillende kernen en het buitengebied van de gemeente Cuijk beschreven. Er is aangegeven welke bebouwingstypen waar terug te vinden zijn. Verder zijn de aandachtsgebieden beschreven. Deze zijn gerangschikt naar vorm: Puntvormig (specifieke objecten, vaak monumenten of beeldbepalende panden). Lijnvormig (een landschappelijk waardevolle rand of cultuurhistorische infrastructuur) Vlakvormig (gebieden met bijzondere waarden, bijzonder belang of een hoger ambitieniveau t.a.v. kwaliteitsverbetering) Tot slot zijn de ontwikkelingsgebieden aangegeven en wordt verwezen naar eventueel specifiek beleid voor deze gebieden in de vorm van beeldkwaliteitplannen. 1.1 Het plangebied Deze nota betreft het gehele grondgebied van de gemeente Cuijk. De gemeente Cuijk bestaat uit zeven kernen, te weten: Beers, Cuijk, Haps, Katwijk, Linden, Sint Agatha en Vianen. De gemeente Cuijk vormt samen met vier andere gemeenten het Land van Cuijk dat eeuwenlang een geïsoleerd gebied was. Met de Maas aan de ene kant en de Peel aan de andere kant was het tot aan het begin van de twintigste eeuw zeer lastig bereikbaar. Transport via de Maas werd bemoeilijkt doordat de rivier elk jaar lange tijd buiten zijn oevers trad. Een sluizenstelsel maakte daar pas rond 1930 een einde aan. Ook de ontginning van de Peel vond pas in die periode plaats. Vóór die tijd was de Peel een berucht moerasgebied waar nauwelijks verbindingswegen liepen. Cuijk is te typeren als een kern met dorpse parels in een concentrisch patroon; de parels zijn verschillend van formaat en kenmerken. Ook hier werkt het groen als buffer tussen de nederzettingen. Cuijk beschikt slechts in zeer beperkte mate over historische dragers. Voor een deel is de orthogonale structuur bepalend, met daarin een aantal ‘groene filters’. Ook de hoofdinfrastructuur heeft een orthogonaal patroon. Rondom Cuijk liggen een aantal ‘parels’: St. Agatha, Katwijk en Linden. Ook het oudste deel van Beers is als zodanig te kenmerken. Het patroon van Cuijk kan dus worden beschreven als een ‘kern met satellieten’, die van de kern zijn gescheiden door groene buffers. Toch zitten hierin grote verschillen, niet alleen in de omvang van de kernen, maar ook 9 in de visueel-ruimtelijke verschijningsvorm en de geomorfologische setting. Zo is bijvoorbeeld Haps gelegen op de rand van het beekdal. Beers en Vianen hebben een dicht wegenpatroon en een wat versnipperd gebied in een gebied dat wordt begrensd door een aantal lange lijnen: de regionale weg, de autosnelweg en de Graafse Dijk. Karakteristiek voor het occupatiepatroon in de omgeving Beers zijn de sliertvormige linten, die een geomorfologische oorsprong hebben, namelijk de oude stroomruggetjes. Er heeft plaatselijk een verdikking plaatsgevonden van de slierten. Dit patroon is te definiëren als een patroon van geclusterde linten, waar sprake is van een grote diversiteit in ruimtelijke inrichting en gebruik. Tenslotte is er het, verder weg gelegen en meerzelfstandig, kerkdorp Haps ten zuidwesten van Cuijk aanwezig. Haps is ontstaan als agrarische nederzetting. De gebogen landwegen zijn nog steeds herkenbaar. De kom van Haps wordt gedomineerd door uitgebreide woonwijken welke na ca. 1960 tot stand zijn gekomen ten oosten van de Kerkstraat. 1.2 Bebouwingstypen, aandachtsgebieden en ontwikkelingsgebieden Het gehele plangebied is onderverdeeld in een aantal bebouwingstypen. Deze bebouwingstypen zijn weergegeven in de bebouwingstypenkaart. Daarnaast is voor het plangebied een welstandsbeleidskaart opgesteld. Deze welstandsbeleidskaart wijst de gebieden aan die specifieke aandacht vragen (aandachtsgebieden) of waarvoor specifiek beleid is geformuleerd in de vorm van beeldkwaliteitplannen of –paragrafen (ontwikkelingsgebieden).. Aandachtsgebieden spelen een grote rol in de beleving en/of uitstraling van de gemeente. Deze aandachtsgebieden bevatten vaak objecten, ensembles en landschapskenmerken die zo specifiek zijn dat ze niet onder een algemene beschrijving van een bebouwingstype te plaatsen zijn. Ook zijn gebieden aangewezen waarvoor in de (ontwerp)structuurvisie aandacht wordt gevraagd, bijvoorbeeld omdat de ruimtelijke structuur hier verbetering behoeft, of omdat het gebied een hoger dan gemiddelde publieke betekenis of functie heeft, zoals een dorpskern of een dorpsentree. Ontwikkelingsgebieden zijn gebieden die een andere functionele of ruimtelijke invulling hebben gekregen waardoor de ruimtelijke verschijningsvorm van de bebouwing binnen afzienbare termijn zal veranderen. Om dit in goede banen te leiden is daarom vaak een beeldkwaliteitsplan, gekoppeld aan het bestemmingsplan, opgesteld. 1.3 Leeswijzer gebiedsuitwerking In hoofdstuk 2 tot en met 8 worden de verschillende kernen beschreven gevolgd door een beschrijving van het buitengebied in hoofdstuk 9. Deze gebiedsbeschrijvingen bestaan uit een inleiding, een beschrijving van de opbouw van het gebied, een opsomming van de aanwezige bebouwingstypen, de aandachtsgebieden en de ontwikkelingsgebieden. Een uitgebreide beschrijving van de verschillende bebouwingstypen is opgenomen in het katern ,’ bebouwingstypen’. 10 Voor de aandachtsgebieden is meestal een beknopte beschrijving van de specifieke kenmerken en de ruimtelijke opgave voor het gebied opgenomen. Als voor een ontwikkelingsgebied een beeldkwaliteitsplan is opgesteld wordt daarnaar verwezen. In de bijlage van dit deel is kaartmateriaal opgenomen. 11 12 2 BEERS 2.1 Inleiding Beers is een kleine kern in het westen van de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Beers wordt bepaald door het historische wegenpatroon en de lintbebouwing aan de Grotestraat en de Burgemeester Thijssenstraat. De kerk bevindt zich in het midden van de kern aan de provincialeweg de Beersebaan markeert het centrum van Beers. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 13 2.2 Opbouw van de kern 2.2.1 Stedenbouwkundige structuur De stedenbouwkundige structuur van de kern wordt bepaald door de historische bebouwingslinten. Dit zijn de van oorsprong belangrijke noord- zuid en oost-westroutes. Door de aanleg van de Provinciale weg heeft de oost-westroute zijn functie verloren en is deze onderbroken. Naoorlogse uitbreidingen hebben vooral in oostelijke en westelijke richting plaatsgevonden. In de kern Beers is op meerdere plekken cultuurhistorisch waardevolle architectuur te vinden. De stedenbouwkundige opbouw van de historische linten heeft een cultuurhistorische waarde. 2.2.2 Infrastructuur De hoofdinfrastructuur bestaat uit een doorgaande interlokale verbindingsweg in de oost-westrichting, richting Grave en Cuijk (Provincialeweg). In het midden van het dorp kruist deze de noord- zuid georiënteerde interlokale verbindingsweg naar Linden en Mill. Deze verbindingswegen vormen belangrijke structuurbepalende elementen binnen de kern. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 2.2.3 Groen en water Beers is een kleine kern in een open, agrarisch landschap. Hierdoor speelt het omliggende landschap een relatief grote rol binnen de kern. Doorzichten vanaf de Grotestraat en de Burgemeester Thijssenstraat zijn erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. 14 2.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Beers”. In Beers zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: 15 Historisch gegroeide woongebieden H2 (historisch) dorps bebouwingslint: Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Grotestraat Grotestraat Molenstraat Broekhofsestraat 16 Broekhofsestraat H4 gemengde bebouwing: Gildeweg en Grotestraat Tussen de historische linten en latere planmatige uitbreidingsgebieden bevinden zich soms plekken met gemengde bebouwing uit verschillende perioden. Ook wanneer de bebouwing aan oude linten geen historische betekenis meer heeft is sprake van gemengde bebouwing. Het beeld is gevarieerd, zowel qua architectuur als qua schaal, en het gebruik is divers. De stedenbouwkundige samenhang is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Gildeweg Gildeweg Gildeweg Grotestraat Molenstraat Molenstraat 17 Planmatig ontworpen woongebieden W4 traditionele woonwijk: Tussen de Molens In de jaren 50 en 60 zijn veel uitbreidingswijken gerealiseerd met een eenvoudig patroon van rechte straten met een symmetrisch straatprofiel. Binnen de wijken komt voornamelijk laagbouw voor, maar ook gestapelde bouw op kleine schaal. Eenvoudige hoofdmassa’s en eenheid in kapvorm. Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en zijn architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen. Verstoringen van het bebouwingsbeeld doen zich met name voor bij hoekwoningen, omdat aanbouwen, bijgebouwen en schuttingen in de zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige karakteristiek van de woonwijk. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Op de Hof W7 thematische inbreiding: de oude werf Door verlies van functie zijn stukken grond binnen het bebouwde gebied vrijgekomen, waar nieuwe woongebieden of woongebouwen zijn verrezen. Er is veel aandacht besteed aan de architectonische en stedenbouwkundige uitstraling. De inbreidingen hebben daarom een duidelijke verschijningsvorm. De architectuur is expressief, maar de stedenbouwkundige samenhang met de omgeving is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 18 W9b individuele woningbouw, wonen in samenhang: Beers-West, Looistraat, Tussen de Molens Zuid, Tussen de Molens Noord. Het straatbeeld wordt voornamelijk gevormd door de woningen gezamenlijk. In vele gevallen is sprake van een straat die begeleid wordt door een trottoir, aangekleed met straatbomen. In dit deeltype is er sprake van enige samenhang in de architectuur die wordt behaald door diverse aspecten zoals dakrichting, dakvorm, materiaal- en kleurgebruik in de gevel. Ook de wijze van situering van de woningen kan een bijdrage leveren aan samenhang. De woningen zijn gebouwd op minder grote kavels. Het woongebied is compacter van opzet. Een grote diversiteit in de verschijningsvorm van de woningen werkt veelal negatief en daardoor kunnen rommelige, onsamenhangende straten ontstaan. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Jan van Daalstraat Jan van Daalstraat Jan van Daalstraat Doctor Moonsweg/J.v.Daalstraat De Klef De Klef 19 Bedrijvengebieden B2 bedrijventerrein: Molenstraat 4. Van oorsprong waren bedrijven gelegen langs de ontsluitingsroutes over het water en het spoor. Tegenwoordig is de situering van een bedrijf op een goed bereikbare en vooral door veel mensen zichtbare locatie belangrijk geworden voor een ondernemer. De bebouwing op de zichtlocaties is vaak dominant in uitstraling. De bebouwing op de plaatselijke bedrijventerreinen bestaat veelal uit eenvoudige loodsen met een klein kantoor- en kantinegedeelte. De bebouwing van de logistieke transportcentra worden gekenmerkt door de aanwezigheid van grote opslagloodsen met rijen ‘loadingdocks’. In sommige gebieden zijn op de bedrijfspercelen bedrijfswoningen geplaatst. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Molenstraat 20 Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: tennisbanen Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ G3 Agrarisch buitengebied Het agrarisch buitengebied in Land van Cuijk is onderverdeeld in deelgebieden, met eigen landschappelijke en ruimtelijke kenmerken, voortkomend uit geomorfologie (hoe is het landschap onder invloed van natuurlijke omstandigheden ontstaan) en, ontginningsgeschiedenis (hoe is het landschap onder invloed van de mensenhand veranderd). De gebiedskenmerken hebben consequenties voor de wijze van bouwen gehad, en geven de kaders aan voor nieuwe bouwwerken in het gebied. Beers ligt op de grens van het Oeverwallenlandschap en het oude rivierenlandschap. In de kom liggen nog enkele restgebiedjes met een landelijk karakter. Aan de westkant sluiten deze aan op het oude rivierenlandschap, aan de oostkant op het oeverwallenlandschap. 21 Deeltype G3f oude rivierenlandschap (middenschaal) Beers ligt op de rand van het oude rivierenlandschap en het oeverwallenlandschap. Het zuidwestelijke stukje agrarisch gebied behoort landschappelijk gezien dan ook tot het oude rivierenlandschap, terwijl de andere agrarische percelen binnen de kom tot het oeverwallenlandschap behoren. Dit deelgebied wordt gekenmerkt door een zuidoost-noordwest georiënteerd patroon van smalle geulen en ruggen. Dit patroon vormt een goed bewaard gebleven fossiel rivierenlandschap. Herkenbaarheid van het landschap met geulen en ruggen is enigszins verminderd door veranderingen in grondgebruik. Het is een relatief grootschalig gebied met verspreide bebouwing gekoppeld aan oude bouwlanden. Het groene casco van het gebied bestaat uit laanbeplanting langs wegen. Veel van de grote bospercelen die rond 1900 ten westen van de spoorlijn lagen zijn verdwenen. Deeltype G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) Dit gebied is herkenbaar aan de hoge brede oeverwallen met de dorpen Beers, Vianen en Sint Agatha en het zuidelijke deel van Cuijk. De oeverwallen worden doorsneden door enkele stroomgeulen. Het is een kleinschalig gebied met verspreid liggende kleine bosjes en houtwallen. Het bosrijke landschap van Zevenhutten heeft hoge natuur- en landschapswaarden. Door veranderingen in grondgebruik is het landschapsbeeld op veel plaatsen versnipperd. 22 Bijzondere bebouwingstypen T4 op zichzelf staande bebouwing: de Lambertuskerk. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Lambertuskerk 23 T5 woonwagenkamp. Een zeer klein subkampje bevindt zich aan de Venstraat. Woonwagenlocaties zijn meer en meer geplande, compacte gebieden. De oorspronkelijke, spontaan ontstane locaties zijn langzamerhand aan het verdwijnen. Op de oorspronkelijke locaties is de bebouwing vaak zeer divers, gegroeid vanuit tijdelijke, semi-mobiele eenheden. De geplande locaties zijn vaak voorzien van een infrastructuur met standaard-bijgebouwen en standplaatsen voor woonwagens. Ongebreidelde ontwikkelingen worden hier niet toegestaan. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 24 2.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Beers aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 2.4.1 specifieke objecten Beers kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten - Grotestaat 4. - Kerkeveld 2 (H. Lambertuskerk). - Kerkeveld 2 (toren H. Lambertus). - Kerkeveld 2 (grafkruisen). Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Beers liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: 25 Blauwe Steen 7 Boerderij Blauwe Steen 9 Langgevelboerderij Broekhofsestraat 5/7 Langgevelboerderij, rond 1950 verbouwd tot 2 woonhuizen Broekkant 15 Langgevelboerderij De Bungelaar 4 T-boerderij De Hoeve 1 Stal Dommelvoort 14 Kortgevelboerderij Dommelvoort 17 T-boerderij Elstweg 9 Boerderij Elstweg 13 Boerderij Elstweg 38 Boerderij met schuur Grote Dorshees 10 Boerderij Grotestraat 1 Winkel en woonhuis Grotestraat 2 Café Grotestraat 3 Religieuze dienstwoning Grotestraat 8 Boerderij Grotestraat 11 Villa Grotestraat 21 Villa Grotestraat 22 Woonhuis Grotestraat 27 Villa Heuf 9 T-boerderij Heuf 12 Schuurtje Heuf 20 Dienstwoning Heuf 25 Boerderijcomplex Heuf (Ossenbroek) Kapelletje Kerkeveld Gedenkteken Kerkeveld 10 Kortgevelboerderij Leuvert 19 Langgevelboerderij Maasveld Gedenkteken Millseweg 13 T-boerderij Millseweg 15 Langgevelboerderij Molenstraat 3 Villa Provincialeweg 3 T-boerderij Provincialeweg 7 T-boerderij met Hollandse stal Provincialeweg 11 T-boerderij Sterrenbos 4 Kortgevelboerderij 26 Sterrenbos 8 Boerderij Wielweg 5 Schuur Wielweg 9 Langgevelboerderij met schuur Zandweg 8 Boerderij 2.4.2 Lijnvormig Beers kent geen lijnvormige aandachtsgebieden: 2.4.3 Vlakvormig Beers kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: - Dorpsentree, centrumfunctie en concentratie cultuurhistorie In Beers zijn centrumfunctie en dorpsentree geconcentreerd in één samenhangend gebied. In dit gebied liggen ook alle monumenten: de kerk, de kerktoren, de calvarieberg, het grafkruis en Grotestraat 4. Aandacht ligt niet alleen bij het bewaken van de cultuurhistorische waarden, maar ook bij het maken van een uitnodigende en representatieve entree van het dorp, en een levendige centrale plek in het dorp. - Potentieel “stedelijk” gebied. De meeste van deze gebieden hebben op dit moment een agrarische functie en liggen tegen de rand van het dorp. Deze gebieden zijn in overleg met de provincie aangewezen als de meest waarschijnlijke gebieden voor dorpsuitbreiding. Wanneer deze gebieden in ontwikkeling worden gebracht zal de gemeente haar ambities en het gewenste bebouwingsbeeld in een beeldkwaliteitsplan vastleggen. 2.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: 27 monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 2.5 Ontwikkelingsgebieden Beers kent op het moment van opstellen van deze nota geen ontwikkelingsgebieden. 2.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 28 3 CUIJK 3.1 Inleiding Cuijk is een grote kern in het oosten van de gelijknamige gemeente. De ruimtelijke structuur van Cuijk wordt bepaald door het historische wegenpatroon en de historische bebouwing in het centrum. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 29 3.2 Opbouw van de kern 3.2.1 Stedenbouwkundige structuur De historische stedenbouwkundige structuur van Cuijk is door de grootschalige naoorlogse uitbreidingen op verschillende plaatsen onderbroken. Belangrijke structurerende elementen zijn de spoorlijn Venlo- Nijmegen, De Maasboulevard en de Maas. Deze lopen allen in de noord- zuid richting. In oost-westrichting zorgen de Beersebaan en de Hapsebaan voor een geleding van de kern. Het historisch centrum is centraal gelegen. Ten noorden en ten zuiden hiervan liggen grote naoorlogse uitbreidingswijken. Ten westen van de spoorlijn ligt een zeer grootschalig bedrijventerrein. De noordelijke uitbreiding, ten oosten van het spoor heeft een zeer strakke en rationele opzet. Grote delen hiervan bestaan uit traditionele blokverkaveling het daaropvolgende bebouwingstype, het nieuwe bouwen. Aan de oostkant, richting de Maas, ligt een strook individuele woningbouw. Ten westen van het spoor ligt in het noorden de meest recente grootschalige uitbreiding. Deze wijk heeft een wat informelere structuur. Het wijkpark vormt het centrale element van de wijk. Ten zuiden van de Hapsebaan ligt een uitbreiding met een strakke rationele structuur. De bebouwing valt hier voornamelijk onder de thema’s het nieuwe bouwen en Forumbeweging. Ook de zuidelijker gelegen uitbreidingen vallen onder het thema Forumbeweging. 3.2.2 Infrastructuur De hoofdinfrastructuur bestaat uit een doorgaande interlokale verbindingsweg die vanuit Boxmeer in noordelijke richting langs de Maas loopt en ten noorden van het centrum naar het westen loopt, richting Grave. De weg in noordelijke richting naar Katwijk en de weg in westelijke richting naar Haps zijn eveneens belangrijke verbindingswegen. Ten westen van de kern loopt de autosnelweg A73. Ten westen van het centrum loopt de spoorlijn Venlo- Nijmegen. Deze scheidt het centrum van het bedrijventerrein. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 30 3.2.3 Groen en water Door de grootschalige uitbreidingen heeft het centrum van Cuijk weinig relatie met het buitengebied. Een uitzondering hierop is de oostzijde, die uitkijkt over de Maas. Vooral de latere uitbreidingen hebben veel groene elementen waardoor een sterkere relatie met het buitengebied wordt verkregen. De zware infrastructuur, bestaande uit de spoorlijn en (snel)wegen zorgt echter voor barrières naar het buitengebied. 3.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Cuijk”. In Cuijk zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: Historisch gegroeide woongebieden H1 Historisch dorpsgebied Het gebied rondom de kerk heeft een geheel eigen karakter. De kerk ligt niet aan het lint, maar ligt erachter en vormt samen met de oude toren, het kerkpleintje, de begraafplaats en de bebouwing aan de Maasstraat een intiem historisch gebied. Historische dorpsgebieden kenmerken zich door relatief open en kleinschalige bebouwing met daarbinnen een zekere variatie, en een grote functionele diversiteit. Binnen deze gebieden zijn vaak nog onbebouwde percelen in gebruik. Op enkele plaatsen, met name bij kruisingen van belangrijke wegen, komt verdichting voor. Gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. De bebouwing bestaat overwegend uit één of twee lagen met een kap. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. Vaak kent dit gebied een concentratie van objecten met cultuurhistorische waarde. Het historisch dorpsgebied heeft een belangrijke functie als drager van de identiteit van de lokale gemeenschap. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 31 H2 (Historisch) dorps bebouwingslint Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Grotestraat 32 Grotestraat hoek Grotestraat/Het Zand (functie?) H4 gemengde bebouwing: Beerseweg en Bontsestraat, Het Zand en Jan van Cuijkstraat. Tussen de historische linten en latere planmatige uitbreidingsgebieden bevinden zich soms plekken met gemengde bebouwing uit verschillende perioden. Ook wanneer de bebouwing aan oude linten geen historische betekenis meer heeft is sprake van gemengde bebouwing. Het beeld is gevarieerd, zowel qua architectuur als qua schaal, en het gebruik is divers. De stedenbouwkundige samenhang is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Het Zand 33 Planmatig ontworpen woongebieden W4 traditionele woonwijk: Den Oeiep en Graaf Hermanstraat e.o. In de jaren 50 en 60 zijn veel uitbreidingswijken gerealiseerd met een eenvoudig patroon van rechte straten met een symmetrisch straatprofiel. Binnen de wijken komt voornamelijk laagbouw voor, maar ook gestapelde bouw op kleine schaal. Eenvoudige hoofdmassa’s en eenheid in kapvorm. Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en zijn architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen. Verstoringen van het bebouwingsbeeld doen zich met name voor bij hoekwoningen, omdat aanbouwen, bijgebouwen en schuttingen in de zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige karakteristiek van de woonwijk. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Isabellalaan 34 Isabellalaan W5 het Nieuwe Bouwen: Padbroek-Noord en de Valuwe. Industrialisatie in de bouw leidt in de jaren 60 en 70 tot uitbreidingswijken met open strokenverkaveling Ook treffen we experimentele verkavelingvormen aan. Soms wordt gebruik gemaakt van stedenbouwkundige stempels waarbij een bepaalde compositie van gebouwen meerdere keren terugkomt binnen de wijk. Deze stempels zijn vaak opgebouwd uit verschillende soorten woningen. Grondgebonden en gestapelde woningbouw. Functies zijn gescheiden en gegroepeerd in de openbare ruimte. Prefab-elementen bepalen vaak de ritmiek van straatgevels. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Hazeleger Hazeleger Patrijzenveld 35 Fazantenveld Fazantenveld Fazantenveld - kinderspeelplek De Valuwe De Valuwe De Valuwe 36 W6 Forumbeweging: Padbroek-Zuid. Als reactie op de strakke blokverkaveling ontstaan in de jaren 70 en 80 wijken die gebouwd zijn met het gedachtegoed van de Forumbeweging; de woonerven. De menselijke maat en schaal vormt de basis voor deze nieuwe woonwijken. Korte, bochtige straten en erven. De erven zijn informeel ingericht en de auto is te gast. Een mix aan woningtypes. Veel versnipperd groen, introverte oriëntatie van woningen. De woningen zijn vaak samengesteld uit verschillende massa’s die met elkaar verweven zijn. Repetitie is zoveel mogelijk vermeden. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Hermelijnkwartier - voorgevel Hermelijnkwartier - achterzijde Buizerdhorst Buizerdhorst Sperwerhorst 37 W7 thematische inbreiding: Beersebaan-Oost, Berenkuil. Door verlies van functie zijn stukken grond binnen het bebouwde gebied vrijgekomen, waar nieuwe woongebieden of woongebouwen zijn verrezen. Er is veel aandacht besteed aan de architectonische en stedenbouwkundige uitstraling. De inbreidingen hebben daarom een duidelijke verschijningsvorm. Ook bebouwingsclusters zoals bejaardenwoningen vallen binnen dit thema. De architectuur is expressief, maar de stedenbouwkundige samenhang met de omgeving is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Berenkuil Berenkuil Beersebaan-Oost Beersebaan-Oost 38 Berenkuil W8 thematische uitbreidingswijk: Heeswijkse Kampen zuid, Heeswijkse Kampen Noord, de wooneilanden, de Nielt, Wonen in het groen Woonwijken vanaf de jaren ’80 met een hernieuwde aandacht voor de stedenbouwkundige ruimte, in combinatie met expressieve architectuur, die soms teruggrijpt op klassieke stijlmiddelen. Het openbaar gebied en de woningen zijn integraal ontworpen en vormen één geheel. In de verkavelingopzet is gestreefd naar een helder onderscheid tussen openbaar en privé.De afwisseling in bouwstijl is groot. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Heeswijkse Kampen Noord Heeswijkse Kampen Noord Heeswijkse Kampen Noord Wonen in het groen Wonen in het groen Wonen in het groen 39 De wooneilanden De wooneilanden 40 De wooneilanden de Nielt De Nielt fase 1 De Nielt fase 1 De Nielt fase 1 41 W9 Individuele woningbouw Buurten en gebieden met individuele woningbouw bestaan uit vrijstaande en twee-onder-één-kapwoningen, die onderling een grote variatie vertonen. Er is meestal sprake van woningen van verschillende leeftijd. W9a individuele woningbouw, wonen in het bos: de Messemaker Individuele woningen gesitueerd op grote kavels in een bosrijke omgeving. Het beeld wordt voornamelijk gevormd door het aanwezige groen. Er is weinig samenhang in architectuur tussen de (meestal zorgvuldig ontworpen) woningen. Omdat de woningen zich op redelijke afstand van elkaar bevinden, worden contrasten tussen de woningen niet als storend ervaren. De verscheidenheid gaat niet ten koste van de samenhang vanwege de bindende groenstructuur. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ De Messemaker De Messemaker De Messemaker W9b individuele woningbouw, wonen in samenhang: Oostrand van de Valuwe, Hazeleger e.o., vrije sector in Heeswijkse Kampen Noord. Het straatbeeld wordt voornamelijk gevormd door de woningen gezamenlijk. In vele gevallen is sprake van een straat die begeleid wordt door een trottoir, aangekleed met straatbomen. In dit deeltype is er sprake van enige samenhang in de architectuur die wordt behaald door diverse aspecten zoals dakrichting, dakvorm, materiaal- en kleurgebruik in de gevel. Ook de wijze van situering van de woningen kan een bijdrage leveren aan samenhang. De woningen zijn gebouwd op minder grote kavels. Het woongebied is compacter van opzet. Een grote diversiteit in de 42 verschijningsvorm van de woningen werkt veelal negatief en daardoor kunnen rommelige, onsamenhangende straten ontstaan. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Oostrand Valuwe 43 W9c individuele woningbouw, wonen zonder samenhang: Zandkampen, de Kouwenberg. In dit deeltype wordt het beeld bepaald door de individuele verschijningsvorm van de woningen. Er is relatief weinig ruimte tussen de woningen; het groen speelt een minder grote rol in het straatbeeld dan in de eerste twee deeltypes. In dit deeltype is er nauwelijks sprake van samenhang in de verschijningsvorm van de individuele woningen. Kortom: door al deze aspecten is de indruk van dit deeltype onrustig. Jan van Cuijkstraat (hoek Hertog Karellaan) Kouwenberg Het Zand Zandkampen Zandkampen Zandkampen 44 Bedrijvengebieden B2 bedrijventerrein: Nutricia, Beijerd/’t Riet, Groet Heiligenberg, Ewinkel, tankstation in de Valuwe. Van oorsprong waren bedrijven gelegen langs de ontsluitingsroutes over het water en het spoor. Tegenwoordig is de situering van een bedrijf op een goed bereikbare en vooral door veel mensen zichtbare locatie belangrijk geworden voor een ondernemer. De bebouwing op de zichtlocaties is vaak dominant in uitstraling. De bebouwing op de plaatselijke bedrijventerreinen bestaat veelal uit eenvoudige loodsen met een klein kantoor- en kantinegedeelte. De bebouwing van de logistieke transportcentra worden gekenmerkt door de aanwezigheid van grote opslagloodsen met rijen ‘loadingdocks’. In sommige gebieden zijn op de bedrijfspercelen bedrijfswoningen geplaatst. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 45 Hapsebaan Tankstation Valuwe 46 Grotestraat Grotestraat B3 kantoorlocatie: Beersebaan Kantorenlocaties zijn gebieden waar voornamelijk bedrijven in de kantorensfeer zich hebben gevestigd. Deze terreinen zijn vaak zodanig ingericht dat ze de toestroom en aanwezigheid van grote aantallen werknemers kunnen opvangen. Vaak is er in dit type gebieden veel aandacht besteed aan de buitenruimte om een prettige werkomgeving te creëren. De gebouwen oriënteren zich veelal met een duidelijke representatieve entreepartij naar de ontsluitingsstraat. Kantoren die gevestigd zijn op een hoek oriënteren zich vaak naar twee zijden. Vaak zijn in één gebouw meerdere bedrijfskantoren gevestigd. Aan de buitenzijde is deze diversiteit veelal niet merkbaar. De architectuur van de kantoren speelt veelal zorgvuldig in op de stedenbouwkundige positie van het gebouw. Vaak is er sprake van een duidelijk ritme in het gevelbeeld. De gebouwen hebben dikwijls aan alle zijden ramen. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Politiebureau RMB 47 B4 Perifere detailhandel: hoek Hapsebaan-Maasboulevard Aan de rand van de grotere kernen worden vaak gebieden aangetroffen waar grootschalige detailhandel is gevestigd. De grotere doe-het-zelf- en kluswinkels, alsook diverse groothandels zijn hier gevestigd. Op deze terreinen zijn grote parkeerterreinen aanwezig om te voorzien in de grote toestroom van winkelend publiek. De bebouwing bestaat veelal uit gesloten bouwmassa´s in een of meerdere bouwlagen. In sommige gevallen zijn op de begane grond etalages gesitueerd. De daken zijn veelal plat uitgevoerd. Grotestraat 48 Grotestraat/Hapsebaan Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: het park in de Heeswijkse Kampen, de Hanshof (Hapseweg), de begraafplaats, sporttterrein nabij Jutta van Nassaulaan en een aantal groenbuffers tussen wijken en wegen, of tussen wijken en bedrijventerreinen. Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Het vele verspreid liggende groen in en tussen de wijken is in deze typologie meestal niet als een apart gebied weergegeven. Het groen is meestal onderdeel van de stedenbouwkundige opbouw van een wijk, en kan daar niet los van worden gezien. Voorbeelden van groen in de wijken: Park Heeswijkse Kampen Buizerdhorst - kinderspeelplek Sperwerhorst - kinderspeelplek Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 49 G3 Agrarisch buitengebied Het agrarisch buitengebied in Land van Cuijk is onderverdeeld in deelgebieden, met eigen landschappelijke en ruimtelijke kenmerken, voortkomend uit geomorfologie (hoe is het landschap onder invloed van natuurlijke omstandigheden ontstaan) en, ontginningsgeschiedenis (hoe is het landschap onder invloed van de mensenhand veranderd). De gebiedskenmerken hebben consequenties voor de wijze van bouwen gehad, en geven de kaders aan voor nieuwe bouwwerken in het gebied. Deeltype G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) Aan de zuidkant van Cuijk ligt, ingekapseld in Padbroek een solitair agrarisch perceel. Formeel ligt dit in het Oeverwallenlandschap, maar door de ligging in de kom is dit niet ervaarbaar. G4 Natuurgebied Natuurgebieden worden gekenmerkt door de beschermde status die ze genieten. Vaak worden deze gebieden beheerd door instanties zoals Staatsbosbeheer, Stichting Natuurmonumenten en het Brabants Landschap. Van overheidswege wordt de situering van nieuwe bebouwing tegengegaan ter bescherming van het natuurgebied. Bij eventuele bebouwing dient het karakter van het omliggende natuurgebied niet te domineren. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 50 Bijzondere bebouwingstypen T1 Beersebaan. hoogbouw: Hagelkruis en Patrijzenveld, verschillende locaties in Heeswijkse Kampen Noord en In een aantal gevallen is hoogbouw als stedenbouwkundig accent binnen stad of dorp aanwezig. De visuele aanwezigheid van de bebouwing werkt structurerend op de omgeving en is belangrijk voor de oriëntatie binnen en rond de kern. Hoogbouw ligt meestal in een ruime onbebouwde omgeving. Naast parkeerplaatsen zijn er in de directe omgeving van hoogbouw vaak onbebouwde terreinen die zijn ingericht als groenvoorziening. Over het algemeen kenmerkt de bouwmassa van dit thema zich door zijn hoogte, maar ook door een lange, horizontaal ingedeelde gevel. Het dak is plat of heeft een flauwe langskap. Opbouw op het platte dak is toegestaan, mits overal op gelijke wijze gebeurd. Gestapelde woningen worden over het algemeen ontsloten via een centraal stijgpunt. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Hagelkruis Patrijzenveld Hoogbouw de Valuwe 51 Heeswijkse Kampen Noord Heeswijkse Kampen Noord Beersebaan T4 op zichzelf staande bebouwing: scholen, een hotel, kerken, voor zover niet onlosmakelijk met de stedenbouwkundige opzet van de wijk verbonden. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Jan van Cuijkstraat - ROC 52 Grotestraat - Merletcollege Grotestraat - Merletcollege Hazeleger – zicht op molen Jan van Cuijk vanaf Heerstraat Hazeleger Hermelijnkwartier – basisschool Harlekijn Patrijzenveld– stichting Doehuis Kerk de Valuwe Winkels de Valuwe Wolfskuil Lavendel, Heeswijkse Kampen 53 3.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Cuijk aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 3.4.1 specifieke objecten Cuijk kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten Castellum 1. Hoek Grotestraat/ Maasstraat. Grotestraat 1,3 (schoorsteen). Grotestraat 64, 66. Grotestraat 102. Kerkstraat 7. Kerkstraat 8 (cavaleriekapel met schansmuur). Kerkstraat 8 (Kruisbasiliek Sint Martinus). Kerkstraat 10. Overhage 18. Overhage 14. Stationsstraat 8. Stationsstraat 29. Hagelkruis/ Heerstraat. Maasstraat/ Waaistraat (dit object is niet op de kaart aangegeven). Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding 54 Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Cuijk liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: Beerseweg 8 Langgevelboerderij Beerseweg 9-15 (oneven) Woonhuizen Beerseweg 26 Kortgevelboerderij Beerseweg 35 Villa Deken van den Ackerhof Kerk De Valuwe 1-2 Kerk Doctor van de Broekstraat 1-21 Woonhuizen Everdrift 33 T-boerderij Ewinkel 5 (Vlaamse) schuur Ewinkel 6 Schuur Jan van Cijkstraat 46 T-boerderij Graafschap 7 Woonhuis Grotestraat/ Kerkstraat/’t Tuigleerstraatje Fabriekscomplex Grotestraat 2-4, Cuijk Handel en kantoor Grotestraat 5 Winkel en woonhuis Grotestraat 6 Woonhuis Grotestraat 17 Woonhuis Grotestraat 29 Bankgebouw Grotestraat 38 Winkel en woonhuis Grotestraat 39 Nijverheid Grotestraat 41 Dokterswoning Grotestraat 44 Winkel en woonhuis Grotestraat 46 Winkel en woonhuis Grotestraat 56 Café en woonhuis Grotestraat 61 Café Grotestraat 65 Directiewoning 55 Grotestraat 73 Woonhuis Grotestraat 75 Woonhuis Grotestraat 77 Woonhuis Grotestraat 78-80-82 Woonhuizen Grotestraat 79-81 Woonhuizen Grotestraat 86 Woonhuis Grotestraat 89 Fabriekspand (gevel) Grotestraat 91 Woonhuis/villa Grotestraat 94-96 Winkel en woonhuis Grotestraat 108 Villa Grotestraat 110-112 Villa Grotestraat 114 Woonhuis Grotestraat 116 Woonhuis Grotestraat 118 Woonhuizen Haagsestraat 2-4-6-8-10-12 Volkswoningen Haagsestraat 18 tot en met 40 Volkswoningen Hapseweg 21 Langgevelboerderij Hapseweg 34 Kortgevelboerderij Heerstraat 11 T-boerderij Heeswijk 46 T-boerderij Hoenderberg 9 Langgevelboerderij Jan van Cuijkstraat 2-4 Woonhuizen Kaneelstraat 9 School Kaneelstraat 10-12 Dubbel woonhuis Kaneelstraat 15 Schoolgebouw Kerkstraat Begraafplaats, beeldentuin, tuinmuren en schuur Korte Molenstraat 9 A, 9B, 9C Winkel en woonhuis Kruishout 2-56 (even) en 1-67 (oneven), Molenstraat 56-73, Parallelweg 3-47 Wooncomplex Maasstraat 10 Woonhuis Maasstraat 18 Woonhuis Maasstraat 22 Synagoge Mariaplein Kapel Molenstraat 51 Fabrieksgebouw Odiliadijk/Groenendijk Twee kazematten Overhage ongenummerd Kapel Overhage 5 Langgevelboerderij Overhage 9 T-boerderij 56 Patrijzenveld 117 T-boerderij Smidstraat 99 Woonhuis Smidstraat 93-97 Woonhuizen Stationsplein Gedenkteken Stationsplein 2 Stationsgebouw Stationsstraat 4 Woonhuis Stationsstraat 10 Villa Stationsstraat 12 Woonhuis Stationsstraat 15 Villa Stationsstraat 19 Villa Stationsstraat 22 Woonhuis Stationsstraat 27 Woonhuis Stationsstraat 28 Woonhuis Stationsstraat 32-34 Woonhuizen Vorstendom 5 Woonhuis Vorstendom 9 Woonhuis Vorstendom 11 Villa Vorstendom 33 Woonhuis Wegedoorn 6 Langgevelboerderij Wezelhof 19 Boerderij Wilhelminastraat 2-26 (even) en 1-21 (oneven) Woonhuizen 3.4.2 Lijnvormig Cuijk kent geen lijnvormige aandachtsgebieden. 3.4.3 Vlakvormig Cuijk kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: - Centrum Cuijk: Het ensemble Centrum Cuijk kenmerkt zich door de hoge concentratie winkelfuncties die in de panden in het centrum gevestigd zijn. Dit komt tot uiting in de aanwezigheid van etalages en reclame-uitingen aan de gevels. Voor de percelen die binnen het ensemble Centrum Cuijk vallen zijn in 3.4.4 welstandscriteria opgenomen. 57 - Molenstraat: Voor de Molenstraat is een beeldkwaliteitplan opgesteld. Hierin staan naast inrichtingseisen voor de openbare ruimte ook beeldkwaliteitseisen voor de bebouwing beschreven. Bouwplannen dienen te voldoen aan de welstandsrichtlijnen in dit beeldkwaliteitplan. - Bedrijvenstrook aan de Beersebaan: De bedrijvenstrook aan de Beersebaan vormt het visitekaartje van Cuijk. De bebouwing in deze strook is afwisselend en kent een uitgesproken architectuur. Aandacht voor architectonisch hoogwaardige bedrijfsbebouwing is hier een vereiste. Voor het gebied is geen beeldkwaliteitplan opgesteld. - Homburg-terrein: De fabrieksgebouwen van de voormalige Homburg-fabriek zijn grotendeels gesloopt. Het gebied wacht op herontwikkeling. Plannen zijn nog in de fase van visie-ontwikkeling. - Wonen aan het water: De uitbreidingswijk in het noordwesten van Cuijk kenmerkt zich door de aanwezigheid van diverse waterpartijen. Deze zijn van invloed op de stedenbouwkundige en architectonische opzet van de wijk. Voor de percelen die binnen het ensemble Wonen aan het water vallen is een beeldkwaliteitsplan opgesteld. - De Messemaker: Deze voormalige camping is herontwikkeld tot een woonbuurt met behoud van de waardevolle landschappelijke structuur en het bosachtige karakter. Voor het gebied geldt een beeldkwaliteitsplan. 3.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: 58 - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. aandachtsgebieden Centrum Cuijk: - Winkelpuien dienen als regel in het gevelvlak te liggen en van overtuigende kwaliteit te zijn in samenhang met de bovenbouw en in harmonie met de straatwand. - Bij wijziging of vervanging van winkelpuien dient bijzondere aandacht worden geschonken aan vormgeving, verhouding, detaillering, materialisering en kleur. - Wanneer onder diverse panden een doorgaande winkelruimte wordt gemaakt, is het van belang de individualiteit van de diverse panden te respecteren. Dit houdt in dat in de winkelpui de relatie met de bovenbouw van de diverse panden goed zichtbaar moet blijven, terwijl als regel onder elke bovenbouw één ingang moet blijven. - Het kleurgebruik dient verantwoord te zijn, passend bij de architectuur van het pand en zijn omgeving. - Voorzieningen voor de beveiliging, zoals rolluiken en rolhekken, dienen aan de binnenzijde van de gevel te worden aangebracht (waar mogelijk buiten een zone van 1 meter achter de gevel). Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 59 3.5 Ontwikkelingsgebieden Op de welstandsbeleidskaart kern Cuijk zijn de volgende ontwikkelingsgebieden in deze kern aangegeven: Maasoeverzone De zone aan de Maasoever ten Noorden van het centrum kent een aantal deelgebieden, die herontwikkeld worden: o Cuijkse Cantheelen. Het gebied is opgedeeld in 2 deelprojecten: Cuijkse Cantheelen en Parkbos. Cuijkse Cantheelen is een combinatie van wonen en zorg, in de vorm van woonhoven met een aantal hogere, torenachtige volumes als accenten aan de rivierzijde en lagere, bebouwing aan de stadszijde. Aansluitend op de woontorens van Cuijkse Cantheelen is aan de noordzijde een aantal gestapelde appartementenblokken gepland: Parkbos. o Katwijkseweg westzijde: woningbouw Vrijstaande vrije-sectorwoningen met een grote thematische verwantschap. Voor dit gebied is een beeldkwaliteitplan opgesteld. Ontwikkelingsgebied Heeswijkse Kampen: o Wooneiland de Nielt Op wooneiland De Nielt zijn circa 600 woningen gepland, die samen het karakter van een vestingstadje vormen, inclusief binnenhaven en wallen. De 600 woningen zijn verdeeld over circa 358 grondgebonden woningen en circa 223 appartementen. De grondgebonden woningen zijn gerangschikt in 8 woonhoven, met een min of meer besloten binnenhof. De structuur van de hoven kenmerkt zich door variatie in gevelhoogte, verspringende gevels, wisselende daklijsten en aangesloten en open gedeelten. Toch is er grote samenhang binnen de woonhoven onderling door materiaalgebruik en bouwstijl. In bijna alle gevallen grenzen de woningen aan het water of aan een groenzone. De appartementen in de woontorens zorgen voor herkenbare accenten die het beeld van het vestingstadje afmaken. Het plangebied zal in 4 bouwfasen worden gerealiseerd. De bouw van elke fase zal circa 2 jaar in beslag nemen. De aanleg van de binnenhaven loopt gelijk met fase 2 en 3. Voor de Nielt is een beeldkwaliteitsplan vastgesteld. o Wonen in het groen Het plangebied “Wonen in het Groen” wordt begrensd door de Dijkskruin (weg ten zuiden van de Wooneilanden), de Lavendel, het bedrijventerrein aan de Ewinkel en de Raamweg. Het plan borduurt voort op de woningbouw in Heeswijkse Kampen en biedt ruimte voor de bouw van circa 500 woningen. Een deel van deze woningen is inmiddels gerealiseerd. Het bestemmingsplan kent 2 fasen. Fase 1 betreft 60 het noordelijk gebied (globaal tussen Dijkskruin en Ewinkel) en voor deze fase worden concrete (woon)bestemmingen toegekend. Het daaronder gelegen gebied (fase 2) zal in de toekomst nader worden uitgewerkt. Scholenlocaties o Katwijkseweg oostzijde: de nieuwe schoollocatie voor het Merletcollege. o Jan van Cuijkstraat 64: de scholenlocatie wordt waarschijnlijk woningbouw o Grotestraat 144: de scholenlocatie wordt waarschijnlijk woningbouw o Brede School Padbroek: uitbreiding van de huidige scholenlocatie, nieuwbouw inclusief gymzaal. Er is nog geen BKP vastgesteld. o Harlekijn: na verhuizing van Harlekijn naar de brede school zal het gebiedje worden herontwikkeld. Westoever Heeswijkse plas. Dit gebied, ten noorden van hotel van der Valk, zal worden ontwikkeld met de nadruk op recreatieve functies. De Molenstraat is niet alleen aandachtsgebied, maar ook ontwikkelingsgebied. Dit geldt met name voor de Victor Hugo-locatie en de Jan Linderslocatie, waar de nadruk op woningbouw komt te liggen. De Messemaker. Deze voormalige camping is herontwikkeld tot een woonbuurt met behoud van de waardevolle landschappelijke structuur en het bosachtige karakter. Voor het gebied geldt een beeldkwaliteitsplan. Irenestraat/Anne Frankstraat: Aan weerszijden van de Beersebaan is een locatie voor de ontwikkeling van (gestapelde) woningbouw, die de entree van Cuijk vanaf de snelweg moet markeren. 61 3.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 62 4 HAPS 4.1 Inleiding Haps is een kleine kern in het zuiden van de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Haps wordt bepaald door het historische wegenpatroon en de lintbebouwing langs de Kerkstraat en de Beerseweg. De kerk met aangrenzend het kerkhof bevindt zich in het middengedeelte als een herkenbaar punt en markeert het centrum van Haps. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 63 4.2 Opbouw van de kern 4.2.1 Stedenbouwkundige structuur Mede door de structurerende werking van de bebouwingslinten heeft Haps een herkenbare stedenbouwkundige structuur. Uitbreiding heeft vooral in westelijke richting plaatsgevonden, tussen de verschillende historische wegen. In het zuiden zijn in de structuur nog restanten van de oude spoorlijn te vinden. In de kern Haps is op meerdere plekken cultuurhistorisch waardevolle architectuur te vinden. De stedenbouwkundige opbouw van de historische linten heeft een cultuurhistorische waarde. 4.2.2 Infrastructuur De hoofdinfrastructuur bestaat uit een doorgaande interlokale verbindingsweg in de noord-zuidrichting (Kerkstraat). Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 4.2.3 Groen en water Haps is een kleine kern in een open agrarisch landschap. Hierdoor speelt het omliggende landschap een relatief grote rol binnen de kern. Doorzichten naar het buitengebied vanaf de Kerkstraat zijn erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. De korte afstand van het centrum naar het buitengebied draagt ook bij aan de sterke relatie met de omgeving. De uitbreidingen van Haps hebben veel groene ruimtes en zijn ruim van opzet. Mede hierdoor heeft de kern een groen en dorps karakter. 64 4.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Haps”. In Haps zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: 65 Historisch gegroeide woongebieden H2 (historisch) dorps bebouwingslint: Kerkstraat-Sint Hubertseweg Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat 66 Kerkstraat– Villa Rozenhof H4 gemengde bebouwing: Parallelweg, Zoetsmeerstraat, Raadhuisplein e.o. en hoek KalkhofsewegCuijkseweg, Marijkeplein Tussen de historische linten en latere planmatige uitbreidingsgebieden bevinden zich soms plekken met gemengde bebouwing uit verschillende perioden. Ook wanneer de bebouwing aan oude linten geen historische betekenis meer heeft is sprake van gemengde bebouwing. Het beeld is gevarieerd, zowel qua architectuur als qua schaal, en het gebruik is divers. De stedenbouwkundige samenhang is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Burg. van Hultenstraat Marijkeplein - Marijkeplein 67 Planmatig ontworpen woongebieden W4 traditionele woonwijk: Bloemenbuurt en Haps-Kampsestraat. In de jaren 50 en 60 zijn veel uitbreidingswijken gerealiseerd met een eenvoudig patroon van rechte straten met een symmetrisch straatprofiel. Binnen de wijken komt voornamelijk laagbouw voor, maar ook gestapelde bouw op kleine schaal. Eenvoudige hoofdmassa’s en eenheid in kapvorm. Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en zijn architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen. Verstoringen van het bebouwingsbeeld doen zich met name voor bij hoekwoningen, omdat aanbouwen, bijgebouwen en schuttingen in de zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige karakteristiek van de woonwijk. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Burg. van Hultenstraat 68 Kampsestraat Zoetendaalstraat Beatrixlaan Beatrixlaan J. Frisolaan Gladiolenstraat 69 W7 thematische inbreidIng: Raadhuisplein, 2 locaties aan Beerseweg en Irenestraat, Beatrixlaan Door verlies van functie zijn stukken grond binnen het bebouwde gebied vrijgekomen, waar nieuwe woongebieden of woongebouwen zijn verrezen. Er is veel aandacht besteed aan de architectonische en stedenbouwkundige uitstraling. De inbreidingen hebben daarom een duidelijke verschijningsvorm. Ook bebouwingsclusters zoals bejaardenwoningen vallen binnen dit thema. De architectuur is expressief, maar de stedenbouwkundige samenhang met de omgeving is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Raadhuisplein 70 Raadhuisplein Margrietstraat – Vivelli sportcentre W9 Individuele woningbouw Buurten en gebieden met individuele woningbouw bestaan uit vrijstaande en twee-onder-één-kapwoningen, die onderling een grote variatie vertonen. Er is meestal sprake van woningen van verschillende leeftijd. W9b individuele woningbouw, wonen in samenhang: Haps-De Schans, De Aalsvoorten, Beerseweg e.o. en 3 kleine locaties. Het straatbeeld wordt voornamelijk gevormd door de woningen gezamenlijk. In vele gevallen is sprake van een straat die begeleid wordt door een trottoir, aangekleed met straatbomen. In dit deeltype is er sprake van enige samenhang in de architectuur die wordt behaald door diverse aspecten zoals dakrichting, dakvorm, materiaal- en kleurgebruik in de gevel. Ook de wijze van situering van de woningen kan een bijdrage leveren aan samenhang. De woningen zijn gebouwd op minder grote kavels. Het woongebied is compacter van opzet. Een grote diversiteit in de verschijningsvorm van de woningen werkt veelal negatief en daardoor kunnen rommelige, onsamenhangende straten ontstaan. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 71 Beerseweg Beerseweg Beerseweg De Stappert Kampsestraat Wildsestraat Burg. Moorenstraat Burg. Moorenstraat 72 Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: visvijver de Kamse plas, plantsoen Stationsstraat (Duits lijntje), begraafplaats Straatkantweg, sportterrein de Berkte. Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Stationsstraat, Duits Lijntje G3 Agrarisch buitengebied Het agrarisch buitengebied in Land van Cuijk is onderverdeeld in deelgebieden, met eigen landschappelijke en ruimtelijke kenmerken, voortkomend uit geomorfologie (hoe is het landschap onder invloed van natuurlijke omstandigheden ontstaan) en, ontginningsgeschiedenis (hoe is het landschap onder invloed van de mensenhand veranderd). 73 De gebiedskenmerken hebben consequenties voor de wijze van bouwen gehad, en geven de kaders aan voor nieuwe bouwwerken in het gebied. In de kern van Haps liggen twee agrarische restgebiedjes. Het westelijke gebied grenst aan het open broeklandschap, het oostelijke gebied aan het meer besloten oude rivierenlandschap. G3d Maasterras, Broeklandschap, oude ontginningen middenschaal Het gebied wordt gekenmerkt als een vrij open gebied (van middenschalig niveau) met een vrij rechte verkavelingstructuur in halfopen linten buiten de kernen en solitaire bebouwing buiten de kernrandzone. Het is een nat gebied door het kwelwater dat vanuit de Peelhorst uittreedt. Provinciaal beleid voor dit gebied richt zich op de functie van waterberging: de groenblauwe spons. In de zuidwestpunt van de gemeente Cuijk grenst dit gebied aan de Maasterraszones van Mill en Sint Anthonis. Het is een relatief open en vlak gebied met akkers en weilanden, en wordt getypeerd door een grootschalige rechthoekige verkaveling en wegen met laanbeplanting. De bebouwing ligt aan de zuidoost-noordwest georiënteerde wegen, zoals de Lokkantseweg. In het gebied zijn grootschalige bedrijven met moderne stallen te vinden, zoals melkveehouderijen, akkerbouw en intensieve veehouderij. Er zijn weinig burgerwoningen aanwezig. In dit gebied is vooral agrarische dynamiek aan de orde in een breed scala. Uitgangspunten: Behoud open ruimten; Behoud en versterking lanenstructuur G3f oude rivierenlandschap (middenschaal) (Cuijk) Dit deelgebied wordt gekenmerkt door een zuidoost-noordwest georiënteerd patroon van smalle geulen en ruggen. Dit patroon vormt een goed bewaard gebleven fossiel rivierenlandschap. Een mooi voorbeeld van een herkenbare geul is die van de Laarakkersche Waterleiding. Herkenbaarheid van het landschap met geulen en ruggen is enigszins verminderd door veranderingen in grondgebruik. 74 Het is een relatief grootschalig gebied met verspreide bebouwing gekoppeld aan oude bouwlanden. Het groene casco van het gebied bestaat uit laanbeplanting langs wegen. Veel van de grote bospercelen die rond 1900 ten westen van de spoorlijn lagen zijn verdwenen. Bijzondere bebouwingstypen T4 op zichzelf staande bebouwing: de kerk, de Stappert, de basisschool. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Beerseweg – De Stappert Kerk 75 4.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Haps aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 4.4.1 specifieke objecten Haps kent de volgende specifieke objecten: Rijksmonumenten Kerkstraat 17. Kijkuitspad 6. Laarakker (urnenveld) (dit object is niet op de kaart aangegeven). Burgemeester Moorenstraat (overblijfsel kasteel) (dit object is niet op de kaart aangegeven). Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. 76 In Haps liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: Beerseweg 4b Woonhuis Beerseweg 7 Woonhuis Beerseweg 9 Woonhuis Beerseweg 13 Woonhuis Beerseweg 13a Ambtswoning Beerseweg 13b Woonhuis Beerseweg 29 Boerderij Beerseweg 31 Boerderij Beverkolksestraat 1 Boerderij Beverkolksestraat 4 T-boerderij en langsdeelschuur Burgemeester Moorenstraat 30 Woonhuis Burgemeester Moorenstraat 32 Woonhuis Cinquantstraat 2 T-boerderij Cinquantstraat 4 T-boerderij Cuijksedijk 8 Boerderij Cuijksedijk 25 Boerderij De Bengels 1 Boerderij (thans schuur) De Bengels 2/4 Boerderij Dorsheseweg 4 Boerderij Dorsheseweg 6 Boerderij Gravenhof 1 Woonhuis Gravenhof 3 Boerderij Haringsestraat 4 T-boerderij met (Vlaamse) schuur Haringsestraat 49 Boerderij Kalkhofseweg 28 Boerderij Kalkhofseweg 34 Langgevelboerderij Kalkhofseweg 53 T-boerderij Kampsestraat 44 T-boerderij Kerkstraat 1 Villa Kerkstraat 4 Café Kerkstraat 4 Molenrestant Kerkstraat 12 Woonhuis Kerkstraat 18 Brouwerijcomplex Kerkstraat 19 Woonhuis 77 Klaasstokseweg 7 Boerderij Klaasstokseweg 9 Vlaamse schuur Lokkantseweg 1 Boerderij Lokkantseweg 2 Boerderij Lokkantseweg 3 Boerderij en schuur Lokkantseweg 4 Boerderij Lokkantseweg 7 Hallehuisboerderij Lokkantseweg 11 Langgevelboerderij Lokkantseweg 17 Boerderij Marijkeplein 7 Woonhuis/boerderij Marijkeplein 10 Woonhuis Marijkeplein 16 Woonhuis Oeffeltseweg 13 Boerderij Putselaarstraat 6 Boerderij Putselaarstraat 7 Hallehuisboerderij Rijkevoortseweg 2 Boerderij Rijkevoortseweg 5 Nutsbedrijf en dienstwoningen (complex) Stationsstraat 5 Woonhuis Steenakkerstraat 5 Boerderij St. Hubertseweg 7 Villa St. Hubertseweg 13 Boerderij St. Hubertseweg 16 Boerderij St. Hubertseweg 20 Kortgevelboerderij Wanroyseweg 1 Kortgevelboerderij Zoetsmeerweg 8 Kortgevelboerderij Zoetsmeerweg 10 Boerderij 4.4.2 Lijnvormig Haps kent het volgende lijnvormige aandachtsgebied: Duits-Lijntje (Cultuurhistorie): De komst van de spoorlijn Boxtel-Wesel (Duits Lijntje) in 1878 maakte de weg vrij voor nieuwe ontwikkelingen. Evenals de Peel-Raamstelling wordt het Duits Lijntje gezien als een van de trekkers van formaat m.b.t. de cultuur- en/of natuurtoeristische trekkers in dit gebied. Dit relict van de industriële 78 revolutie gaat weliswaar dwars door oude structuren heen maar vertegenwoordigt tegelijk ook een bijzondere waarde als toonbeeld van een meer recent verleden. Het Duits Lijntje kan bovendien een verbindende rol vervullen voor de natuur als EVZ maar ook door z’n verhalen en fysieke aanwezigheid voor recreatie en toerisme tussen Boxtel en Wesel. 4.4.3 Vlakvormig Haps kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: Dorpshart Ruimtelijke opgave: versterking van de centrumfunctie van het dorpshart, in samenhang met de aanleg van de randweg. Potentieel “stedelijk” gebied. (Oude gemeentewerf) De meeste van deze gebieden hebben op dit moment een agrarische functie en liggen tegen de rand van het dorp. Deze gebieden zijn in overleg met de provincie aangewezen als de meest waarschijnlijke gebieden voor dorpsuitbreiding. Wanneer deze gebieden in ontwikkeling worden gebracht zal de gemeente haar ambities en het gewenste bebouwingsbeeld in een beeldkwaliteitsplan vastleggen. Voor dit gebied is (nog) geen beeldkwaliteitplan vastgesteld. 4.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. Aandachtsgebieden: Er zijn geen welstandscriteria voor specifieke ensembles van toepassing in Haps. 79 Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 4.5 Ontwikkelingsgebieden Op de welstandsbeleidskaart kern Haps is het volgende ontwikkelingsgebied in deze kern aangegeven: - Vivelli-terrein Voor dit gebied is geen beeldkwaliteitplan vastgesteld. - Oude gemeentewerf De gemeentewerf is inmiddels verdwenen. Het gebied wacht nog op herontwikkeling. In dat kader zal een beeldkwaliteitplan worden ontwikkeld. 4.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 80 5 KATWIJK 5.1 Inleiding Katwijk is een kleine kern in het noorden van de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Katwijk wordt gevormd door het historische wegenpatroon en de lintbebouwing langs de Mariagaarde. Hieraan ligt tevens de kerk die het herkenningpunt van de kern vormt. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 81 5.2 Opbouw van de kern 5.2.1 Stedenbouwkundige structuur De stedenbouwkundige structuur van Katwijk bestaat uit een doorgaande route (Mariagaarde, Liefkeshoek). De bebouwing bestaat uit historische lintbebouwing aan de Mariagaarde en een kleinschalige uitbreiding ten zuiden van dit lint. 5.2.2 Infrastructuur De hoofdinfrastructuur bestaat uit een doorgaande weg (Liefkeshoek, Mariagaarde) tussen Cuijk en de haven van Cuijk, een grootschalig industrieterrein. Ten westen van de kern ligt de spoorlijn Venlo- Nijmegen. Het spoor ligt hier op een talud en vormt een grote visuele barrière. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 5.2.3 Groen en water Katwijk is een kleine kern in een open landschap. Hierdoor speelt het omliggende landschap een relatief grote rol binnen de kern.Ten noorden en ten oosten van de kern ligt de Maas. Doorzichten vanaf de Mariagaarde en de Liefkeshoek zijn hier erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. 82 5.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Katwijk”. In Katwijk zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: 83 Historisch gegroeide woongebieden H2 (historisch) dorps bebouwingslint: Liefkeshoek en Mariagaarde Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 84 Mariagaarde Mariagaarde /Liefkeshoek Liefkeshoek Everdineweerd Everdineweerd Liefkeshoek Planmatig ontworpen woongebieden W4 traditionele woonwijk: De Boggerd. In de jaren 50 en 60 zijn veel uitbreidingswijken gerealiseerd met een eenvoudig patroon van rechte straten met een symmetrisch straatprofiel. Binnen de wijken komt voornamelijk laagbouw voor, maar ook gestapelde bouw op kleine schaal. Eenvoudige hoofdmassa’s en eenheid in kapvorm. Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en zijn architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen. Verstoringen van het bebouwingsbeeld doen zich met name voor bij hoekwoningen, omdat aanbouwen, bijgebouwen en schuttingen in de zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige karakteristiek van de woonwijk. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 85 De Boggerd 86 De Boggerd W7 Thematische inbreiding: Katwijk-Liefkeshoek. Het terrein is nog niet herontwikkeld, maar zal waarschijnlijk voornamelijk met woningbouw worden ingevuld. Typologisch past het in dat geval in bebouwingstype “thematische inbreiding”. (zie ook paragraaf 5.5) Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Bijzondere bebouwingstypen T4 op zichzelf staande bebouwing: kerk en kerkhof, Lourdesgrot. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Mariagaarde – zicht op kerk 87 5.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Katwijk aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 5.4.1 specifieke objecten Katwijk kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten Mariagaarde 4 (kruiskerk Sint Martinus). Mariagaarde 4 (Lourdesgrot). Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Katwijk liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: Everdineweerd ongenummerd Brug Everdineweerd ongenummerd Rivierkazemat (Katwijk Noord) Everdineweerd 13 Voormalig raadhuis 88 Everdineweerd 15 Woonhuis Everdineweerd 17 T-boerderij Everdineweerd 27 Boerderij Everdineweerd 29 Dienstwoning Lange Linden 1 T-boerderij Liefkeshoek ongenummerd Gedenkteken Liefkeshoek 4 T-boerderij Liefkeshoek 69 Boerderij Mariagaarde 22-24 T-boerderij 5.4.2 Lijnvormig Katwijk kent geen volgende lijnvormige aandachtsgebieden: 5.4.3 Vlakvormig Katwijk kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: Dorpshart (Cultuurhistorie) Ruimtelijke opgave: behoud en versterking van de cultuurhistorische waarde van het dorpscentrum. 5.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. 89 Aandachtsgebieden Er zijn geen welstandscriteria voor specifieke ensembles van toepassing in Katwijk. Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 5.5 Ontwikkelingsgebieden Op de welstandsbeleidskaart kern Katwijk zijn de volgende ontwikkelingsgebieden in deze kern aangegeven: Katwijk-Liefkenshoek. Het gebied wacht op herontwikkeling. Voor dit gebied zal waarschijnlijk een beeldkwaliteitplan worden ontwikkeld. 5.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 90 6 LINDEN 6.1 Inleiding Linden is een kleine kern in het noorden van de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Linden wordt bepaald door het historische wegenpatroon en de lintbebouwing langs de Kerkstraat. De kerk heeft een centrale ligging in de kern. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 91 6.2 Opbouw van de kern 6.2.1 Stedenbouwkundige structuur De stedenbouwkundige structuur van Linden bestaat uit de Kerkstraat en de doorgaande route Beers - Katwijk (Steegstraat, De Hostert, Oostermeerweg). In het centrum komen deze wegen bij elkaar. De bebouwing bestaat overwegend uit lintbebouwing. 6.2.2 Infrastructuur De hoofdinfrastructuur van Linden wordt gevormd door de doorgaande lokale verbindingsweg Beers - Katwijk (Steegstraat, De Hostert, Oostermeerweg). Ten oosten van Linden loopt de A73. Deze autosnelweg ligt op een talud waardoor het een grote visuele barrière vormt. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 6.2.3 Groen en water Linden is een kleine kern in een open landschap. Hierdoor speelt het omliggende landschap een relatief grote rol binnen de kern. Het dorp wordt aan de noord-, west- en zuidkant begrensd door de Kraaijenbergse plassen. Doorzichten vanaf de Kerkstraat en de Oostermeerweg zijn hier erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. 92 6.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Linden”. In Linden zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: Historisch gegroeide woongebieden H1 Historisch dorpsgebied: Het gebied rond de kerk van Linden kenmerkt zich door een relatief open karakter. Naast het kerkhof zijn er oin dit gebied ook landelijk aandoende veldjes te vinden. Deze landelijkheid vormt een belangrijke karateristiek van de kern Linden. Ook de bebouwing van dit dorpshart heeft een landelijk karakter. Historische dorpsgebieden kenmerken zich door relatief open en kleinschalige bebouwing met daarbinnen een zekere variatie, en een grote functionele diversiteit. Binnen deze gebieden zijn vaak nog onbebouwde percelen in gebruik. Op enkele plaatsen, met name bij kruisingen van belangrijke wegen, komt verdichting voor. Gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. De bebouwing bestaat overwegend uit één of twee lagen met een kap. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. Vaak kent dit gebied een concentratie van objecten met cultuurhistorische waarde. Het historisch dorpsgebied heeft een belangrijke functie als drager van de identiteit van de lokale gemeenschap. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 93 Jan Keijzersplein Jan Keijzersplein Steegstraat Steegstraat H2 (historisch) dorps bebouwingslint: Kerkstraat/Eindsestraat en Krommenhoek Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 94 Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat Kerkstraat – Herbergh de Pannecoecke Krommenhoek 95 Planmatig ontworpen woongebieden W9b individuele woningbouw, wonen in samenhang: Steegstraat Het straatbeeld wordt voornamelijk gevormd door de woningen gezamenlijk. In vele gevallen is sprake van een straat die begeleid wordt door een trottoir, aangekleed met straatbomen. In dit deeltype is er sprake van enige samenhang in de architectuur die wordt behaald door diverse aspecten zoals dakrichting, dakvorm, materiaal- en kleurgebruik in de gevel. Ook de wijze van situering van de woningen kan een bijdrage leveren aan samenhang. De woningen zijn gebouwd op minder grote kavels. Het woongebied is compacter van opzet. Een grote diversiteit in de verschijningsvorm van de woningen werkt veelal negatief en daardoor kunnen rommelige, onsamenhangende straten ontstaan. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Groene gebieden G1 Park, groengebied en sportcomplex: schutterijveld Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 96 G3 Agrarisch buitengebied Het agrarisch buitengebied in Land van Cuijk is onderverdeeld in deelgebieden, met eigen landschappelijke en ruimtelijke kenmerken, voortkomend uit geomorfologie (hoe is het landschap onder invloed van natuurlijke omstandigheden ontstaan) en, ontginningsgeschiedenis (hoe is het landschap onder invloed van de mensenhand veranderd). De gebiedskenmerken hebben consequenties voor de wijze van bouwen gehad, en geven de kaders aan voor nieuwe bouwwerken in het gebied. G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) Linden is door de ontgrondingen een kunstmatig schiereiland geworden. Het landschap rondom de kern heeft nog steeds de kenmerken van het oeverwallenlandschap. In de kom liggen enkele agrarsiche percelen die aan dit landschap grenzen. Dit gebied is herkenbaar aan de hoge brede oeverwallen met de dorpen Linden, Beers, Vianen en Sint Agatha en het zuidelijke deel van Cuijk. De oeverwallen worden doorsneden door enkele stroomgeulen. Het is een kleinschalig gebied met verspreid liggende kleien bosjes en houtwallen. Het bosrijke landschap van Zevenhutten heeft hoge natuur- en landschapswaarden. Bij Sint Agatha is een aantal bolakkers herkenbaar in de vorm van open ruimten. Door veranderingen in grondgebruik is het landschapsbeeld op veel plaatsen versnipperd. Uitgangspunten bebouwing: bij voorkeur traditionele materialen, lage gootlijnen, dominante kappen. Aandacht voor afstemming op het kleinschalige landschap en de vele bebouwingskernen. Erfinrichting: kleinschalig, kamers, erfvorming, 97 6.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Linden aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 6.4.1 specifieke objecten Linden kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten Kerkstraat 32. Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Linden liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: De Berg 2 Boerderij met dwarshuis 98 De Berg 10 Hallehuisboerderij De Geest 3 T-boerderij De Hostert 11 Boerderij Kerkstraat 17 Langgevelboerderij Kerkstraat 24 Bedrijfsgebouw Kerkstraat 25 Boerderij Kerkstraat 30 Woonhuis/boerderij Kerkstraat 32 Kerkelijke dienstwoning Kerkstraat 38 Woonhuis Kerkstraat 48 Krukboerderij Krommenhoek 2 Boerderij Steegstraat 3 Kerkelijke dienstwoning Den Drul 19 (vh Steegstraat 19) Kortgevelboerderij 6.4.2 Lijnvormig Linden kent geen lijnvormige aandachtsgebieden: 6.4.3 Vlakvormig Linden kent het volgende vlakvormige aandachtsgebied: - Cultuurhistorie: dorpshart Linden De typerende openheid van dit gebied is kenmerkend voor het dorpshart en waardevol voor het hele dorp. In het gebied bevinden zich de meeste cultuurhistorisch waardevolle objecten. 6.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. 99 Ensembles en dorpsgezichten Er zijn geen welstandscriteria voor specifieke ensembles van toepassing in Linden. Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 6.5 Ontwikkelingsgebieden Binnen de kom van Linden bevinden zich geen ontwikkelingsgebieden 6.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 100 7 SINT AGATHA 7.1 Inleiding Sint Agatha is een kleine kern in het oosten van de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Sint Agatha wordt bepaald door het historische wegenpatroon en de lintbebouwing langs de Veerstraat, de Kloosterlaan en de Liesmortel. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 7.2 Opbouw van de kern 7.2.1 Stedenbouwkundige structuur De basis van de stedenbouwkundige structuur van Sint Agatha wordt gevormd door de noord- zuid georiënteerde Veerstraat. De Hofsestraat, de Kloosterlaan en de Liesmortel kruisen deze straat. 101 Het grootste deel van de bebouwing is lintbebouwing. De bebouwing aan de Appelgaard vormt de enige uitbreiding. Ten oosten van de kern ligt een klooster. 7.2.2 Infrastructuur De wegenstructuur van Sint Agatha heeft een lokale betekenis. De Veerstraat, Groeneweg vormt een verbinding met de interlokale verbindingsweg Boxmeer - Cuijk. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 7.2.3 Groen en water Sint Agatha is een kleine kern in een open, agrarisch landschap. Het landschap speelt visueel een grote rol binnen de kern. Ten noorden van het dorp ligt een groene hoofdstructuur van het Maasterras. Doorzichten vanaf de Veerstraat en de Liasmortel zijn hier erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. Centraal binnen de kern gelegen, aan de Kloosterlaan ligt een kerkhof. Ten zuiden van het dorp ligt een sportcomplex. 102 7.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Sint Agatha”. In Sint Agatha zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: Historisch gegroeide woongebieden H2 (historisch) dorps bebouwingslint Historische bebouwingslinten zijn bebouwingsconcentraties langs historische verbindingswegen. De bebouwing is perceelsgewijs ontstaan en zeer divers van karakter. De gebouwen zijn individueel ontworpen en dateren uit verschillende tijdsperioden. Samenvoegingen van individuele bouwmassa’s is ongewenst. De bebouwing bestaat overwegend uit één tot twee lagen met langskap. Soms is er sprake van intensievere bebouwing richting het centrum. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Odiliadijk stenen christusbeeld op sokkel Liesmortel 103 Odiliadijk H4 Odiliadijk gemengde bebouwing: Appelgaard en Veerstraat. Tussen de historische linten en latere planmatige uitbreidingsgebieden bevinden zich soms plekken met gemengde bebouwing uit verschillende perioden. Ook wanneer de bebouwing aan oude linten geen historische betekenis meer heeft is sprake van gemengde bebouwing. Het beeld is gevarieerd, zowel qua architectuur als qua schaal, en het gebruik is divers. De stedenbouwkundige samenhang is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Veerstraat/Kloosterlaan Planmatig ontworpen woongebieden 104 Veerstraat W7 thematische inbreidIng: nieuw Dorpshart op Kepserterrein. Door verlies van functie zijn stukken grond binnen het bebouwde gebied vrijgekomen, waar nieuwe woongebieden of woongebouwen zijn verrezen. Er is veel aandacht besteed aan de architectonische en stedenbouwkundige uitstraling. De inbreidingen hebben daarom een duidelijke verschijningsvorm. De architectuur is expressief. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Harrie Kepserplein W9c wonen zonder samenhang: een solitaire woning aan de Kloosterlaan In dit deeltype wordt het beeld bepaald door de individuele verschijningsvorm van de woningen. Er is relatief weinig ruimte tussen de woningen; het groen speelt een minder grote rol in het straatbeeld dan in de eerste twee deeltypes. In dit deeltype is er nauwelijks sprake van samenhang in de verschijningsvorm van de individuele woningen. Kortom: door al deze aspecten is de indruk van dit deeltype onrustig. 105 Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: sportcomplex Veldzicht en het parkje tussen klooster en dorp. Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Veerstraat – zicht op dijk en groene gebied voor klooster Kloosterlaan – rechterzijde G1 G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) In de kom ligt een agrarisch restperceel dat aansluit op het agrarsich buitengebied Dit gebied is herkenbaar aan de hoge brede oeverwallen met de dorpen Linden, Beers, Vianen en Sint Agatha en het zuidelijke deel van Cuijk. De oeverwallen worden doorsneden door enkele stroomgeulen. Het is een kleinschalig gebied met verspreid liggende kleien bosjes en houtwallen. Bij Sint Agatha is een aantal bolakkers herkenbaar in de vorm van open ruimten. Door veranderingen in grondgebruik is het landschapsbeeld op veel plaatsen versnipperd. 106 Uitgangspunten bebouwing: bij voorkeur traditionele materialen, lage gootlijnen, dominante kappen. Aandacht voor afstemming op het kleinschalige landschap en de vele bebouwingskernen. Erfinrichting: kleinschalig, kamers, erfvorming, 107 7.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Sint Agatha aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 7.4.1 specifieke objecten Sint Agatha kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten Liesmortel 1. Zie voor een beschrijving van de kenmerken van de bovenstaande objecten de Rijksmonumentenlijst. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Sint Agatha liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: Drogesestraat 10 Boerderij Gildeweg Gedenkteken 108 Gildeweg 2 Boerderijcomplex Heerstraat 22 Boerderij Hertraksestraat 1 Langgevelboerderij Hertraksestraat 11 T-boerderij Hertraksestraat 16 Kortgevelboerderij Hertraksestraat 22 Café Hertraksestraat 30 Keuterboerderij Kerkenhuisweg 20 T-boerderij Kloosterlaan Begraafplaats en -onderdelen Kloosterlaan 2 Langgevelboerderij Kloosterlaan 22 Kortgevelboerderij Kloosterlaan 26 Onderdelen kloostercomplex en kloostertuin Kuilen Mariakapelletje Kuilen 54 Boerderij Liesmortel 9 T-boerderij (voorhuis) Liesmortel 17 Onderwijzerswoning Odiliadijk Twaalf kazematten Van den Boschweg 5 Boerderij Van den Boschweg 9 Langgevelboerderij Veerstraat 5 Boerderij Veerstraat 19 T-boerderij Waltersbos 1 Kortgevelboerderij 7.4.2 Lijnvormig Sint Agatha kent geen volgende lijnvormige aandachtsgebieden: 7.4.3 Vlakvormig Sint Agatha kent geen vlakvormige aandachtsgebieden: 7.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: 109 monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. 7.5 Ontwikkelingsgebieden Sint Agatha kent één ontwikkelingsgebied: Plan Dorpshart. Dit gebied is een inbreiding op een voormalig fabrieksterreintje. Voor het gebied is een architectonisch masterplan ontwikkeld. De architectuur sluit aan bij het dorpse karakter, maar heeft wel een eigentijdse uitstraling. Een gedeelte van het plan is gerealiseerd. 7.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 110 8 VIANEN 8.1 Inleiding Vianen is een kleine kern, centraal gelegen in de gemeente Cuijk. De ruimtelijke structuur van Vianen wordt bepaald door het historische wegenpatroon. Centraal in de kern staat een kerk die een herkenbaar beeld voor de kern vormt. Uit: kaart Verordening Ruimte, 2012, Provincie Noord-Brabant 111 8.2 Opbouw van de kern 8.2.1 Stedenbouwkundige structuur De Koebaksestraat en de Franssenstraat zijn twee kruisende wegen. Deze vormen de basis van de stedenbouwkundige structuur. Rond de kruising staan de kerk en andere belangrijke gebouwen. Het stratenpatroon van Vianen is strak en rationeel. 8.2.2 Infrastructuur De wegenstructuur van Vianen heeft een lokale betekenis. De Franssenstraat, de Louwerenberg en de Koebaksestraat zijn de belangrijkste wegen van het dorp. Ten oosten van het dorp ligt de A73. Deze snelweg ligt op een talud en vormt daardoor een grote visuele barrière. Door het gehele Land van Cuijk lopen fiets- en wandelroutes. Deze maken tevens gebruik van de hoofdontsluitingswegen. 8.2.3 Groen en water Vianen is een kleine kern in een open, agrarisch landschap. Het omliggende landschap speelt een grote rol binnen de kern. Doorzichten vanaf de Franssenstraat zijn erg belangrijk voor de beleving binnen de kern. 112 8.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen kern Vianen”. In Vianen zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: Historisch gegroeide woongebieden H4 gemengde bebouwing: het centrale deel van de Franssenstraat. Tussen de historische linten en latere planmatige uitbreidingsgebieden bevinden zich soms plekken met gemengde bebouwing uit verschillende perioden. Ook wanneer de bebouwing aan oude linten geen historische betekenis meer heeft is sprake van gemengde bebouwing. Het beeld is gevarieerd, zowel qua architectuur als qua schaal, en het gebruik is divers. De stedenbouwkundige samenhang is vaak zwak. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Franssenstraat Franssenstraat Franssenstraat Planmatig ontworpen woongebieden W4 traditionele woonwijk: woongebied Vianen. 113 In de jaren 50 en 60 zijn veel uitbreidingswijken gerealiseerd met een eenvoudig patroon van rechte straten met een symmetrisch straatprofiel. Binnen de wijken komt voornamelijk laagbouw voor, maar ook gestapelde bouw op kleine schaal. Eenvoudige hoofdmassa’s en eenheid in kapvorm. Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en zijn architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen. Verstoringen van het bebouwingsbeeld doen zich met name voor bij hoekwoningen, omdat aanbouwen, bijgebouwen en schuttingen in de zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige karakteristiek van de woonwijk. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Koebaksestraat Buizenberg Boskamp Franssenstraat 114 W8 Thematische uitbreiding: Beekdal Het buurtje is nog in ontwikkeling. Woonwijken vanaf de jaren ’80 met een hernieuwde aandacht voor de stedenbouwkundige ruimte, in combinatie met expressieve architectuur, die soms teruggrijpt op klassieke stijlmiddelen. Het openbaar gebied en de woningen zijn integraal ontworpen en vormen één geheel. In de verkavelingopzet is gestreefd naar een helder onderscheid tussen openbaar en privé.De afwisseling in bouwstijl is groot. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: sportpark Vianen. Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) In de kom van Vianen ligt aan de Oostrand een agrarsiche perceel dat aan dit landschap grenst. 115 Dit gebied is herkenbaar aan de hoge brede oeverwallen met de dorpen Linden, Beers, Vianen en Sint Agatha en het zuidelijke deel van Cuijk. De oeverwallen worden doorsneden door enkele stroomgeulen. Het is een kleinschalig gebied met verspreid liggende kleien bosjes en houtwallen. Door veranderingen in grondgebruik is het landschapsbeeld op veel plaatsen versnipperd. Uitgangspunten bebouwing: 116 bij voorkeur traditionele materialen, lage gootlijnen, dominante kappen. Aandacht voor afstemming op het kleinschalige landschap en de vele bebouwingskernen. Erfinrichting: kleinschalig, kamers, erfvorming, Bijzondere bebouwingstypen T4 op zichzelf staande bebouwing: kerk en kerkhof, basisschool. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Franssenstraat Akkerweg – schoolgebouw ‘t Akkertje 117 8.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in de kern Vianen aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 8.4.1 specifieke objecten Vianen kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten geen Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In de onderstaande opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten zijn ook de objecten in het buitengebied opgenomen. Deze worden in hoofdstuk 9 daarom niet opnieuw vermeld. In Vianen liggen de volgende cultuurhistorisch waardevolle objecten: Akkerweg 15 Kortgevelboerderij Akkerweg 20 Hallehuisboerderij Franssenstraat 16-30 (even) Woonhuizen Franssenstraat 64 Kerk, pastorie en kerkhof (religieus complex) Franssenstraat 136 Kortgevelboerderij 118 Lage Heiweg 20 Boerderij Lage Heiweg 20 Schuur Lage Heiweg 27 Keuterboerderij Louwerenberg 31 Woonhuis ’t Flieren 3 Boerderij 8.4.2 Lijnvormig Vianen kent geen lijnvormige aandachtsgebieden: 8.4.3 Vlakvormig Vianen kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: - Dorpshart (Centrumfunctie) Ruimtelijke opgave: representatieve uitstraling voor het dorp. Potentieel “stedelijk” gebied. De meeste van deze gebieden hebben op dit moment een agrarische functie en liggen tegen de rand van het dorp. Deze gebieden zijn in overleg met de provincie aangewezen als de meest waarschijnlijke gebieden voor dorpsuitbreiding. Wanneer deze gebieden in ontwikkeling worden gebracht zal de gemeente haar ambities en het gewenste bebouwingsbeeld in een beeldkwaliteitsplan vastleggen. 8.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. 119 aandachtsgebieden Er zijn geen welstandscriteria voor specifieke ensembles van toepassing in Vianen. Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 8.5 Ontwikkelingsgebieden Op de welstandsbeleidskaart kern Vianen. zijn de volgende ontwikkelingsgebieden in deze kern aangegeven: Plan Beekdal In het gebied is een mix van vrijstaande en geschakelde woningen ontwikkeld, met een grote vormverscheidenheid, maar bijeengehouden door een samenhangend materiaalgebruik. Het plan is grotendeels uitontwikkeld. Berkenkamp en Akkerweg. Twee kleine ontwikkelingsgebiedjes in de westpunt van de kom, woningbouw. Er is geen beeldkwaliteitplan. 8.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden binnen de begrenzing van de bebouwde kom die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 120 9 BUITENGEBIED GEMEENTE CUIJK 9.1 Inleiding Het buitengebied van de gemeente Cuijk grenst aan de gemeenten Heumen, Mook en Middelaar, Gennep, Boxmeer, Sint Anthonis, Mill en St. Hubert en Grave. Het gebied bestaat voornamelijk uit agrarisch buitengebied. 9.2 Opbouw 9.2.1 Landschappelijke structuur De Maas vormt de noordgrens van de gemeente. Ten zuiden van de Maas zijn grote ontgrondingsplassen aanwezig (Kraaijenbergse plassen). Het gebied bestaat grotendeels uit een organisch gegroeide blokverkaveling. Het buitengebied van gemeente Cuijk bestaat voornamelijk uit akkers en graslanden. Het Land van Cuijk is een van de best bewaarde fossiele rivierenlandschappen in Nederland. In het hele plangebied zijn structuren en elementen van het fossiele en huidige rivierenlandschap van de Maas herkenbaar. De herkenbaarheid is op het schaalniveau van het plangebied wel aangetast door stedelijke uitbreidingen, de ontwikkeling van de Kraaijenbergse Plassen en door de doorsnijding van onder meer de A73 en de spoorlijn Nijmegen - Venlo. Op kleiner schaalniveau is de herkenbaarheid aangetast door het verdwijnen van landschapselementen en veranderingen in grondgebruik, waaronder de ontwikkeling van de boomteelt. De zuidoost – noordwest richting van het rivierenlandschap komt tot uitdrukking in wegen (vaak met laanbeplanting), waterlopen en de in het landschap herkenbare ruggen en geulen. Landschapskundig is het buitengebied van Cuijk onder te verdelen in 4 verschillende landschappen: Het broeklandschap, (Maasterraszone) Het oude rivierenlandschap Het oeverwallenlandschap Het maasdallandschap 121 Deze gebieden worden in het katern ‘bebouwingstypen’ nader toegelicht. 9.2.2 Infrastructuur Door het buitengebied van Cuijk loopt de A73, N321, N610 en een spoorlijn. 9.3 Bebouwingstypen De verschillende bebouwingstypen in deze kern zijn aangegeven in de kaart “bebouwingstypen buitengebied Cuijk”. In het buitengebied van de gemeente Cuijk zijn de volgende bebouwingstypen te onderscheiden: 122 W9d landelijk wonen: ruimte-voor-ruimte Beerseweg Haps Aan de rand van de kom of net daarbuiten worden in veel dorpen voormalige landbouwgronden omgevormd tot woongebiedjes met een landelijk karakter. De kavels zijn groot, en er mogen forse bouwvolumes worden gerealiseerd. Deze gebieden komen vooral voort uit de zgn. ruimte-voor-ruimte-regeling. De bebouwing kenmerkt zich door een informele plaatsing, wisselende rooilijnen, individuele expressie, maar wel binnen een landelijk idioom: lage goten, forse kappen, en vaak ook langgerekte volumes. De massavormen zijn sober en eenduidig. Verder is het materiaalgebruik traditioneel: baksteen en houten delen, keramische pannen en/of riet, en vaak ook houten kozijnen, ramen en deuren. Aan de westrand van Haps zal op termijn een voormalig agrarisch perceel worden ingevuild met ruimte-voor-ruimtewoningen. Bedrijvengebieden - B1 industrieterrein: Haven Cuijk. De verschijningsvorm van industrieterreinen wordt voornamelijk bepaald door de productieprocessen. Omdat industriële functies vanwege milieuhinder (geluid, geur en gevaar) op afstand van de woongebieden zijn gesitueerd, ontstaat vaak een scherp contrast tussen het industrieterrein en het omliggende landschap. De bebouwing op de terreinen kenmerkt zich voornamelijk door de installaties. De daken zijn overwegend plat of zijn voorzien van een lichte helling. Dit gebied heeft zich kunnen ontwikkelen tot een grootschalig industrieterrein door de waterverbinding met de Maas. Het gebied is grotendeels uitontwikkeld, en heeft een naar binnen gekeerd karakter. Aan de zuidrand van het industrieterrein ligt een strook met kleinschalige, soms historische bebouwing, o.a. een molen. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 123 Lange Linden Lange Linden– molen Lange Linden 124 Lange Linden Lange Linden - B2 bedrijventerrein: Nabuurs Oeffeltseweg, de waterzuivering en vml stortplaats aan Beijers Bos, bedrijventerrein Kalkhofseweg Haps. Van oorsprong waren bedrijven gelegen langs de ontsluitingsroutes over het water en het spoor. Tegenwoordig is de situering van een bedrijf op een goed bereikbare en vooral door veel mensen zichtbare locatie belangrijk geworden voor een ondernemer. De bebouwing op de zichtlocaties is vaak dominant in uitstraling. De bebouwing op de plaatselijke bedrijventerreinen bestaat veelal uit eenvoudige loodsen met een klein kantoor- en kantinegedeelte. De bebouwing van de logistieke transportcentra worden gekenmerkt door de aanwezigheid van grote opslagloodsen met rijen ‘loadingdocks’. In sommige gebieden zijn op de bedrijfspercelen bedrijfswoningen geplaatst. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Groene gebieden G1 park, groengebied en sportcomplex: enkele verspreid liggende sportterreinen, zoals het tennispark aan de Zoetsmeerweg. Onder dit bebouwingstype vallen parken, groengebieden, sportcomplexen, begraafplaatsen en overige grotere gebieden met een gecultiveerd groen karakter. Groengebieden komen verspreid in de dorpen en steden voor. Oudere sportcomplexen zijn vaak later ingebouwd door nieuwere uitleggebieden en daardoor midden in de bebouwde kom komen te liggen. In parken komen o.a. kiosken en voormalige landhuizen voor. In de groengebieden is slechts zelden sprake van bebouwing Op de sportcomplexen is meestal bebouwing aanwezig in de vorm van kantines met kleedlokalen, sporthallen en tribunes. De bebouwing bestaat vaak uit één laag met een plat dak. De bebouwing op een park, groengebied of sportcomplex vormt qua uitstraling een ensemble met de overige bebouwing op het perceel. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ 125 G2 Buitenplaats, landgoed Landgoederen en buitenplaatsen kenmerken zich vaak door de statige panden die tezamen met het omliggende terrein een monumentale eenheid vormen. De laatste jaren wordt vanuit de rijksoverheid het aanleggen van nieuwe landgoederen gestimuleerd. Op de oudere buitenplaatsen en landgoederen is meestal de monumentenwet van toepassing. Deze stelt hoge eisen aan wijziging en onderhoud van de bebouwing. Bij de welstandsbeoordeling met betrekking tot beschermde buitenplaatsen en landgoederen wordt in principe uitgegaan van een zorgvuldige omgang met de historische waarde van de bebouwing. Bij niet beschermde buitenplaatsen en landgoederen zal per geval bekenken moeten worden wat de kansen zijn voor behoud, herstel of aanpassing. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het hoofdstuk “bebouwingstypen” G3 Agrarisch buitengebied. Het agrarisch buitengebied in Land van Cuijk is onderverdeeld in deelgebieden, met eigen landschappelijke en ruimtelijke kenmerken, voortkomend uit geomorfologie (hoe is het landschap onder invloed van natuurlijke omstandigheden ontstaan) en, ontginningsgeschiedenis (hoe is het landschap onder invloed van de mensenhand veranderd). De gebiedskenmerken hebben consequenties voor de wijze van bouwen gehad, en geven de kaders aan voor nieuwe bouwwerken in het gebied. G3d Maasterras (broeklandschap) oude ontginningen middenschaal Het gebied wordt gekenmerkt als een vrij open gebied (van middenschalig niveau) met een vrij rechte verkavelingstructuur in halfopen linten buiten de kernen en solitaire bebouwing buiten de kernrandzone. Het is een nat gebied door het kwelwater dat vanuit de Peelhorst uittreedt. 126 Voorbeeld van een G3d-gebied: topografische kaart 1960 topografische kaart 2011 recente luchtfoto Provinciaal beleid voor dit gebied richt zich op de functie van waterberging: de groenblauwe spons. Het huidige Broeklandschap is tot op heden relatief weinig veranderd. Uitgangspunt is behoud en waar nodig versterking van de karakteristieke openheid, grootschaligheid en laanstructuren. Bij aanpassingen in de erfstructuur is het belangrijk deze vorm te geven als 'groen eiland' in het open gebied. 127 In de zuidwestpunt van de gemeente Cuijk grenst dit gebied aan de Maasterraszones van Mill en Sint Anthonis. Het is een relatief open en vlak gebied met akkers en weilanden, en wordt getypeerd door een grootschalige rechthoekige verkaveling en wegen met laanbeplanting. De bebouwing ligt aan de zuidoost-noordwest georiënteerde wegen, zoals de Lokkantseweg. In het gebied zijn grootschalige bedrijven met moderne stallen te vinden, zoals melkveehouderijen, akkerbouw en intensieve veehouderij. Er zijn weinig burgerwoningen aanwezig. In dit gebied is vooral agrarische dynamiek aan de orde in een breed scala. Uitgangspunten: Behoud open ruimten; Behoud en versterking lanenstructuur. Erven als groene eilanden in het open gebied bebouwing: Rationele erfinrichting maar wel openheid landschap bewaken. grotere schaal is mogelijk, maar wel aandacht voor schaalovergangen tussen groot en klein. Moderne materialen mogelijk, maar wel donker en mat. G3f oude rivierenlandschap (middenschaal) Dit deelgebied wordt gekenmerkt door een zuidoost-noordwest georiënteerd patroon van smalle geulen en ruggen. Dit patroon vormt een goed bewaard gebleven fossiel rivierenlandschap. Een mooi voorbeeld van een herkenbare geul is die van de Laarakkersche Waterleiding. Herkenbaarheid van het landschap met geulen en ruggen is enigszins verminderd door veranderingen in grondgebruik. Het is een relatief grootschalig gebied met verspreide bebouwing gekoppeld aan oude bouwlanden. Het groene casco van het gebied bestaat uit laanbeplanting langs wegen. Veel van de grote bospercelen die rond 1900 ten westen van de spoorlijn lagen zijn verdwenen. 128 Voorbeeld van een G3f-gebied: topografische kaart 1960 topografische kaart 2011 recente luchtfoto In het oude rivierenlandschap wordt het afwisselende, half open landschap versterkt. Dit beeld wordt bepaald door afwisseling van open, laag gelegen geulen en door bosjes, houtsingels, boomkwekerijen, graslanden en akkers. Het verbeteren van de beeldkwaliteit van erven is ook een belangrijk doel in dit gebied. Uitgangspunten bebouwingskarakteristiek:: Een open structuur zoals in het Broeklandschap. Bebouwing is over het algemeen iets ouder, en kleinschaliger. Erfvorming (hiërarchie en samenhang van bebouwing, de relatie met de erfinrichting) is in dit gebied belangrijk. 129 Materialen: te harde, gladde materialen en te harde of heldere hoofdkleuren zullen de samenhang van bebouwing en erfinrichting op erven verstoren en zijn niet gewenst. Voor de grotere (bedrijfs)gebouwen zijn donkere, matte materialen uitgangspunt. . G3g oeverwallenlandschap (kleinschalig) Dit gebied is herkenbaar aan de hoge brede oeverwallen met de dorpen Beers, Vianen en Sint Agatha en het zuidelijke deel van Cuijk. De oeverwallen worden doorsneden door enkele stroomgeulen. Het is een kleinschalig gebied met verspreid liggende kleien bosjes en houtwallen. Het bosrijke landschap van Zevenhutten heeft hoge natuur- en landschapswaarden. Bij Sint Agatha is een aantal bolakkers herkenbaar in de vorm van open ruimten. Door veranderingen in grondgebruik is het landschapsbeeld op veel plaatsen versnipperd. Het kleinschalige gebied tussen Beers en Vianen heeft plaatselijk te kampen met verrommeling. Voorbeeld van een G3g-gebied: topografische kaart 1960 130 topografische kaart 2011 recente luchtfoto In het oeverwallenlandschap wordt gestreefd naar behoud en versterking van het landschap. De kleinschalige verkaveling en het oude geulensysteem zijn daarbij van belang. Bij uitbreiding van dorpen wordt een landschappelijk raamwerk ontwikkeld met de hieronder verbeelde bouwstenen. Vooral in dit kleinschalige landschap zijn de erven een belangrijk onderdeel. Erven worden dan ook bij voorkeur ingepast met streekeigen beplanting. Uitgangspunten bebouwing: bij voorkeur traditionele materialen, lage gootlijnen, dominante kappen. Aandacht voor afstemming op het kleinschalige landschap en de vele bebouwingskernen. Materialen: in dit kleinschalige landschap is een industriele uitstraling niet gewenst. te harde, gladde materialen en te harde of heldere hoofdkleuren zullen de samenhang van bebouwing en erfinrichting op erven verstoren traditioneel is uitgangspunt: baksteen, dakpannen, riet, hout en eventueeel golfplaten. Erfinrichting: Kleinschalig, kamers, erfvorming, G3h Maasdallandschap De Maas met bakenbomen en uiterwaarden vormt de ruggengraat van dit landschap. Naast deze zone zijn het stukje maasheggenlandschap bij Sint Agatha en het landschap rondom Katwijk en Linden overgebleven relicten. Het maasheggenlandschap in dit gebied maakt onderdeel uit van een groter geheel, het Natura 2000 gebied met o.a. ook de Oeffelter Meent. Ook bij Plas 5 zijn nieuwe maasheggen aangeplant. Een aantal hoge plekken in het landschap van het Maasdal, waaronder bij Linden en Grote en Kleine Geest, is nog zeer herkenbaar aanwezig. Tussen de kernen Cuijk en Sint Agatha zijn de heggen grotendeels verdwenen. 131 De herkenbaarheid van het landschap is door de stedelijke ontwikkeling van Cuijk, de haven van Cuijk en de Kraaijenbergse Plassen aangetast. Met name bij de Plassen wordt een nieuw (recreatief) landschap ontwikkeld. Voorbeeld van een G3h-gebied: topografische kaart 1960 topografische kaart 2011 recente luchtfoto Het Maasdal dient zijn kwalitatief waardevolle landschappelijke kwaliteit te behouden en dit wordt waar mogelijk versterkt. Dit gebeurt onder andere door behoud en herstel van landschapselementen zoals heggen. Tevens is een belangrijke rol weggelegd voor de erven in dit gebied. Vooral bij nieuwe erven en bij veranderingen op erven is het van belang om met streekeigen beplanting en een ruimtelijke opzet het erf onderdeel te laten uitmaken van het landschap. 132 Uitgangspunten bebouwing: In dit gebied liggen slechts enkele agrarische bedrijven, ontwikkeling is nauwelijks te verwachten. Aan de noordkant liggen 2 moderne landbouwbedrijven. Het is met name de niet-agrarische (toeristische en recreatieve) bedrijvigheid die in dit gebied een rol speelt. In de uiterwaarden zijn openheid en uitgestrektheid van het landschap belangrijk. Achter de dijken wordt het landschap met (maas)heggen intiem en besloten. Bebouwing, voor zover aanwezig in de open gebieden, is laag. Daken bepalen het beeld. Materialen en kleuren: voor de grote (bedrijfs)gebouwen: donker en mat. Overige bebouwing: traditioneel (baksteen, hout, riet, pannen enz.) Langs de uitlopers van de dorpen (Katwijk, Sint Agatha) zijn woningen met een hoogwaardige, hedendaagse signatuur ook voorstelbaar. Voor een uitgebreide beschrijving van deze bebouwingstypen zie het katern ‘bebouwingstypen’ 133 G4 natuurgebied: enkele verspreid liggende bospercelen, maasheggenlandschap. Natuurgebieden worden gekenmerkt door de beschermde status die ze genieten. Vaak worden deze gebieden beheerd door instanties zoals Staatsbosbeheer, Stichting Natuurmonumenten en het Brabants Landschap. Van overheidswege wordt de situering van nieuwe bebouwing tegengegaan ter bescherming van het natuurgebied. Bij eventuele bebouwing dient het karakter van het omliggende natuurgebied niet te domineren. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ G5 recreatiepark en vakantiewoning: camping ’t Loo in Linden, camping op den Drul in Linden, kampeerboerderij de Tienmorgen in Beers, camping de Barendonk in Beers (nog verwerken in kaart) Recreatieparken en zogenaamde bungalowparken zijn veelal rondom een klein centrum met voorzieningen gelegen. De woonbebouwing is vaak geclusterd in kleinere eenheden die ontsloten worden door kronkelende wegen en wandelpaden. De parken zijn meestal op zichzelf gelegen en naar binnen gekeerd. Vakantiewoningen zijn vaak vrijstaand of geschakeld geplaatst maar ook rijwoningen en appartementencomplexen komen voor. Vaak is bij de entree van het terrein een gebouw geplaatst in een afwijkende vorm. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Camping Barendonk 134 Camping Tienmorgen Maasheggen Bijzondere bebouwingstypen T3 instituut: klooster Sint Agatha. Onder instituten worden grotere bebouwingscomplexen verstaan die min of meer solitair binnen een stedenbouwkundige en/of landschappelijke structuur liggen. De instituten hebben een relatief groot eigen terrein dat parkachtig is ingericht en afgestemd op de desbetreffende functie. Het terrein is intern gericht en min of meer afgesloten van de omgeving. De bebouwing op het terrein heeft functioneel en vaak ook qua vorm en architectuur een grote mate van samenhang. Kenmerkend op deze terreinen is vaak de ensemblewerking tussen de solitaire gebouwen en het aansluitende landschap. De architectuur van de bebouwing is een afspiegeling van het architectonisch denken uit de ontstaansperiode. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Kloosterlaan– klooster St. Agatha toegang binnenplaats klooster binnenplaats klooster 135 T4 op zichzelf staande bebouwing: Tankstations Hondsiep, transformatorstation Rijkevoortseweg, Nationaal veeteelt museum Beers, Hotel Cuijk. Gebouwen binnen dit thema zijn centraal gelegen binnen een wijk of kern en hebben een individueel karakter. Zij onttrekken zich vaak uit de stedenbouwkundige context van de omliggende wijk. Voorbeelden zijn kerken, scholen, wijkgebouwen, dokterspraktijken e.d. Door de centrale ligging en individuele karakter zijn de gebouwen goed herkenbaar en belangrijk voor de oriëntatie. Voor een uitgebreide beschrijving van dit bebouwingstype zie het katern ‘bebouwingstypen’ Hotel Cuijk 136 Nationaal Veeteeltmuseum Hondsiep 9.4 Aandachtsgebieden Op de welstandsbeleidskaart worden de bijzondere objecten en gebieden in het buitengebied van Cuijk aangegeven. In het onderstaande overzicht zijn de aandachtsgebieden voor deze kern opgesomd en wordt in het kort ingegaan op de eigenheid van deze gebieden. Een nadere omschrijving van de monumentale objecten kan worden ingezien via de site van RCE en de gemeentelijke monumentenlijst. Bij de beoordeling van plannen die in deze gebieden worden ontwikkeld zal door de commissie extra aandacht worden besteed. De commissie zal bij haar adviezen de onderstaande streefkwaliteiten en eigenschappen betrekken. 9.4.1 specifieke objecten Het buitengebied van Cuijk kent de volgende puntvormige aandachtsgebieden: Rijksmonumenten - Broekkant 7. - Broekkant 11. - Cuijkseweg 19. - Everdineweerd 27. - Gansakker 11. - Groenedijk (twaalf kazematten) (dit object is niet op de kaart aangegeven). - Hantert 8. - Heuf 16, 18. - Kloosterlaan 26. - Lange Linden 4. - Lange Linden 5. - Lange Linden 30 (dit object is niet op de kaart aangegeven). - Leuvert 1. - Van den Boschweg 3. Gemeentelijke monumenten De gemeentelijke monumentenlijst is in voorbereiding Cultuurhistorisch waardevolle objecten 137 In opdracht van de gemeente is door Croonen een inventarisatie gemaakt van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten. Een aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten zal binnen afzienbare termijn worden aangewezen als gemeentelijk monument. Wanneer de gemeentelijk lijst is vastgesteld zullen deze objecten in de welstandsbeleidskaart als gemeentelijk monument worden aangeduid. In het bestemmingsplan buitengebied zijn deze objecten ook opgenomen. Voor een opsomming van deze objecten wordt verwezen naar de beschrijvingen van de kernen. 9.4.2 Lijnvormig Duits Lijntje (Cultuurhistorie): De komst van de spoorlijn Boxtel-Wesel (Duits Lijntje) in 1878 maakte de weg vrij voor nieuwe ontwikkelingen. Evenals de Peel-Raamstelling wordt het Duits Lijntje gezien als een van de trekkers van formaat m.b.t. de cultuuren/of natuurtoeristische trekkers in dit gebied. Dit relict van de industriële revolutie gaat weliswaar dwars door oude structuren heen maar vertegenwoordigt tegelijk ook een bijzondere waarde als toonbeeld van een meer recent verleden. Het Duits Lijntje kan bovendien een verbindende rol vervullen voor de natuur als EVZ maar ook door z’n verhalen en fysieke aanwezigheid voor recreatie en toerisme tussen Boxtel en Wesel. 9.4.3 Vlakvormig Het buitengebied van Cuijk kent de volgende vlakvormige aandachtsgebieden: bebouwingsconcentraties Het beleid t.a.v. bebouwingsconcentraties is beschreven in de beleidsnotitie ‘bebouwingsconcentraties voor kwaliteitsverbetering in het buitengebied’ Onder een bebouwingsconcentratie wordt een gebied verstaan dat wordt gekenmerkt door: 138 een vlakvormige verzameling van meer dan 10-20 gebouwen of bouwvlakken bij een kruispunt van wegen (cluster); - een lijnvormige verzameling van meer dan 10-20 gebouwen of bouwvlakken langs een weg, doorgaans dubbelzijdig aanwezig, met geringe afstanden tussen de bouwpercelen (lint); - een gedeelte van het buitengebied dat grenst aan de bebouwde kom, met daarin veel bebouwing (10-20 gebouwen of bouwvlakken) die op een korte afstand van elkaar ligt (kernrandzone). In bebouwingsconcentraties zijn de mogelijkheden voor vestiging van niet-agrarische bestemmingen groter dan daarbuiten. Het zijn gebieden die zich lenen voor plannen in het kader van ruimte-voor-ruimte, BiOwoningen, kleinschalige recreatie enz. In ruil voor deze verruiming wordt gevraagd bij te dragen aan kwaliteitsverbetering van het landschap. Voor specifieke toetsingscriteria in bebouwingsconcentraties zie onder 9.4.4 - Het buitengebied van Cuijk kent de volgende bebouwingsconcentraties: Bebouwingsconcentratie 1: Linden-West Bebouwingsconcentratie 2: Beers Bebouwingsconcentratie 3: Vianen Bebouwingsconcentratie 4: Haring Bebouwingsconcentratie 5: Beerseweg Bebouwingsconcentratie 6: Putselaar Bebouwingsconcentratie 7: Lokkant Bebouwingsconcentratie 8: Zevenhutten Bebouwingsconcentratie 9: Sint Agatha Landgoederen Landgoed Overhage: In het gebied ligt Huize "Overhage", uit 1753. Vroeger maakte het deel uit van een landgoed. Bij het huis bevinden zich de stal, de schuur, de tuinmuur, de toegangspoort en een theekopel. Het gebied heeft door de ligging in de nabijheid van de kern Cuijk toeristisch/recreatieve potentie. Het ligt in de bedoeling om het landgoed als zodanig weer herkenbaar te maken. Onderzocht wordt of het gebied monumentale bescherming kan krijgen. Landgoederencluster “De Beerse Landgoederen”: De Ossenbroek, De Dennen, De Hiersenhof, De Barendonk en De Nieuwenhof Het cluster is een belangrijke toeristische trekpleister vanwege de grote rijkdom aan landschapselementen en historische bebouwing. Bewaren van de gebiedskarakteristiek is 139 uitgangspunt Landgoed “de Hantert”. Een klein landgoedje tussen Sint Agatha en Cuijk. (cultuur)landschappen Maasheggenlandschap Het cultuurhistorisch zeer waardevolle Maasheggenlandschap op de grens met Boxmeer is uniek voor Nederland. De gevlochten Maasheggen worden als waardevol erfgoed gezien. Alleen ontwikkelingen die de landschappelijke karakteristiek versterken zijn hier toegestaan. Gebied rondom klooster Sint Agatha Het klooster in Sint Agatha ligt net buiten de bebouwde kom. Het klooster bezit een aantal landerijen die landschappelijk gezien samenhangen met de ontwikkeling van het klooster. Deze samenhang is uitgangspunt bij beoordeling van plannen in dit gebied. 9.4.4 Welstandscriteria specifieke objecten en aandachtsgebieden Bij de welstandstoetsing van bouwplannen die behoren tot een specifiek object of aandachtsgebied gelden de volgende criteria: monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten: - De beschreven bebouwingkarakteristiek dient behouden te blijven. Kleur- en materiaalgebruik dient afgestemd te zijn op de bestaande bebouwing. Details dienen behouden en waar mogelijk versterkt te worden. aandachtsgebieden T.a.v. de beeldkwaliteit gelden in bebouwingsconcentraties de volgende criteria: Beeldkwaliteitsaspecten bebouwing: - Het nieuwe bouwwerk dient een dorps karakter te hebben. 140 - Het bouwwerk heeft een duidelijke hoofdmassa en alle hoofdgebouwen dienen van een kap te worden voorzien. Het bouwwerk dient georiënteerd te zijn op de straat en kent een eigen tuin. Het bouwwerk heeft een duidelijke hiërarchie in hoofd- en nevenvolumes. Het bouwwerk kent een duidelijk concept: architectuur, compositie, materiaalgebruik en detaillering vormen een samenhangend geheel. Aanbouwen aan de voorzijde dienen ondergeschikt te zijn aan de gevel als geheel. Ze mogen de samenhang niet verstoren en dienen te passen in de architectonische identiteit van de omgeving. Beeldkwaliteitsaspecten situering - Rooilijn: de rooilijn van het nieuwe bouwwerk dient overeen te komen met de alom heersende rooilijn van bouwwerken in de directe omgeving, indien deze niet aanwezig is, is de vrijheid voor nieuwe bouwwerken groter. - Bouw- en nokhoogte: indien er een eenduidige nok- en goothoogte waarneembaar is in de directe omgeving van het initiatief dient het nieuwe bouwwerk hierop aan te sluiten. Wanneer de nok- en goothoogten zeer divers zijn, zijn de eisen minder streng. - Oriëntatie: afhankelijk van de veelal toegepaste oriëntatie van bouwwerken in de directe omgeving, kan een bouwwerk haaks op of parallel aan de weg gesitueerd worden. - Zijdelingse perceelsafstand: wanneer in de directe omgeving een grote onderlinge afstand tussen bouwwerken kenmerkend is, dienen nieuwe bouwwerken het zicht op het achterliggende gebied niet te verstoren. Indien een kleine onderlinge afstand beeldbepalend is, dient hierop aansluiting te worden gevonden. - Korrelgrootte: het bouwvolume dient qua maatvoering aan te sluiten op de maatvoering van omliggende bouwwerken. Voor de plaatsing van reclame-uitingen gelden de criteria voor reclame-uitingen (zie Algemeen deel van deze welstandsnota) 9.5 Ontwikkelingsgebieden Op de welstandsbeleidskaart buitengebied Cuijk. zijn de volgende ontwikkelingsgebieden aangegeven: Recreatiegebied Dommelsvoort Het project Dommelsvoort omvat de realisatie van een groot Waterrecreatiepark aan de Kraaijenbergse Plassen in de gemeente Cuijk. JV Dommelsvoort VOF, een consortium van projectontwikkelaars, is bezig met de ontwikkeling van het 141 park en de gemeente faciliteert het project. Het waterpark biedt ruimte aan ruim 550 recreatiewoningen, een hotel met 180 kamers, een jachthaven met ca 500 ligplaatsen, detailhandel, horeaca en dagrecreatieve voorzieningen. Het bestemmingsplan voor het waterpark is vastgesteld en in werking getreden. Er zullen nog uitwerkingplannen voor deelgebieden worden gemaakt. Voor het hotel loopt een separaat bestemmingsplantraject. JV Dommelsvoort werkt aan een Beeldnotitie voor het project. Hierin wordt de kwaliteit van het park aangegeven. De Beeldnotitie zal aan het college worden aangeboden. Regionaal bedrijventerrein Laarakker (RBL) Regionaal bedrijventerrein Laarakker is een gezamelijke ontwikkeling van gemeente Cuijk en provincie en is bestemd voor bedrijven in de zwaardere milieucategorieen. Deze bedrijven zijn steeds moeilijker inpasbaar in de huidige ruimtelijke structuur en bestaande bedrijventerreinen. In het beeldkwaliteitsplan "Bedrijventerrein Laarakker" is de ruimtelijke visie van het plan vastgelegd, waarin is aangegeven dat er in het ontwerp een viertal ensembles ter herkennen zijn, afhankelijk van de ligging in het plan. Van elk ensemble is het gewenste beeld beschreven, waarbij onderscheid gemaakt is in de massa en situering van de bebouwing, materiaal- en kleurgebruik en inrichting van de kavel en de overgang daarvan naar de openbare ruimte. Ook zijn de reclame-uitingen beschreven. Kleinschalig landschap Beers-Vianen Dit gebied is een van de 9 bebouwingsconcentraties die in de gemeente Cuijk zijn aangewezen. Er is voor dit gebied een beeldkwaliteitsplan in voorbereiding. Belangrijkste ruimtelijke opgave: tegengaan van verrommeling, herstellen en versterken kleinschalige landschapsstructuur. Bebouwing moet hierin passen. De Berg, Linden Een ruimte voor ruimte locatie tegen de westrand van Linden. Er is een bkp voor opgesteld. Beerseweg, Haps Ten westen van de oude gemeentewerf ligt een agrarisch perceel dat herbestemd wordt in het kader van de ruimtevoor-ruimte-regeling. Hiervoor zal een beeldkwaliteitsplan worden ontwikkeld. 142 9.6 Overig Beheergebied. Alle gebieden die niet als aandachtsgebied of ontwikkelingsgebied zijn aangegeven vallen onder de aanduiding “beheergebied”. Binnen de grenzen van dit gebied vormt de basiskwaliteit van de bestaande bebouwing het toetsingskader voor de welstandstoetsing. Uitgangspunt voor de welstandsadvisering in dit gebied (deze gebieden) zijn de karakteristieken van de betreffende bebouwingstypen. In de meeste gevallen zal een bouwplan in het beheergebied vallen binnen de categorieen waaarvoor objectcriteria gelden: aanbouwen, dakkapellen e.d.. 143 144 10 BIJLAGEN Kaarten Zie separaat deel Vigerend Welstandsbeleid Zie de vastgestelde beeldkwaliteitplannen en beeldkwaliteitparagrafen in bestemmingsplannen. 145
