Zwachtels

onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Heelkunde en overige handelingen 108
Soorten Zwachtels
Er zijn verschillende soorten zwachtels om de chronische veneuze insufficiëntie, veneuze ulcus
cruris en oedeem te behandelen, waaronder:
„
Korte-rekzwachtels
„
Lange-rekzwachtels
„
Zelfklevende zwachtels
„
4-laags compressiesysteem,
„
Coban twee-laags compressiesysteem,
„
Zinklijmverband
„
UrgoK2 twee-laags
„
Juxta-Lite verband
De keuze voor een zwachtel hangt af van verschillende aspecten:
De cliënt is wel of niet mobiel.
„
De cliënt heeft de neiging om de zwachtels zelf te verwijderen.
„
Conditie van de huid van de cliënt.
„
Kosten versus gebruiksgemak.
„
Zelfredzaamheid van de cliënt.
„
Korte-rekzwachtels
De korte rekzwachtels worden gebruikt bij cliënten die nog mobiel zijn. De korte-rekzwachtels
worden tegen de huid aangerold en in de looprichting van de rol aangetrokken (beenvolgende).
De druk op beide zijden van het been dient gelijk te zijn. Het kan daardoor nodig zijn om voor
het zwachtelen smalle en uitstekende delen zoals enkel, scheenbeen en knie te polsteren (met
polstermateriaal) om de druk gelijkmatig te verdelen. Na de eerste zwachtel wordt een tweede
zwachtel daaroverheen in tegengestelde richting aangebracht. Na het aanbrengen van de
zwachtels mogen er geen ‘vensters’ (openingen) te zien zijn.
De zwachtel kan in principe 1 week blijven zitten. Controle na 2 - 3 dagen is wenselijk. De
frequentie van vervanging van het drukverband is afhankelijk van oedeem en wonden en of het
verband nog goed zit
Lange-rekzwachtels
Lange-rekzwachtels worden gebruik bij cliënten die niet of weinig mobiel zijn. Langerekzwachtels zijn zwachtels met een vrij hoge rustdruk en een matige werkdruk. Er worden één
of twee zwachtels gebruikt. De techniek van het zwachtelen met twee zwachtels is dezelfde als
bij zwachtelen met korte-rekzwachtels. Het kan ook hier nodig zijn om voor het zwachtelen
smalle en uitstekende delen zoals enkel, scheenbeen en knie te polsteren om de druk
gelijkmatig te verdelen.
Omdat de lange-rekzwachtels voortdurend druk geven bij rust, moeten de zwachtels ’s nachts
(of bij een lange rustperiode) worden verwijderd. De constante hoge druk geeft namelijk een
risico op afknellen.
Zelfklevende korte-rekzwachtels (bijvoorbeeld Panelast)
De zelfklevende korte-rekzwachtel is vergelijkbaar met de gewone korte-rekzwachtel. Het
voordeel van het zelfklevend mechanisme is dat ze beter op de plaats blijven zitten. De manier
van aanbrengen is anders dan bij een korte-rekzwachtel. De zelfklevende korte-rekzwachtels
worden spiraalsgewijs, met 50% overlap, aangebracht tot twee vingers onder de knie. De
© Vilans 13-05-2013
Materiaalbeschrijving
Zwachtels: 1 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Heelkunde en overige handelingen 109
spiraalmethode is de meest gebruikte en eenvoudigste manier van de behandeling met
zelfklevende korte-rekzwachtels. Maar er zijn ook andere methodes die gebruikt worden zoals
beenvolgend of met stroken. Het kan ook hier nodig zijn om voorafgaand aan het zwachtelen
smalle en uitstekende delen zoals enkel, scheenbeen en knie te polsteren om de druk
gelijkmatig te verdelen. Na het zwachtelen wordt een lichte druk met de handen gegeven over
het gezwachtelde deel van het been om er zeker van te zijn dat de zwachtel goed op de plaats
blijft zitten.
De zwachtel kan in principe 1 week blijven zitten. Controle na 2 - 3 dagen is wenselijk. De
frequentie van vervanging van het drukverband is afhankelijk van oedeem en wonden en of het
verband nog goed zit
Coban tweelaags compressiesysteem
Het Coban tweelaags compressiesysteem wordt toegepast bij mobiele cliënten. Het systeem
bestaat uit een comfortzwachtel met foamzijde en een korte rekzwachtel. Coban wordt gebruikt
bij mobiele cliënten. Eerst wordt de comfortzwachtel met de foamzijde op de huid aangebracht
tot twee vingers onder de achterzijde van de knie. Daarna wordt de compressiezwachtel
aangebracht richting de knie met 50% overlap onder constante spanning, zodat de hele
comfortzwachtel is bedekt. Geef lichte druk met de handen over het gezwachtelde deel van het
been om er zeker van te zijn dat de zwachtel goed op de plaats blijft en zich aan het been
hecht.
De Coban kunnen gedurende een aantal dagen blijven zitten (maximaal 1 week). Controleer bij
de start met het Coban 2 lagen systeem het been na 3 - 4 dagen. Dus 1e week altijd 2x
zwachtelen De frequentie van vervanging van het drukverband is afhankelijk van oedeem en
wonden en of het verband nog goed zit.
Zinklijmverband
Zinklijmverband (bijvoorbeeld Varolast, Varicex, Gelostretsch) is een korte rekzwachtel en wordt
gebruikt voor ambulante compressietherapie bij mobiele cliënten maar ook als steun- en
verlichtingsverband bij verrekkingen, verstuikingen, verzwikkingen en bij de nazorg van
botbreuken. Het verband wordt direct op de huid aangebracht, zonder buisverband en
polstermateriaal. Het is een elastisch en huidvriendelijk verband met zinkzalf en lijm en het
verband heeft een verkoelende invloed op geïrriteerde huid. De zwachtel wordt direct op de
huid aangebracht, zonder buisverband en polstermateriaal. Indien er sprake is van ‘huilende
benen’ voorkomt het verband de verweking van de huid. Het verband mag absoluut niet nat
worden tijdens een douchebeurt, want hierdoor verliest het zijn functie. Naast de basistechniek,
zoals in het protocol ‘zwachtelen onderbeen met lange-rekzwachtels’ beschreven staat, kunnen
de aanlegtechnieken aan individuele behoeften worden aangepast.
Zinklijmverband kan in principe gedurende 1 week blijven zitten. De frequentie van vervanging
van het drukverband is afhankelijk van oedeem en wonden en of het verband nog goed zit.
Zinklijmverband kan niet opnieuw worden gebruikt.
4-laags compressiesysteem
Het 4–laags compressiesysteem is een set voor eenmalig gebruik en bestaat uit een
wondcontactlaag en 4 rollen verband: een natuurlijk polsterverband, een licht fixeerverband,
een lichte lange-rekzwachtel en een flexibel zelfklevende lange-rekzwachtel. Het wordt
toegepast bij niet-mobiele cliënten of bij cliënten die de zwachtels zelf kunnen verwijderen. De
eerste laag, het polsterverband, wordt aangelegd door het been van de tenen tot aan de knie
spiraalsgewijs (overlap van 50%) te omwikkelen. De tweede laag, het lichte fixeerverband,
wordt op dezelfde wijze aangelegd. De derde laag, die elastisch is, wordt vervolgens van de
tenen tot de knie in een achtfiguur aangebracht met 50% overlapping. En de vierde laag wordt
© Vilans 13-05-2013
Materiaalbeschrijving
Zwachtels: 2 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Heelkunde en overige handelingen 110
weer circulair aangelegd. Geef tot slot lichte druk met de handen over het gezwachtelde deel
van het been om er zeker van te zijn dat de zwachtel goed op de plaats blijft.
Een meerlaags zwachtelsysteem combineert de voordelen van zowel zwachtels met korte rek
als van zwachtels met lange rek. Bij activiteit gedraagt het systeem zich als een korte-rekzwachtel dat een duidelijk masserend effect produceert. In rust levert het een constante
middelhoge druk die 's nachts kan worden verdragen.
De zwachtels kunnen gedurende maximaal één week blijven. De frequentie van vervanging van
het verband is afhankelijk van oedeem en wonden en of het verband nog goed zit.
UrgoK2 twee-laags zwachtel
UrgoK2 is een set van tweelaags compressiezwachtels: Eén laag voor compressie, absorptie
en bescherming tegen benige uitsteeksels. En één zwachtel die de extra druk levert die nodig is
om de therapeutische druk te bereiken en de zwachtels op hun plaats te houden. Op beide
zwachtels zijn speciale ‘compressie-indicatoren’ gedrukt (in de vorm van een ovaal) om het
aanleggen te vergemakkelijken. Wanneer de zwachtel wordt uitgerekt en het ovaal een cirkel
wordt, is de juiste, ideale druk voor het zwachtelen bereikt. Wanneer zwachtelen met een
volledige cirkel te strak voelt voor de cliënt, wordt er minder strak gezwachteld. Breng beide
zwachtels altijd rechtsom aan (wanneer je voor de cliënt staat). Zwachtel over de ‘compressieindicatoren’ heen om de juiste overlap te bereiken.
De K2 bestaat uit 2 actieve druklagen, een korte en een lange rek laag. Beide zwachtels
worden altijd op het been aangebracht en daardoor is het dus een combinatie van een korte rek
en een lange rek zwachtel. De UrgoK2-zwachtels kunnen maximaal één week blijven zitten. De
zwachtels kunnen worden hergebruikt (3 tot 5 keer) afhankelijk van de toestand van het been.
De frequentie van vervanging van het verband is afhankelijk van oedeem en wonden en of het
verband nog goed zit.
Instructiefilm van de UrgoK2:
http://www.youtube.com/watch?v=JVyxDzR7aLg
Juxta-Lite
De Juxta-Lite zijn neopreen (synthetisch rubber) bandages voor de behandeling van veneuze
aandoeningen aan de benen, zie afbeelding hiernaast. Het systeem is eenvoudig aan en uit te
trekken door cliënt zelf of door derden.
Afbeelding 1: Juxta-Lite Verband
Bronnen
„
NHG-standaard Ulcus Cruris Venosum
http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_richtlijnen/k_nhgstandaarden/NHGStandaard/M16_st
d.htm (externe link)
© Vilans 13-05-2013
Materiaalbeschrijving
Zwachtels: 3 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
„
„
„
„
„
© Vilans 13-05-2013
Heelkunde en overige handelingen 111
Website UrgoMedical (bekeken op 11 februari 2013)
http://www.urgomedical.nl/content/view/full/1736/(products)/alone/(name) (externe link)
Instructie voor het aanbrengen van 3M™ Coban™ 2 bij de voet en het been,
http://solutions.3mnederland.nl/3MContentRetrievalAPI/BlobServlet?lmd=1315905301000&a
ssetId=1273694547201&assetType=MMM_Image&blobAttribute=ImageFile (externe link)
Gebruiksaanwijzing Gelostretch
Gebruiksaanwijzing Varolast
Informatie van gebruikers (diverse wondconsulenten Nederland) over de Juxta-Lite,
http://vosmedischonline.nl/files/images/De%20Juxta(1).pdf (externe link)
Materiaalbeschrijving
Zwachtels: 4 (van 4)