Fonds tot toekenning en uitreiking

Juryrapport 2012
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Fonds tot toekenning en uitreiking
van de prof. Leon van Gelderprijs
voor onderwijsvernieuwing
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Het bestuur van het Fonds tot toekenning en uitreiking van de prof. Leon van Gelderprijs
voor onderwijsvernieuwing (zie ook artikel 5 van het Fondsreglement) stelde
voor het selecteren en beoordelen van de prijs 2012 de volgende voordrachtscommissie in:



Dhr. Alexander Rinnooy Kan, voorzitter van de jury,
Dhr. Peter Velseboer
Dhr. Peter Gortzak
Artikel 10, lid 1 en 2 van het Fondsreglement bepalen hierover:
1.
2.
De voordrachtscommissie heeft tot taak een bindende voordracht op te stellen van één
of meer personen of een instelling (instellingen) die in aanmerking komen voor de
prof. Leon van Gelderprijs.
De voordrachtscommissie beargumenteert de voordracht in een juryrapport tot een
bindende voordracht.
In een aantal bijeenkomsten in 2011 en 2012 kwam de voordrachtscommissie unaniem tot
een voordracht. De commissie beargumenteert haar oordeel in het hieronder volgende
juryrapport. De commissie nam daarbij in het bijzonder artikel 3 van het Fondsreglement in
acht luidende:
De prijs wordt toegekend aan een persoon, groep van personen of instelling, die in
Nederland een belangrijke bijdrage op het terrein van de onderwijsvernieuwing,
mede gericht op emancipatie van achtergebleven groepen, heeft (hebben) geleverd.
De jury besloot unaniem de prof. Leon van Gelderprijs 2012 toe te kennen aan het:
Andreas Schleicher, OESO
De jury heeft voor haar prijstoekenning de volgende overwegingen.
Andreas Schleicher is ‘Deputy Director for Education’ en ‘Special Advisor on Education
Policy’ van de Secretaris Generaal van de OESO. Hij is daarmee ook betrokken bij het
werk van de OESO op het punt van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden en de
sociaal-economische gevolgen daarvan. Belangrijke projecten van de OESO zijn in dit
verband PISA, PIAAC, TALIS en INES. Het eerste houdt zich bezig met
leerlingenprestaties, het tweede met leren door volwassen, het derde met de
randvoorwaarden waaronder het onderwijs plaatsvindt en het vierde met de verschillende
onderwijsstelsel die landen hanteren.
Andreas Schleicher heeft in zijn functie bij de OESO een grote bijdrage geleverd aan het
onderwijs in Europa en dus ook in Nederland. Tevens wordt door alle onderzoeken en
projecten een rijke database geleverd voor kennisinnovatie.
Gezien het bereik van dit werk heeft de jury besloten deze laatste Leon van Gelderprijs aan
hem toe te kennen.
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Juryrapport Leon van Gelderprijs2012, bladz.1
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelde
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Bij de oprichting was de OESO bedoeld om de wederopbouw van Europa na de Tweede
Wereldoorlog zoals gefinancierd door VS door middel van de Marshall gelden te begeleiden
met een samenwerkingsproject op economisch terrein. Economisch herstel werd toen mede
gezien als een probaat middel tegen de opkomst van het communisme. Zo ontstond een
organisatie die deels op beleidsontwikkeling en deels op onderzoek gericht is, en die in een
halve eeuw veel expertise opbouwde over economische groei en economisch beleid,
waardoor men zich ging realiseren hoe belangrijk onderwijs en kennis in dit opzicht is, en
besloot men de kijker op deze sector te gaan richten, aanvankelijk door te gaan bijhouden
welk deel van het nationaal product aan onderwijs gespendeerd wordt en vervolgens
diepgaander onderzoek naar de invloed van variabelen in de kennissector. In dit proces heeft
Andreas Schleicher een belangrijke rol. Waar eerder de prestaties van landen sterk gezien
werden door een ‘Kolen en Staal’ bril, komt benutting en ontwikkeling van ‘Human Capital’
steeds meer naar voren als succesfactor.
De moderne samenleving ziet niet alleen het belang van de kennisindustrie voor duurzame
economische groei hand over hand toenemen, ook de kennisindustrie zelf is aan het
veranderen. Schleicher ziet hier verschillende tendenzen: het aantal hoogopgeleiden is sterk
toegenomen, kennis heeft een kortere levensduur, en kennis democratiseert door de opkomst
van ICT. Leraren en onderwijssystemen moeten leerlingen opleiden voor een arbeidsmarkt
en samenleving die voortdurend verandert, en leerlingen moeten klaar gemaakt worden voor
levenslang leren. Leraren, scholen en onderwijsstelsels moeten zich instellen op deze
veranderde taak. De vraag naar het beste stelsel, de beste organisatievorm en de beste leraar
wordt gesteld, en Schleicher benadert deze vraag niet vanuit een ivoren toren, maar door in
verschillende landen te kijken wat werkt en wat niet werkt. Daarmee ziet hij ook het accent
verschuiven van wat er aangeboden wordt aan onderwijs naar de resultaten er van. Het
onderwijs moet zich meer richten op het leerproces van de leerling. De leraar krijgt daardoor
een steeds belangrijker rol: een hoog kennisniveau, inventiviteit en flexibiliteit en maatwerk
zijn de sleutelwoorden. De leraar kan zelf ook niet anders dan zich veranderen in een
levenslang leerder, die met behulp van de meest actuele kennis het beste antwoord op iedere
uitdaging kan formuleren. Scholen en stelsels moeten veranderen van systemen die volgens
de klassieke industriële organisatie vormen opgezet zijn in dynamische kennissystemen, met
een grote nadruk op inventiviteit, initiatief en innovatie.
Onderwijsonderzoek groeit uit economisch onderzoek terwijl economie ontstijgt aan de enge
definitie van productie, winst en verlies. Samenlevingen kunnen gedijen door economische
groei, maar niet ten koste van de sociale cohesie. Kennis neemt een steeds belangrijker
plaats in als productiefactor, maar ook als bindmiddel tussen mensen, en onderwijs legt daar
de basis. Vertaald naar de arbeidsmarkt gaat het straks om de vraag hoe wij individuen die
beschikken over de juiste kenmerken kunnen verleiden in het onderwijs te gaan werken, en
hoe wij het onderwijs zo interessant kunnen maken dat zij er blijven werken. Schleicher
redeneert vanuit de analyse van de onderwijsprocessen naar een beschrijving van wenselijk
type onderwijsbeleid in landen. Hiermee slaat hij een brug tussen micro-analyse van
leerprocessen en de professionaliteit van de leraar en de beleidsprocessen die als een nieuwe
‘invisible hand’ dit moeten laten gebeuren, en zo levert hij een belangrijke bijdrage aan de
inzichten in de rol van onderwijs in de moderne samenleving, en geeft hij de
internationalisering van het onderwijsdebat een belangrijke impuls. Goed lesgeven vormt het
hart van onderwijskwaliteit.
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Ge
Juryrapport Leon van Gelderprijs2012, bladz.2
Uit het rapport van de voordrachtscommissie moge duidelijk zijn dat de voordracht
van Andreas Schleicher voldoet aan het Fondsreglement.
Conclusie
Gelet op bovenstaande overwegingen is de jury ervan overtuigd dat de toekenning
van de prof. Leon van Gelderprijs 2012 aan Andreas Schleicher, OESO een zeer
goede keuze is, zeker als afsluiting van de reeks Leon van Gelderprijzen in de
afgelopen dertig jaar.
Utrecht, 28 september 2012,
De voordrachtscommissie,
Alexander Rinnooy Kan, voorzitter Jury
Peter Velseboer
Peter Gortzak
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van G
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gelder Leon van Gel
Juryrapport Leon van Gelderprijs2012, bladz.3