Slokdarmkanker

Slokdarmkanker
U bent naar VU medisch centrum (VUmc) verwezen voor een
operatie omdat er slokdarmkanker is geconstateerd. In deze
folder vindt u informatie over slokdarmkanker, de oorzaken en
risicofactoren en als laatste de behandeling van slokdarmkanker.
Slokdarmkanker
Bij slokdarmkanker is er sprake van een kwaadaardige tumor in de
slokdarm. In de medische wereld worden vaak de namen slokdarmcarcinoom en oesophaguscarcinoom gebruikt. De medische benaming
voor de slokdarm is ‘oesophagus’. ‘Carcinoom’ is een ander woord voor
een kwaadaardige tumor of kanker.
Er zijn verschillende soorten slokdarmkanker. Het soort is afhankelijk
van het type weefsel waaruit de tumor ontstaat. De meest voorkomende
soorten slokdarmkanker zijn:
•plaveiselcelcarcinoom
Deze tumor ontstaat in plaveiselcellen. Dat zijn platte cellen die de
bovenste laag van het slijmvlies in de slokdarm vormen.
Plaveiselcelcarcinomen ontstaan meestal boven in de slokdarm.
• adenocarcinoom
Deze tumor ontstaat in klierweefsel. Een adenocarcinoom ontstaat
vrijwel altijd in het slijmvlies onder in de slokdarm. De meeste
adenocarcinomen ontstaan uit een zogenaamde Barrett-slokdarm. Dit
is een slokdarm waarvan het type weefsel verandert in klierweefsel.
Figuur 1: illustratie slokdarm
2
Oorzaken en risicofactoren
De precieze oorzaak van slokdarmkanker is onduidelijk.
Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van deze vorm
van kanker. Van een aantal factoren is bekend dat zij de kans op
slokdarmkanker vergroten. Dit worden de risicofactoren genoemd.
Risicofactoren die de kans op slokdarmkanker vergroten zijn:
•Roken en overmatig alcoholgebruik. Vooral de combinatie van deze
twee factoren verhoogt de kans om slokdarmkanker te krijgen.
•Ongezonde en eenzijdige voeding. Het eten van weinig groenten en
fruit lijkt de kans op slokdarmkanker te vergroten.
• Overgewicht.
•Regelmatig en langdurig last hebben van brandend maagzuur oftewel
‘reflux’. Dit is het terugstromen van maagzuur in de slokdarm.
U vindt hieronder meer informatie over deze risicofactor.
Brandend maagzuur en Barrett-slokdarm
Als zure maaginhoud regelmatig en langdurig terugstroomt in uw slokdarm
kan de slokdarm op den duur beschadigd raken. Dat komt doordat de
slokdarm niet bestand is tegen het agressieve zoutzuur dat in maagsap
zit. De maag kan hier tegen, want de maag heeft een dikke beschermende
slijmvlieslaag die de maagwand tegen het zuur beschermt. De slokdarm
heeft dit niet. Wanneer maagzuur vaak omhoog stroomt in uw slokdarm
kan een slokdarmontsteking ontstaan. Door de ontsteking kan uw
slokdarmweefsel op termijn veranderen. Dit heet een Barrett-slokdarm.
Mensen met een Barrett-slokdarm hebben een verhoogde kans op
slokdarmkanker.
Onderzoeken
Om te bekijken welke behandeling voor u het meest geschikt is, zullen er
een aantal onderzoeken plaatsvinden:
•endo-echografie
Er wordt een echografie van de slokdarm gemaakt om te bepalen hoe
groot de tumor precies is. Een echografie is een beeldvormend
onderzoek, waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven.
• PET-CT scan
Er wordt een PET-CT scan gemaakt om te bekijken of er uitzaaiingen
in het lichaam zijn.
3
Over beide onderzoeken krijgt u meer informatie en voorlichting.
In overleg met de arts worden de resultaten van de uitgevoerde
onderzoeken en de behandelmogelijkheden besproken. Soms zijn
aanvullende onderzoeken nodig om te komen tot een behandelplan.
Behandeling van slokdarmkanker
Met de uitslagen van de onderzoeken stelt de arts het stadium van
uw ziekte vast. Dit stadium bepaalt voor een groot gedeelte welke
behandeling u krijgt. Daarbij spelen ook persoonlijke factoren een rol.
Hoe is uw lichamelijke conditie? En welke behandelingen wilt u zelf
ondergaan?
Afhankelijk van het stadium van uw ziekte krijgt u een:
• curatieve behandeling
Een curatieve behandeling is een behandeling die gericht is op
genezing. Bij slokdarmkanker is een curatieve behandeling mogelijk
als de ziekte in een vroeg stadium ontdekt wordt en als u geen
uitzaaiingen heeft.
•palliatieve behandeling
Een palliatieve behandeling is bedoeld om de ziekte zo veel mogelijk
af te remmen en uw gezondheidsklachten te verminderen. U krijgt een
palliatieve behandeling als volledige genezing niet meer mogelijk is,
doordat de ziekte te ver gevorderd is. Bijvoorbeeld als u uitzaaiingen
heeft elders in het lichaam of als de tumor te groot is geworden.
Operatie
In overleg met de chirurg wordt bepaald of u voor een operatie in
aanmerking komt. Voorafgaand aan de operatie krijgt u uitgebreide uitleg
over het voorbereidende traject. Vaak houdt dit traject een behandeling
met chemotherapie en radiotherapie in, dat als voorbereiding op de
operatie plaatsvindt. Uit wetenschappelijk onderzoek is namelijk gebleken
dat een behandeling met chemotherapie en radiotherapie voor de operatie
verbeterde uitkomsten geeft. U zult daarom ook een afspraak hebben met
de oncoloog en de radiotherapeut.
Ook een goede conditie is belangrijk voordat u de operatie kunt ondergaan.
Om u daarbij te ondersteunen wordt u in contact gebracht met een diëtist
en een fysiotherapeut. Zij adviseren u over uw lichamelijke conditie.
4
Fysiotherapie rondom de operatie bij slokdarmkanker
Rondom de operatie bij slokdarmkanker is een behandeling van de fysiotherapeut belangrijk. Al voor de operatie wordt u hiervoor doorverwezen
naar de fysiotherapeut. Hieronder vindt u meer informatie over de
begeleiding.
Voor de operatie
Voor uw operatie heeft u contact met de fysiotherapeut om uw conditie
naar een goed niveau te brengen. Dit is belangrijk als voorbereiding op
de operatie en de opname in het ziekenhuis. Ook is een goede conditie
belangrijk om complicaties na de operatie te verminderen. Hierdoor
herstelt u sneller.
De fysiotherapeut kijkt naar een aantal aspecten van uw conditie, zoals:
• uw loopafstand
• uw uithoudingsvermogen
• de kracht van uw ademspieren
Afhankelijk van het resultaat van deze testen en uw persoonlijke situatie
krijgt u van de fysiotherapeut instructies en adviezen.
Uithoudingsvermogen verbeteren
Als u voor de operatie ook chemo- of radiotherapie krijgt, geven wij u het
advies om uw uithoudingsvermogen te verbeteren. Hiervoor raden wij
u aan om dagelijks dertig minuten te wandelen. Samen met u kijken we
naar een geschikte locatie (in uw directe woonomgeving).
Ademspieren trainen
De fysiotherapeut in VUmc geeft u instructies hoe u uw ademspieren het
beste kunt trainen. De oefeningen die u hiervoor meekrijgt, doet u
voornamelijk thuis. Een paar keer komt u voor controle naar de fysiotherapeut in VUmc. Indien nodig worden er ook ademhalingsoefeningen
gedaan en krijgt u advies over uw leefstijl.
Na de operatie
Na de operatie krijgt u bezoek van de fysiotherapeut om u te helpen met
ademhalingsoefeningen en mobiliseren.
5
Meer informatie
Heeft u na het lezen van deze informatie vragen, dan kunt u contact
opnemen met de afdeling revalidatiegeneeskunde (sectie fysiotherapie)
van VUmc.
Voedingsbegeleiding rondom de operatie bij slokdarmkanker
Voeding is een belangrijk onderdeel van zorg voor uw lichaam.
De operatie bij slokdarmkanker heeft veel consequenties voor uw voeding
en eetpatroon. Goede voeding kan echter uw conditie op peil houden of
verbeteren. Hierdoor herstelt u sneller.
Voedingsbegeleiding
Een diëtist van VUmc begeleidt u voor en na de operatie met uw voeding
en stelt samen met u een persoonlijk voedingsplan samen. De diëtist
zorgt ervoor dat u voeding krijgt met voldoende vitamines en mineralen.
Bij de begeleiding zal de diëtist uiteraard rekening houden met uw
persoonlijke eetgewoontes en de op dat moment bestaande gezondheidsklachten. Hieronder vindt u meer informatie over begeleiding.
Begeleiding voor de operatie
Voorafgaand aan de operatie helpt de diëtist u om uw eetpatroon en
voedingstoestand in kaart te brengen en te verbeteren. Een goede
voedingstoestand is belangrijk zodat u na uw operatie snel herstelt.
Ook is het belangrijk dat u voldoende spiermassa heeft. Na uw operatie
heeft uw lichaam namelijk grote behoefte aan eiwit, dat gehaald
wordt uit uw spieren. De diëtist geeft u voedingsadviezen waarmee u
het eiwitgehalte in uw voeding kunt verhogen. Ook zal de diëtist uw
spierkracht en spiermassa regelmatig meten. De eiwitrijke voeding en
voldoende beweging (onder begeleiding van de fysiotherapeut) zorgt
voor een goede spiermassa.
Door chemo- en/of radiotherapie voor en/of na de operatie kan uw eetlust
afnemen en uw smaak veranderen. Toch is het belangrijk dat u juist dan
voldoende eiwit en energie binnenkrijgt. De diëtist zal u daarbij helpen.
Begeleiding na de operatie
Bij de slokdarmoperatie krijgt u de eerste dagen voeding toegediend via
een sonde in de darm. Dit wordt een voedingssonde genoemd. Als het
gedurende uw herstelperiode niet lukt om voldoende voeding binnen te
6
krijgen, dan wordt u ook (bij)gevoed via een voedingssonde.
Na de operatie begeleidt de diëtist u bij veranderingen in uw eetpatroon
die veroorzaakt zijn door de operatie aan het maag-darmkanaal. Een
eiwitrijke voeding blijft belangrijk tijdens het herstellen van de operatie.
Ook dan geldt: eiwitrijke voeding en beweging helpen u om aan te sterken.
Tijdens uw behandeling wordt u over het algemeen begeleid door meerdere
diëtisten: een diëtist van de afdeling chirurgie en een diëtist van de afdeling
oncologie.
Meer informatie
Heeft u na het lezen van deze informatie vragen, dan kunt u contact
opnemen met de sectie diëtetiek & voedingswetenschappen van VUmc.
Begeleiding en aanvullende informatie
U wordt gedurende de hele behandeling begeleid door een verpleegkundig
specialist. Deze is opgeleid om een aantal taken van de arts over te nemen
en werkt nauw samen met de arts.
De verpleegkundig specialist is uw aanspreekpunt voor uw behandeling
en bij haar kunt u terecht voor aanvullende informatie, ondersteuning en
overige vragen.
Contactgegevens:
Nel de Vries, verpleegkundig specialist,
bellen naar het algemene nummer van VUmc (020) 444 4444 en vragen
naar het tracernummer 6604.
E-mail [email protected]
7
406069
VU medisch centrum©
juli 2013
www.VUmc.nl
8