Alternatieve vormen voor financiering

financieel
leningen, garanties of participaties bieden kansen voor échte groei
Alternatieve vormen
voor financiering
Alternatieve financieringsvormen nemen toe, zeker nu de overheid de subsidiekraan steeds verder dichtdraait. Er zit een duidelijke groei in vormen als crowdfunding en financiering via investeerders. In het nieuwe financieringslandschap springen de
revolverende middelen het meest in het oog: de overheid krijgt
het geld, dat wordt ingezet in de vorm van een lening, garantie
of participatie, weer terug van de ontvangende organisatie.
Welke kansen biedt dat voor u?
Z
Zowel het Rijk, provincies als gemeenten moeten op alle fronten bezuinigen.
Tegelijkertijd wil de overheid het geld
effectiever inzetten. Middelen moeten
direct bijdragen aan hun eigen agenda.
Denk aan het realiseren van economische
groei, toename van de werkgelegenheid, energiebesparing en opwekking
en ondersteuning van maatschappelijke
doelen zoals monumentenzorg of digitale
bereikbaarheid. Subsidie is niet meer
vanzelfsprekend. Verder is de trend dat
overheden met de inzet van nieuwe financieringsvormen steeds meer sturen
op samenwerking en kennisdeling tussen verschillende organisaties. Samenwerking die moet leiden tot technische of
sociale innovatie.
Het nieuwe financieringslandschap
biedt aan maatschappelijke organisaties
zoals scholen, ziekenhuizen en woningcorporaties meteen kansen om aan te
Wat is eigenlijk een revolverend middel?
Een revolverend middel kan zijn: geld
uitzetten en terugkrijgen via leningen, het
aangaan van participaties (bijvoorbeeld
aandeelhouder worden in een bv of nv) of
het verlenen van garanties (bijvoorbeeld
aan een bank). Insteek is dat een financiering uiteindelijk weer (deels) terugvloeit
naar de verstrekker en als het om een
fonds gaat, direct in het fonds zelf. Zo
kan de overheid geld opnieuw inzetten in
plaats van éénmalig zoals bij een subsi-
14
BESTUUR RENDEMENT 5-2013
die. Financiering via een fonds sluit aan
op de ondernemersles: de koers van een
nieuwe ontwikkeling moet vanaf de start
worden gestuurd door het rendement.
Vernieuwing
Dit is een belangrijk verschil met subsidies: het draagt niet alleen bij aan de
vernieuwing, maar verwacht ook een rendement dat terugbetaling van de lening
mogelijk maakt.
sluiten bij de veranderende tijdsgeest:
organisaties worden ondernemender,
stemmen activiteiten op elkaar af en
versterken elkaar in hun gezamenlijke
‘ecosysteem’. Veel maatschappelijke en
culturele instellingen die het nu goed
doen, hebben de afgelopen jaren al zichtbaar ondernemerschap ontwikkeld.
De meeste fondsen met revolverende
middelen zijn gericht op de financiering
van technologische innovatie, energiebe-
“
Veel succesvolle
instellingen zijn
ondernemend
”
sparing en duurzame energieopwekking,
aanleg van breedbandvoorzieningen
en monumentenzorg. Bijvoorbeeld:
▪▪ Via het Topfonds van de Provincie
Gelderland brengen MKB-bedrijven
nieuwe innovatieve concepten op de
markt.
▪▪ Subsidieprogramma’s zoals ZONmw
(voor de zorg in Nederland) oriënteren
zich op de revolverende middelen in
plaats van op subsidie. Voor ziekenhuizen, maar ook de diverse AWBZinstellingen in Nederland, kan dit het
ondernemende werken en innoveren
versnellen en laten renderen in de samenleving.
▪▪ Het Overijsselse Energiefonds richt
zich op energiebesparing en duurzame
energieopwekking. Bijvoorbeeld scholen, zwembaden, woningcorporaties
maar ook het bedrijfsleven kunnen
putten uit de beschikbare € 250 miljoen, in de vorm van (laagrentende)
leningen en participaties.
▪▪ Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) beheert in opdracht van gemeenten veel
fondsen waaruit leningen met lage
rente aan burgers worden verstrekt,
waaronder een duurzaamheidslening
voor energiebesparing.
“
Uw organisatie kan
inspelen op nieuw op
te richten fondsen
”
▪▪ De provincie Brabant wil alle Brabantse huishoudens, ondernemingen en
non-profitorganisaties toegang geven
tot breedbandinternet. Het Breedbandfonds van € 50 miljoen biedt financiële
mogelijkheden rond de aanleg van
breedband in het buitengebied en op
bedrijventerreinen.
▪▪ Het Rijk, maar ook diverse provincies
investeren in de Stichting Nationaal
Restauratiefonds. Dit fonds verstrekt
financieringen en subsidies aan monumenteigenaren voor restauratie en
onderhoud van hun pand. Deze financieringsvorm is in vele (regionale) varianten beschikbaar.
Voorsorteren
De komende jaren zullen er op meer
terreinen fondsen worden opgericht.
Daar kan uw stichting of vereniging op
inspelen. Kijk binnen uw organisatie
welke onderdelen ondernemend kunnen
groeien, bijvoorbeeld naar mogelijkheden
voor energiebesparing en –opwekking
en ‘wakker het ondernemerschap bij
uw werknemers en vrijwilligers aan’.
Revolverende middelen worden verstrekt
op basis van goede plannen . In deze zogenoemde ‘business cases’ moet u helder
maken waardoor bijvoorbeeld een innovatie voor uw organisatie succesvol is of een
school energie kan besparen. Minstens
Meer dan vijftig Nederlandse fondsen in oprichting
Terwijl subsidies afnemen, groeit het
aantal revolverende middelen. In Nederland zijn er op dit moment meer dan
vijftig fondsen in oprichting. De meeste
van de fondsen in oprichting worden
gevoed met de opbrengsten van verkoop
van aandelen in energiebedrijven. Zo
heeft gemeente Amsterdam zijn aandelen Nuon verkocht voor € 943 miljoen
euro, provincie Gelderland deed dit voor
zo belangrijk is het onderdeel ‘terugbetalen’: hoe stuurt uw organisatie hierop?
Wat zijn de ‘inkomsten’ of wat is de vermindering van uitgaven door uw aanpak?
Het plan van aanpak, ondersteund door
een aantal realistische voorbeelden zijn
voor de gemeente, provincie of het Rijk
van groot belang voor de overweging
om uw project wel of niet financieel
te ondersteunen. Maar ook als u het
bedrijfsleven bij de plannen van uw
organisatie betrekt, is een goede onderbouwing noodzakelijk om geldschieters
over de brug te laten komen. Zorg er
dus voor dat u de plannen van uw organisatie kunt onderbouwen met goede
argumenten. Op die manier heeft u de
meeste kans op een positief vervolg.
Alternatieven
Naast de inzet van revolverende middelen
ontwikkelen ook vormen als crowdfunding zich. Bijvoorbeeld via diverse online
platforms worden initiatieven zoals een
stadsboerderij mogelijk gemaakt. Het
financieren van maatschappelijke vraagstukken door investeerders, krijgt ook een
steeds belangrijkere rol. De Social Impact
Bond is een voorbeeld hiervan. Daarin
is de opbrengst verbonden aan SMART
omschreven maatschappelijke doelstellingen, zoals reductie van de werkloosheid
of terugval in criminaliteit. Investeerders
ontvangen rendement, betaald uit het
geld dat de overheid bespaart: een beter
resultaat geeft een hogere beloning.
Het SMART-principe is managementjargon. De afkorting staat voor
ruim € 4 miljard en provincie Friesland
verkocht haar belang voor € 1,3 miljard
euro. De budgetten die vervolgens revolverend worden ingezet lopen uiteen van
een paar ton voor energiebesparing tot
€ 475 miljoen voor diverse doeleinden in
Brabant. Aan de lopende band ontstaan
nieuwe initiatieven. Binnenkort komen er
vele miljoenen beschikbaar in Friesland,
Utrecht, Amsterdam en Noord-Holland.
het eenvoudig en eenduidig opstellen
en controleren van doelstellingen: te
weten: specifiek, meetbaar, aanvaardbaar, realistisch en tijdgebonden. Ook
deze vormen bieden kansen voor uw
(maatschappelijke) organisatie.
Kortom: er zijn nu al voldoende mogelijkheden in het alternatieve financieringslandschap om op in te spelen. En er
zullen er nog veel meer volgen. Belangrijkste uitdaging voor maatschappelijke
organisaties is dus om te gaan werken
met business cases: het neerzetten van
een helder aanbod (‘De boerderij komt
er nu!’) en het concreet maken van de
impact en resultaten van uw plannen
“
Maak de impact en
resultaten van uw
plannen concreet!
”
(10% minder instroom van werklozen
in de WW). Als u en de werknemers
van uw non-profitorganisatie dit in de
vingers hebben of weten te krijgen, zal
uw organisatie nu of in de toekomst
ook goed uit de voeten kunnen met
revolverende middelen, crowdfunding
en andere alternatieve financiering.
Edwin Netjes is meewerkend partner bij
KplusV organisatieadvies & expert op het
gebied van revolverende fondsen, financiering van innovatie en publiekprivate
innovatienetwerken. [email protected]
BESTUUR RENDEMENT 5-2013
15