2012 Hoe kan geluid menselijk gedrag en emotie beïnvloeden? Jamie Zwart en Loes Lakeman Profielwerkstuk 21-11-2012 Inhoudsopgave Inleiding Blz. 2 Invloed van majeur en mineur in muziek? Blz. 3 Wordt je intelligentie en emoties beïnvloed door muziek? Blz. 4 Kan muziek gebruikt worden als propaganda ? Blz. 9 Wat zijn binaural beats en wat voor effect heeft de “zwevende frequentie”? Blz. 14 Heeft het ritme van een nummer effect op concentratie of gedrag? Blz. 19 Conclusie Blz. 21 Bijlage: Aanpak onderzoek Practicum voorbereiding De concentratie in verschillende geluidsomstandigheden Verklarende woordenlijst 1 Inleiding Iedereen weet wanneer je in je eindexamenjaar zit dat het dan toch echt tijd is voor je profielwerkstuk. Hier begint het dan, met wie ga je samen werken? Over welk vak wil je het gaan hebben ? En dan nog, wat wordt de hoofdvraag? Voor ons was het vak al snel gekozen het zou natuurkunde worden. Maar hoe nu verder, er zijn zoveel onderwerpen binnen de natuurkunde. Toen kwam het idee dat we iets met geluid wilden doen en dan specifiek met muziek. We zijn veel bezig met muziek. Het maakt het profielwerkstuk natuurlijk een stuk leuker als je met een onderwerp bezig bent dat je echt ligt. Zo is het idee ontstaan voor muziek, maar nee dan ben je er nog niet. We hebben nu muziek en geluid, een natuurkundig onderwerp. Uiteindelijk zijn wij op onze hoofdvraag gekomen: Hoe kan geluid menselijk gedrag en emoties beïnvloede? Wij denken dat dit onderwerp een grote groep mensen zal aanspreken, niet alleen de natuurkundige. Dat maakt ons profielwerkstuk speciaal en interessant voor een grotere groep mensen. 2 Invloed van majeur en mineur in muziek? Wat is een mineur? Mineur (ook wel kleine terts of moll genoemd) is een van de twee meest gebruikte toonsoorten in de westerse muziek. De letterlijke betekenis van mineur is de mindere of de kleinere. Mineur wordt beschreven en beleeft als een droevige en melodramatische klanken. Er zijn drie verschillende mineur ladders. De natuurlijke mineurladder De volgorde van deze mineurladder is: Grondtoon, hele toon, halve toon, hele toon, hele toon, halve toon, hele toon, hele toon. Harmonische mineurladder De volgorde van de harmonische mineurlader is: Grondtoon, hele toon, halve toon, hele toon, hele toon, halve toon, anderhalve toon, halve toon. Dus het verschil met de natuurlijke mineur ladder is dat de zevende toon verhoogd is naar grondtoon. Deze verandering in de toonladder wordt veel al als een Arabisch klinkende toon ervaren. Melodische mineurladder Het verschil met de natuurlijk mineur ladder is dat de 6de en 7de toon verhoogd zijn. Het verschil met de harmonische mineurladder is dat de 6de ook verhoogd is. Grondtoon, hele toon, halve toon, hele toon, hele toon, hele toon, hele toon, halve toon. [1] 3 Wat is een majeur? Een majeur wordt ook wel grote terts of Dur genoemd. De majeur is samen met de mineur de meest gebruikte toonsoorten in de westerse muziek. Majeurladder [2] De majeur toonladder wekt een gevoel van vreugde en blijdschap op. Dit komt door de luide dynamiek en het hoge register waarin de majeur toonladder wordt gespeeld. Mineur toonladders hebben het tegenovergestelde. Zij hebben juist een laag register en stille dynamiek. [3] 4 Wordt je intelligentie en emoties beïnvloed door muziek? Invloed van muziek op intelligentie Slimmer door muziek In 1993 heeft Dr. Frances Rauscher het Mozart-effect ontdekt. Het Mozart-effect houdt in, dat het ruimtelijk inzicht verbetert wordt als je vanaf jonge leeftijd regelmatig naar muziek van Mozart luistert. [4] Er zijn vele wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de invloed van muziek op de intelligentie van mensen. We zullen een paar resultaten van deze onderzoeken geven en toelichten. De Duitse professor H.G. Bastian heeft een onderzoek van zes jaar uitgevoerd. Hij onderzocht of er een verschil was in IQ verhoging bij kinderen die wel of geen muzieklessen volgden. Daartoe onderzocht hij kinderen op scholen waar veel aan muzieklessen werd gedaan en kinderen op scholen waar weinig actief met muziek werd gewerkt. Kinderen met een gemiddeld IQ ontwikkelden zich de eerste jaren op de basisschool op een zelfde manier. Pas na vijf jaar basisschool en vier jaar muziekles ontstonden er verschillen in de IQ verhoging van kinderen die actief muziekles hadden en de kinderen die geen muziekles hadden. De kinderen met muziekles scoorden significant hoger IQ. Bij de kinderen die een bovengemiddeld IQ hadden nam het IQ duidelijk toe na vier jaar les in solo- , en ensemblespel. Bij sociaal-zwakke en in-ontwikkeling-achterlopende kinderen (met een lager IQ dan gemiddeld) zag je een duidelijke stijging van het IQ met de jaren. Het acceptatie niveau bij kinderen die hun hele schooltijd muzieklessen hadden gevolgd was gemiddeld twee keer zo hoog als bij kinderen die geen muzieklessen volgden. Acceptatie niveau houdt in, dat er makkelijker respect opgebracht kan worden voor de medemens. Kinderen die muzieklessen volgen hadden minder last van agressiviteit en stemmingswisselingen in de pubertijd. De kinderen die hun hele schooltijd muzieklessen hadden gehad, hadden een hoger zelfvertrouwen en zaten beter in hun vel, dan de kinderen die dit niet hadden gehad. 5 Uit het onderzoek van H.G. Bastian blijkt duidelijk dat kinderen die veel met muziek bezig zijn een hoger IQ ontwikkelen. Dit vinden wij aannemelijker omdat alleen luisteren naar muziek maar zo’n beperkte invloed heeft. Het maken van muziek en het er veel mee bezig zijn traint je hersens waardoor deze actiever zijn. Er wordt veel getwijfeld aan deze theorie. Want kan het niet zo zijn dat juist de slimmere kinderen naar klassieke muziek luisteren. Uit dit onderzoek kan je duidelijk afleiden dat dat niet het geval is. Er zijn willekeurige klassen genomen die ze hebben laten werken met muziek. In Zwitserland is onderzoek gedaan naar de schoolprestaties van basisschoolkinderen in klassen waar veel met muziek wordt gewerkt en van basisschoolkinderen waarvan in klassen weinig met muziek wordt gewerkt. Daaruit is gebleken: Dat de kinderen die veel met muziek hadden gedaan, zich makkelijker verbaal konden uitdrukken, makkelijker leerden lezen en een hoger zelfvertrouwen hadden. Ook was er duidelijk te zien dat er een sterk groepsgevoel te herkennen was in de klassen waar veel met muziek gewerkt werd. Uit een onderzoek in Amerika, gehouden door Dr. Frances Rauscher en Dr. Gordon Shaw is gebleken dat : Muziekmakende kinderen een beter abstract vermogen en analytisch denken hebben. Ook hebben zij een beter natuurkundig en wiskundig inzicht. [5] Niet slimmer van muziek Echter is er na andere onderzoeken gebleken dat je van het Mozart-effect helemaal niet slimmer wordt. Het blijkt dat je ruimtelijk inzicht maar wordt verbeterd voor ongeveer 15 minuten. Ook is het zo dat je ruimtelijk inzicht niet alleen wordt verbetert van de muziek van Mozart maar ook door andere klassieke stukken. [6] Er zijn veel mensen die denken dat muziek invloed heeft op intelligentie, maar niet iedereen gelooft dit. Een van deze mensen is Glenn Schellenberg, hoogleraar aan de universiteit van Toronto. De muzieklessen hebben wel degelijk invloed op de intelligentie maar het is niet de muziek zelf die ervoor zorgt dat je IQ hoger wordt. Je IQ verhoogt door middel van scholing en daarom dus ook door muzieklessen omdat dit ook scholing is. Zo wordt je IQ ook hoger als je buiten school bijles krijgt, schaaklessen volgt of veel leest. De reden dat vooral muzieklessen het IQ verhoogt komt doordat kinderen vaak jaren lang muziekles volgen en ook buiten de lessen om veel oefenen. Dit komt bij bijles en schaakles minder vaak voor. Zoals er al is gebleken in het vorige stuk heeft de IQ verhogende werking alleen invloed als er lange tijd wordt geoefend. Schellenberg heeft een onderzoek uitgevoerd om zijn theorie te verdedigen. Hij heeft een advertentie in de krant geplaatst waarbij hij kinderen opriep om een jaar lang piano-, zang-, of drama les te volgen. 144 kinderen hebben aan het onderzoek mee gewerkt. Een kwart kreeg piano les, een kwart drama les en een kwart kreeg zangles. De overige kinderen kwamen op een wachtlijst om het volgende jaar te starten met de lessen. Aan het begin van het onderzoek voordat iemand was begonnen aan de lessen heeft hij het IQ getest. Na een jaar heeft hij nog een keer een IQ test afgenomen. Hieruit bleek dat bij iedereen het 6 IQ ongeveer evenveel gestegen was. Schellenberg zijn verwachting klopten echter niet helemaal, want bij de kinderen die zang-, en pianoles volgden is het IQ iets harder gestegen dan bij de kinderen die drama les volgden of op de wachtlijst stonden. [7] Het blijkt dus dat muziekles wel degelijk invloed heeft op je intelligentie, de invloed is alleen minder groot als eerdere onderzoeken deden vermoeden. Dat de intelligentie verhoogd wordt bij musicerende kinderen komt doordat neuronen worden geactiveerd. Neuronen zijn cellen in je hersens die boodschappen ontvangen en doorgeven. Door de grotere activiteit van neuronen bij musicerende kinderen sterven er minder neuronen af, en ontstaat er een betere verbinding tussen de linker hersenhelft (spraak en intellect) en rechter hersenhelft (gevoelstoestand). [8] Emotie: Het is algemeen bekend dat muziek invloed heeft op onze emoties en gevoel. Dit blijkt als we naar muziek luisteren dat we blij worden of juist verdrietig. Wat de invloed van muziek op onze emoties nou precies is is moeilijk vast te stellen. Dit komt omdat emotie een gevoel is en dat valt nauwelijks te onderzoeken valt. Er zijn wel een paar directe en indirecte redenen hoe het kan dat muziek invloed heeft op onze emoties. Directe redenen: Als je naar muziek luistert komen er hormonen vrij. Deze hormonen worden gevormd in de hersenen, in de hypofyse. Elke muzieksoort zorgt ervoor dat er een ander hormoon vrij komt. Als er meerdere muzieksoorten gecombineerd worden, zorgt dat er dus ook voor dat er verschillende hormonen vrij komen. De hormonen die vrij komen bepalen onze emoties. Het is niet wetenschappelijk bewezen dat de hypofyse er mee te maken heeft maar het is wel waarschijnlijk. Zit er in de muziek die je luistert, veel lage tonen? Dan zorgt dit ervoor dat je, je rustig en ontspannen voelt. Hierbij komt het hormoon oxycotines vrij. Bij hoge tonen is de werking omgekeerd. Hierdoor voel je, je juist actief en oplettend. Deze hormoon heet Cortisol. Bij vrolijke muziek, dus veel verschil in toonhoogte en een hoog BMP, kan het hormoon endorfine vrij komen Slaapliedjes bijvoorbeeld hebben een laag BMP en weinig verschil in toonhoogte. Hierdoor ontspannen kinderen zich en vervolgens vallen ze dan sneller in slaap. In uitgaansgelegenheden wordt er muziek gedraaid met een hoog BMP en veel variatie in toonhoogtes. Dit zorgt voor een gezellige sfeer. We kunnen ons lang concentreren op muziek omdat we geboeid blijven door de verschillende toonhoogtes en tijdverschil van de tonen. Dit bovenstaande is onderzocht door middel van een experiment met baby’s. Baby’s van ongeveer zes maanden oud werden in twee groepen gedeeld. De ene groep baby’s keken naar een filmpje waarop hun moeder een kinderliedje zong. De andere groep baby’s keek naar een filmpje waarop hun moeder lieve dingen tegen hen zei. Uit het experiment is gebleken dat de eerste groep baby’s langer en geconcentreerder naar het filmpje bleven kijken. 7 Muziek heeft ook onbewuste invloed. Dit is gebleken uit een experiment. Bij een onderzoek in een supermarkt hadden de klanten de keuze tussen twee soorten wijn: Franse en Duitse wijn. Wanneer er Franse muziek werd gedraaid kochten de klanten aanzienlijk meer Franse dan Duitse wijn. Andersom ook. Wanneer er Duitse muziek klonk, werd en meer Duitse als Franse wijn verkocht. De klanten gaven aan niet gemerkt te hebben wat voor muziek er werd gespeeld in de supermarkt. Indirecte reden Gevoelens worden door meerdere dingen bepaald, muziek is daar maar een klein onderdeel van. Herinneringen zijn een klein onderdeel, wanneer je naar muziek luistert. Bij een lied dat je vaak geluisterd hebt op een leuke vakantie voel je je veel beter dan bij een lied dat je gehoord hebt op een begrafenis. Hierbij maakt het niet uit wat voor soort muziek het is. Het zijn de herinneringen die je gevoel bepalen bij het lied. Herinneringen worden opgeslagen in je hoofd maar zitten ver weg. Maar muziek of andere kenmerkende dingen maakt het makkelijk om de herinnering op te halen. Muziek maakt ook het groepsgevoel groter en van groepsgevoel wordt je humeur beter. Zo zou het goed kunnen zijn dat je je toch goed voelt als je met een groep vrienden muziek maakt, ookal is het jouw muzieksmaak helemaal niet. Hierbij zorgt het groepsgevoel voor het goede humeur. [9] Conclusie Wordt je intelligentie en emoties beïnvloedt door muziek? Het is zeker dat muziek een invloed heeft op je intelligentie. Maar in hoever deze invloed gaat is niet duidelijk. Er werd beweerd dat je IQ er 4 tot 6 punten van omhoog gaat. Maar in andere onderzoeken wordt dit ontkend. Er is wel een invloed. Je kan duidelijk zien dat bij kinderen die vanaf jonge leeftijd muziekles volgen een beter verbinding hebben tussen hun rechter-, en linkerhersenhelft een beter verbinding hebben. Dit is ook de reden dat je slimmer wordt op bepaalde gebieden. 8 Kan muziek gebruikt worden als propaganda? Muziek en propaganda Definitie van propaganda: Propaganda is het beïnvloeden van de publieke opinie om aanhangers te winnen voor bepaalde opvattingen of standpunten. Het omvat alle activiteiten waarmee mensen proberen anderen over te halen om hen te steunen. Het woord propaganda vindt zijn oorsprong in het Latijnse propagare wat uitbreiden of voortplanten betekent. Oorspronkelijk betekende propaganda dan ook het verbreiden van een boodschap. Dat muziek een grote rol speelt in propaganda blijkt uit onderstaande citaten van vlak voor de 1e wereldoorlog en een citaat uit de 2e wereldoorlog. *Citaat* Love of country, together with a pride in its institutions…smolders in the breast of all mankind. This latent spark when fanned into a blaze of fervor finds vent in … song, which in turn inspires to action. Such is the birth of patriotic music. No country, as history proves, can afford to ignore the patriotic force capable of being brought into play through the power of music, either in song or in instrumental form, both of which performed their part in inciting to action." (Hubbard, 101) Een citaat van minister van Propaganda Joseph Goebbels ( tweede wereldoorlog) “Sinds het begin hebben de Nazi’s zich beschouwd als grote nationalistische beweging. En zo machtig als kunst, theater of literatuur kan zijn, is het de muziek die zij zien als grootste vreugde voor het volk en de meest effectieve manier om het volk te verleiden” . Ook van minister Goebbels “Muziek beïnvloedt het hart en de emoties meer dan het intellect”. Het bovenstaande definitie en de citaten laten goed zien dat muziek een zeer effectief propaganda middel is. Het wijdverspreide gebruik en de bekendheid van de populaire liedjes stelt hen in staat om effectief te werken als mediums voor berichten. De liedjes kunnen in de juiste context en omstandigheden, zoals het emotionele klimaat in de oorlogstijd, het doel van de propaganda zeer versterken. Muziek is aanpasbaar, dus de melodieën, beats, en dynamiek kunnen worden aangepast aan de boodschap zodat ze de juiste impact hebben op de luisteraar. Bijvoorbeeld, politici gebruiken muzikale fanfare of gebruiken populaire liedjes bij een openbare bijeenkomsten om de dynamiek bij de menigte op te bouwen. Daarmee creëer je een emotionele reactie. Muziek kan daarmee worden ingezet als een wapen om met een specifiek doel sociale verandering te bereiken. Tekst kan, samen met de melodie en ritmes, verschillende en belangrijke onderliggende gedachten hebben dan soms in eerste instantie lijkt. Om een gedachte/idee te bevorderen wordt er vaak aan luisteraars gevraagd mee te zingen, hierbij helpt de muziek het doel van de propagandist te bereiken. Doordat de liederen op emotie inspelen hebben de meest effectieve propaganda liederen de bijzondere kwaliteit dat deze liederen in je hoofd blijven hangen. Zo wordt de boodschap ook niet als zwaar emotioneel ervaren. De geest neemt muziek beter op dan geschreven woorden. Het is makkelijker muziek op te slaan in het geheugen, zeker mensen die zelden lezen kunnen beter worden bereikt door muziek. Dit is vooral duidelijk in de reclame en politieke campagnes, zo kan het zijn dat je luisteraars hoort die in hun dagelijkse routines de producten of bv de namen van kandidaten meezingen of neuriën. Zo weet je dat de boodschap die ze willen overbrengen goed is aangekomen. Songs gepubliceerd met de directe bedoeling van de verbetering van het moreel, het verkrijgen van ondersteuning, het verzamelen van geld, of het stimuleren van werving zijn dan ook propaganda. Propaganda bestaat niet altijd uit leugens of het zaaien van verwarring. Ook waarheden en feiten kunnen worden beschouwd als propaganda zolang het doel van de propaganda of promoties wordt bereikt. 9 Vormen van uitvoering muziekpropaganda Hieronder worden enkele vormen van het gebruik van muziek in propaganda genoemd. Radio Een goed voorbeeld van een combinatie van muziek en een radioprogramma die is ingezet als propagandamiddel is radio Free Europe. Onder Eisenhower ( in tegenstelling tot zijn voorganger Truman) liet de Verenigde Staten de agressieve psychologische antisovjet oorlogvoering achterwege. De Voice of America, Radio Free Europe en Radio Liberty bleven echter wel propaganda voor het Sovjetblok uitzenden . De eerste uitzending was op 4 juli 1950, Radio Free Europa kon alleen uitzenden met een relatief zwak signaal waarmee in totaal 7 ½ uur per dag via de korte golf werd uitgezonden in Tsjecho-Slowakije, Polen, Hongarije, Roemenië en Bulgarije. Vanaf 1951 werd d.m.v. een nieuwe zender en vier antennetorens de bereikbaarheid vergroot en werd er ook 12 uur per dag een programma uitgezonden. Het bereik van deze zender was bijna drie keer krachtiger dan welke commerciële radiozender in de Verenigde Staten op dat moment. De toon van de uitzending veranderde geleidelijk. De scherpe, aanvallende toon die de “Campaign of Truth” van Truman karakteriseerde werd steeds minder. Deze verandering in tactiek werd versneld door de betrokkenheid van Radio Free Europe bij het veroorzaken van de Hongaarse Revolutie van 1956. De onderdrukking van de opstand door de Sovjet strijdkrachten toonde aan dat de Sovjet-Unie zou vechten om haar invloed op Oost-Europa te handhaven. Daardoor kwam men in het westen tot de conclusie dat het beleid voor de bevrijding gepaard ging met onaanvaardbaar psychologische, politieke en menselijke kosten. Tegen het einde van 1956 was propaganda, die direct revolutie kon veroorzaken, vervangen door langzame culturele infiltratie. De nieuwe tactiek was dus geen corrigerende vinger maar een klein voorproefje van de Amerikaanse cultuur met vooral veel Jazz muziek. Doordat de Sovjet Unie stoorzenders langs het ijzeren gordijn had geplaatst om de frequentie van de radio te verstoren was het niet langer mogelijk om goed te kunnen uitzenden maar ondanks dat had Radio Free Europe en Radio Liberty later enkele populaire muziek programma's, waarin veel jazz werd gedraaid. In de late jaren 1950 bezocht zelfs de grote jazz muzikant Louis Armstrong Radio Liberty's studio in New York. Hij stemde in met een interview en introduceerde het programma in zorgvuldig gerepeteerd Russisch. Hij speelde op zijn trompet de begeleiding van een populair Sovjetlied "Five Minutes." Radio liberty en Radio Free Europe ( nu 1 zender) zenden nog steeds uit in 28 talen in 21 landen om ongecensureerd nieuws te kunnen brengen in landen waar geen persvrijheid is. [10] Propagandaliederen Tijdens de tweede wereldoorlog waren propagandaliederen zeer belangrijk, niet alleen bij volwassenen maar zeker ook bij de jeugd. De jeugd in Duitsland was vaak aangesloten bij de Hitler Jugend, hieronder een interne memo van de Hitler Jugend waaruit blijkt dat muziek een belangrijk middel is in propaganda: “Juist tijdens feesten en het zingen bij evenementen hebben we een uitstekende gelegenheid om politiek een breed effect te hebben, meer nog dan bij andere propaganda. Liedjes beschikken over de sterkste community-building macht. We gebruiken dit bewust om hen te laten weten dat zij onderdeel uit maken van een gemeenschap en op deze manier dat gevoel versterken en te verdiepen”. [10] Muziek was een prominent onderdeel in het Hitler Jugend curriculum. De kinderen kregen de reguliere lessen in formele muzikale opleiding (vocale en instrumentale). Honderden Hitler Jugend muziekgroepen werden opgericht om uitvoeringen te geven op verjaardagsfeestjes van hooggeplaatste nazi-functionarissen en op nazi-festivals, sommige zelfs internationaal. Groepszang werd als belangrijk ervaren om groepscohesie en gehoorzaamheid te bereiken en om de nazi-kijk op de wereld te promoten. 10 Reclameliedjes “Kip het meest veelzijdige stukje vlees, Kip!” is een van de meest bekende reclame zinnen in Nederland die op een melodie is gemaakt, in opdracht van Productschappen Vee, Vlees en Eieren. Helaas voor de makers van dit melodieuze reclame liedje maakte de dierenlobby een tegenspotje, waarin ze zongen: 'Kip, het meest mishandelde stukje vlees, kip.' Hierop kwam het productschap met: 'Kip, het meest veelzijdige stukje vlees, kip! Campagne gesteund door de Europese Unie.' Dit om de reclame meer kracht te geven. De dierenlobby hadden hier echter ook weer een tegenspotje op bedacht: 'Kip het meest veelzijdige stukje... Kgggggg (geluid van krassende pick-upnaald). Deze campagne wordt betaald van úw belastingcenten!' Bovenstaande voorbeeld laat goed zien hoe hedendaagse propaganda wordt ingezet om een stukje vlees (in dit geval kip) te promoten maar laat ook goed zien dat hier een keerzijde aan zit. Omdat de dierenlobby een tegenspot had gemaakt waarmee de kip als een zielig dier wordt afgeschilderd is daarmee de campagne/ propaganda van het productschap ( voorlopig) niet meer bruikbaar en zelfs contraproductief. Campagne Tijdens de verkiezingsuitslagen van 2012 in Nederland waren bij de meeste politieke partijen nummers van bestaande muzikanten te horen. De liedjes die tijdens de opkomst van de campagne leider werden gedraaid zijn meestal een weloverwogen keuze, echter in 2012 waren er een aantal opmerkelijke liedjes. Hierover is veel gesproken in de Nederlandse media. Soms versterkte het de propaganda van de desbetreffende partij maar soms ook wordt het tegenovergestelde bereikt. VVD, Mark Rutte De VVD gebruikte het nummer ViVa La Vida van Coldplay Het zinnetje “Now the old king is dead, long live the king” past bij de overwinning van VVD maar de zinnen: “Never an honest word, But that was when I ruled the world” was minder gelukkig gekozen juist omdat Mark Rutte tijdens de verkiezingscampagne beschuldigd werd van leugens tijdens zijn premierschap. PvdA, Diederik Samsom De muziek keuze bij de PvdA paste beter bij het standpunt van de partij De zinnen "Stakes were high, the rise and fall/ No more lies, leave it all" uit 'Sky on fire' van de Nederlandse band Handsome Poets leken zelfs een regelrecht antwoord op de VVD-song. En "We are on this road together" past natuurlijk ook mooi bij het Europa-standpunt van de partij en bij de wil om samen te willen werken met de VVD. Toen Samsom naar het podium liep om z’n verkiezing/ overwinnings speech te houden klonk de tekst: “A fire, a fire, new kids coming into town, let's get together, we take over now” Dit is heel erg toepasselijk omdat Samsom de nieuwe lijsttrekker was van de PvdA en de partij met hem na een verlies bij de vorige verkiezingen nu weer flink veel stemmen hadden gewonnen. CDA, Sybrand Buma Het CDA had een vreemde keuze voor het nummer namelijk: “Chumbawamba Tubthumping.” De tekst: “I get knocked down, but I get up again You're never gonna keep me down” is wel toepasselijk voor deze partij omdat ze flink veel stemmen hadden verloren. Maar de volgende teksten: “Pissing the night away, pissing the night away 11 He drinks a Whiskey drink, he drinks a Vodka drink He drinks a Lager drink, he drinks a Cider drink” die ook te horen waren tijdens deze bijeenkomst zijn toch zeer vreemd, en hebben ook voor negatieve berichten in de pers gezorgd. [11] Subliminale boodschap Een subliminale boodschap is een signaal of boodschap verborgen in een medium, bijvoorbeeld in geluid, en bedoelt om doorgegeven te worden zonder dat het bewust opgemerkt wordt. Deze boodschappen zouden toch door het onderbewustzijn kunnen verwerkt worden, en aanzetten tot bepaald gedrag. Deze techniek is wetenschappelijk zeer omstreden omdat de effecten moeilijk meet- en kwantificeerbaar zijn. De theorie gaat ervan uit dat we onderbewust ook signalen oppikken die door het “filter”van onze normale waarneming heengaan; Deze filter zorgt ervoor dat we niet overvoerd raken door de massa aan informatie die we dagelijks binnenkrijgen. Subliminale boodschappen worden grotendeels toegepast in films, reclame-uitingen in beeld en op papier en in muziek. De truc is dat ze in eerste instantie niet opvallen en alleen onderbewust worden opgepikt. Zodra iemand je er op wijst merk je het pas. Zo werden in 1957 voor het eerst subliminale teksten voor fracties van seconden gemonteerd in de film Picnic met de woorden “eat popcorn” en “drink Coca-Cola”. Volgens de marketingonderzoeker James Vicary leidde dit tot een opmerkelijke toename in snackverkopen tijdens de pauze. Gebaseerd op zijn claim heeft de CIA een rapport geschreven "de operationele potentie van subliminale boodschappen" in 1958, wat leidde tot het verbieden van subliminale boodschappen. In het rapport stond dat : bepaalde individuen onder bepaalde omstandigheden kunnen worden beïnvloed om niet normaal te reageren zonder dat zij dit zelf door hebben". Wanneer James Vicary wordt gevraagd om het onderzoek opnieuw uit te voeren, komen de resultaten uit de tweede proef niet overeen met de resultaten uit de eerste proef. Sommige twijfelen daarom of de resultaten van het eerste onderzoek überhaupt waar zijn geweest. Er zijn talloze voorbeelden van subliminale boodschappen in kunst en media, waarbij de claims de ene keer realistischer zijn dan andere. Iedereen kent de voorbeelden van subliminale boodschappen die verstopt zouden zitten in popmuziek, een verhaal dat voornamelijk opleefde eind jaren ’60 en in de jaren ’70. Hierbij werden bands als The Beatles en Led Zeppelin beschuldigd van satanische boodschappen in hun muziek te stoppen die te horen waren wanneer de muziek achteruit gedraaid werd. Met deze vaak wat bizarre claims werd de toepassing van subliminale technieken richting pseudo -wetenschap geduwd. Maar of subliminale effecten nu echt werken als een soort mind control of niet, men kan niet ontkennen dat er met grote regelmaat dergelijke technieken gebruikt worden. Soms zijn het geintjes die tekenfilmmakers erin stoppen, soms lijkt het onopzettelijk en soms wordt het er bewust ingestopt maar men kan zich afvragen of ze ook het beoogde effect sorteren. Men doet namelijk ook een beroep op het associatieve vermogen van de mensen en dat is niet bij iedereen gelijk. [12] 12 Conclusie “Kan muziek gebruikt worden als propaganda” zo luidt de deelvraag van dit hoofdstuk. Na aanleiding van meerdere bronnen op het internet hebben wij kunnen concluderen dat muziek wel degelijk gebruikt kan worden als propaganda middel. Beïnvloeding door propaganda in muziek is van alle tijden, werd het eerst gebruikt omdat veel mensen niet konden lezen waardoor het de ideale manier was om mensen te beïnvloeden, later bleef men ook de muziek inzetten als propagandamiddel om het doel te bereiken. Tijdens de 2e wereldoorlog werden bv jongeren door teksten in de muziek aangezet tot patriotisme en haat tegen bepaalde volkeren. Maar ook nu wordt gebruik gemaakt van propaganda in muziek, te denken valt aan reclame. Het is echter ook mogelijk dat met de propaganda juist het tegenovergestelde wordt bereikt als waarvoor het bedoeld is. Zoals genoemd in paragraaf 2. De werking van subliminale boodschappen staat zeer ter discussie, we hebben hiervoor geen wetenschappelijk onderbouwd bewijs kunnen vinden. 13 Wat zijn binaural beats en wat voor effect heeft de “zwevende frequentie”? Wat zijn Binaural beats? Binaural beats verwijst naar een derde frequentie die je eigen brein creëert tussen 2 verschillende frequenties (één aan het linker oor en een ander aan het rechteroor). Dit kan door het gehoor maar ook visueel. Bijvoorbeeld: 310 Hz aan het linkeroor en 300 Hz aan het rechteroor zou het een binaural beat frequentie opleveren van 10Hz. Hierdoor is men met een kleine headset ook in staat om lage frequenties te produceren. Het brein produceert een fenomeen wat resulteert in een lage frequentie pulsaties in de amplitude en de geluidslokalisatie van een waargenomen geluid. Wanneer twee tonen op verschillende frequenties afzonderlijk worden voorgesteld, wordt er een kloppend toon ervaren, alsof de twee tonen natuurlijk gemengd worden in het brein. Binaural beats kan invloed hebben op functies van de hersenen naast een manier die gerelateerd is aan het gehoor. Dit heet het zogenaamde "Frenquency following response". Dit houdt in dat als mensen een voorbeeld horen en/of een bepaald beeld zien van een frequentie binnen het bereik van hersengolven, zal het brein hoogstwaarschijnlijk langzaam naar die frequentie toe gaan. Door “Frenquency following response” wordt juist bepaalde delen van het brein geactiveerd. Het menselijk gehoor heeft een bereik van 20 Hz tot 20.000Hz maar het menselijke brein heeft frequentie van 40 Hz of lager. Omdat je brein lagere frequenties heeft dan je kunt horen worden binaural beats gebruikt om te deze te bereiken. Wanneer de binaural beat frequentie overeenkomt met de hersengolven: Delta , Theta, Alpha, Beta, of Gamma zullen de hersengolven zich meer naar de binaural frequentie aanpassen. Bijvoorbeeld als er 315 Hz in het rechteroor gehoord wordt en 325 Hz aan het linkeroor zal het brein zich aanpassen naar een frequentie van 10 Hz ( alfa golven) Omdat Alfa golven worden geassocieerd met ontspanning zal dit een ontspannend effect hebben. In een experiment zijn binaurel beats gebruikt in de beta golven en Delta/ Theta golven. Daarbij is aangetoond dat alertheid en wakker zijn wordt gevonden in de Beta golven en minder bij delta en theta golven. Hieronder staan de verschillende hersengolven in een schema genoemd: 14 De hersen golven: Onbewust Bewust Delta Theta Alpha Beta Gamma 0.5-4 Hz 4-7 Hz 7-13 Hz 13-39 Hz >40 Hz Instinct Emotie Bewustzijn Gedachte Wilskracht -diepe slaap -dromen -ontspanning -actief -coma creativiteit -dagdromen -concentratie -extreem geconcentreerd -veel energie -visualiseren -mentale activiteit -Hoge mentale activiteit -overleving drang -inspiratie -bewust zijn van lichaam [13] Delta golven Deze golven zijn het sterkst aanwezig in diepe slaap. Als je in slaap valt dan komt er eerst een periode waarin je veel delta-golven produceert daarna volgt de REM slaap. De REM slaap is een fase in de slaap. REM is een afkorting voor 'Rapid Eye Movement'. Tijdens deze periode van de slaap bewegen je ogen snel heen en weer, vandaar deze naam. Na de REM slaap volgt weer een periode met veel delta-golven. Naarmate de nacht vordert, worden die periodes met delta-golven steeds minder lang. Wetenschappelijk zegt men dat de delta-golven verbonden zijn met het herstel van het fysieke lichaam zodanig dat men zelfs zijn eigen DNA zou kunnen herstellen. Verder verbind men de Delta-golven vooral met inlevingsvermogen, intuïtie en het zesde zintuig. Theta golven Deze hersengolven kunnen worden verbonden met creativiteit, inspiratie, dromen en 'beeldend denken'. Over Theta-golven is het meest bekend dat ze voorkomen tijdens de REM slaap. Tijdens deze slaap worden er veel Theta-golven geproduceerd. Proefpersonen die tijdens de REM slaap gewekt werden, zeiden vrijwel altijd dat ze aan het dromen waren. Er zijn echter ook wel dromen buiten de REM slaap. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat Theta-golven verbonden zijn met het opslaan van herinneringen in het lange termijn geheugen. Buiten de slaap, zijn de Theta-golven sterker aanwezig als je creativiteit geprikkeld is. Hoe meer ontspannen je bent, hoe groter de kans op sterke Theta-golven. Theta-golven worden ook wel verbonden met intuïtie en buitenzintuiglijke waarneming, hoewel sommige vinden dat dit vooral onder de Delta-golven thuis hoort. De genezende trance waarmee de sjamanen van veel natuurvolken werken, kenmerkt zich ook door veel Theta-golven. Als er getrommeld wordt om zo'n trance op te wekken, dan worden er ook vaak vier slagen per seconde gemaakt. (Ook worden er soms twee slagen per seconde gebruikt. Dit stimuleert dus Delta-golven.) 15 Alpha golven Deze golven worden verbonden met ontspanning. Zodra je je ogen sluit neemt het automatisch toe. Op een EEG-apparaat is dat gemakkelijk te zien. (Een EEG-apparaat meet hersengolven) Alfa-golven nemen toe zodra je met de aandacht meer naar binnen keert. Deze golven zijn aanwezig bij dagdromen, fantaseren en visualiseren. Beta golven Als je hersenen Beta-golven produceren dan ben je actief en op de buitenwereld gericht. Als je veel Beta- golven produceert ervaar je stress en spanning, er zijn dan weinig andere hersengolven aanwezig. Je voelt je hierbij niet prettig, je gedachten botsen op elkaar, je slaagt er niet in om ze te stoppen en het lukt zelfs niet om je aandacht op één gedachte te richten. Helder denken is hier niet mogelijk. Als de Beta-golven aanwezig zijn met een goede verhouding tot de andere hersengolven dan geeft het hele waardevolle kwaliteiten. Beta-golven zijn namelijk van groot belang als je een taak uit wilt voeren waarbij je bewuste aandacht nodig hebt. Beta-golven zorgen ervoor dat je logisch kunt denken, je concrete problemen kunt oplossen en zorgt ervoor dat je actief naar buiten gerichte aandacht hebt. Beta-golven helpen je dus om goed te functioneren, Het is wel belangrijk dat je niet te sterke Beta-golven krijgt want die veroorzaken angst. Door de spieractiviteit worden deze golven verlaagd. Bij ontspannen, mediteren of slapen is een vermindering van de Beta-golven van belang want anders blijven je gedachten te actief en blijft je aandacht te sterk op de buitenwereld gericht. Gamma golven Uit onderzoek is gebleken dat door Gamma- golven, gedachten en herinneringen beter blijven hangen. Gamma-golven hebben een snelle en hogere brein frequentie en deze zijn aantoonbaar wanneer er sprake is van een hoog denkvermogen, Gamma-golven helpen je de zaken in betere verhouding te zien. Gamma- golven zorgen voor een hoge staat van energie, wilskracht en extase. Delta en Theta-golven behoren bij het onderbewustzijn, Alfa en Beta -golven vallen onder bewust zijn en Gamma-golven onder het hoge bewustzijn. Binaural beats kunnen worden gebruikt in het onderbewustzijn, bewust zijn en het hoge bewustzijn. Er zijn een aantal claims met betrekking tot binaural beats, waaronder het effect van recreatieve drugs simuleren, mensen helpen onthouden en te leren, stoppen met roken, helpen dieeten en atletische prestaties te verbeteren. Wetenschappelijk onderzoek naar binaural beats is zeer beperkt. Er zijn geen overtuigende studies gevonden om de beweringen die hierboven zijn genoemd te ondersteunen. [14] 16 Zwevende frequentie Zwevende frequenties worden ook wel zweving genoemd. Zweving is een interval tussen twee geluiden met een klein verschil in frequenties. De periodieke variaties van het volume zijn in verschil met de twee frequenties. Musici gebruiken zwevingen vaak om muziekinstrumenten op het gehoor te stemmen. bijv. snaarinstrumenten, maar ook andere instrumenten. Instrumenten kunnen hiermee ten opzichte van elkaar, of ten opzichte van een stemvork of een toongenerator worden gestemd. In een muziekuitvoering kunnen zwevingen worden ingezet om de muziek meer levendig te maken. Dit gebeurt door klankeffect te produceren, als zogenaamd tremolo- of choruseffect, of als speciaal orgelregister in pijporgels. De Lesliespeaker( dit zijn luidsprekers waarin het geluid door een draaiende trommel of hoorn (rotor) als het ware 'rondgeslingerd' wordt) maken gebruik van het dopplereffect ( dit is de waargenomen verandering van frequentie van geluid, licht of andere golfverschijnselen, door een snelheidsverschil tussen de zender en de ontvanger.) Hierdoor wordt een zweving gegenereerd. Daarentegen wordt een zweving onaangenaam storend als twee instrumenten met bijna sinusvormige tonen (zoals fluiten) dicht bijeen liggende tonen spelen – men zegt dan dat die tonen “schuren.” Bij samenspelen van twee beginnende blokfluitspelers kan bij extreme onzuiverheden zelfs een uiterste doordringende, diepe verschiltoon hoorbaar worden. [15] 17 Kunnen er subliminale boodschappen door worden gegeven via Binaural beats? Binaural beats verwijzen naar een derde frequentie die je eigen brein creëert tussen twee verschillende frequenties (één aan het linker oor en een ander aan het rechteroor). Een subliminale boodschap is een signaal of boodschap verborgen in een medium en bedoeld om doorgegeven te worden zonder dat het bewust opgemerkt wordt. Deze boodschappen zouden mogelijk door het onderbewustzijn verwerkt kunnen worden, en aanzetten tot bepaald gedrag. ( zie ook Hoofdstuk 3) Conclusie Binaural beats kunnen subliminale boodschappen helpen te versterken door bewust het brein te beïnvloeden. De Binaural beat en subliminale boodschap moeten wel tegelijkertijd worden gebruikt om invloed te hebben op elkaar. Bijvoorbeeld: Wat zou kunnen is dat je een spotje ziet met Coca Cola en daarachter de Gamma golven hoort. Je ziet Coca Cola en je voelt je heel actief (door de Gamma golf.) Hierdoor gaan consumenten Coca Cola kopen omdat ze denken dat ze actief worden van Coca Cola. We hebben geen bewijs gevonden dat dit zo wordt gebruikt, maar in theorie zou het kunnen. Er is wel veel te vinden over het gebruik van Binaural beats bij lucid dreaming. Omdat Delta en Theta-golven het slapen versterken kunnen Binaural beats deze golven versterken en daardoor ook het slapen versterken. Het gebruik van sublimale boodschappen is nog niet wetenschappelijk bewezen bij lucid dreaming. Je gebruikt eerder je bewustzijn om in je onderbewustzijn ( je dromen) iets te bewerkstelligen. Door studie is aangetoond dat juist mensen die wakker werden gemaakt tijdens Thetagolven dat zij gedeelten van dromen konden herinneren. Binaural beats zouden ook gebruikt kunnen worden om een persoon te laten stoppen met roken door eerst de persoon in slaap te brengen en vervolgens teksten herhalen met: “Sigaretten zijn slecht voor uw gezondheid, Je hebt geen sigaretten nodig”. Deze methode wordt gebruikt maar hiervoor is geen wetenschappelijk bewijs gevonden dat het daadwerkelijk mensen laat stoppen met roken. Kortom: de werking van Binaural beats is pseudo-wetenschappelijk. 18 Heeft het ritme van een nummer effect op concentratie of gedrag? De invloed van het ritme van een nummer op het rijgedrag Tempo, ook wel bekend als ritme, geeft de snelheid van een nummer aan. Dit is het grootste factor in muziek omdat een lied snel en leuk kan zijn maar ook langzaam en somber. Ook andere muzikale elementen bepalen het gevoel van de muziek. Majeur toonladders geven een gevoel van vreugde en speelsheid. Terwijl je bij mineur toonladders een gevoel van droefheid, sentimentaliteit en dromerigheid krijgt . De bouwstenen van tempo zijn het ritme die in het metrum zitten( maat van de muziek). De maat van de muziek is een verdeling van de tijd in gelijke eenheden. Die verdeling zorgt ervoor dat het een eigen karakteristieke combinatie krijgt. De snelheid waarop dit verloopt bepaalt het tempo. Het ritme bestaat uit kortere en langere tonen die elkaar afwisselen. Het zorgt voor orde in de muziek waardoor het mogelijk wordt om volgens de maat te dansen. De aantrekkingskracht die ritme op ons uitoefent is bijzonder groot. Het lichaam reageert er automatisch op. Je gaat bijvoorbeeld meetikken met de voet of mee bewegen met je hoofd. Ritme beperkt zich niet uitsluitend tot de muziek; alles wat een regelmaat vertoond bevat ritme. (Pilhofer, 2008) Het komt overeen met b.v. onze ademhaling, hartslag of onze bloedsomloop. Ritme bestaat uit bewegingen en tegenbewegingen. De toenemende spanning die tot een climax komt moet weer worden afgebouwd door een tegenbeweging. Deze ontspanning is noodzakelijk om weer spanning op te kunnen bouwen. De cyclus die hierdoor ontstaat van spanning en ontspanning noemen we ritme. Het ritme heeft een zintuigelijke of psychische uitwerking op ons. [16] Er zijn slechts enkele studies bekend die onderzoeken welk effect muziek en daarmee ritme heeft op het rijgedrag. Een onderzoek bij de universiteit van Negev ( Israël) heeft aangetoond dat rijgedrag belemmerd kan worden door het hoge ritme van een nummer dit komt omdat er van het brein teveel gevraagd wordt. Tijdens dit onderzoek is getest hoe men reageert in een autosimulatie op het tempo van muziek. De verwachting was dat het rijden in de simulatieauto terwijl je luistert naar up tempo muziek de testpersonen zou beïnvloeden. Dit bleek ook waar te zijn, hun hartritme ging omhoog, de rondetijden werden lager naar mate de tempo van de muziek omhoog ging en er was een toename van agressief rijgedrag. Het onderzoek toonde aan dat de tempo van de muziek consequent invloed had op de snelheid van de van auto. De tempo van het achtergrond geluid had continue invloed op het aantal verkeersongevallen met betrekking tot rode lichten negeren, inhaal manoeuvres en botsing. Deze kwamen meer voor bij uptempo muziek. Deze metingen zijn verricht in een simulatie, maar in het verkeer is het lastig te bepalen of muziek een oorzaak is van een verkeersongeval. [17] 19 De concentratie in verschillende geluidsomstandigheden We hebben een onderzoek gehouden of verschillende geluidsomstandigheden effect hebben op het concentratie vermogen van mense. Door middel van verschillende types geluid (klassiek, stilte en hardcore) hebben wij d.m.v. een enquête met Alfa en Bèta vragen kunnen onderzoeken of de concentratie van een persoon beïnvloed wordt door geluid. Uit de resultaten bleek dat de leerlingen beter presteerden zonder muziek, dit zou door de afleidende teksten in de liederen kunnen komen of door de storende klanken. Door een hoog tempo van een nummer zoals hardcore, kunnen er wellicht meer sommen gemaakt maar minder accuraat. Er is een gelijkmatig onderzoek gevoerd in hetzelfde instituut alleen waren er bij dit onderzoek alleen maar bèta vragen gesteld en was de doelgroep breder. Bij ons onderzoek is echter gekozen voor een specifieke doelgroep namelijk Havo-leerlingen uit de 5e klas. Veel mensen die naar hardcore hebben geluisterd tijdens de test, zeiden dat het beter is om met muziek te luisteren als je opdrachten moet uitvoeren. Tevens hadden sommige mensen gezegd dat klassieke muziek beter is voor de concentratie beter dan zonder muziek. Het tegendeel is echter bewezen, de resultaten bij de stille versie zijn beter. Stilte is door de resultaten als voorkeur naar voren gekomen omdat het de concentratie verhoogt. Aan de resultaten konden we duidelijk merken dat mensen die klassieke muziek hadden geluisterd het slechtst hadden gepresteerd. Wij hadden dit niet verwacht omdat het tempo van klassieke muziek lager ligt. 20 Conclusie: “Hoe kan geluid menselijk gedrag en emoties beïnvloeden ?” Uit ons onderzoek is gebleken dat geluid invloed heeft op de mens. Geluid heeft op vele manieren invloed op het gedrag en emoties van de mens. Majeur heeft een positief effect op het gevoel van mensen. Als je naar muziek luistert met veel majeur tonen wekt het vreugde en blijdschap op. Dit komt door de variatie in ritme, luide dynamiek en het hoge register. Mineur heeft echter een negatief effect op het gevoel. Veel mineur tonen wekken het gevoel van verdriet en somberheid op. Dit komt door een laag register, stille dynamiek en het on gevarieerde ritme. Muziek heeft een versterkende werking op propaganda, in de 2e wereldoorlog werd er gebruik gemaakt van bepaalde propaganda teksten in muziek. Door deze teksten en muziek werden de jongeren aangezet tot patriotisme en haat tegen bepaalde volkeren. Propaganda wordt ook nu nog gebruikt in muziek. Zo ken je vast wel het zinnetje “kip het meest veelzijdige stukje vlees, kip”. Als je dit leest zal je automatisch het deuntje in je hoofd horen. Subliminale boodschappen hebben hetzelfde principe maar werken in je onderbewustzijn en kan versterkt worden door muziek. Binaural beats hebben effect op de hersengolven (zowel op gedrag als emoties). In het menselijk brein zit een frequentie tussen 0,5 en 40 Hz. Deze frequenties zijn gekoppeld aan 5 verschillende soorten golven, Delta, Theta, Alpha, Beta en Gamma. Deze 5 verschillende soorten golven zijn terug te vinden in de Binuaral beats. En kunnen er voor zorgen dat je rustiger of drukker wordt. Bij Delta heb je het minste hersenactiviteit en bij Gamma heb je de hoogste hersenactiviteit. Meerdere studies hebben uitgewezen dat het ritme effect heeft op concentratie vermogen. Muziek heeft veel invloed op gedrag maar zeker ook op intelligentie. Er is uit veel onderzoeken gebleken dat muziek componeren vanaf een vroege leeftijd je IQ met wel 4 tot 6 punten verhoogt. Daarentegen wordt er beweerd dat ook muziek luisteren een positief invloed heeft op je intelligentie. Dit blijkt echter niet zo te zijn. De invloed van muziek op emoties is minder duidelijk aan te geven. Dit komt doordat iedereen van andere muzieksoorten houdt dus ook van andere muzieksoorten vrolijk of verdrietig wordt. Muziek wordt voor allerlei doeleindes gebruikt. Omdat het de emoties en gevoelens van personen kan beïnvloeden. Bijv. propaganda kan leiden tot nationalisme. Muziek componeren kan leiden tot beter gedrag en hogere intelligentie. 21