Canada boekt doorbraak in productie medische isotopen

HMA Ottawa
Maaike Kriellaars, meer informatie: www.agentschapnl.nl/twanetwerk
Canada boekt doorbraak in productie medische isotopen
Een Canadees onderzoeksteam heeft een doorbraak geboekt in de productie van medische isotopen.
Voor het eerst zijn zij er in geslaagd een veelgebruikte medische isotoop te produceren met behulp
van cyclotrons die reeds in veel grote ziekenhuizen aanwezig zijn. Dit is een belangrijke mijlpaal
aangezien de volledige wereldvoorraad aan medische isotopen op het moment nog in een zeer klein
aantal kernreactoren (waaronder één in Nederland) wordt geproduceerd. Omdat deze reactoren
bovendien verouderd zijn, is de beschikbaarheid van medische isotopen regelmatig in het geding.
Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Science
(AAAS) in Vancouver heeft een onderzoeksteam geleid door TRIUMF, Canada's National Laboratory
for Particle and Nuclear Physics, aangekondigd er in te zijn geslaagd technetium-99m, een medische
isotoop met een halfwaarde tijd van 6.01 uur, te produceren met behulp van een cyclotron. Per jaar
worden in ziekenhuizen tientallen miljoenen procedures zoals kankertherapie uitgevoerd met
behulp van medische isotopen. Technetium-99m wordt voornamelijk gebruikt voor diagnostische
doeleinden zoals imaging en functionele studies van de hersenen en andere organen, het bloed, en
tumoren.
Omdat radioactieve of metastabiele medische isotopen niet of onvoldoende in de natuur
voorkomen, wordt op dit moment het overgrote deel geproduceerd in kernreactoren en vereisen
hoog verrijkt uranium. Eén van de belangrijkste daarvan staat in Nederland, in Petten. Een andere in
Chalk River, Canada. Deze twee reactoren samen zijn verantwoordelijk voor driekwart van de
wereldbehoefte aan medische isotopen. Beide reactoren zijn echter al meer dan 50 jaar oud en
moeten met regelmaat gesloten worden voor onderhoud. Dit leidde o.a. in 2009 tot een dringend
tekort aan medische isotopen.
Onlangs is een team in Canada er in geslaagd om in twee verschillende cyclotrons één van de
belangrijkste medische isotopen te produceren. Een cyclotron is een circulaire deeltjesversneller,
een bepaald type machine dat elektrisch geladen (sub)atomaire deeltjes (voornamelijk ionen en
atoomkernen) kan laten versnellen totdat ze uiteindelijk met hoge energie op een doelwit botsen.
Tussen die brokstukken zitten de radioactieve stoffen die bruikbaar zijn als medische isotopen.
De twee krachtigste cyclotrons ter wereld staan in Vancouver (TRIUMF) en Zürich (het Paul Scherrer
Instituut). Met de door TRIUMF ontwikkelede methode zijn echter ook kleinere cyclotrons, zoals die
in ziekenhuizen, in staat om medische isotopen te produceren. Omdat de halfwaarde tijd van
technetium zo kort is, is het belangrijk om het zo dicht bij de patiënt te maken. In Canada zijn 18 van
deze medische cyclotrons aanwezig. Een groot aantal daarvan kan redelijk eenvoudig worden
aangepast.
Nu de benodigde wetenschap en technologie beschikbaar zijn, zullen klinische studies aan moeten
tonen dat medische isotopen verkregen met behulp van cyclotrons van dezelfde kwaliteit zijn als die
geproduceerd in kernreactoren. Tom Ruth, hoofdonderzoeker van het onderzoeksteam, zegt dat
momenteel gesprekken worden gevoerd met industriële partners en gezondheidsautoriteiten om uit
te werken hoe en waar de productie van technetium-99m van start kan gaan.
Twee Canadese financieringsinstellingen voor wetenschappelijk onderzoek, de Canadian Institutes
for Health Research (CIHR) en de Natural Sciences and Engineering Research Council (NSERC) hebben
het project vanaf het begin gefinancierd. Naast TRIUMF hebben ook de B.C. Cancer Agency, de
Lawson Health Research Institute en het Centre for Probe Development and Commercialization
bijgedragen aan het onderzoek.
Bronnen en meer informatie:




http://www.triumf.ca/research-highlights/experimental-result/technetium-99m-made-multiplecyclotrons
http://www.theglobeandmail.com/news/national/british-columbia/in-a-breakthrough-canadianresearchers-develop-a-new-way-to-produce-medical-isotopes/article2343967/
http://www.pallasreactor.eu/nl/gezonde-samenleving/
http://nl.wikipedia.org/wiki/Cyclotron