Kenmerken van een opwekking

Opwekkingen in de
kerkgeschiedenis
en mannen die God daarbij
gebruikt heeft
Programma 6 feb 2010
1e sessie:
“Vernieuwingsbewegingen na de Reformatie”
2e sessie:
“De grote opwekking in de jaren van 1740”
3e sessie:
“De opwekking in Herrnhut en Zinzendorf ”
4e sessie:
“De heiligingsbeweging en Dr. Andrew Murray”
1e sessie
Vernieuwingsbewegingen na de Reformatie
Hoe en tegen welke achtergrond zij zijn ontstaan
Doel
Vernieuwings- en opwekkingsbewegingen
in kader plaatsen
van geschiedenis van protestantisme
Hoe bestuderen wij de
kerkgeschiedenis?

Geschiedenis van analyses, feiten, theologische
ontwikkelingen?
óf

Geschiedenis in verbinding met theologie van de
christelijke ervaring?
Uitspraak van Lovelace
‘‘Het concentreren op reformatie zonder
opwekking leidt tot lederzakken zonder wijn.
Het concentreren op opwekking zonder
reformatie laat de wijn wegstromen vanwege
gebrek aan lederzakken.”
Reformatie was vernieuwingsbeweging

met 3 Sola’s
- Sola Scriptura = de Schrift alleen
- Sola Gratia = Genade alleen
- Sola Fide = door Geloof alleen



Vernieuwing was nodig tegenover de traditie.
Ref. m.n. kerkelijke beweging met politieke raakvlakken.
Daardoor weinig vernieuwing van ‘smalle gemeente’ (kerk
van ware gelovigen)
Motto Reformatie
‘Ecclesia Reformata Semper Reformanda’
= Een gereformeerde kerk moet steeds gereformeerd worden.
Beter gesteld: ‘…vernieuwd worden’
Blokkades
Proces van vernieuwing is na Reformatie
geblokkeerd door aantal bewegingen:
Orthodoxie: de rechte leer
 Rationalisme: verstand heerst in theologie
 Liberale theologie: vrijzinnig denken

Vernieuwingsbewegingen

Vernieuwingsbewegingen na de Reformatie:
Piëtistische en evangelische stromingen
met veel nadruk op werk van Geest
Hoofdstroming:
 Gereformeerd en Luthers Piëtisme
met analoge bewegingen in



Engeland: Puritanisme
Nederland: Nadere Reformatie
Duitsland: Piëtisme
Evangelikalisme
Vernieuwingsbeweging naast Piëtisme
Kenmerken

Primaire aandacht voor verkondiging van evangelie

Ruimhartige en onvoorwaardelijke heilsboodschap

Evenwichtige verhouding van wet en evangelie

Christus en Zijn werk als centrale inhoud van de boodschap

Eenvoud v/h geloof als respons op evangelieboodschap.

‘Evangelische heiliging’
Schema Lovelace ‘Bijbelse vernieuwing’
I: Twee basisvoorwaarden voor geestelijke vernieuwing
II: Primaire onderdelen van geestelijke vernieuwing
III: Secundaire onderdelen van geest. vernieuwing
I: Twee basisvoorwaarden
De twee basisvoorwaarden voor geestelijke vernieuwing
Voorbereiding om het Evangelie te kunnen ontvangen.


A. Besef van de heiligheid van God:
Zijn gerechtigheid en zijn liefde
B. Besef van de reikwijdte van de zonde:
In persoonlijk leven en in onze gemeenschap
II: Primaire onderdelen
Primaire onderdelen van geestelijke vernieuwing.
Dieptepresentatie van het Evangelie
A. Rechtvaardigmaking: Je bent aanvaard, geaccepteerd
in Christus.
B. Heiligmaking: Je bent vrij van de macht van de zonde
in Christus.
C. De inwoning van de Heilige Geest: Je bent niet alleen
in Christus.
D. Autoriteit in geestelijke strijd: Je hebt gezag
in Christus.
III. Secundaire onderdelen
Secundaire onderdelen van geestelijke vernieuwing:
Uitwerking van persoonlijke vernieuwing in het leven van de kerk
A.
Zending: In de verkondiging en in betoon van sociale
bewogenheid.
B. Gebed
C. Gemeenschap: Eén zijn met zijn Lichaam.
D. Disenculturatie:
Bevrijd zijn van beknellingen door de eigen cultuur.
E. Theologische integratie:
Hervormd worden door vernieuwing van je denken.
Doel van opwekkingsbewegingen
Opwekkingsbewegingen beogen de vernieuwing
van de ‘massa’, zowel binnen als buiten de kerk.
Zowel Gods kinderen als ongelovigen worden
hierbij betrokken.
Kenmerken van een opwekking (1)
‘Herleving is een openbaring van
Gods heiligheid en kracht,
in zulk een mate dat menselijke persoonlijkheden
worden overschaduwd
en menselijke programma’s uitgesteld, of zelfs
afgesteld.
Herleving wordt dus nooit aan enige personen
gekoppeld.’
(Arthur Wallis)
Kenmerken van een opwekking (2)
‘Een herleving is een beweging van de Heilige
Geest,
wat een herleving in Nieuwtestamentische
geschiedenis heeft teweeg gebracht
in de kerk van Christus en in de
gemeenschappen daarom heen.’
(Edwin Orr)
Kenmerken van een opwekking (3)

‘Herleving is een gemeenschap doordrenkt van
God.’
(Duncan Campbell)

‘Herleving is de instroom van Goddelijk leven in
een lichaam dat dreigt dood te gaan.’
(D.M. Panton)
Bonar: mensen die God gebruikt in opleving









Zij vatten het grote werk der bediening, dat zij aanvaard
hadden ernstig op.
Zij legden zich toe op een gunstige uitslag.
Zij waren mannen des geloofs.
Zij waren arbeiders.
Zij waren mannen met geduld.
Zij waren mannen met vrijmoedigheid en
vastberadenheid.
Zij waren mannen van gebed.
Zij waren mannen, die zich vastberaden en zeer beslist
hielden aan de leer van Wet en Evangelie.
Zij waren mannen met een ernstige levenswandel en
diepe vroomheid.
Verloop van een opwekking

Voorbeeld uit boekje van Bonar.
Belangrijkste opwekkingsbewegingen
na de Reformatie

Eerste Grote Opwekking (1735-1760)
Met name in Engeland (methodistische beweging), Wales,
Schotland, Amerika, Silezië en Herrnhut.
Enkele leiders: George Whitefield, John en Charles Wesley,
Jonathan Edwards, Graaf von Zinzendorf, Howell Harris.

Tweede Grote Opwekking (1790-1810)
Vooral in Amerika.

Derde Grote Opwekking (1857-1860)
Vooral in Wales, Engeland, Schotland, Amerika, NoordIerland, Zuid-Afrika.
Einde 1e sessie
Ruimte voor
vragen
 opmerkingen
 discussie

2e sessie
De grote opwekking in de jaren van 1740
Hoe deze is ontstaan, het verloop en de bijdragen van
George Whitefield en John Wesley
Spener over geestelijke toestand
eind 17e eeuw
“Het kostbare geestelijke lichaam van Christus is
nu met smart en ziekte aangedaan.”
in: Pia Desideria
Spener (1635-1705) is vader van Duitse Piëtisme.
Geestelijke verschraling en
onzedelijkheid
De geestelijke verschraling is algemeen verspreid in
Europa, waaronder Engeland.
Bisschop van Lichfield in 1724
“De Dag des Heeren is nu de marktdag van de duivel.
Meer wellustigheid. Meer dronkenschap, meer ruzies
en moorden, meer zonde wordt op deze dag bedacht
en bedreven dan op alle andere dagen door de week bij
elkaar. (…) 
Onzedelijkheid
(…) De zonde is in het algemeen zo toegenomen en
tiert welig, zo zelfs dat onzedelijkheid wordt verdedigd,
ja zelfs in beginsel gerechtvaardigd.
Zodoende vinden vulgaire, lichtzinnige boeken gretig
aftrek en deze handel bevordert om nog meer daarvan
uit te geven. Elke vorm van zonde heeft een schrijver
gevonden om deze te beschrijven en te verdedigen.”
The Holy Club







Jaren van 1730 in Oxford
Gezelschap van studenten
Doel: opscherpen tot persoonlijke vroomheid en
liefdadigheid
Bijhouden van dagboek
Leider: John Wesley
Whitefield treedt in 1733 toe
Wettisch karakter, maar toch gebruikt voor geestelijke
doorbraak
George Whitefield: bekering en roeping
(1714-1770)




Geboren: 1714, Gloucester
Student in Oxford
Lid van Holy Club terwijl hij nog onbekeerd is
Scougals boek middel tot bekering
“ Hoewel ik had gevast, gewaakt en gebeden en het
sacrament zo lang had ontvangen, heb ik nooit
geweten wat de ware godsdienst is, totdat God mij
deze uitnemende verhandeling door de handen van
mijn nooit te vergeten vriend zond. 
… God toonde mij spoedig, toen ik enkele regels verder las, dat de
“ware godsdienst bestaat in de vereniging van de ziel met
God als Christus in ons een gestalte ontvangt. ”

Worsteling met Bijbel op schoot om tot geloof te
komen.
“Hij [De Heilige Geest] bekwaamde mij ertoe om door een levend
geloof op Zijn geliefde Zoon te rusten.”
“Met wat voor een vreugde, een onuitsprekelijke vreugde, zelfs een
vreugde die geheel vol was van heerlijkheid, werd mijn ziel
vervuld, toen het gewicht van de zonde van mij afging en een
blijvend gevoel van Gods vergevende liefde en van een volle
verzekering des geloofs in mijn ongetrooste ziel doorbrak!”
Whitefield: eerste periode als prediker






1736: geordend tot ‘deacon’
Eerste preek: diepe ernst en bewogenheid
Niet door iedereen gewaardeerd
Spoedig overal bekend, vanwege preken in
Londen
Opvallend charisma, diepe ernst en krachtige
voordracht trok veel hoorders
Zowel zegen als tegenwerking en vijandschap
Whitefield: vervolg





Reizen naar Amerika
1739: priesterwijding Anglicaanse kerk
Rondreizend evangelist, prekend in open lucht
Samenwerkend met de Wesleys
1739, bijeenkomst in Fetter Lane Society:
“Ongeveer om drie uur in de morgen, toen wij gedurig in
gebed waren, kwam de kracht van God machtig op ons,
in zoverre velen het uitriepen vanwege een buitengewone
vreugde en velen daarbij op de grond vielen.” (John Wesley)
Whitefield: vervolg (2)

Beweging verspreidde zich door het land

Soms geweigerd in kerken  spreken in open lucht

Spreken voor gewone mensen, zoals mijnwerkers

Duizenden onder het gehoor

Velen onder diepe zondeovertuiging en nemen Christus als
Zaligmaker aan

Ook geopende deuren in Wales, Schotland en Amerika

In Londen sprak hij vaak voor adellijke personen
(Lady Huntingdon)
Toespraak te Kennington

Gehoor van 50.000 mensen,
‘bijna tachtig koetsen, benevens een groot aantal
paarden.
Er heerste een ontzettende stilte onder hen. God
gaf mij veel verruiming in het hart. Ik sprak
anderhalf uur achtereen en toen ik naar huis ging,
werd ik vervuld met zo’n liefde, vrede en
blijdschap, die ik niet kan uitspreken.’
Methodistische opwekkingsbeweging


Geleid door Whitefield en Wesley
Contacten met







Wales (Rowland, Harris)
Amerika (Edwards, de Tennents)
Moravische broeders (Zinzendorf, Böhler)
Later verwijdering van Moraviërs
Later tevens verwijdering tussen Whitefield en Wesley
(vanwege predestinatiegeschil)
Nazorg vond plaats binnen Societies (gezelschappen)
Stichten van eigen Methodistendenominatie was
aanvankelijk niet de bedoeling
Whitefield: karakter van persoon en werk







Gedreven, niet rustend, aandrang, confronterend
Gericht om de ziel bewegen tot het geloof
Appèl op menselijke verantwoordelijkheid
Doordrongen van goddelijke gewilligheid
Rotsvast geloof in goddelijke beloften
Roofbouw op eigen lichaam
Ideaal: evangelisering van volk en natie
John Wesley
1703-1791






Whitefield zette method. beweging in gang,
Wesley gaf ze structuur en versterking
Geboren 1703
Student in Oxford
Geordend tot priester in 1728
Las mystieke en devotionele werken
Stichter van Holy Club
John Wesley: bekering en roeping



Gesprekken tijdens reis naar Amerika met Moravische
broeders over rechtvaardiging
Na veel strijd grote doorbraak
24 mei 1738, Aldersgate Street, Londen:
“Ik voelde dat mijn hart vreemd verwarmd werd. Ik voelde dat
ik in Christus, in Christus alleen tot zaligheid, vertrouwde.
Er werd mij een verzekering gegeven dat Hij al mijn zonden,
ja zelfs de mijne, had weggenomen en mij verloste van de wet
der zonde en des doods. Toen kon ik openlijk aan allen hier
getuigen wat ik nu voor het eerst in mijn hart voelde.”
John Wesley: na bekering







Vol van liefde van Christus
Prediking begon vrucht te dragen
Geloof in Christus was onderwerp van preken
Bezoeken aan Herrnhut verdiepten geloofsleven
Werd leider van Methodisten
Trok van leer tegen de uitverkiezingsleer, tot verdriet
van Whitefield
Publiceerde zijn preek ‘Free Grace’
Boodschap van John Wesley





‘Ik beschouw de hele wereld als mijn parochie.’
Ruime visie op reikwijdte verzoening
Toch niet oppervlakkig: zonde, wedergeboorte,
geloof, berouw, bekering, heiliging
Persoon van Christus en werk Heilige Geest
centraal
Heiliging krijgt stevig accent
Werkkracht







Hield toezicht op zijn helpers
Trok regelmatig door het land
Grote werkkracht
40.000 preken
Uitgeven van boeken
Man van organisatievermogen en gezag
Geen gelukkig huwelijk
Heengaan en zelfgetuigenis
Overlijden in 1791 (88 jaar)
 Terugkijkend op zijn leven:

“Ik heb tussen de vijftig en zestig jaar gezworven en mij
ervoor ingezet om op mijn zwakke manier een weinig
goed te doen aan mijn medeschepselen…
Ik kan niets van wat ik gedaan of ondergaan heb
aanmerken dat de aandacht waard is. Ik heb geen
andere pleitgrond dan deze:
Ik ben de voornaamste van de zondaren
Maar Jezus is voor mij gestorven.”
Ryle over Wesley

‘…hij was niet tevreden met het oogsten van de velden
die hij rijp vond voor de oogst. Hij nam het koren op,
bond het tot schoven en vergaderde deze in de schuur.’

In Societies: liefdemaaltijden en gebedstijden:
versterking onderlinge band en last voor onbekeerden

Moraviërs leerden hem oog te hebben voor inbreng van
gemeenteleden: persoonlijke geestelijke ontwikkeling en
groei.
Wat kunnen wij van W&W leren?
1. Opwekking en vernieuwing zijn mogelijk in de meest
onmogelijke situaties.
2. God gebruikt voor opwekkingen mannen die
vervuld zijn met de Heilige Geest, die leven en
werken vanuit een krachtig vertrouwen in Gods
beloften.
Het belangrijkste middel tot een opwekking is een
Geestvervulde prediking van Christus.
3. Dode orthodoxie zonder het leven door de Geest is
een geraamte zonder hart!
Einde 2e sessie
Ruimte voor
vragen
 opmerkingen
 discussie

3e sessie
De opwekking in Herrnhut
Haar gevolgen en de bijdrage van Graaf Zinzendorf
Duitse Piëtisme



Vroomheidsbeweging in Lutherse kerk
Grondlegger: P. J. Spener
Boek: Pia Desideria, 1675

6 voorstellen tot hervorming kerk, waaronder:
1.
2.
3.



studie van Bijbel in particuliere bijeenkomsten
ieder christen heeft een ambt
kennis moet praktisch worden toegepast
Reactie op dode orthodoxe leer en vormen
Nadruk op gevoel en gemeenschap
Gevaar: subjectivisme
Graaf von Zinzendorf: jonge
jaren






Geboren 1700, Dresden
Speners profetische woorden bij doop
Veel verbeelding, ook bij overdenking van
christelijk geloof
Brandend hart voor Jezus
Al jong veel in gebed tot de Zaligmaker
Vertrouwelijke omgang; weinig zondebesef


Nog veel gericht op eigen verdiensten
Verdieping: aangegrepen door wat Schepper
voor hém had gedaan
Zinzendorf: studietijd en daarna

Naar school in Halle, gesticht door
Piëtist A.H. Francke



Piëtisten leren noodzaak van verbrijzeling vóór
ontvangen van genade
Na Halle studeren in rationeel Wittenberg
Maakt na studie reis door Europa


Schilderij van Dominico Feti
Hierdoor wil hij hart en leven aan Christus
opofferen
Zinzendorf: Contact met Moraviërs




Huwelijk en werk
Verlangt een taak in Gods koninkrijk
Huis in Bethelsdorf
Contact met Moravische vluchtelingen





Christiaan David
Zij zoeken een vestigingsplaats
Zij vinden die in Bethelsdorf (op landgoed graaf)
Herrnhut: ‘Onder de hoede des Heeren’
Gemeenschap van de Broeders
Opwekking in Herrnhut

Graaf brengt Luthersen en Moraviërs bij
elkaar

Opwekking in 1727 (13 augustus)

Bijzondere dienst en viering van Avondmaal



“Op weg daarheen verbonden degenen die van elkaar
vervreemd waren, zich opnieuw aan elkaar. Tijdens
het zingen van het eerste lied kon men nauwelijks het
zingen onderscheiden van het wenen.
Verscheidene broeders baden en smeekten de Heere
vooral om bewaard te worden voor afscheiding en
scheuring, daar zij verdreven waren uit het diensthuis en
niet wisten wat te doen.
Zij smeekten de Heere om hun de ware natuur van Zijn
Kerk te openbaren, zodat zij onberispelijk voor Hem
zouden wandelen en niet alleen in Hem zouden blijven,
maar ook vruchten zouden voortbrengen... 
…Wij baden dat wij niets zouden doen dat in tegenspraak was
met de eed van trouw die wij aan Hem afgelegd hadden, en
vooral niet tegen Zijn gebod van liefde zouden zondigen.
Wij baden of Hij ons zou bewaren door de reddende macht van
Zijn genade en niet zou toelaten dat ook maar één ziel van de
Bloed- en Kruistheologie, waar de redding van afhangt,
weggetrokken zou worden en op zichzelf en zijn eigen
verdiensten teruggeworpen zou worden.
Wij vierden het Heilig Avondmaal met harten die tegelijk
neergebogen en opgeheven waren. Een ieder van ons ging
hoog boven zichzelf uitgetild naar huis en bracht die dag en
de volgende dagen in grote rust en vrede door, terwijl wij
leerden om lief te hebben.”
Opwekking in Herrnhut








Graaf brengt Luthersen en Moraviërs bij elkaar
Opwekking in 1727 (13 augustus)
Bijzondere dienst en viering van Avondmaal
Ook opwekking onder kinderen
Gelovigen ontvangen doop met H. Geest
‘Sinds die tijd is Herrnhut een levende kerk
van Jezus Christus geworden.’
Krachtige geloofszekerheid en verzegeling
Susanna Kühnel
Voortdurende voorbede





Tijdens dag van opwekking ontstaat idee van
voortdurende voorbede (zoals altaar OT)
Nachtwake
24-uurs gebed
Belofte om beurtelings een uur te bidden
Voorbede voor Herrnhut en voor de wereld
Karakter Broedergemeenschap


Kritiek en laster van Lutherse theologen en
Piëtisten uit Halle
Karakteristiek: de christologie


Verzoening en overwinning van Christus
Leven in de blijdschap

Zinzendorf gekant tegen calvin. leer van
verzoening en uitverkiezing.
Reikwijdte verzoening voor hem onbeperkt.

Ontsporingen:

Visuele gerichtheid op wonden van Christus;
Subjectiviteit en emotionaliteit.
Reizen en zending






Vele reizen (Silezië, Baltische staten)
Holland: sceptische ontvangst, harde oordelen
Reizen dienen ook om te evangeliseren
Zending niet alleen in woord en gebed, maar
ook in daad
Suriname, Noord-Amerika, Azië, Afrika,
Groenland (Eskimo’s)
De geschiedenis met de Eskimo’s

Nieuw Herrnhut
Betekenis en karakter


Grote gaven en ook gebreken
Slechts één hartstocht: Christus!
Wat kunnen we leren?


Zinzendorf verbond verschillende stromingen
De gemeenschap der heiligen, eenheid der
kerk, strijd tegen verdeeldheid
Einde 3e sessie
Ruimte voor
vragen
 opmerkingen
 discussie

4e sessie
De heiligingsbeweging na de
opwekking in 1859
Dr. Andrew Murray als belangrijkste exponent
Opwekking 1857-1860

Zgn. Derde Evangelische herleving

Canada, VS  Ierland, Wales, Schotland,
Engeland  gebedsbeweging in Zuid-Afrika

Conferentie in Worcester 1860:
stoot tot doorbraak
Andrew Murray: betekenis en karakter
1828-1917




Gevormd door Schotse, Nederlandse en ZuidAfrikaanse cultuur
Geen slaafs navolger van Schotse piëtisme /
methodisme; maar ook niet achter zich gelaten
Wist van zwakke kanten van traditie,
doch niet kritiserend
Gaf eigen inzichten als aanvulling van traditie om
eigen en kerkelijk geestelijk leven te sterken
Zijn levensideaal
“Robert Murray M’Cheyne zegt ergens: ‘O God, maak mij
zo heilig als een verzoende zondaar gemaakt kan
worden.’
Als ieder hart dat wil zeggen – en het ernstig wil zeggen –
als dat gebed ook in uw hart leeft,
komt dan heden en laat ons in een verbond treden met de
eeuwige en almachtige Jehova en ons met grote
hulpeloosheid, maar tevens met grote gerustheid in
Zijn handen plaatsen.”
Andrew Murray: levensloop (1)

Vader M. emigreert in 1822,

Predikant NG-Kerk in Graaf Reinett

Schotse wortels

1845: studie te Utrecht; Reveil; bezoek Duitsland

1849: predikant te Bloemfontein

Geestelijke stromingen in Zuid-Afrika

Orthodoxie, liberalisme, methodisme
Andrew Murray: levensloop (2)

1860: predikant te Worcester; opwekking


Bezig met thema’s heiliging en Geestvervulling
Daarna gemeenten van Kaapstad en Wellington

In Wellington veel dingen tot stand gebracht
(zendingsinstituut e.d.)

Veel gaande op politiek en kerkelijk terrein

Rol in oorlog: pleitbezorger voor verzoening
Karakteristiek van Murrays theologie

Totale overgave aan Christus (total surrender)

Heiliging door het geloof

Positie in Christus als verlost en heilig (Rom. 6)

Doop en vervulling met de Heilige Geest als extra gave
(direct of geleidelijk geschonken)

Overwinning over de zonde door blijven in Christus

Noodzaak van Pinksteren in gemeente
Geheim: gebedsleven!
Gebed over arbeiders in de oogst
“Gezegende Heer! Die mij deze dag weer wat bijzonders in het
gebed wilt leren, geef mij, ik bid U, die geestelijke dingen,
waarvan Gij spreekt, recht te aanschouwen. Daar is de
oogst, Heere! Die zo groot is; geef mij die te zien met een
hart vol ontferming over verloren gaande zielen.
Dat ik U hore spreken: „Ziet, Ik zeg u, heft uwe ogen op en
aanschouwt de landen, want zij zijn alrede wit om te
oogsten.” En daar zijn de arbeiders, zo weinig; doe mij
gevoelen hoe zondig dit is, en welke schade het veroorzaakt.
En daar is de Heere des oogstes, die alleen macht heeft om
arbeiders uit te stoten.



Gebed over arbeiders in de oogst (2)
En daar zijn de discipelen op wier gebed de Heere des oogstes
wacht om zijn werk te doen, op wier gebed Hij zeker
arbeiders zal geven. O mijn Heere Jezus! ik versta het niet
hoe U de mens zulke macht hebt gegeven. Ik kan slechts
geloven en uw bevel gehoorzamen.
Ik kan slechts bidden, ontfermende Heere! Stort uw ontferming
in mijn hart en in het hart van al uwe kinderen uit, dat het
ons niet mogelijk zij om aan zovelen, die als schapen zonder
herder zijn, te denken en niet tot God te roepen. En vervul
Uzelf ons met het vast vertrouwen dat het gebed kracht
heeft, dat het gebed, dat in het levend geloof aan de levende
God, in uw Naam, wordt opgezonden, zekere en
overvloedige verhoring zal vinden. Amen.”
Wat kunnen wij leren van Murray?

‘Ecclesia Reformata semper reformanda’ –
wilde Murray toepassen in zijn tijd

Ook in onze tijd blijft vernieuwing of opwekking nodig.

Een Reformatie is alleen heilzaam wanneer
ondersteund door krachtige werking Pinkstergeest

Murray: “De grote zegen van het vervuld zijn met
de Geest kan ik u niet beter uitleggen dan door te
wijzen op de wonderlijke ommekeer die Pinksteren
teweeggebracht in het leven van de discipelen.”
Einde 4e sessie
Ruimte voor
vragen
 opmerkingen
 discussie
