plantendatabase permacultuur

Plantendatabase Permacultuur in Nederland
Deze plantendatabase is gemaakt als aanvulling op de documentaire ‘Permacultuur in Nederland’. Hij is bedoeld om zoveel mogelijk nuttige
planten en bomen voor het Nederlandse klimaat, samen te voegen. En dan met name planten en bomen die door hun kracht en functies een plek
verdienen in de permacultuur-tuin. Aan bod komen groentes, kruiden, graangewassen, groenbemesters, waterplanten, struiken en bomen. De
data-base is gebaseerd op eigen onderzoek, voornamelijk op de Britse website ‘Plants for a future’: www.pfaf.org, maar ook andere bronnen in
binnen- en buitenland. De database is zeker niet allesomvattend. Van de eenjarige groentes en kruiden heb ik maar een deel verwerkt, omdat veel
mensen hier toch al bekend mee is en omdat ze meer passen bij de typische biologische tuin dan bij een permacultuur-tuin. Verder zijn er nog
genoeg toepassingen van de planten die weinig genoemd worden, zoals bouwmateriaal, verf, gereedschap en vezels. Deze toepassingen heb ik
zelf weinig vermeld. Bovendien ligt de nadruk op eetbare gewassen en komen maar enkele geneeskrachtige planten aan bod. Daarnaast heb ik
slechts enkele wilde eetbare planten opgenomen in mijn data-base. Hier zijn prachtige boeken over beschikbaar. Van de eetbare wilde planten die
veelvuldig voorkomen in de natuur, is het ook helemaal niet nodig ze zelf te kweken. Tot slot valt er veel meer te schrijven over hoe je de planten
het best kunt opkweken en onder welke omstandigheden ze het best gedijen. Hiervoor is Plants for a future wederom de beste database!
Deze database is een opstap waarna mensen zichzelf verder kunnen verdiepen in gewassen en de bijkomende permacultuur-principes. De
Latijnse namen van de planten helpen hierbij. Kijk op mijn website www.transitiecultuur.nl voor links, boeken en films over permacultuur.
Helaas is de meeste info nu nog alleen in het Engels beschikbaar. Deze planten-database is in ontwikkeling. Wanneer je aanvullingen hebt, mail
ze dan graag naar [email protected]. Ook voor andere vragen natuurlijk. Veel van de genoemde groentes en kruiden hebben inmiddels
een plekje in mijn eigen tuin. Het zou mooi zijn om in de toekomst zaad- en plantgoed met elkaar uit te wisselen. Veel plezier en succes!
Miquel Buckinx
Een / tweejarige groentes
Granen + oliehoudende zaden
Een / tweejarige kruiden
Meerderjarige groentes
Meerderjarige kruiden
(Eetbare) waterplanten
Groenbemestende planten
Groenbemestende struiken en bomen
Struiken
Bomen
Websites andere plantendatabases
Websites zaad- en plantgoed
blz. 2
blz. 4
blz. 5
blz. 6
blz. 9
blz. 12
blz. 14
blz. 17
blz. 19
blz. 24
blz 29
blz 29
1
Een / twee jarige groentes
Rood gewassen die voor mij favoriet zijn in de permacultuur-tuin. Sowieso ligt de nadruk in deze tuin op meerderjarige planten en zelfzaaiers. De winter is het jaargetijde dat de eenjarige groentes het meest nodig zijn, de lente het minst.
Rucola
Raapstelen
Mizuna
Radijs
Rettich / Rammenas
Meiraap
Boerenkool
Siberische boerenkool
Spruitkool
Bloemkool
Koolrabi
Peul
Sperzieboon
Aardappel
Tomaat
Paprika, peper
Aubergine
Kaapse kruisbes (verschillende
soorten van Physalis)
Pompoen
Courgette
Komkommer / augurk
Ui (zaai / poot)
Prei
Spinazie
Familie
Seizoen oogst (ideaal)
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Vlinderbloemig
Vlinderbloemig
Nachtschade
Nachtschade
Nachtschade
Nachtschade
Nachtschade
Lente tot herfst
Lente
Herfst
Lente
Lente + herfst
Lente
Winter
Winter
Winter
Lente
Zomer
Late lente
Zomer
Zomer
Zomer
Zomer
Zomer
Zomer
Komkommerachtig
Komkommerachtig
Komkommerachtig
Ui-achtig
Ui-achtig
Ganzevoet
Zomer-herfst
Zomer-herfst
Zomer-herfst
Zomer
Winter
Lente + herfst
Zelf-zaaiend? (pas op
ziektes indien planten
zichzelf steeds op dezelfde
plek uitzaaien)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Mogelijk
Ja (wel verplanten)
Ja (wel verplanten)
Ja (wel verplanten)
Ja (wel verplanten)
Mogelijk
Cut & come again (blad
afsnijden en dan
doorgroeien)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja maar pas op ziektes
Ja
Ja
2
Tuinmelde (Artiplex Hortensis)
Snijbiet
Rode biet
Boomspinazie (3 meter hoog!)
(chenopodium giganteum)
Aardbeispinazie (kleine
vruchtjes + blad eetbaar) (Blitum
Irrigatum / Virgatum)
Kropsla
Pluksla, snijsla
Eikenbladsla
Andijvie
Rood, groenlof
Schorseneren
Pastinaak
Hertshoornweegbree (blad
eetbaar) (Plantago coronopus)
Nieuw-Zeelandse spinazie
(Tetragonia expansa)
Veldsla
Winterpostelein
Rapunzelklokje / repelsteeltje
(blad en wortel eetbaar)
(Campanula rapunculus)
Ganzevoet
Ganzevoet
Ganzevoet
Ganzevoet
Lente tot herfst
Lente tot herfst
Zomer tot winter
Lente tot herfst?
Ganzevoet
?
Composiet
Composiet
Composiet
Composiet
Composiet
Composiet
Schermbloemig
Weegbree
Lente-zomer
Lente tot herfst
Herfst
Herfst
Groenlof herfst, roodlof lente
Winter
Winter
Lente tot herfst
ijskruid
Zomer
Valeriaan
Postelein
Klokjesfamilie
Winter
Winter
Herfst-winter (bloei 1e jaar
voorkomen)
Ja
Ja
Ja
Mogelijk
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
3
Een/twee jarige granen / eiwit/olie houdende zaden
Tarwe
Rogge
(Suiker)Maïs
Erwt, capucijner
Tuinboon
DroogBoon
Koolzaad
Huttentut (Camelina sativa)
Lijnzaad
(Reuzen)Zonnebloem
Hennep (voor zaad)
Quinoa (Chenopodium quinoa)
Amaranth (verschillende soorten
Amaranthus)
Boekweit (Fagopyrum esculentum)
Familie
Gras
Gras
Gras
Vlinderbloemig
Vlinderbloemig
Vlinderbloemig
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Vlas
Composiet
Cannabis
Ganzevoet
Amaranth
Oogsten met de hand?
Veel werk
Veel werk
Makkelijk
Redelijk
Redelijk
Redelijk
Redelijk
?
Veel werk
Makkelijk (zaad losmaken moeilijk)
Weet ik niet
Weet ik niet
Makkelijk
Omvang oogst
Behoorlijk
Behoorlijk
Veel
Behoorlijk
Veel
Behoorlijk
Behoorlijk
Weinig
Weinig
Veel
?
?
Veel
Duizendknoop
Redelijk (snel maar ongelijke rijping)
Behoorlijk
4
Een/tweejarige kruiden
Familie
Selderij
Peterselie
Kervel
Dille
Venkel
Koriander
Karwij
Engelwortel (Angelica sylvestris)
Mariadistel (Silybum marianum)
Kamille
Basilicum
Tabak
Komkommerkruid
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Schermbloemig
Composiet
Composiet
Lipbloemig
Nachtschade
Ruwbladigen
Zelf-zaaiend?
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Mogelijk
Ja (pas op woekeren)
Zaadteelt lastig in klimaat Nederland
Ja
Ja
Cut & come again (blad afsnijden
en dan doorgroeien)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja (hele plant, ook medicinaal)
Ja (medicinaal)
Ja (bloemen)
Ja (best in kas)
Ja (psycho-actief; nicotine)
Ja (blad als kruid)
5
Vaste / meerderjarige groentes
Familie
Kruisbloemig
Eetbare delen
Blad
Omvang oogst
Weinig
Periode oogst
Lente-herfst
Bijzonderheden
Schaduw
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Blad
Blad
Behoorlijk
Heel veel
Met name winter
Lente-herfst
Kruisbloemig
Bloemknop, blad
Weinig
Lente
Kruisbloemig
Kruisbloemig
Bloemknop, blad, wortel
Blad
?
Veel
?
Lente-herfst
schaduw
Voorplanting door
stekken
Voorplanting door
stekken
Alleen dichtbij zee
Kruisbloemig
Blad
?
Winter
Zeer winterhard
Kruisbloemig
Wortel (als aardappel;
erg voedzaam)
?
?
Daslook (Allium ursinum)
Knoflook
Ui-achtig
Ui-achtig
Blad
Wortel, Bolletjes
Weinig
Veel
Bieslook
Eeuwige prei (Allium Porrum)
Ui-achtig
Ui-achtig
Blad
Blad
Veel
Behoorlijk
Winter - zomer
Wortel zomer, blad
lente-herfst
Lente-herfst
Hele jaar
Weinig over bekend. Uit
Centraal-Azië; droge
steppes
schaduw
Egyptische stengelui (Allium
cepa proliferum)
Stengelui (Allium Fistulosum)
Slangelook (Allium
scorodoprassum)
Oregan sunflower
(Balsamorhiza sagittata)
Aardpeer (Helianthus
tuberosus)
Artisjok (Cynara scolymus),
Ui-achtig
Blad, Bolletjes
Weinig
Winter
Ui-achtig
Ui-achtig
Blad
Blad, Bolletjes
Weinig
Behoorlijk
Hele jaar
?
Composiet
Wortel, blad
?
?
Composiet
Wortel
Heel veel
Oktober - maart
Composiet
Vrucht
Weinig
Juli-oktober
Look-zonder-look (Alliaria
petiolata)
Winterkers (barbarea vulgaris)
Eeuwig moes / splijtkool
(Brassica oleracea ramosa)
Nine star broccoli (Brassica
oleracea botrytis aparagoides)
Zeekool (Crambe maritima)
Grote Hartvrucht (Bunias
orientalis)
Cheerio / Green-in-the-snowmustard
Megacarpaea gigantea
Preiplantjes scheuren en
uitplanten
Bodembedekkend,
Noord-Amerikaans
Heel hoog, pas op
woekeren
Mogelijk niet winterhard
6
kardoen (Cynara cardunculus)
Chicorei (Cichorium intybus)
Molsla (gekweekte
paardenbloem) (Taraxacum
Officinale)
Yacon (Polymnia Edulis)
Composiet
Composiet
Blad
Blad
Composiet
Wortel (bevat moeilijk te
verteren koolhydraten)
Aardaker (Lathyrus Tuberosus)
Apios Americana
Vlinderbloemig
Vlinderbloemig
Wortel
Wortel + zaad
Prairie Mimosa (Desmanthus
illinoensis)
Vlinderbloemig
Breadroot (Psoralea esculenta)
Vlinderbloemig
Veel
Veel
Winter-vroege lente
Winter-vroege lente
Diepwortelend
Diepwortelend
Weinig
Behoorlijk
?
Hele jaar
Zaden eetbaar, wortel
sterk psycho-actief
(DMT)
Wortel (veel zetmeel)
Weinig
?
Aardappelsoort uit
Andes.. Mogelijk niet
winterhard
Klimplant
Indiaanse aardappel,
Liefst in zand, klimplant
Noord-Amerikaans.
Liefst in klei, vochtig
Behoorlijk?
Herfst (bij afsterven
loof)
Aardkastanje (Bunium
Schermbloemig
bulbocastanum)
Suikerwortel (Sium Sisarum)
Schermbloemig
Yampa (Perideridia gairdneri) Schermbloemig
Wortel
Weinig
Winter
Wortel
Wortel (zoet, notig)
Behoorlijk
Behoorlijk
?
Winter
Orogenia linearifolia
Schermbloemig
Wortel
Weinig
Hele jaar
Spinaziezuring (Rumex
patienta)
Brave Hendrik (Chenopodium
bonus-henricus)
Caucasiche spinazie (Hablitzia
tamnoïdes)
Kruipklokje (Campanula
poscharskyana)
Maarts viooltje (Viola odorata)
Ganzevoet
Blad
Veel
Lente-herfst
Ganzevoet
Blad
Weinig / behoorlijk
Lente-herfst
Ganzevoet
Blad
Veel
?
Klokjes
Blad en bloemen
Veel
Hele jaar
Viooltjes
Blad en bloemen
Veel
Winter
Noord-Amerikaanse
Indianen aardappel,
stikstofbindend
Soort aardappel
Veel suiker in wortel
Noord-Amerikaanse
indianen aardappel.
Mogelijk niet winterhard
Noord-Amerikaanse
indianen aardappel.
Mogelijk niet winterhard
Eetbaar met mate
(oxaalzuur)
Eetbaar met mate
(oxaalzuur)
Klimplant, eetbaar met
mate (oxaalzuur)
Bodembedekkend, pas
op woekeren
Bodembedekkend, pas
7
Kleine pimpernel (Sanguisorba
minor)
Aardbei
Roos
Blad
Veel
Hele jaar
op woekeren
Diepwortelend
Roos
Vrucht
Behoorlijk
Aardamandel Cyperus
esculentus)
Rabarber
Cypergras
Wortel
Weinig
Lente of lente-herfst
(doordragende rassen)
Aug-okt
Niet helemaal winterhard
Duizendknoop
Stengel
Weinig / behoorlijk
Lente
Asperge
Daglelie (Hemerocallis)
Camassia quamash
Lelie
Lelie
Hyacint
Wortelstok
Bloem, blad, wortel
Wortel (bol)
Weinig
?
Behoorlijk
Lente
?
Herfst?
Muskuskaasjeskruid (Malva
moschata)
Krulmalva (Malva Verticullata
Crispa)
Chinese yam / bataat
(Dioscorea Batatas)
Oca / klaverzuring (Oxalis
tuberosa)
Kaasjeskruid
Blad
Behoorlijk
Kaasjeskruid
Blad, bloem
Behoorlijk
Lente-herfst
(bloemstengels snoeien)
Lente-herfst?
Dioscorea
Wortel
Veel
Herfst
Klaverzuring
Wortel
Weinig
Herfst
Pas op woekeren, heel
sterk
Indiaanse aardappel
(gekookt),
bodembedekkend
Zaad medicinaal
Klimplant, pas op
woekeren, als aardappel
Soort aardappel, niet
winterhard (in winter
binnen)
8
Vaste / meerderjarige kruiden¹
Familie
Lipbloemig
Lipbloemig
Eetbare delen
Blad
Blad
Omvang oogst
Veel
Veel
Periode oogst
Hele jaar
Hele jaar
Bijzonderheden
Bodembedekkend, zon
Zon
Lipbloemig
Blad
Veel
Lente-herfst
Citroenmelisse
Lipbloemig
Blad
Veel
Lente-herfst
Salie (Salvia officinalis)
Witte salie (salvia apiana)
Lipbloemig
Lipbloemig
Blad
Blad
Veel
?
Lente-herfst
Lente-herfst
Rozemarijn
Lavendel
Oregano
Winterbonenkruid
(Satureja montana)
Dropplant (Agastache
Foeniculum)
Zoethout (Glycyrrhiza
glabra)
Lavas / maggiekruid
(Levisticum officinale)
Zwartmoeskervel
(Smyrnium olusatrum)
Roomse kervel (Myrrhis
odorata)
Japanse peterselie
(Cryptotaenia japonica)
Mierikswortel (Armoracia
rusticana)
Echte zonnehoed
(Echinacea angustifolia)
Lipbloemig
Lipbloemig
Lipbloemig
Lipbloemig
Blad
Blad
Blad
Blad
Veel
Veel
Veel
Veel
Lente-herfst
Lente-herfst
Lente-herfst
Hele jaar
Pas op woekeren, ook
schaduw
Pas op woekeren, ook
schaduw
Zon
Mogelijk niet
winterhard, wierook, zon
Zon
Zon
Zon, bodembedekkend
Zon
Lipbloemig
Blad en bloem
?
?
Mogelijk niet winterhard
Vlinderbloemig
?
?
Beste in zand, nat
Schermbloemig
Wortel (zeer zoet, en
toch gezond!)
Blad
Veel
Lente-herfst
Schermbloemig
Hele plant
Behoorlijk
Hele jaar
Schermbloemig
Wortel, Blad
Veel
Hele jaar
Bloei voorkomen
Schermbloemig
Blad, stengel, wortel
?
Hele jaar
Kruisbloemig
Wortel
Weinig
Hele jaar
Lichte schaduw, nat,
bodembedekkend
Zeer diepwortelend, pas
op woekeren
Composiet
Blad zeer medicinaal
?
?
Tijm
Hysop (Hysoppus
officinalis)
(Peper)munt
9
Rode zonnehoed
(Echinacea purpurea)
Russiche dragon
(Artemisia dracunculoides)
Composiet
Blad zeer medicinaal
?
?
Composiet
Blad
Veel
Lente-herfst
Duizendblad (Achillea
millefolium)
Bijvoet (Artemisia
Vulgaris)
Composiet
Blad medicinaal
Veel
Lente-herfst
Composiet
Blad als kruid of
medicinaal (met mate)
?
?
Honingruid (Stevia
Rebaudiana)
Composiet
Blad (zeer zoet maar niet
ongezond)
?
?
Middelste teunisbloem
(Oenothera biennis)
Longkruid (Pulmonaria
officinalis)
Valeriaan (Valeriana
officinalis)
Hop (Humulus lupulus)
Teunisbloem
Zaad lage oogst, verder
behoorlijk
Veel
Lente-herfst
Lente
Bodembedekkend
Veel
Lente-herfst
Veel
Blad lente
Ginseng (Panax ginseng)
Klimop
Wortel, bloem, zaad (ook
medicinaal)
Blad voor thee,
medicinaal
Hele plant medicinaal
(rustgevend)
Jong blad + zaad eetbaar,
plant medicinaal
Wortel zeer medicinaal
Winterhard (Franse soort
‘dracunculus’ mogelijk
niet)
Kan woekeren,
bodembedekkend
Kan woekeren. Mogelijk
negatieve invloed op
andere planten
Best in zand. Niet
winterhard. In winter
binnenshuis.
Kan woekeren
?
?
Echte heemst (Althaea
officinalis)
Sint-janskruid
(Hypericum perforatum)
Mansoor (Asarum
caudatum)
Passiebloem (Passiflora)
kaasjeskruid
Veel
Lente-herfst
Behoorlijk
Lente-herfst
Pijpbloem
Blad, wortel (eetbaar en
medicinaal)
Blad, bloem en vrucht
medicinaal
Wortel (gembemsmaak)
?
?
Passiebloem
Fruit (in hete zomers)
?
Zomer-herfst
Citroenverbena (Aloysia
triphylla)
Ijzerhard
Blad als kruid of in thee
?
?
Ruwbladigen
Valeriaan
Cannabis
hertshooi
Klimplant, pas op
woekeren
Binnen of ik kas
overwinteren
Niet combineren met
anti-conceptie pil!
Schaduw,
bodembedekkend
Vorstgevoelig (tot de
grond snoeien en
afdekken), klimplant,
groot
Zon, warm, zandgrond,
mogelijk niet winterhard
10
1) Veel eetbare kruiden zijn tegelijkertijd medicinaal. Bovendien staan in de tabel een aantal specifiek sterke medicinale kruiden, maar
natuurlijk lang niet allen. De aangeraden oogsttijdstippen zijn gebaseerd op eigen observatie van plantgroei. Voor precieze info over
medicinale toepassing en oogsttijdstip, raadpleeg daarvoor een medicinaal kruidenboek.
11
Eetbare waterplanten¹
Familie
Kruisbloemig
Eetbare delen
Lente of herfst
Omvang oogst
Behoorlijk
Waterdiepte
Nat, Moerassig
Vermeerdering
Tweejarig (zelf-zaaiend)
Kruisbloemig
Blad (lente-herfst)
Veel
Stromend water (ondiep)
Meerderjarig
Gentiaan
Wortel zeer medicinaal
?
Nat, Moerassig
Meerderjarig
Weegbree
Blad, wortel (als
aardappel)
Blad (niet echt
smakelijk)
Wortel (als aardappel)
Veel
Meerderjarig, pas op
woekeren
Meerderjarig
Gras
Wortel (als aardappel),
jonge scheuten
Mannagras (Glyceria
fluitans)
Lisdodde (Typha
latifolia)
Gras
Zaad (als graan)
Heel veel (ook allerlei
andere toepassingen van
riet waaronder
waterzuivering)
Weinig
Nat of ondiep water (tot
30-60 cm)
Nat of ondiep water (tot
15 cm)
Nat of ondiep water (tot
30 cm)
Nat of ondiep water (pas
op voor vervuild water)
Nat of ondiep water
meerderjarig
Lisdodde
Wortel (als aardappel)
Nat of ondiep water (tot
15 cm)
Meerderjarig, pas erg op
woekeren!
Snoekkruid (Pontederia
cordata)
Paarbladig goudveil
(Chrysosplenium
oppositifolium)
Waternoot /
waterkastanje (Trapa
Natans)
Kalmoes (Acorus
calamus)
Snoekkruid
Blad + jonge scheuten
Heel veel (ook andere
toepassingen zoals
waterzuivering)
?
Saxifraag
Blad
Veel (in schaduw)
Natte grond
Meerderjarig,
bodembedekkend
Kattenstaart
Noot (moet gekookt)
Weinig / redelijk?
Water tot 60 cm diep
Meerderjarig maar
mogelijk niet winterhard
Kalmoes
Jong blad, wortel (met
mate want licht psycho-
Veel
Heel nat of ondiep water
Meerderjarig, pas op
woekeren
Echt lepelblad
(Cochlearia officinalis)
Waterkers (Rorippa
nasturtium-aquaticum)
Gele gentiaan (Gentiana
Lutea)
Pijlkruid (Sagittaria
sagittifolia)
Beekpunge (Veronica
beccabunga)
Zwanenbloem Butomus
umbellatus)
Riet
Weegbree
Zwanenbloem
?
Veel
Meerderjarig, pas op
woekeren
Meerderjarig, pas erg op
woekeren!
Ondiep water (15-30 cm) Meerderjarig
12
Watermunt (Mentha
aquatica)
Wateraronskelk
(Peltandra virginica)
Kaapse lelie
(Agapanthus Praecox)
Witte waterlelie
(Nymphaea alba)
Gele Plomp (Nuphar
Lutea)
Lipbloemig
actief; TMA)
Blad (als kruid; munt)
Ondiep water (tot 15 cm)
Meerderjarig
Nat of ondiep water
Meerderjarig
aponogetonaceae
Blad, bes, wortel, zaad (lang?
koken of drogen tegen gif)
Wortel (als aardappel)
?
Water 15-60 cm diep
Waterlelie
Wortel + zaad (met mate) ?
Diep water (2-2,5 m)
Meerderjarig maar
mogelijk niet winterhard
Meerderjarig
Aronskelk
Veel
Waterlelie
Wortel, zaad en blad;
?
Ondiep of diep water tot Meerderjarig
wortel weken tegen
2,5 m
bitterstoffen. Met mate
1) Eetbare waterplanten kunnen gekweekt worden in aquacultuur-systemen, mogelijk in combinatie met vissen zoals karper. Duurzame
aquacultuur heeft misschien wel veel toekomst in nat en drassig Nederland.
13
Groenbemestende gewassen Groentes/kruiden
Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Bodembedekking
Trekt nuttige
insekten (bijv
bijen)
Witte klaver
(Trifolium repens)
(Voeder)Wikke (Vicia
sativa)
Blad met mate
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Zaad
Eenjarig
Ja
Ja
Lupine (Lupinus)
Alleen veevoer
(zaad)
Zaad, kiemgroente
Een en meerderjarige soorten
Meerderjarig
Ja (inwerken
in bodem in
lente)
Ja
Jong blad
Meerderjarig
Jong blad
Nee
Meerderjarig
(deze woekert
niet)
Eenjarig (zelfzaaiend)
Eenjarig
Zaad
Tweejarig
Jonge scheuten
eetbaar + veel
andere
toepassingen
Blad, bloem
Meerderjarig (pas
op woekeren)
Lucerne (alfalfa)
(Medicago sativa)
Gewone Smeerwortel
(Symphytum
Officinale)
Russische smeerwortel
(Symphytum x
uplandicum)
Komkommer-kruid
(Borago officinalis)
Phacelia (Phacelia
tanacetifolia)
Winterrogge (Secale
cereale)
Bamboe
Goudsbloem
(Calendula officinalis)
Tagetes Minuta
(Afrikaantjes)
Duizendblad (Achillea
millefolium)
Dragon (Artemisia
dracunculoides)
Blad als kruid
Nee
Eenjarig (zelfzaaiend)
Eenjarig
Jong blad met mate
Meerderjarig
Blad als kruid
Meerderjarig
Weert
schadelijke
insekten
Diepwortelend
¹
Voedsel,
beschutting
voor
wildlife
(vogels etc)
Gier,
compost³
Fortplanten
(4)
Ja
Ja
Ja
Windbreak
/ haag (5)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Stikstofbindend²
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja (inwerken
in bodem in
lente)
Ja
Ja
Ja
Ja (aaltjes)
Ja (aaltjes)
Ja
Ja
Ja
Ja
ja
14
Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Wilde chicorei
(Cichorium intybus)
Paardenbloem /
molsla (Taraxacum
officinale)
Venkel + dille
Jong blad
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Jong blad
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Blad als kruid
Ja
Kervel
Japanse peterselie
(Cryptotaenia
japonica)
Oregano, tijm,
bonenkruid
Andere lipbloemigen
(bijv rozemarijn, salie,
munt, melisse,
lavendel, dropplant)
Bladrammenas
(Raphanus sativus)
Blad als kruid
Blad als kruid
Eenjarig (zelfzaaiend)
Eenjarig
Meerderjarig
Ja
Blad als kruid
Meerderjarig
Ja
Blad als kruid
Meerderjarig
Blad
Eenjarig (zelfzaaiend)
Gele mosterd (Sinapis
alba)
Blad + zaad
Eenjarig (zelfzaaiend)
Winterkers, lookzonder-look
Mierikswortel
(Armoracia rusticana)
Blad
Meerderjarig
Wortel
Ja
Ja
Ui-achtigen (knoflook,
stengelui, bieslook)
Tabak (Nicotiana
tabacum)
Kleine pimpernel
(Sanguisorba minor)
Boekweit (Fagopyrum
esculentum)
Blad, knollen
Meerderjarig
(pas op
woekeren)
Meerderjarig
Ja
Blad psycho-actief
Eenjarig
Ja
Blad
Jong blad, zaad
Bodembedekking
Trekt nuttige
insekten (bijv
bijen)
Diepwortelend
¹
Stikstofbindend²
Voedsel,
beschutting
voor
wildlife
(vogels etc)
Gier,
compost³
Fortplanten
(4)
Ja
Ja (slakken)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja (inwerken
in bodem in
lente)
Ja (inwerken
in bodem in
lente)
Ja
Ja
Eenjarig (zelfzaaiend)
Weert
schadelijke
insekten
Ja
Ja
Ja
15
Windbreak
/ haag (5)
Brandnetel
Oost-Indische kers
(Tropaeolum majus)
Heermoes (Equisetum
arvense)
Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Jong blad (thee,
gekookt)
Blad + bloem
Meerderjarig
Nee
Eenjarig (zelfzaaiend)
Meerderjarig
(pas op
woekeren)
Maarts viooltje (Viola
Odorata)
Blad
Paarbladig goudveil
(Chrysosplenium
oppositifolium)
Kruipklokje
(Campanula
poscharskyana)
Blad met mate
Meerderjarig
(pas op
woekeren)
Meerderjarig
Blad + bloem
Meerderjarig
Bodembedekking
Trekt nuttige
insekten (bijv
bijen)
Weert
schadelijke
insekten
Diepwortelend
¹
Ja
Stikstofbindend²
Voedsel,
beschutting
voor
wildlife
(vogels etc)
Ja
Gier,
compost³
Fortplanten
(4)
Ja
Ja (aaltjes,
luizen)
Zuivert
vervuilde
grond
(metalen)
Ja (in
schaduw)
Ja
Ja
Ja (nat en
schaduw)
Ja
1) Diepwortelende gewassen halen vaak mineralen uit lage bodemlagen. Door deze planten te gebruiken als mulch of te verwerken in
composthoop komen mineralen beschikbaar voor andere planten. Deze diepwortelende planten zijn vaak pioniersplanten.
2) Sommige planten – met name vlinderbloemigen – binden stikstof uit de lucht. Stikstof is een van de cruciale voedingsstoffen voor alle
planten. Via de wortels en bij compostering komt de stikstof ook beschikbaar aan andere planten. Stikstofbindende planten zijn vaak
pioniersplanten.
3) Gier is vloeibare mest die snel opneembaar is door planten. Je maakt het door voedselrijke gewassen enkele weken te laten verteren in een
emmer regenwater en iedere dag te roeren. Het is normaal dat het stinkt. Ook zijn er specifieke planten die goed zijn om door de
composthoop te mengen en daarmee de compostering te activeren
4) Fort-planten hebben zo’n dicht en diep wortelgestel dat ze onkruiden tegenhouden in hun verspreiding
5) Een windhaag vermindert de wind zodat meer kwetsbare planten beschut komen te staan. De planten in de windhaag kunnen zelf soms
ook voedsel bieden.
16
Windbreak
/ haag (5)
Groenbemestende gewassen struiken + bomen
Eetbaar?
Braam
Nepalese framboos (Rubus
nepalensis)
Bottelroos (Rosa Rugosa)
Meidoorn (Crataegus)
Sleedoorn (Prunus Spinosa)
Hagedoorn (Crataegus
monogyna)
Russische dwergamandel
(Prunus Tenella)
Japanse Dwergkwee
(Chaenomeles Japonica)
Mahonia aquifolium
Berberis Darwinii
Zuurbes (Berberis Vulgaris)
Struikhei (calluna Vulgaris)
Gele Kornoelje (Cornus mas)
Vlier (Sambucus Nigra)
Gelderse roos (Viburnum
Opulus)
Siberische erwtenstruik
Bodembedekking
Trekt nuttige
insekten (bijv
bijen)
Weert
schadelijke
insekten
Diepwortelend¹
Stikstofbindend²
Voedsel, beschutting
voor wildlife (vogels
etc)
Gier,
compost³
Vruchten
Fortplanten (4)
Windbreak /
haag (5)
Ja
Ja
Ja
Vruchten
Vruchten
Vruchten
Vruchten
Ja
Vruchten +
zaden
Vruchten
Ja
Vruchten
Vruchten
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Vruchten
Vruchten
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Zaden
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
(caragana arborescens)
Gaspeldoorn (Ulex
europaeus)
Brem (Cytisus scoparius)
Olijfwilg (Elaeagnus)
Duindoorn (Hippophae
rhamnoides)
Inlandse vogelkers
Salal (gaultheria shallon)
Cranberry (Vaccinium
Macrocar-pon)
Rode bosbes (Vaccinium
Vitis-Idaea)
Zoutmelde (Artiplex Halimus
Zoete kers (Prunus Avium)
Lijsterbes (Sorbus aucuparia)
Ja
Vruchten
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Vruchten
Vruchten
Vruchten
Ja
Ja
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Vruchten
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja
17
Eetbaar?
Meelbes (Sorbus aria)
Berk (Betula)
Elzeboom (Alnus)
Italiaanse elzeboom (Alnus
Cordata)
Wilg (Salix)
Populier (populus)
Eik (Quercus)
Acacia (Robinia
pseudoacacia)
Linde (Tilia Cordata)
Wilgbladige duindoorn
(hippophae salicifolia)
Venijnboom (Taxus Baccata)
Bodembedekking
Trekt nuttige
insekten (bijv
bijen)
Vruchten
Sap
Weert
schadelijke
insekten
Ja
Ja
Ja
Diepwortelend¹
Stikstofbindend²
Ja
Ja
ja
Ja
Eikels
Zaad
Jong blad +
bloemen
Bessen
Vruchten
Voedsel, beschutting
voor wildlife (vogels
etc)
Ja
Fortplanten (4)
Windbreak /
haag (5)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Gier,
compost³
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
1) Diepwortelende gewassen halen vaak mineralen uit lage bodemlagen. Door deze planten te gebruiken als mulch of te verwerken in
composthoop komen mineralen beschikbaar voor andere planten. Deze diepwortelende planten zijn vaak pioniersplanten.
2) Sommige planten – met name vlinderbloemigen – binden stikstof uit de lucht. Stikstof is een van de cruciale voedingsstoffen voor alle
planten. Via de wortels en bij compostering komt de stikstof ook beschikbaar aan andere planten. Stikstofbindende planten zijn vaak
pioniersplanten.
3) Gier is vloeibare mest die snel opneembaar is door planten. Je maakt het door voedselrijke gewassen enkele weken te laten verteren in een
emmer regenwater en iedere dag te roeren. Het is normaal dat het stinkt. Ook zijn er specifieke planten die goed zijn om door de
composthoop te mengen en daarmee de compostering te activeren
4) Fort-planten hebben zo’n dicht en diep wortelgestel dat ze onkruiden tegenhouden in hun verspreiding
5) Een windhaag vermindert de wind zodat meer kwetsbare planten beschut komen te staan. De planten in de windhaag kunnen zelf soms
ook voedsel bieden.
18
Struiken
Familie
Rode aalbes (Ribes
rubrum)
Witte aalbes
(Ribes rubrum)
Kruisbes (Ribes
uva-crispa)
Zwarte bes (Ribes
nigrum)
Jostabes (Ribes
nidigrolaria)
Ribes
Diameter
volwassen /
plantafstand
1-1,5 m
Ribes
1-1,5 m
Bessen (veel)
Juli-aug
Ribes
1-1,5 m
Bessen (veel)
mei/juli
Ribes
1,5 m
Juli/aug
Halve dag zon voldoende
Ribes
1,5 m
Bessen (veel); bevat
veel vitamine C
Bessen (veel)
Juni/juli
Framboos
Ribes
0,5 m (binden
aan pergola)
Vruchten (veel)
1 m breed, 0,2
m hoog
1 m (binden aan
pergola)
3-6 m (binden
aan pergola)
Vruchten
Zomerframboos
vanaf juni/juli.
Herfstframboos tot
okt
?
Halve dag zon voldoende;
kruising zwarte bes en
kruisbes; groot en zoet
Halve dag zon voldoende
1-2 m (binden
aan pergola)
1 m (binden aan
pergola)
Druiven (Behoorlijk)
Aug-sep
Vruchten (redelijk)
Aug
1-2 m (binden
aan pergola)
Rozenbottels (alleen
buitenste vruchtvlees;
Aug-nov
Nepalese framboos Ribes
(Rubus nepalensis)
Ribes
Braam
Siberische kiwi
(Actinidia Arguta)
Ribes
Druif
Ribes
Rozen
Japanse wijnbes
(Rubus
phoenicolasius)
(Bottel)roos * Rosa Rozen
Rugosa)
Eetbare delen
Periode oogst
Bessen (veel)
Juli-aug
Vruchten (veel)
Juni/juli tot sep/okt
(veel rassen)
Kleine zoete vruchten Sep
(veel)
Cultivars
Bijzonderheden
Halve dag zon voldoende;
vogels eten het heel graag
Halve dag zon voldoende
Invicta vroeg ras, Pax
groot en later
Zomerras: Marva.
Herfstrassen: Autumn
Bliss/Fallgold
Gekweekte soorten
zonder stekels
Actinidia Arguta (NIET
Nieuw-Zeelandse kiwi;
Actinidia Deliciosa)
In Nederland blauwe
kleine druiven
Rosa Rugosa geeft
grootste rozenbottels
Halve dag zon voldoende
Goede bodembedekker, liefst
vochtig
Halve dag zon voldoende.
Mogelijk in windhaag
Klimplant, groeit erg hard.
Pas op woekeren
Tegen zuidmuur; veel warmte
nodig
Halve dag zon voldoende;
mogelijk niet winterhard
(beschutten)
Goede plant voor windhaag
19
Juneberry
(amelanchier
alnifolia)
Meidoorn
(Crataegus)
Sleedoorn (Prunus
Spinosa)
Rozen
3-4 m
Rozen
5m
Hagedoorn
(Crataegus
monogyna)
Rozen
6m
Russische
dwergamandel
(Prunus Tenella)
Japanse
Dwergkwee
(Chaenomeles
Japonica)
Krenteboompje
(Amelanchier
Lamarckii)
Oregan grape
(Mahonia
aquifolium)
Rozen
1 – 1,5 m
Rozen
1-2 m
Rozen
Mahonia Japanico
Zuurbes (Berberis
Rozen
haartjes binnen in
vrucht irriteren)
Grote zoete bessen
(veel)
Juni/begin juli
Regent, honeywood en
northline klein
Bessen (milde smaak) Zomer-herfst
Plant uit Noord-Amerika.
Vogels eten bessen graag.
Plant trekt bijen. Bessen voor
vogels. Goed in windhaag
Bessen voor vogels. Goed in
windhaag
Zwarte bessen
(wrang); beste
gedroogd eten. Zeer
gezond
Rode bessen (wrang);
beste gedroogd eten.
Zeer gezond
Herfst (best na eerste
vorst)
Vruchten + zaden
(noten). Noten niet
eten indien bitter
Vruchten; rauw erg
zuur maar gekookt
beter
?
Zon, mogelijk
bodembedekkend
?
Trekt bijen, bodembedekkend
4-6 m
Zoete vruchten
?
Berberis
1,5-2 m
Kleine vruchten
(veel)
Aug
Berberis
Berberis
2-3 m
2-3 m
Klein-zuur fruit
Jong blad en kleine
Mei
Herfst
Liefst zure of neutrale grond.
Vogels zijn gek op de
vruchten
Plant uit Noord-Amerika.
Bodembedekkend. Lage
struik in windhaag. Kan in
(half)schduw
Kan in (half)schaduw
Goed in windhaag, warm
Herfst (best na eerste
vorst)
Voor lekkere vruchten
diverse soorten:
Crataegus arnoldiana,
Crataegus Missouriensis,
Crataegus Pedicellata,
Crataegus Pensylvanica,
Crataegus Schraderiana,
Crataegus Tanacetifolia
‘apollo’ lage plant (60
cm) die bodem goed
bedekt en zeer productief
is.
Bessen voor vogels. Goed in
windhaag. Hout gebruikt in
handwerk
20
Vulgaris)
Berberis Buxifolia
Berberis
2,5 m
Berberis Darwinii
Berberis
2,5 m
Roze berberis
(Berberis
Aggregata)
Berberis Georgii
Berberis
1,5 m
Berberis
2m
Blauwe bosbes
Heifamilie
0,50 - 2 m
Salal (gaultheria
shallon)
Heifamilie
Cranberry
zure vruchten (veel
vitamine C)
Zoete zwarte
vruchten
Vruchten (wel met
veel zaden)
plekje
Zomer
Zomer
‘Mystery fire’ zeer
productief!
Zure vruchten (zeer
productief!)
Herfst
‘Buccaneer’ geeft grotere
vruchten
Grote
citroensmakende
vruchten (gigantische
oogst)
Zoet blauw fruit
(lage-redelijke oogst)
Sep
1 - 1,5 m hoog
Rauw eetbare
vruchten
Aug
Heifamilie
0,1 - 0,2 m
hoog, 1-2 meter
omvang
Vruchten eetbaar
(wel zuur)
Nazomer-herfst
Rode bosbes
(Vaccinium VitisIdaea)
Aardbeiboom
(Arbutus unedo)
Heifamilie
0,3 m hoog, 1 m Kleine rode vruchten
omvang
Sep-okt
Heifamilie
2-8 m
Nov
Struikhei (calluna
Vulgaris)
Heifamilie
50-60 cm
Eetbare vruchten
(soort aarbei). Beetje
melig
Zomer
Sterke plant, mogelijk niet
winterhard
Sterke plant, mogelijk niet
winterhard, trekt insekten,
vogels zijn dol op de
vruchten
Zeer winterhard en zeer hoge
oogs
Vaccinium myrtillus
kleine inheemse plant.
Vaccinium corymbosum
gekweekt ras tot 2 m.
Vaccinium Oxycoccos
inheemse cranberry;
Vaccinium Macrocar-pon
Amerikaanse cranberry
Alleen in zure grond (vaak
zand of veen)
Bodembedekkend; mogelijk
woekerend; liefst
(half)schaduw. Liefst meer
zure grond
Bodembedekkend, alleen in
natte, zure grond
alleen in zure grond,
bodembedekkend
‘Elfin King’ en ‘Rubra’
productief (2-3 m.)
Groeit alleen op arme grond
(liefst zand of veen). Zeer
21
Bessen (beetje vies;
wel voedzaam)
Jong blad gekookt +
zoete rode vruchten
aug
Rassen ‘nana’ en
‘variegata’ veel kleiner.
Gele Kornoelje
(Cornus mas)
Chinese Kornoelje
(Cornus Kousa
Chinensis)
Vlier (Sambucus
Nigra)
Kornoelje
5m
Kornoelje
3 m of meer
Kamperfoelie
6m
Bessen (veel vitamine Zomer
C). Rauw met mate.
Sambucus Canadensis
zoete Amerikaanse vlier
Gelderse Roos
(Viburnum Opulus)
Blauwe honingbes
(Lonicera Caerulea
Edulis)
Lonicera
Angustifolia
Olijfwilg
Kamperfoelie
2-5 m
Kamperfoelie
1,5 m
Bessen (bitter); alleen Zomer-herfst
gekookt
Donkerblauwe
?
vruchten, beetje bitter
Ook Lonicera Villosa
genaamd
Kamperfoelie
2,5 m
Elaeagnaceae
4-5 m (groeit
langzaam)
Duindoorn
(Hippophae
rhamnoides)
Elaeagnaceae
Siberische
Erwtenstruik
(caragana
Vlinderbloemig
Sep
Zoete, zwarte
vruchten
Bessen (Zeer rijk aan
vitamines en
mineralen)
Juni-juli + aug-sep
6 m omvang
Zure bessen (zeer rijk
aan vitamine C
5m
Peulen (zaden zeer
rijk aan olie en eiwit).
Sep tot in hele winter
(minder zuur na
vorst). Ook
medicinale olie van
takken en bladeren
Zomer-herfst
Sommige soorten
lente; anderen herfst
goede bijenplant. Ook in
windhaag.
Plant trekt bijen. Bessen voor
vogels. Goed in windhaag
Liefst zure grond; ook hout
bruikbaar
Bessen voor vogels. Goed in
windhaag. Afweren
schadelijke insekten. Hout
voor timmerwerk. Kan in
halfschaduw. Slechte
combinatie met
kruisbloemigen
Bessen voor vogels. Goed in
windhaag
Zon nodig, hout bruibaar
Elaeagnus x ebbingei
‘limelight’ geeft oogst in
lente. Combineren met
Elaeagnus pungens
variegata voor
bestuiving.
Goede plant in windhaag
(wintergroen),
stikstofbindend
Veel zon nodig, goed op
zand. Stikstofbindend,
diepwortelend, mogelijk in
windhaag
‘Walker’ of ‘Pendula’
goed vruchtdragend.
‘Nana’ kleine soort
Goede plant in windhaag
(wel in zon), stikstofbindend.
In Siberië kippenvoer
22
arborescens)
Gaspeldoorn (Ulex Vlinderbloemig
europaeus)
1,5 m
Vrij zeldzaam in
Nederland
Zeer algemeen in
Nederland
Brem (Cytisus
scoparius)
Vlinderbloemig
2m
Plum yew
(Cephelotaxus
Harringtonia)
Cephelotaxeae
2-3 m (groeit
zeer traag)
Japanse
peperstruik
(zanthoxylum
piperitum)
Zoutmelde
(Artiplex Halimus)
Wijnruit
1m
Ganzevoet
Siberische ginseng
heester
(Eleuterococcus
senticosus)
Klimop
‘Nana’ is de meest
winterharde en
productieve soort.
Pionierstruik, vooral arme
gronden. Stikstofbindend.
Windhaag in harde wind.
Afweren plaaginsekten.
Pionierstruik, vooral arme
gronden. Stikstofbindend.
Windhaag in harde wind.
Afweren plaaginsekten,
bodembedekkend
Best beschut en in
(half)schaduw
Noten (Onrijp fruit
zelfs te vies voor
eekhoorns, maar
noten daarbinnen
goed eetbaar)
Zaden als pepersubstituut
?
?
Mogelijk niet winterhard
2-3 m
Blad in salade of als
spinazie
Hele jaar
2m
Zeer medicinaal
Zon, liefst lichte grond
(zand), groeit goed aan kust.
Goede plant voor windhaag
Andere familie dan gewone
Ginseng
23
Bomen
Familie
Diameter
volwassen /
plantafstand
Hoogstam tot
10 m Dwerg 3
m
Eetbare delen
Periode
oogst
Cultivars
Bijzonderheden
Appels
Aug-dec
(bewaarappel
s hele jaar)
Vanda, Reiki en Lena late
bewaarappels die sterk zijn.
Lombarts is goed sterk ras.
Yellow transparant hele vroege
appel. Met onderstam Topas M9
mogelijk in haag.
Meerdere rassen nodig die
elkaar kunnen bestuiven
Hoogstam tot
10 m Dwerg 3
m
Hoogstam tot
10 m Dwerg 3
m
Peren
Sep-dec
(bewaren tot
voorjaar)
Juli
Conference zelf-bestuivend
en bovendien goed
bewaarbaar
Stella zelfbestuivend. Zure
kers (Prunus Cerasus)
kleiner en minder zon
nodig.
Beschutting goed (zonnig
plekje). Pas op late lentevorst
Bessen eetbaar maar
niet lekker
Pruimen
Appel (Malus Pumila)
Rozen
Peer (Pyrus
communis)
Rozen
Zoete kers (Prunus
Avium)
Rozen
Inlandse vogelkers
(Prunus Padus)
Pruim (Prunus
Domestica)
Rozen
8-15 m
Rozen
Kerspruim (prunus
cerasifera)
Rozen
Hoogstam tot
10 m Dwerg 3
m
9m
Kweepeer (Cydonia
Oblonga)
Rozen
7m
Lijsterbes (Sorbus
aucuparia)
Rozen
Meelbes (Sorbus aria)
Rozen
Zoete kersen
Vogels eten alle kersen.
Goede boom voor insekten.
Pas op lentevorst
Goede boom voor wildlife;
vogels
Juli-sep
Vruchten; mogelijk
beetje bitter maar ook
zoet
Vruchten (als dikke
peer). Voor jam, taart
etc
Zomer tot
oktober
7-15 m
Vruchten; erg zuur;
beter koken
?
8-12 m
Vruchten; erg zuur;
beter koken
Veel cultivars zelfbestuivend. Czar vroege
pruim.
Mogelijk als windhaag
‘Edulis’ heeft grotere en
beter eetbare vruchten
Vruchten bevatten veel
pectine. Goed om jam te
conserveren (ook van andere
vruchten). Zon nodig.
Sterke boom voor windhaag;
hout elastisch (manden,
meubels); trekt vogels
Sterke boom voor windhaag;
zorgt voor beschutting
24
Mispel (Mespilus
germanica)
Rozen
6m
Zoete vruchten; indien
niet rijp aan boom, dan
rijpen door bewaring
Perzikken
Herfst
Perzik (Prunus
Persica)
Rozen
6 m (ook dwerg
mogelijk?)
Abrikoos (Prunus
armeniaca)
Rozen
6-9 m
Abrikozen
Zomer
Amandel (Prunus
dulcis)
Rozen
6m
Herfst
Hazelaar (Corylus
Avellana)
Berken
6 m (met
snoeien
mogelijk 2 – 2,5
m)
Noten (amandelen).
Bittere noten niet eten
vanwege
waterstofcyanide
(blauwzuur)
Noten; hout nuttig als
palen in meubels etc
Walnoot (Juglans
Regia)
Okkernoot
20 m
Noten; hardhout erg
nuttig voor bouwen,
meubels, brandhout etc.
Herfst
Tamme Kastanje
(Castanea sativa)
Beuk
15-30 m
Kastanjes (veel
koolhydraten). Poffen
of bewaren.
Herfst
Beuk (Fagus sylvatica) Beuk
15-30 m
Jong blad in salades.
Beukennoten (met mate
vanwege gofstof)
Moerbei (Morus)
10 m
Vruchten; licht zuur,
Meteen eten; niet
Blad korte
periodes
bladgroein
lente en
zomer
Aug-sep
Moerbei
Juli-sep
Zon
Oude rassen groeien in
Nederland. Nectarine is
mutatie van perzik
Largueta en Mission goed
voor Nederland vanwege
late bloei. Op koele, zware
grond best onderstam van
perzik
Herfst
Japanse walnoot (Juglans
ailanthifolia) meest
winterhard.
Zwarte moerbei (Morus
Nigra) lekkerste vruchten.
Pas op lente-nachtvorst.
Beschutte plek (mogelijk
zuidmuur), zon
Nog gevoeliger dan perzik
voor lente-nachtvorst. Hete,
zonnige zomers nodig.
Beschut; veel zon nodig. Pas
op lante lente-nachtvorst
Best veel bomen bij elkaar of
in stad (uit de buurt van
oude, dikke bomen); anders
nemen eekhoors alles.
Mogelijk als windhaag.
Mogelijk onder bomen
Pas op met late nachtvorst.
Walnoot heeft negatieve
invloed op veel planten en
bomen in de buurt
Pas op lente-nachtvorst. Hout
nuttig als brandhout, voor
meubels, palen etc. Hout rot
niet
Best beschutte plek; tegen
zuidmuur. Kan wel samen
25
bewaarbaar
Sap uit boomstam (met
mate; anders sterft
boom); zoete smaak
Verder Morus Alba (wit)
en Morus Rubra (rood)
Betula Pendula en Betula
Nigra inheems
Berk (betula)
Berk
10-20 m
Elzeboom (Alnus)
Berk
10-25 m
Italiaanse elzeboom
(Alnus Cordata)
Berk
10-25 m
Wilg (Salix)
Wilg
10-25 m
Veel soorten. Boswilg
(Salix caprea) zeer vroeg
bloeiend; erg goed voor
bijen
Populier (Populus)
Wilg
20-30 m
Meest geschikt zijn
Populus Alba en Populus
Tremula (snelgroeiend)
Eik (Quercus)
Eik
30-30 m
Alnus Glutinosa en Alnua
Incana inheems.
Eikels. Bevat tannine.
Alleen eten indien niet
bitter. Bijv lang weken,
durig drogen, vermalen
Steeneik (Quercus Ilex)
geeft mogelijk meest zoete
noten. Zoet betekent goed
eetbaar. Mediterrane eiken
met walnoot
Pioniersboom op drogere
gronden. Stikstofbindend.
Bereid grond voor andere
bomen. Blad goed op
composthoop.
Insektenwerend. Hout zeer
nuttig; vb meubels
Pioniersboom op nattere
gronden. Stik-stofbindend.
Bereid grond voor andere
bomen. Ook voor windhaag.
Insektenwerend en goed voor
wildlife
Zelfde toepassingen als
gewone elzeboom, maar
Italiaanse els groeit op droge
gronden.
Piuoniersboom. Veel blad en
takjes maken bodem humeus.
Op natte gronden. Trekt
bijen. Herbergt wildlife. Vee
eet graag wilg. Zeer
snelgroeiend voor hout en
bio-massa. Goed voor
drainage en waterzuivering!
Zee snelgroeiend. Geschikt
voor hout en bio-massa.
Geschikt voor windhaag.
Herbergt wildlife.
Oude eiken herbergen zeer
veel wildlife. Verder bast
goed voor compost.
Bladmulch insektwerend.
26
Acacia (Robinia
pseudoacacia)
Vlinderbloemig
15-25 m
Linde (Tilia Cprdata)
Linde
15-35 m
Elaeagnaceae
Wilgbladige
duindoorn (hippophae
salicifolia)
15 m
Chinese Kornoelje
(Cornus kousa)
Kornoelje
6-10 m
Lotusboom
(Diospyros lotus)
Ebenaceae
6-9 m
Ginkgo biloba
Ginkgoaceae
10-30 m
Apenboom
(Araucaria araucana)
Apenboom
15-30 m
Pijnboom (Pinus)
Dennenfamilie
15-20 m
en overspoelen met heet
water, durig koken
Hele plant giftig maar
zaad eetbaar na koken
zijn meer zoet.
Jong blad eetbaar in
salade (mals). Aan
onderkant stam jonge
scheuten voor jong
blad; aanmoedigen door
snoeien.
Bessen zeer voedzaam
(zure smaak)
April-sep
Kleine vruchten (harde
schil maar je kunt ze
uitzuigen; zoet)
Vruchten kleine variant
van Kakifruit. Alleen
plukken wanneer
helemaal rijp
Kleine noten eetbaar.
Wel beter eerst koken.
Blad zeer medicinaal
Noten eetbaar (goede
oogst mogelijk)
Aug-sep
Zaden (pijnboompitten )
eetbaar hoewel lage
oost.
Aug tot
winter
Dec.
Hout zeer hard; brandhout,
voor bouwen.
Stikstofbindend. Geschikt
voor windhaaf. Liefst arme
grond. Zeer hard en
duurzaam hour.
Erg nuttige bijenplant. Ook
vee eet graag linde.
Pioniersboom.
Stikstofbindend. Geeft
beschutting. Zon nodig.
Mogelijk niet winterhard.
Cornus kousa Chinensis
snelst groeiend en meest
productief
Diospyros lotus meest
betrouwbaar. Ook
Amerikaanse persimmon
(Diospyros virginiana)
?
Hete zomers nodig
?
Best in kustgebieden
(gematigd klimaat). Duurt
20-30 jaar voor eerste noten.
Of stekken van jonge
scheuten uit stam oudere
bomen. Pas op eekhoorns.
Kweek zaden lastig in westEuropa.
Veel verschillende soorten.
27
Venijnboom (Taxus
Baccata)
Taxus
12-20 m
Hele boom giftig
behalve rijpe vrucht.
Zaad wel uitspugen
(niet bijten).
Dovastoniana, Fastigiata,
Fructo-Luteo, Repandens
Kan zeer oud worden. Hout
elastisch en aromatisch
(wierook), blad als
insecticide.
28
Websites
Andere plantdatabases permacultuur
-
Kleinschalig Ecologische Samenleving: www.kesnl.nl/?id=16
Permacultuur Nederland: www.permacultuurnederland.org/planten.php
Plants for a Future: www.pfaf.org
Koen van de Hauw: home.12move.nl/koenvdhauw/
Zaadleveranciers + plantgoed
Vreeken’s zaden: www.vreeken.nl
 Service niet optimaal. Soms zijn de zaden al oud. Maar wel een gigantisch assortiment met veel verschillende planten en plantrassen. Ook
permacultuur-gewassen.
De Bolster zaden: www.bolster.nl
 Goede biologische zaden van meer standaard-gewassen.
VELT: www.velt.be
 Gerenommeerde Belgische bio-landbouworganisatie. Groot assortiment van meer standaard-gewassen. Goede kwaliteit.
De Godin: www.degodin.nl
 Een reeks zaden van typische permacultuur-gewassen. Goede kwaliteit.
All seeds Europe: www.allseeds.eu
 Zaad en knollen van enkele moeilijk te vinden gewassen.
De nieuwe tuin: www.denieuwetuin.be
 Belgische zaadleverancier. Vooral bekende gewassen maar daarvan de bijzondere rassen.
Rare plants: www.rareplants.de
 Duitse zaadleverancier van zeldzame gewassen (in verschillende klimaten). Enkele moeilijke te vinden gewassen zijn hier te krijgen.
Morgenster wilde zaden: www.morgenster-zaden.nl
29
 Groot assortiment van zaadgoed van wilde planten, waaronder eetbare wilde planten.
Kwekerij de zandhoogte: www.zandhoogte.nl
 Gigantisch assortiment van plantgoed van wilde planten, waaronder eetbare soorten die een plek hebben in de permacultuur-tuin. Verzending
per post.
Seed garden of Eden: http://seedgardenofeden.sohosted.com/shop/shop/
 Hier kun je knolletjes en zaad kopen van de Chinese Yam; een interessante plant voor de toekomst
www.verberghe.nl
 Hier heb ik bollen gekocht van Camassia Quamash; kan ook bij andere kwekerijen rond augustus
Eetbare waterplanten
Bijvoorbeeld http://www.vijverflora-hellendoorn.nl/ of http://www.waterplantenkwekerijriel.nl
Bomen en struiken
Kwekerij de Batterijen (in de Betuwe): www.batterijen.nl
 Volgens de docenten van Permacultuur School Nederland de beste leverancier van bomen en struiken in Nederland die nog weinig gesnoeid
zijn. Ruim aanbod
Nog op zoek?
Stuur me even een mail. Ik heb zelf ook veel zaad om te ruilen of weg te geven en in de toekomst ook steeds meer plantgoed.
[email protected]
30