Patiënt Consent – Opiniërend

Patiënt Consent
Opiniërend gesprek in de Voorbereidinggroep
Sjaak Gondelach
14-02-2017
Patiënt Toestemming - Uitgangspunten
•
RTPU acteert binnen de kaders van wet- en regelgeving
•
Op de uitwisseling van persoonsgegevens via elektronische uitwisselingssystemen zijn
voorschriften in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en
Boek 7, Titel 7, Afdeling 5 BW (Wgbo) van toepassing.
•
Door de RSO’s wordt de Gedragscode Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg
(EGiZ) gebruikt
•
EGiZ, art. 5.6:
Raadpleging van gegevens door een Dossierraadpleger vindt slechts plaats nadat de
aanwezigheid van een Behandelrelatie tussen de Betrokkene en de Dossierraadpleger is
vastgesteld overeenkomstig artikel 8. Indien een Behandelrelatie niet kan worden
vastgesteld vindt raadpleging slechts plaats nadat de Dossierraadpleger hiervoor
Uitdrukkelijke toestemming heeft verkregen van de Betrokkene.
•
Europese Privacy Verordening (wordt medio 2018 van kracht)
Bevat meer verdergaande regels over het patient consent, o.a. ‘Specifieke
Toestemming’ om aan te geven WAT en met WIE gegevens gedeeld mogen worden.
Informatieverstrekking en Toestemming (Patiënt Consent)
• In de praktijk roepen met name de regels rondom
informatieverstrekking aan de patiënt (de ‘Betrokkene’) en het
verkrijgen van toestemming veel vragen op.
• Mede afhankelijk van ‘Pull-verkeer’ of ‘Push-verkeer’.
Patiënt Consent bij Pull-verkeer
• Pull-verkeer
– Brondossierhouder (zorgaanbieder) stelt gegevens beschikbaar aan
andere zorgaanbieders
– Vooraf niet duidelijk welke zorgaanbieders (dossierraadplegers) die
gegevens gaan raadplegen
– Voorbeelden: LSP, XDS, Zorgverlenersportalen van zorgaanbieders
• Informatieverstrekking aan- en voorafgaande uitdrukkelijke
toestemming van de patiënt zijn hiervoor vereist !!
• De Brondossierhouder draagt zorg voor registratie van de
uitdrukkelijke toestemming en de intrekking hiervan
Patiënt Consent bij Push-verkeer
• Push-verkeer
– Brondossierhouder (zorgaanbieder) verzend gegevens aan één of
meer specifieke zorgaanbieders die een behandelrelatie hebben met
de patiënt
– De ontvangende zorgaanbieder krijgt de gegevens zonder daarvoor
zelf initiatief te hoeven nemen
– Voorbeelden: Mail, Edifact verwijs- en ontslagbrieven en uitslagen,
ZorgDomein, POINT
• Informatieverstrekking en voorafgaande toestemming van de
patiënt zijn niet vereist (veronderstelt consent)
• Patiënt kan wel bezwaar maken
• Wel permanente informatie via openbare
communicatiekanalen
Discussie: Wat moeten we vastleggen / wat is voldoende?
In de regio moeten we hier één mening over vormen
• Uitdrukkelijke toestemming voor Nederland (vb: medicatie LSP)
– De patiënt geeft toestemming dat de brondossierhouder mag publiceren en dat alle
zorgverleners –mits geautoriseerd- binnen Nederland gegevens mag opvragen
• Uitdrukkelijke toestemming voor de regio (vb: LSP huisartsen)
– De patiënt geeft toestemming dat de brondossierhouder mag publiceren en dat alle
zorgverleners –mits geautoriseerd- van het affinity domain gegevens mag opvragen
• Uitdrukkelijke toestemming voor een zorgaanbieder
– De patiënt geeft toestemming dat de brondossierhouder mag publiceren voor een
specifiek genoemde zorgaanbieder, bijvoorbeeld: huisarts(enpraktijk), ziekenhuis e.d.
• Uitdrukkelijke toestemming voor een zorgverlener
– De patiënt geeft toestemming dat de brondossierhouder mag publiceren voor een bij
naam genoemde zorgverlener. (Systemen (XDS) kunnen dit momenteel niet
ondersteunen)
• Generiek bezwaar
Het principe van de patiënt Toestemming
• Zorgverleners en zorgaanbieders met behandelrelatie, hebben inzage in de
gegevens van de patiënt. De autorisatie (rol) bepaald wat zij mogen zien.
• Indien een Behandelrelatie niet kan worden vastgesteld vindt inzage
slechts plaats nadat de dossierraadpleger hiervoor uitdrukkelijke
toestemming heeft verkregen van de patiënt.
Zorgaanbieders en Behandelrelatie (EGiZ)
• Zorgaanbieder:
De natuurlijke persoon of rechtspersoon waarmee een patiënt een
Behandelingsovereenkomst heeft. Het gaat altijd om een instelling of een
vrijgevestigd beroepsbeoefenaar in de zin van de Wet beroepen
individuele gezondheidszorg (Wet BIG).
• Behandelrelatie:
Wanneer een Zorgverlener in dienst is bij een instelling komt de
Behandelingsovereenkomst tot stand met de instelling. De instelling is in
dat geval dus de Zorgaanbieder. De patiënt (betrokkene) heeft een
behandelovereenkomst met het ziekenhuis én gelijktijdig met de
afzonderlijke medisch specialisten (rol Zorgaanbieder) waarmee de patiënt
van doen heeft. Het personeel in dienst van het ziekenhuis heeft
behandelrelaties met de patiënt uit hoofde van de
behandelingsovereenkomst met het ziekenhuis.
Wat moeten we vastleggen
Bron: Rapport_Uitgangspunten_Autorisatieprotocollen_toestemmingsprofielen_V1.0.pdf
•
In de IHE Basic Patient Privacy Consents Profile draft worden de volgende elementen in de
toestemmingsverklaring betrokken:
–
–
Aard van de toestemming (verondersteld, expliciet)
Verwijzing naar een policy
•
•
–
–
Bereik van de toestemming (generiek, specifiek, clausuleringen)
Bijzondere omstandigheden
Geldigheidsduur
Wijze van ondertekening
•
Uitwerking van de policies voor toestemming valt buiten het kader van dit rapport. Voor de logging is wel
essentieel dat bij elke actie op het patiëntendossier verwezen kan worden naar de policy waaronder de
actie heeft plaatsgevonden.
•
In de policies kunnen bijvoorbeeld details gespecificeerd worden voor toestemming of weigering voor:
–
met name genoemde partijen
•
•
–
–
specifieke zorgfuncties (bv. afdelingen, specialismen)
specifieke functionele rollen
•
•
•
–
voor toegang tot het gehele dossier
om bepaalde functionele rollen aan te nemen
voor toegang tot bepaalde delen van het dossier
voor toegang tot gegevens met een specifieke gevoeligheid
voor bepaalde acties op het dossier (bv. lezen, schrijven, wijzigen, kopiëren, bevragen)
specifieke doeleinden
•
•
bv. directe zorgverlening, ondersteuning, onderwijs, onderzoek
rechtvaardiging of bewijsvoering
Wat XDS niet kan ondersteunen
Bron: Richtlijn toepassing BPPC v1.0.pdf
Het BBPC-profiel kan niet alle toestemmingen van de patiënt realiseren. De volgende situaties zijn niet mogelijk
met het BPPC-pofiel:
1. Patiënt identificeert individuele zorgverleners die toestemming krijgen.
2. Patiënt identificeert individuele zorgverleners die uitgesloten worden.
3. Elke opvraging van een document wordt geautoriseerd door de patiënt.
4. Notificatie aan de zorgverleners die een document gebruiken om de toestemming van de patiënt te
herroepen.
5. Terugtrekken van documenten die zijn gebruikt waarbij in een later stadium de toestemming van de
patiënt wordt herroepen. Het betekent feitelijk dat je niet kunt wissen uit geheugen van mensen of
machines als er ooit inzage is geweest.
Hoe en waar vastleggen van de Patiënt Toestemming
Bron: Richtlijn toepassing BPPC v1.0.pdf
•
De manier waarop de consent van de patiënt moet worden vastgelegd is wettelijk niet voorgeschreven. De
wet schrijft wel voor dat:
–
–
elke zorgverlener toestemming moet vragen aan de patiënt;
de vastlegging aantoonbaar moet zijn voor controle doeleinden.
•
Er is dus geen duidelijk wettelijk kader over de vastlegging van de toestemmingsprofielen van de patiënt.
De zorgverlener is gebaat bij een laagdrempelige oplossing en voor controledoeleinden is een zo goed
mogelijke traceerbaarheid nodig. De achterliggende reden bij het opslaan van deze informatie is dat
andere zorgverleners (en andere stakeholders zoals auditers) de toestemming van de patiënt moet kunnen
zien en kunnen controleren.
•
In deze situatie is een frictie tussen wettelijke kaders en werkbare zorgprocessen. Hieronder staan een
aantal mogelijke opties, in volgorde van wenselijkheid:
–
–
–
–
De (digitale) handtekening van de patiënt wordt gevraagd en (digitaal) opgeslagen.
De (digitale) handtekening van de arts wordt geplaatst en (digitaal) opgeslagen.
De zorgverlener plaatst een vinkje in zijn systeem. Tevens wordt de papieren kopie met handtekening van de patiënt in het dossier
toegevoegd.
De zorgverlener plaatst een vinkje, waarbij logging plaatsvindt zodat achteraf de behandeling traceerbaar is. Bijvoorbeeld naar de afspraken
in de agenda of de DBC declaratie.