Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom
advertisement
Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 论 作 文 者 : 卡 罗 琳 Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Inhoudsopgave Inleiding ........................................................................................................................................... 3 Probleemstelling .............................................................................................................................. 3 Methode .......................................................................................................................................... 3 1 Literatuurstudie ....................................................................................................................... 4 1.1 Het Prikkelbaar-Darm Syndroom vanuit Westers perspectief ................................................ 4 1.1.1 Definitie PDS. ................................................................................................................. 7 1.1.2 Onderzoek naar PDS ....................................................................................................... 8 1.1.3 Hoofdklachten PDS ......................................................................................................... 9 1.1.4 Nevenklachten PDS ....................................................................................................... 11 1.1.5 De werking van het spijsverteringsstelsel Westers gezien ............................................ 12 1.2 Het Prikkelbare Darm Syndroom vanuit de natuurgeneeskunde .......................................... 14 1.2.1 Het Prikkelbare Darm Syndroom en Ayurveda ............................................................. 14 1.2.2 Het Prikkelbare Darm Syndroom volgens Reckeweg ................................................... 15 1.2.3 Homeopathie en het Prikkelbare Darm Syndroom ........................................................ 17 1.2.4 Hypnotherapie en het Prikkelbare Darm Syndroom...................................................... 18 1.3 Het Prikkelbare Darm Syndroom vanuit de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) ....... 18 1.3.1 Diagnose PDS vanuit de TCM ...................................................................................... 20 1.3.2 Uitwerking pathologie vanuit de TCM.......................................................................... 21 2 De Massages en de resultaten .............................................................................................. 24 2.1 Massages van Maaike. ........................................................................................................... 26 2.2 Massages van Marleen .......................................................................................................... 28 2.3 Massages van Inge ................................................................................................................. 29 3 Conclusie ............................................................................................................................... 31 4 Samenvatting......................................................................................................................... 31 5 Literatuuropgave ................................................................................................................... 32 Bijlage 1. Anamneseformulieren............................................................................................... 33 A. Anamneseformulier van Maaike............................................................................................ 33 B. Anamneseformulier van Marleen .......................................................................................... 34 C. Anamneseformulier van Inge................................................................................................. 35 Bijlage 2. Eet- en voeldagboekjes ............................................................................................. 36 A Eet- en voeldagboek van Maaike ........................................................................................... 36 B. Eet- en voeldagboek van Inge ................................................................................................ 41 Bijlage 3. Adviezen .................................................................................................................... 45 Buikmassage om bij jezelf uit te voeren. ....................................................................................... 45 Voedingsadviezen .......................................................................................................................... 45 Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 2 “De reden dat ik ziekten heb, is dat ik een lichaam heb. Als ik geen lichaam had, wat voor ziekte zou ik dan kunnen hebben?" Lao Tse, Chinees filosoof Inleiding Als afsluiting van mijn opleiding “Voetreflexplus” aan het opleidingsinstituut Total Health te Amstelveen heb ik besloten het Prikkelbare Darm Syndroom uit te diepen. Iedereen heeft in zijn leven weleens last van zijn of haar darmen. Meestal zijn de klachten van zeer voorbijgaande aard, zij worden dan bijvoorbeeld veroorzaakt door een infectie met een virus of bacterie. Toch zijn er veel mensen die gedurende een langere periode, van enkele maanden tot soms wel tientallen jaren, regelmatig last van hun darmen hebben. Vaak blijkt het dan te gaan om het zogenaamde Prikkelbare Darm Syndroom (PDS), ook wel spastische darm genoemd. Er zijn in mijn directe omgeving een flink aantal mensen met darmproblemen. Ik hoop met deze scriptie iets voor ze te kunnen betekenen. Probleemstelling Is het mogelijk om middels Voetreflexzonetherapie de klachten van een persoon met het Prikkelbare Darm Syndroom te verminderen. Methode De methode van onderzoek die ik ga toepassen in deze scriptie is als eerste een literatuurstudie over het Prikkelbare Darm Syndroom, de verschillende soorten, de oorzaken, achtergronden en behandelmethodes. Vervolgens ga ik het Prikkelbare Darm Syndroom bekijken vanuit de Westerse geneeskunde, de Natuurgeneeskunde en de Traditionele Chinese Geneeskunde. Tot slot onderzoek ik wat voetreflexmassage kan betekenen voor iemand met het Prikkelbare Darm Syndroom. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 3 1 1.1 Literatuurstudie Het Prikkelbaar-Darm Syndroom vanuit Westers perspectief PDS is niet levensbedreigend en het is ook geen ziekte. PDS is een syndroom. Een syndroom is een ziektebeeld dat ontstaat door één of meerdere stoornissen. Deze stoornissen worden als één geheel beschouwd door het verzamelwoord syndroom. Het PDS is de meest voorkomende chronische darmstoornis. Minimaal 8% van de Nederlandse bevolking heeft PDS, maar wereldwijd onderzoek wijst uit dat tot 20% van de bevolking PDS zou kunnen hebben1. Maar liefst 75% hiervan is vrouw. Het syndroom staat bij velen beter bekend als spastische dikke darm (spastische colon). Deze term is echter minder juist omdat, de afwijkingen niet tot de dikke darm beperkt zijn. Vaak zijn er ook afwijkingen in de dunne darm en in de maag. Ook de term PDS is niet helemaal ideaal, omdat hij de indruk kan wekken dat het “prikkelbaar zijn” van de darm een afwijking is. En dat is het juist niet. Alle darmdelen zijn prikkelbaar, dat wil zeggen, ze reageren op prikkels. Wanneer de chirurg bijvoorbeeld tijdens een operatie in de darm knijpt, zal deze samentrekken. Het prikkelbaar zijn van darmen is een normaal verschijnsel. Zonder prikkelbaarheid zou de darm niet normaal kunnen functioneren. Bij PDS gaat het om overprikkelbaarheid. De klachten van PDS verschillen van persoon tot persoon, en zelfs per persoon kunnen de klachten nog weer van dag tot dag verschillen. Soms hebben mensen maanden achtereen klachten, gevolgd door klachtenvrije perioden. En vervolgens treden de klachten weer op. De meest kenmerkende symptomen van het PDS zijn zeurende, krampende of stekende pijn in de buik. Pijn kan op allerlei plekken in de buik worden gevoeld, en vermindert soms na de stoelgang, soms ook na de maaltijd. De pijn kan zeer hevig zijn, zodat normale bezigheden moeten worden onderbroken of volledig worden stopgezet. PDS gaat gepaard met een afwijkend ontlastingspatroon. Sommige mensen hebben last van verstopping, anderen hebben vooral last van diarree, weer anderen hebben last van een plotselinge niet houdbare aandrang, met of zonder diarree. En weer anderen hebben een ontlastingspatroon, waarbij verstopping en diarree elkaar afwisselen. Ook kan het ontlastingspatroon zich gedurende de dag wijzigen. Opvallend is dat er mensen zijn die vooral 's avonds en 's nachts nogal eens last hebben van pijn, al dan niet gepaard gaande met aandrang. Hiernaast hebben mensen met PDS vaak ook andere maagdarmklachten. Veel voorkomend zijn zuurbranden, slikklachten, een brok in de keel, gasvorming, winderigheid, een opgeblazen gevoel en een opgezette buik. Voorbeelden van klachten buiten het maagdarmkanaal zijn problemen met urinelozing, hoofdpijn, moeheid, onregelmatige menstruatie en pijn bij of na de seksuele gemeenschap. Er zijn nogal wat mensen met PDS die ook kampen met spierpijn en/of gewrichtsklachten. De verschijnselen worden niet veroorzaakt door enig bekende ziekte (zoals een infectie, een ontsteking of een tumor), maar berusten op een stoornis (of stoornissen) in de functie 1 www.pdsb.nl/wat is pds. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 4 van het darmkanaal. Het gaat hierbij vooral om stoornissen in de bewegingen van de darm. Mensen die geen PDS hebben kunnen dezelfde klachten hebben, maar bij PDS zijn de verschijnselen chronisch. Men kan vele jaren last hebben, soms in meerdere, soms in mindere mate. Dé oorzaak van het PDS is nog niet precies bekend. Waarschijnlijk zal er ook nooit één enkele oorzaak kunnen worden aangewezen, omdat meer factoren tegelijkertijd een rol kunnen spelen. Bovendien is het niet alleen denkbaar, maar zelfs waarschijnlijk dat bij de ene patiënt andere factoren een rol meespelen dan bij de andere. De factoren die kunnen samenhangen met oorzaken van PDS zijn: bewegelijkheid van de darm(en), overgevoeligheid van de darmwand, ontregeling van het immuunsysteem in de darmwand, verandering in de darmflora, het niet goed functioneren van de zenuwimpulsen die betrekking hebben op het spijsverteringskanaal, voedingsfactoren, psychosociale factoren, mogelijke ontstekingscellen in de darmen, erfelijkheid PDS is een vervelende aandoening. Voor een grote groep mensen is PDS zo ernstig dat de klacht(en) een flinke stoorzender is bij een groot aantal activiteiten in het dagelijks leven. De duur en heftigheid kunnen zo ingrijpend zijn dat normale werk- en bezigheden gestopt moeten worden. De kans om door PDS een andere ernstige darmaandoening te krijgen zoals de Ziekte van Crohn of darmkanker is niet groter. PDS is wel een chronisch syndroom. Het kan plotseling ontstaan en is in de meeste gevallen niet te genezen. De klachten kunnen heftig of mild zijn. Het tijdstip van de klacht kan ook verschillend zijn. Veel mensen hebben klachten gedurende de ochtend, andere direct na het eten. Klachten kunnen ook de hele dag of in vlagen voorkomen. Bij veel mensen wisselen de klachten in de loop van jaren, het kan heftiger worden of juist minder heftig. Soms verdwijnen de klachten voor een bepaalde tijd en komen ze plotseling weer terug. Bij veel vrouwen vindt er een verandering van de klacht(en) plaats tijdens de menstruatie, zwangerschap of overgang. Naar schatting heeft 8 tot 20% van de Nederlandse bevolking PDS. Er zijn echter geen duidelijke statische cijfers bekend, omdat niet iedereen een huisarts bezoekt. Veel mensen hebben een lichte vorm van PDS en bezoeken daardoor geen arts. Zij hopen dat de klacht(en) vanzelf over gaan. Daarbij komt dat er verschillende benamingen voor PDS worden gebruikt. De meest gebruikte term is een prikkelbare darm maar, ook de benaming spastische dikke darm of Irritable Bowel Syndrome (IBS) worden genoemd. IBS is de term die Internationaal wordt gebruikt. Er zijn twee- tot driemaal meer vrouwen dan mannen met PDS. De klachten zijn vanaf de kindertijd of ontstaan op oudere leeftijd. In de helft van de gevallen begint PDS tussen de 35 en 50 jaar. Van de 20% wordt 1% van de PDS Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 5 patiënten doorverwezen naar een ziekenhuis voor verder onderzoek. Dat wordt alleen gedaan wanneer de huisarts blijft twijfelen aan de juistheid van de door hem gestelde diagnose. Een ziekenhuisonderzoek bestaat uit een bloedanalyse, stoelgangonderzoek, röntgenonderzoek en/of een endoscopisch onderzoek zoals een recto-, sigmoïdo- en/of coloscopie. De specialist zal uiteraard ook eerst met de patiënt praten over de klachten en een lichamelijk onderzoek verrichten. Daarna volgt meestal een bloedonderzoek en een onderzoek van de ontlasting. Vervolgens kunnen nog de volgende aanvullende endoscopie onderzoeken worden verricht. Endoscopie is een onderzoek waarbij door middel van speciaal hiervoor ontwikkelde instrumenten binnen in een orgaan wordt gekeken. Bij PDS dient het een tweeledig doel. In de eerste plaats kunnen afwijkingen van de dikke darm, zoals een tumor of een ontsteking, worden uitgesloten. In de tweede plaats zal men bij endoscopisch onderzoek vaak de typische contracties van de darm die de klachten veroorzaken, kunnen zien. Vaak zal de patiënt tijdens het onderzoek, als de endoscoop door het spastische darmdeel wordt gevoerd, de pijn herkennen. Er zijn verschillende vormen van endoscopisch onderzoek van de dikke darm. Rectoscopie. Hierbij wordt alleen het laatste stukje van de dikke darm, de endeldarm (rectum) bekeken. Meestal gaat het hierbij om een stukje van 10 tot 15 cm. Dit geschiedt met een zogenaamde rectoscoop, een metalen of kunststofbuis met een lampje erop, dat via de anus in de darm wordt geschoven. Bij rectoscopie ligt de patiënt meestal in knie-elleboogligging op een onderzoekbank. Het neemt maar een paar minuten in beslag en is meestal niet of nauwelijks pijnlijk. Sigmoïdoscopie en coloscopie. Hier gebruikt men een flexibel kijkinstrument (endoscoop) dat via de anus wordt ingebracht. Het uiteinde van dit instrument kan door de arts worden bestuurd door middel van knoppen op het handvat. De endoscoop bevat een miniatuurvideocamera die het beeld in het inwendige van de darm omzet in een elektronisch signaal wat op een televisie scherm te zien is. Bij sigmoïdoscopie wordt alleen de laatste 30 tot 50 cm van de dikke darm bekeken. Achtereenvolgens passeert de endoscoop dan de endeldarm (rectum) en het sigmoïd. Rectum en sigmoïd zijn de delen van de dikke darm waarin zich de meeste afwijkingen zoals ontstekingen, poliepen en tumoren voordoen. Bovendien is dit ook het gebied waarin de spastische contracties die bij PDS horen, het meest gezien worden. Sigmoïdoscopie duurt gemiddeld 10 tot 15 minuten. De patiënt ligt tijdens het onderzoek meestal op zijn linkerzij. Bij coloscopie wordt de gehele dikke darm (colon) bekeken. Hiervoor wordt een ruim één meter lange flexibele endoscoop gebruikt. Omdat de dikke darm vaak een aantal scherpe bochten bevat, kan het moeilijk zijn de endoscoop de hele dikke darm te voeren. Het onderzoek duurt, afhankelijk van de moeilijkheidsgraad, 15 tot 45 minuten. De patiënt ligt ook hierbij meestal op zijn of haar linkerzij. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 6 Zowel sigmoïdoscopie als coloscopie kan pijnlijk zijn. Deze pijn is meestal van korte duur en wordt veroorzaakt door de via de endoscoop ingeblazen lucht en door de druk van het instrument tegen de binnenkant van de darmwand. Als het nodig is, zal de arts die het onderzoek uitvoert een pijnstillende injectie toedienen. De voorbereiding voor sigmoïdoscopie of coloscopie is meestal hetzelfde als die voor het maken van een röntgenfoto van de dikke darm. Soms wordt de darm gereinigd met behulp van een zogenaamde “totale darmspoeling”. Vanaf 3 dagen voor het onderzoek mag de patiënt geen vruchten of groenten met pitjes (kiwi, druiven, tomaten...) meer eten en stopt het gebruik van vezelstof houdende laxeermiddelen. De dag voor het onderzoek neemt men een drinkbare laxerende Phospho-Soda oplossing in. In de loop van de voormiddag voor het onderzoek volgt nog een aanvullende darmspoeling tot deze volledig zuiver is, waarna het onderzoek kan beginnen. 1.1.1 Definitie PDS. Het is lastig één definitie van PDS te omschrijven. Wetenschappelijk onderzoek naar PDS vindt plaats in een academisch ziekenhuis waar wordt gewerkt met een groep patiënten die een ernstige vorm van PDS hebben. Wereldwijd wordt, bij het doen van onderzoek, gebruik gemaakt van de Rome criteria. De Nederlandse huisarts stelt het syndroom vast (diagnose) middels een protocol dat is gemaakt door Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Inhoudelijk is er een verschil tussen de criteria van Rome en de NHG-standaard. Voordat iemand aan de ruime definitie van PDS voldoet, moet er een diagnose gesteld worden door een arts. Ook de diagnose kan op verschillende wijze geïnterpreteerd worden. De letterlijke vertaling van diagnose is: “De vaststelling van de aard van een ziekte door geneeskundig onderzoek”. Aan het stellen van de diagnose PDS is één belangrijke voorwaarde verbonden. Bij de patiënt mag anatomisch géén storing worden aangetroffen. Dat betekent dat alle oorzaken van buikklachten door onderzoek moeten zijn uitgesloten. Hierdoor is het stellen van de diagnose PDS tijdrovend en lastig. Om wereldwijd onderzoek naar maag- en darmproblemen te verrichten, is het belangrijk dat dezelfde criteria worden gesteld. Om deze criteria vast te stellen komen sinds 1996 gastro-enterologen (specialisten in maag darmkanaal) vanuit de gehele wereld bij elkaar in Rome. De laatste bijeenkomst werd gehouden in oktober 2006. De afspraken die hier zijn gemaakt met betrekking tot PDS zijn genoemd in de Rome III-criteria2. Hierin is gesteld dat er sprake is van PDS indien: - De symptomen langer dan zes maanden bestaan. Gedurende deze zes maanden moeten ten minste zes weken buik(pijn) klachten zijn geweest. - Deze buik(pijn) klachten moeten met twee van onderstaande symptomen gepaard zijn gegaan: - buikpijn die vermindert na ontlasting. - buikpijn die gerelateerd is aan een verandering in de frequentie van de ontlasting: meer dan drie keer per dag ontlasting (diarree) of minder dan drie keer per week ontlasting (obstipatie). - buikpijn die gerelateerd wordt met verandering in de vorm van de ontlasting: de ontlasting wordt te hard of te waterig. Samengevat blijkt dat de Rome III- criteria PDS classificeert door een tijdsduur van de klachten, een pijnindicatie, het aantal toiletbezoeken op één dag en de vorm van de 2 Bron: www.romecriteria.org Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 7 geproduceerde ontlasting. Aan de twee laatst genoemde punten wordt niet veel aandacht geschonken omdat 75% van de patiënten binnen één jaar van type veranderd. Een Nederlandse huisarts stelt zijn eigen diagnose naar aanleiding van de NHG standaard3 voor PDS. Hierin staat genoemd dat: - Er geregeld of langere tijd buikklachten aanwezig moeten zijn. - Deze gepaard moet gaan met één of meer van onderstaande punten: - een opgeblazen gevoel in de buik - winderigheid - een wisselend ontlastingspatroon; diarree afgewisseld met obstipatie - slijm bij de ontlasting - een dikke darm die gevoelig is bij druk. Samengevat blijkt dat de NHG-standaard alléén buikklachten noemt en deze gepaard moeten gaan met één of meer verschillende klachten. De Nederlandse huisarts maakt onderscheid in drie typen PDS; PDS met hoofdzakelijk obstipatie, diarree of een mengvorm hiervan. Ook nu is het mogelijk dat het ene type het andere type afwisselt. Omdat PDS een veelomvattend syndroom is, beperk ik mij tijdens de scriptie tot drie typen PDS. Deze gekozen typen zijn een samenvoeging van het NHG-standaard, de Rome criteria en de beschreven belevingen van mensen op het forum van de Prikkelbaar Darm Syndroom Belangenvereniging (hierna te noemen PDSB-vereniging). Hieruit blijkt dat buikpijn een ernstig en steeds terugkerend probleem is en dat verstopping vaak gepaard gaat met een opgeblazen gevoel. Ik maak géén gebruik van een tijdsduur zoals genoemd in de Rome-criteria. De drie typen PDS vanuit Westers oogpunt zijn: - Obstipatie en/of opgeblazen gevoel, gecombineerd met buikpijn. - Diarree gecombineerd met buikpijn. - Mengvorm van obstipatie en diarree, gecombineerd met buikpijn. 1.1.2 Onderzoek naar PDS Binnen de gezondheidszorg vindt er voortdurend onderzoek plaats. Hierdoor is en wordt er steeds meer over PDS bekend. Er zijn en worden steeds meer anatomisch aanwijsbare storingen aangetroffen bij PDS patiënten. Dit is in strijd met de beschreven diagnosestelling in de vorige paragraaf. Door de uitkomst van deze onderzoeken vindt er regelmatig een wijziging plaats binnen de Criteria van Rome en de diagnosestelling van het NHG. Hieronder de resultaten van een patiëntonderzoek van 2009 van de website van de PDSB4. Naar schatting heeft 8 tot 10% van de Nederlanders PDS (Prikkelbare Darm Syndroom), een chronische darmaandoening die gekenmerkt wordt door onder andere buikpijn en ontlastingsproblemen. Het stellen van de diagnose is vaak lastig en kan lang duren. Bovendien is er geen medicijn dat PDS kan genezen. Veel patiënten zijn dan ook niet tevreden over hun arts en/of behandeling. Nieuwe behandelrichtlijn Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) stelt samen met o.a. de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging (PDSB) een nieuwe, multidisciplinaire behandelrichtlijn op. Doel hiervan is een snellere diagnose en een effectievere behandeling, die beter aansluit bij de ervaringen en wensen van de patiënt. Als input voor 3 4 Bron: www.nhg.artsennet.nl Bron: www.pbsb.nl/voor patiënten/onderzoek Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 8 deze richtlijn is in samenwerking met VWB Intermedical (marktonderzoekbureau voor de gezondheidszorg) een uitgebreide enquête gehouden onder een grote groep PDS-patiënten. Hormonen en voeding invloed op klachten De respondenten ervaren uiteenlopende klachten: naast darmklachten als buikpijn, diarree, obstipatie en winderigheid, hebben veel PDS-patiënten last van vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en/of rugpijn. Daarnaast komen depressies vaker voor dan bij gezonde mensen. De meeste patiënten hebben elke dag of enkele dagen per week darmklachten. De ernst van de buikpijn varieert sterk. Opvallend is dat de buikpijn lang niet altijd afneemt na de ontlasting, terwijl dat wel in de huidige criteria voor PDS (ROME III criteria) is opgenomen. Driekwart van de PDS-patiënten is vrouw. Vrouwen hebben bovendien meer pijn en vaker obstipatie dan mannen. Uit het onderzoek blijkt dat de hormoonhuishouding (zwangerschap, anticonceptie) een rol kan spelen bij het klachtenpatroon. Bekend was al dat stress kan zorgen voor meer PDS-klachten. Voeding heeft eveneens een grote invloed. Naast de bekende gasvormende producten als kool, peulvruchten, ui en koolzuur, vermijdt de PDS-patiënt ook vaak vet, melkproducten, koffie en suiker, omdat uit ervaring blijkt dat dit de klachten kan verminderen. Uit eerder onderzoek bleek al dat het vermijden van lactose bevattende voedingsmiddelen en citrusvruchten de klachten gunstig kan beïnvloeden. Kwaliteit van leven kan beter PDS heeft een grote invloed op de kwaliteit van leven, de mate waarin men kan reizen en werken, en op het hebben van sociale contacten. Men heeft vaak minder energie en ervaart lichamelijke beperkingen die van invloed zijn op werk en relaties. Het moeten vermijden van bepaalde voeding en de invloed van de verschillende darmklachten op de activiteiten hebben de meeste invloed op de kwaliteit van leven. Maar bijvoorbeeld ook de stemming en de seksuele beleving scoren bij PDS-patiënten lager dan bij gezonde mensen. Er is vaak sprake van onbegrip, zowel vanuit de medische stand, als vanuit de sociale omgeving. Maar liefst driekwart van de respondenten is niet tevreden met het diagnose/onderzoekstraject. Ze voelen zich niet serieus genomen en hadden vaker met de arts over de klachten willen praten. Naast de reguliere behandeling zoekt men ook zelf naar oplossingen. Bulkvormers (vezels) worden het meest door artsen voorgeschreven, maar de PDSpatiënt heeft er lang niet altijd baat bij. Het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen is het meest effectief, gevolgd door ontspanningsoefeningen, medicijnen en supplementen zoals probiotica. Samenwerking tussen de verschillende medisch betrokkenen, een snellere diagnose en meer begrip zouden wellicht kunnen leiden tot een hoger ervaren kwaliteit van leven. Helaas is dé oplossing nog niet gevonden en zal elke patiënt zelf moeten zoeken naar het leefpatroon dat voor hem of haar de klachten het meest verlicht. Hierbij kan de behandelaar een rol spelen, al is het maar door het geven van meer informatie en het serieuzer nemen van de patiënt. 1.1.3 Hoofdklachten PDS Inmiddels is het duidelijk dat PDS niet in een paar woorden is te beschrijven. De hoofdklacht bestaat uit buikpijn en/of problemen met de stoelgang, zij komen altijd bij een PDS patiënt voor. Vaak gaan deze klachten samen met andere klacht(en) uit het maagdarmkanaal zoals zuurbranden. Ook deze klacht(en) zijn kort toegelicht. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 9 Buikpijn Buikpijn of ernstige gevoeligheid is vaak de grootste klacht van een PDS patiënt. De pijn bestaat uit krampen, steken, en/of een zeurend of brandend gevoel. Iedere PDS patiënt ervaart de pijn anders. Krampen kunnen zo heftig zijn dat een houding wordt aangenomen waardoor de pijn dragelijk is. Men spreekt dan over koliekpijnen. De pijn kan door de gehele buik worden waargenomen maar ook daar is veel verschil in tussen PDS patiënten. Een veel voorkomende pijn is links onderin de buik. Daar bevindt zich een vernauwing van de dikke darm waar, door spastische samentrekking, een tijdelijke afsluiting kan plaatsvinden. De locatie waar de pijn zich bevindt hoeft niet altijd het probleem te zijn. Dit is bewezen middels een test met een ballon. Deze werd via de anus bij testpersonen ingebracht en opgeblazen. De testpersonen voelde een andere pijnlocatie in de buik dan waar de ballon zich op dat moment bevond. Bijvoorbeeld: de ballon werd rechtsboven in de dikke darm opgeblazen, de testpersoon nam deze linksonder in de buik waar. Stoelgangproblemen Stoelgangproblemen zijn verschillend van aard. De ontlasting kan te hard (obstipatie) of te waterig zijn (diarree). Er wordt ook gesproken over waterige flatsen of een slijmvlies rond de ontlasting. Obstipatie kan ontstaan doordat de dikke darm teveel beweegt en water onttrekt aan de ontlasting. De passage door de darm gaat daarbij traag, er ontstaat ophoping. Na enkele dagen wordt de hardlijvige ontlasting uit de darm verwijderd waarbij aambeien of kleine kloofjes (fissuren) in de anus kunnen ontstaan. Bij diarree verloopt de passage door de dikke darm te snel. De darm onttrekt géén vocht aan de ontlasting, deze blijft waterig. Diarree gaat vaak gepaard met krampen en kan een signaal geven tot een zeer plotseling, niet te beheersen aandrang. Deze diarree is niet zeer ernstig. Metingen hebben uitgewezen dat er nog voldoende voedingsstoffen achterblijven in het lichaam om te overleven. Diarree wordt ook omschreven als waterige flatsen. Vanuit de buik komt de ontlasting plotseling vrij waardoor er een flats in de toiletpot ontstaat. Soms zit er slijm aan de buitenzijde van de ontlasting. Dit ziet eruit als een soort vlies of een vel. Dit betreft slijm van een geïrriteerde wand van de dikke darm. Het slijm heeft zich niet genoeg vermengd met de ontlasting. Deze aandoening is niet schadelijk of verontrustend. Deze stoelgangproblemen kunnen elkaar op lange of korte termijn afwisselen. Veel voorkomend is bijvoorbeeld dat een PDS patiënt ‘s morgens harde keutelige ontlasting heeft en gedurende de dag nog enkele malen een kleine hoeveelheid dunne ontlasting. Het is mogelijk dat pijn in de buik verdwijnt na de ontlasting, vooral na obstipatie. De darm heeft zich dan geleegd, er gaan geen pijnlijke signalen meer van de darmwand naar de hersenen. Andere veel voorkomende klacht(en) die samengaan met deze hoofdklachten zijn: Opgeblazen gevoel, braken en winderigheid Bij ieder mens komt er bij afbraak van voedsel in de dikke darm darmgassen vrij. Ieder mens slikt ook lucht in tijdens het eten en praten. Gassen en lucht behoren dus in ons lichaam. Bij PDS patiënten geeft dit problemen, zij kunnen de gassen en lucht niet goed kwijtraken. Hierdoor kan een opgeblazen gevoel, misselijkheid en braken (dyspepsie) en winderigheid ontstaan. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 10 Gevoeligheid bij druk op de buik Door de buik- en stoelgangklachten en de hoge gevoeligheid van de sensoren in de buik is het bedrukken (palperen) van de buik voor een PDS patiënt vaak pijnlijk. Toch zal een arts middels palpatie van de buik proberen een diagnose te stellen. Zuurbranden Zuurbranden komt ook voor bij mensen die niet lijden aan PDS maar door de grote gevoeligheid binnen het maagdarmkanaal komt het bij PDS patiënten vaker voor. Zuurbranden ontstaat door de regelmatig terugstromende zure maaginhoud in de slokdarm (reflux.) Dit geeft een brandend gevoel achter het borstbeen. Slikklachten en brok in de keel PDS patiënten hebben vaak het gevoel dat de voeding niet goed door de keel zakt, het geeft een beklemd gevoel achter het borstbeen. Bij onderzoek aan de slokdarm wordt er géén oorzaak gevonden, vaak is het een afwijkend bewegingspatroon veroorzaakt door prikkeling van het slijmvlies. Ook kan er een gevoel van brok in de keel zijn. Bij géén fysiologische afwijkingen kan dit ontstaan door de reflux vanuit de maag, hoge spierspanning in de bovenste slokdarmkringspier of psychische factoren. Bij emotionele stress is de brok in de keel een veel genoemd symptoom. 1.1.4 Nevenklachten PDS Naast de hoofdklachten zijn er vele nevenklachten die genoemd worden door mensen met PDS. Deze klachten zijn niet direct gerelateerd aan het maagdarmkanaal, de samenhang tussen de hoofdklacht(en) en een nevenklacht is niet altijd duidelijk. Niet iedere PDS patiënt hoeft last te hebben van één van deze klachten. Pijn in gewrichten en spieren Veel PDS patiënten klagen over pijn in de gewrichten en spieren. Tijdens een ziekenhuisonderzoek blijkt het niet te gaan om slijtage of ontsteking in gewrichten, er wordt niets gevonden. Uit onderzoek, blijkt dat lage rugpijn regelmatig voorkomt. Mogelijk straalt de pijn in de buik uit naar de rug of leidt de buikpijn tot een verkramping van de rompspieren waardoor pijn in de rug ontstaat. De spierklachten bij PDS patiënten lijken op symptomen van fibromyalgie, bij onderzoek blijkt er vaak geen sprake van deze ziekte te zijn. Problemen met urinelozing Een veel gehoorde klacht bij PDS patiënten is het vaak moeten plassen, maar met kleine hoeveelheden. Ook urineverlies komt voor. Oorzaak is mogelijk dat de darmen en de blaas elkaar prikkelen waardoor de plasdrang ontstaat, maar er is nog niet voldoende onderzoek naar verricht. Onregelmatige menstruatie en pijn bij het vrijen Deze klacht wordt door vrouwen met PDS genoemd. Bij lichamelijk onderzoek wordt geen afwijking gevonden. Vermoedelijk ontstaat er druk in de buik tijdens het vrijen waardoor pijn ontstaat. Vaginisme (de spieren rondom de vagina trekken zich ongewild samen) blijkt veel voor te komen bij vrouwen met PDS. Vermoeidheid, slapeloosheid Hiermee wordt de vermoeidheid bedoeld die niet in verhouding staat tot de inspanning of activiteit. Vermoeidheid is niet te meten, een ieder heeft wel eens last van vermoeidheid. Langdurige of extreme vermoeidheid maakt je somber, het verstoort je leven. Een PDS patiënt kan al vermoeid zijn na een kleine inspanning, bijvoorbeeld de afwas. De vermoeidheid wordt verschillend ervaren, de een voelt zich lusteloos, de ander volledig uitgeput of compleet leeg. Mogelijk dat het PDS zoveel energie vraagt dat er uitputting in Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 11 en van het lichaam ontstaat. Slapeloosheid kan ontstaan doordat de PDS patiënt vroeg wakker wordt. In het lichaam begint de dikke darm omstreeks 05:00 uur te werken. Dit is dan ook het tijdstip van de innerlijke wekker. Psychische klachten Neerslachtigheid of een depressie kan voortvloeien uit vermoeidheid en/of slapeloosheid. Neerslachtigheid kan ook gewoon tijdelijk ontstaan, de persoon is dan lusteloos en somber. Als dit langere tijd aanhoudt kan iemand zich machteloos voelen. Vaak gebeurt dit als de PDS patiënt geen grip krijgt op de klacht. Een andere voorkomende psychische klacht is angststoornis. De persoon heeft zonder enige logische reden een angststoornis ontwikkeld die zich verder kan ontwikkelen tot een fobie zoals straatvrees. Zowel depressie als angststoornissen gaan gepaard met vermijding van activiteiten of bepaalde plekken. Gevolg is dat er geen sprake meer is van een normaal dagelijkse leefpatroon. 1.1.5 De werking van het spijsverteringsstelsel Westers gezien Het spijsverteringskanaal is een holle buis van zeven meter die bestaat uit de mond, de keel, de slokdarm, de maag, de dunne darm, de dikke darm, de endeldarm (rectum) en de anus. Ook organen buiten het maag-darmkanaal worden tot het spijsverteringsstelsel gerekend: de alvleesklier (pancreas), de lever en de galblaas. Het voedsel verplaatst zich binnen de vijftien tot twintig uur van het begin naar het eind van het spijsverteringskanaal. Het spijsverteringsstelsel De holle buis begint met de mond waar de vertering van voedsel van start gaat. De slokdarm bevindt zich tussen de mondholte en maag. Zijn enige functie is het transport van voedsel naar de maag. In de maag wordt het voedsel verder verkleind en verwerkt. Als de vaste voedselbestanddelen één tot twee millimeter zijn, gaan ze via de maagportier naar het eerste gedeelte van de dunne darm. In de dunne darm wordt het sap van de alvleesklier en gal aan het voedsel toegevoegd en wordt dit verwerkt. Enzymen vanuit de darmwand spelen hierbij een rol. Het voedsel is dan zo bewerkt dat de nuttige voedingsstoffen door het bloed kunnen worden opgenomen. Voor daadwerkelijk gebruik van dit bewerkte voedsel zorgt de lever middels een chemische omzetting, schadelijke stoffen worden omgezet in onschadelijke. Door peristaltische contractie wordt het voedsel in de dunne darm gekneed en langzaam getransporteerd richting de dikke darm. Via de klep van Bauhin komt, de inmiddels dunne waterige brij (chymus), in de dikke darm. Dit restant bestaat uit water, zouten en onverteerbare plantaardige stoffen. De wand van de dikke darm bestaat uit drie lagen: aan de buitenzijde een dubbele spierlaag die rondom de darm bevestigd is, een bindweefsellaag en een slijmvlieslaag die zich aan de binnenzijde van de darm bevindt. Vooral aan het begin van de dikke darm wordt vocht onttrokken aan de chymus, het laatste gedeelte wordt gebruikt als opslag. De dikke darm maakt twee soorten bewegingen; peristaltische bewegingen en massacontractie. Door peristaltische bewegingen vindt het onttrekken van vocht plaats. De chymus wordt in contact gebracht met het slijmvlies door insnoering van de dikke darm. Deze insnoering ontstaat door spieren in de vorm van een ring over de gehele Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 12 lengte van de dikke darm Deze spieren trekken onbewust samen, het is glad spierweefsel. De chymus wordt nu goed gekneed en gemengd, er ontstaat een stevige massa (feces). Het opgenomen water wordt teruggegeven aan de bloedbaan. Deze insnoering kan een tiental seconden tot wel enkele minuten duren en wordt niet gevoeld. De massacontractie vindt plaats doordat de chymus of feces in de dikke darm over grote afstanden wordt getransporteerd richting de endeldarm, het laatste gedeelte van de holle buis. Als dit gedeelte gevuld is met feces ontstaat er aandranggevoel. Het lozen van feces wordt defecatie genoemd. Defecatie vindt plaats door het aanspannen van de buikspieren. De feces verlaat de endeldarm middels de anus die uit twee kringspieren bestaan; een bewust- en onbewust werkende spier. Bij defecatie ontspant de onbewuste kringspier zich middels een reflex, de bewuste kringspier wordt bewust op het toilet ontspannen. Een gezond persoon produceert 100 tot 150 gram feces per dag. Transport van de feces vindt dus plaats middels massacontractie. Dit gebeurt ongeveer zes keer per dag. De contractie vindt vooral plaats in de ochtenduren; na het ontwaken, het ontbijt of de ochtendkoffie. Het kan gevoeld worden als een lichte kramp of als aandrang. De peristaltische bewegingen en massacontractie in de dikke darm worden geactiveerd door stoffen die vrij komen na vertering van oplosbare vezels en hormonen en zenuwen. Dit gaat onbewust, de wand van de darm bestaat uit glad spierweefsel. Bij het waarnemen van voedsel in de maag en dunne darm, vindt er al beweging plaats in de dikke darm. Hormonen uit de maag en dunne darm zetten de wand van de dikke darm aan tot beweging. Beweging van de dikke darm vindt dus al plaats voordat het voedsel deze locatie heeft bereikt. De ontlasting (feces) bestaat uit voedselresten, water, slijm, bacteriën, afgestoten darmwandcellen, zouten en galkleurstof die de feces een bruine kleur geeft. De normale feces bij volwassenen is worstvormig en compact van samenstelling. De kleur bruin is afhankelijk van de voeding die gegeten wordt. Voornamelijk vleesvoeding geeft een kastanjebruine kleur, uitsluitend plantaardige voeding geeft een bruingele en moedermelkvoeding geeft een goudgele kleur. Bij zwart, grijszwart en wit gekleurde feces kan er sprake zijn van een pathologie. Uit onderzoek blijkt er een interessante wisselwerking te zijn tussen de aansturing van de darmen en de hersenen. De afgifte van de hoeveelheid serotonine, een stof die zorgt voor de overdracht van zenuwimpulsen, is verschillend bij darmen van een PDS patiënt en darmen van een niet PDS patiënt. Dit betekent dat er een anatomisch aanwijsbare stoornis is aangetroffen bij PDS patiënten. Het spijsverteringsstelsel en de hersenen zijn sterk aan elkaar gekoppeld. Zo zijn psychische factoren van grote invloed op de samentrekking van de darm, de afgifte van verteringsenzymen en andere functies van het spijsverteringsstelsel. Ook de vatbaarheid voor infecties (die tot verschillende spijsverteringsstoornissen leiden) wordt sterk door de hersenen beïnvloed. Op zijn beurt beïnvloedt het spijsverteringsstelsel de hersenen weer. Zo zijn chronische of terugkerende aandoeningen als het prikkelbare Darm Syndroom, van invloed op emoties, gedrag en dagelijks functioneren. Dit tweeledige verband wordt ook wel aangeduid als de ‘hersen-darm-as'. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 13 1.2 Het Prikkelbare Darm Syndroom vanuit de natuurgeneeskunde 1.2.1 Het Prikkelbare Darm Syndroom en Ayurveda5 Het Prikkelbare Darm Syndroom wordt in de ayurveda gezien als een vaak complexe verstoring van de darmwerking. De volgende aspecten kunnen een prikkelbare darmreactie uitlokken: 1. Koffie en cafeïne houdende drank, zoals cola e.d. 2. Lactose (melksuiker), aanwezig in alle melkproducten. 3. Citrusvruchten. 4. Andere voedsel intoleranties (geraffineerde suiker, tarwe, zoals brood, pasta en gebak,) 5. Koolzuurhoudende drank. 6. Rauwe groenten, uien, kolen, zoals bloemkool en broccoli en bonen 7. Intensief sporten. 8. Onregelmatig eten en overeten. 9. Onderdrukken van natuurlijke aandrang. 10. Stress, angst, geldproblemen, gepest worden en overwerk Algemene maatregelen bij PDS: 1. Vermijd bovengenoemde uitlokkende factoren. 2. Kook je eten goed, liefst meer dan beetgaar. Eet niet de hele dag door, maar geef je darmen tijd om te herstellen. 3. De volgende kruiden brengen verlichting: Maak thee van 1 liter water met 1 theelepel anijs, 1 theelepel venkel en een stukje gember. Kook dit 20 minuten en drink hiervan gedurende de dag. Gebruik kurkuma, kardemom, nootmuskaat en gember in het eten. 4. Gebruik gedurende minstens 1 tot 3 maanden probiotica. 5. Doe Yoga of Tai Chi. Er zijn een aantal specifieke Yoga oefeningen voor het buikgebied die zeer ontspannend werken, zoals Vajrasana, Shashankasana, Ushtrasana, Marjariasana en Padhastasana. 6. Doe een kuur met triphala choorna. Triphala is een combinatie van 3 kruiden die een reinigend effect hebben op de maag, dunne darm, lever en dikke darm. Het reinigt het hele lichaam en is licht laxerend. Het is een basis ayurvedisch middel. Neem gedurende 3 tot 6 maanden elke avond voor het slapen gaan een ½ theelepel triphala (ongeveer 2gr.), die je 10 minuten laat weken in een half glas warme melk of warm water. Drink daarna nog een volle beker warme melk of warm water. Bovenstaande remedies zullen zeker een verlichtend effect hebben en misschien volstaan ze ook. Doorgaans moeten kruidenremedies en veranderingen in levensstijl langduriger worden toegepast om effect te hebben. Bij chronische of ernstige vormen van IBS is de aanpak erg persoonsgebonden. Een specifieke aanpak met zuiveringskuren, darmreinigingen, kruiden-remedies etc. dienen dan nauwkeurig aan de persoon aangepast te worden. 5 Bron: www.yoga-ayurveda.be Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 14 1.2.2 Het Prikkelbare Darm Syndroom volgens Reckeweg De darm als brein achter de navel. De darm is een intelligent orgaan en wordt ook ‘het tweede brein’, of ‘brein achter de navel’ genoemd. De darm is wijs en kan wijs functioneren, op voorwaarde dat de bijbehorende mens wijs genoeg is om daar goed mee om te gaan. Disbalans in de darm wordt via neurologische processen en het supra cellulaire netwerk, rechtstreeks beïnvloed door onze hersenen, en vice versa. Bijvoorbeeld: stress reducerende therapieën kunnen een sterke verbetering geven bij IBS (irritable bowel syndrome of anders gezegd prikkelbaar darm syndroom). IBS gaat in 90% van de gevallen gepaard met angsten en depressies. De darm is een intelligent orgaan en wordt ook ‘het tweede brein’, of ‘brein achter de navel’ genoemd. De wetenschap die zich daar intensief mee bezig houdt, heet neuropsycho-gastro-enterologie. De darm is wijs en communiceert constant met ons. De vraag is of men de darm nog wel kan horen, of dat de signalen vertroebeld zijn door alle invloeden van buitenaf. Moderne natuurgeneeskunde gaat ervan uit dat ziekte ontstaat door micro ontstekingsprocessen. Het begin van de ontsteking is niet de microbe, zoals Louis Pasteur (1822–1895) voorstelde, maar de cel omgeving is bepalend voor het al dan niet ziek worden van de mens (Claude Bernard, 1813–1878). Stressoren waaronder toxinen (gifstoffen) zorgen voor een ontregeling van het darmmilieu. De reacties hierop zijn ontstekingen. Toxische stressoren kunnen exogeen (van buiten af) zijn: chemische stoffen, zware metalen, pesticiden, gifstoffen van micro-organismen, trauma en (be)straling. Ze kunnen ook endogeen (van binnenuit) zijn door o.a. onvolledige vertering en slechte ontgifting, zuurgraad (pH) veranderingen, belemmerde uitscheiding (bijvoorbeeld door chronische obstipatie). Anders gezegd: verkeerde voeding en eetgewoonten en daarmee een verminderde verteringscapaciteit leiden tot een onvolledige vertering van de voeding. Hierdoor ontstaat een ophoping van afvalstoffen o.a. in de darmen. Dat leidt vervolgens tot diverse reacties die overal in het lichaam kunnen plaatsvinden. Extracellulaire matrix (ECM) als supra cellulair communicatie netwerk. Overal in het lichaam bevindt zich de extracellulaire matrix (ECM). De ECM is een term die gebruikt wordt om structuren aan te duiden die deel uitmaken van biologische weefsels maar zich buiten de cellen bevinden. De extracellulaire matrix biedt stevigheid en structuur aan weefsels. Deze ECM bestaat vooral uit langgerekte, vezelachtige eiwitten zoals collageen, fibronectines, elastines en glycosaminoglycanen (GAG's). Hierin spelen zich hormonale, biochemische, immunologische en neurale regulatieprocessen af. Sinds kort weet men dat deze processen zéér snel plaatsvinden, zelfs nog sneller dan zenuwgeleiding. Subatomaire deeltjes, (deeltjes kleiner dan een atoom), met informatie verplaatsen zich met grote snelheid door de ECM met behulp van waterstofbruggen. Zo bereiken ze de verste uithoeken in het lichaam. Dr. H. Reckeweg Toxinen en stressoren verstoren via de ECM de regulatie van de homeostase (het vermogen van het lichaam om het interne milieu constant te houden). Vervolgens reageert het lichaam volgens bepaalde reacties om de homeostase te herstellen. Deze stappen noemt men in de natuurgeneeskunde de zes reactiefasen van Reckeweg. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 15 Reactiefasen van Reckeweg bij disbalans in de darm kunnen als volgt worden omschreven: 1. De uitscheidingsfase: Fase 1 beschrijft een lichaam dat harmonisch (normaal) werkt; er is een balans (homeostase) tussen wat het lichaam in komt en wat er uit gaat. De lichaamsvloeistoffen worden op de geëigende manier uitgescheiden door de nieren (urine), via de huid (transpiratie), door de darmen (ontlasting), de longen (koolzuur) en de baarmoeder (menstruatievocht). Ook traanvocht, oorsmeer, speeksel, snot en vaginale afscheiding vallen onder de normale lichaamsvloeistoffen huishouding. 2. De reactiefase: Lukt het niet om de gifstoffen op de gewone manier kwijt te raken, dan moet het lichaam harder werken, dan gaat het in de versnelling. Een ‘gewone’ verkoudheid is al een reactie, vaak op ‘slecht’ voedsel! Een heftigere reactie is een ‘ontsteking’; dat is een sterkere reactie van ons organisme om afvalstoffen weg te werken, om ze onschadelijk te maken. De natuurgeneeskunde zal die reactie van het lichaam altijd ondersteunen. De reguliere ‘geneeskunde’ geeft dan antibiotica (dat letterlijk ‘tegen leven’ betekent). Deze antibiotica onderdrukken echter de natuurlijke weerstand van het lichaam en is dus eerder belastend dan helpend. Daardoor worden de gezonde, acute reacties geblokkeerd, gaan de ziekteveroorzakers als het ware ‘ondergronds’ en ontstaan er chronische ziekten, zoals Gastro-enteritis (maag-darm ontsteking) en diverticulitis (ontstoken uitstulping van de Dikke Darm). Naast alle soorten ontstekingen zie je ook eczeem en huiduitslag, pogingen dus van het lichaam om zich van afvalstoffen te ontdoen! 3. De depositiefase: Lukt het niet om de afvalstoffen via de gewone uitscheiding en door middel van ontsteking (de versnelling) af te voeren, dan kiest het lichaam voor een andere oplossing. Het gaat de afvalstoffen ‘dumpen’, het gaat ze opslaan op plekken in het lichaam waar ze niet ‘in de weg liggen’. In bijvoorbeeld het bindweefsel, de spieren, pezen en gewrichten. Dit gebeurt om de vitale organen (hart, longen, nieren, hersenen enz.) te beschermen. Deze fase wordt ook wel de stille fase genoemd omdat je er eigenlijk niets van lijkt te merken. Maar als je ook maar een beetje op je lichaam let, zijn er natuurlijk wel aanwijzingen zoals vochtophopingen, stijve spieren en gewrichten enz. Verder horen ook aandoeningen als gal- en nierstenen (een vorm van kalkafzetting), obstipatie, oedeem en levervlekken in deze fase thuis. Tot dan toe speelt alles zich af in het vloeistofsysteem van het lichaam. Fase één tot en met drie behoren daarmee tot de humorale fase. Humor betekent ‘sap’. In de humorale fase spelen de processen zich dus nog af in de lichaamsvloeistoffen. Ziekten in deze fasen zijn acute ziekten. Acute ziekten hebben het vermogen en het doel het lichaam te genezen, door afvalstoffen op te ruimen en de doorstroming te bevorderen. Door de uitscheiding te stimuleren ondersteun je deze processen. Na fase drie komt de cellulaire fase, (zich afspelend binnen de cellen) dat wil zeggen dat de afvalstoffen de cel binnendringen en daar schade aanrichten, vaak blijvend. Daardoor kan weefsel ook kapot gaan. Ziekte die daarbij hoort noemen we chronisch. Het lichaam komt in een vicieuze cirkel, in een neerwaartse spiraal. Meer afvalstoffen, minder doorstroming, daardoor blijven er meer afvalstoffen liggen die verder gaan rotten en dus zelfs gif vormen. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 16 4. De impregnatiefase: De gifstoffen dringen de cel binnen. De schade kan beperkt blijven tot een groepje cellen of een orgaan. De cellen kunnen nog herstellen. Tot deze fase behoren aandoeningen zoals migraine, maagzweer, leverbeschadigingen, astma, myoom, lymfeklierzwellingen, colitis ulcerosa, leaky gut (lekkende darm syndroom). 5. De degeneratiefase: De cellen zijn zo beschadigd (gedegenereerd) dat zij niet meer kunnen herstellen, er is sprake van blijvend functie verlies. Bijvoorbeeld: tuberculose, MS (multiple sclerosis), verlamming, levercirrose, wervel degeneratie, schrompelnieren en steriliteit, atrofische gastritis, de ziekte van Crohn. 6. De neoplasmafase: Het regulerende mechanisme in de celkern is aangetast. Er ontstaat een wildgroei (neoplasma) aan cellen die niet meer kunnen doen wat ze behoren te doen. Tumoren en gezwellen (bijvoorbeeld een maagcarcinoom en coloncarcinoom) horen in deze fase. De vorming van gezwellen is de eindfase van een proces dat al langdurig gaande was. Herstel is vanaf fase 4 moeilijk en soms niet meer mogelijk, wel is ziektevertraging dan een optie. Tot en met fase 3 kunnen individuele voeding- en leefstijladviezen, ondersteuning en natuurlijke medicatie de negatieve spiraal doorbreken. 1.2.3 Homeopathie en het Prikkelbare Darm Syndroom6 De dikke darm is met zijn talrijke zenuwuiteinden een dergelijk gevoelig orgaan dat een kleine verstoring (bijvoorbeeld door stress of prikkelende voeding) meteen grote gevolgen kan hebben voor de beweeglijkheid van de darm. Winderigheid, opgeblazen gevoel, rommelingen en borrelen in de buik zijn dan het gevolg met vooral tussen en na de maaltijden krampachtige pijn vaak links onder in de buik; ook harde keutelachtige ontlasting, afgewisseld met korte periodes van diarree kan voorkomen. Als deze klachten een chronisch karakter krijgen wordt meestal de diagnose spastische dikke darm of prikkelbaar Darm Syndroom (“irritable bowel syndrome”) gesteld met het advies om vezelrijke voeding te gebruiken en prikkelende voedingsmiddelen en nerveuze spanningen te vermijden. Deze leefregels, eventueel aangevuld met medicijnen, zijn echter lang niet altijd doeltreffend. Lycopodium Het hoofdmiddel in de homeopathie voor spastische dikke darmklachten is Lycopodium clavatum, de wolfsklauw, een kruipend mosachtig plantje dat door Arabische artsen vroeger al gebruikt werd bij maagklachten en om nierstenen te vergruizen; het stuifmeel van het plantje is brandbaar en werd ooit bij vuurwerk productie gebruikt en als afweerlaagje tegen het verkleven van pillen. Voor het homeopathische geneesmiddel worden de sporen van de bloeiende halmen van het Lycopodiumplantje gebruikt. De buikklachten die door mensen beschreven worden en in de Materia Medica boeken o.a. worden omschreven als “opgeblazen buik, hevige flatulentie (winderigheid), loze aandrang, een voortdurend gevoel van gisting in de linker onderbuik” verdwijnen na inname van dit wonderbaarlijke homeopathische middel vaak snel en volledig, vooral als de patiënt ook qua karakter (“constitutie”) bij het middel past. 6 Bron: www.homeopathischepraktijk.nl/diversen-andere-klachten/homeopathie-en-spastische-dikkedarm Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 17 1.2.4 Hypnotherapie en het Prikkelbare Darm Syndroom7 Dr. Peter J. Whorwell, een bekende Engelse internist, begon in 1980 in Manchester met het behandelen van patiënten met een zware vorm van PDS door middel van hypnotherapie. Deze groep reageerde niet op medicatie. In zijn behandeling richtte hij zich op: Lichamelijk herstel van de klachten (pijn en krampvermindering en herstel van de stoelgang). Het vergroten van zelfvertrouwen en stressbestendigheid. Emotionele en gedragsmatige aspecten. Hij bemerkte dat 75 tot 80 % van de patiënten verbetering ondervond met behulp van hypnotherapie. Deze verbetering zette door, zelfs nadat de behandeling was afgerond. Het PDS behandelplan wordt sinds 1996 met succes in Nederland toegepast. Waarom werkt hypnotherapie bij PDS. Onze darmbewegingen kunnen we niet op een directe manier controleren of beïnvloeden. Dit in tegenstelling tot skeletspieren. (armen en benen kunnen we bewust aanspannen en ontspannen). Darmen reageren, net als de rest van het lichaam, op emoties. Bijna iedereen kent wel een aanval van diarree vlak voor een stressvolle gebeurtenis als bijvoorbeeld een examen. Omgekeerd kan lichamelijke pijn (bijvoorbeeld plotselinge kramp van de dikke darm) ons geestelijk welbevinden negatief beïnvloeden; we worden somber of zijn sneller geïrriteerd. Ontspanning heeft een positieve invloed op de darmwerking waardoor ook de opname van voedingsstoffen optimaal kan plaatsvinden. In hypnose kunt u via gedachtebeelden uw maagdarmkanaal direct beïnvloeden. Zo leert u de darmen te stimuleren om op een natuurlijke en ontspannen manier te werken. Dit maakt hypnotherapie tot een zeer effectieve behandelwijze bij PDS klachten. 1.3 Het Prikkelbare Darm Syndroom vanuit de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) Volgens de moderne Chinese medische literatuur is men van mening dat de hoofdzaak van PDS altijd berust op een disharmonie tussen de Lever en de Milt. Men spreekt meestal niet van PDS, maar kijkt waar men last van heeft. In de TCM kijkt men naar lichaam en geest als één geheel. Ziektesymptomen zoals diarree, losse stoelgang en bloed of slijm in de stoelgang worden meestal toegeschreven aan een Miltonevenwicht. En symptomen als obstipatie en een uitgesproken opgeblazen en pijnlijk gevoel in de buik worden toegeschreven aan Leveronevenwicht. Volgens de TCM zorgt de Lever onder andere voor de vrije circulatie van alle Qi in het lichaam. Dit is belangrijk voor het functioneren van het lichaam en voor het omgaan met emoties. Ook emoties moeten vrij kunnen stromen. Als de Qi niet goed circuleert, ontstaan er emoties als woede, frustratie of depressiviteit. Andersom kunnen door emotionele stress of frustratie op het werk of binnen je privé leven ook Lever Qi deficiëntie optreden met eventueel Qi stagnatie als gevolg. Bij gezondheid ondersteunt de vrije circulatie van Lever Qi de spijsverteringsfunctie van de Maag en de Milt. Als Lever Qi vrij circuleert, helpt het de Milt om de voedselessenties te transformeren en te transporteren en de Maag om het voedsel te doen rijpen en rotten. Het helpt dan om de Milt Qi te laten stijgen en de Maag Qi te laten dalen. 7 Bron: http://margot.pl1.nl/pds-therapie Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 18 Bij ziekte, als er sprake is van rebellerend Lever Qi, (d.w.z. dat de horizontale beweging in de buik, die de functies van de milt en de maag ondersteunt, excessief wordt) krijg je digestieve problemen. Verstoring van de Milt functie van transport en transformatie Een opgeblazen gevoel. En verstoring van de daling van Maag Qi (dat geeft hikken, boeren, misselijkheid en braken). In de TCM spreekt men dan van De Lever valt de Milt aan, of de Lever en de Milt zijn niet in harmonie, of het Hout valt de Aarde aan, of er is sprake van een Exces van de lever en leegte van Milt Qi. Als rebellerend Lever Qi overheerst, is er constipatie met droge, moeilijke en keutelvormige stoelgang. Als de Milt leegte overheerst, is er losse stoelgang. Het opgeblazen gevoel en de pijn in de buik worden veroorzaakt door de stagnatie van de lever Qi. Het syndroom van rebellerend Lever Qi kan zich op twee manieren voordoen. In één situatie is de Lever over actief en valt de Milt aan en mengt zich in haar transformerende en transporterende functie. Dit syndroom is vooral een Excessyndroom. Het geeft vaker obstipatie dan diarree en het opgeblazen gevoel en de pijn in de buik zijn nogal uitgesproken. In een andere situatie is de Milt zwak en laat zich door de Lever aanvallen. Dit syndroom is vooral een Leegtesyndroom. Het geeft vaker losse stoelgang dan constipatie en de buikpijn is slechts licht. Het is ook te zien aan de tong. In het geval dat de Lever de Milt actief aanvalt is de tong rood op de zijkanten (Lever en Galblaaszone). Als de Milt zwak is en zich laat aanvallen door de Lever is de tong normaal van kleur. Als de Lever langere tijd de Milt actief aanvalt, verzwakt de Milt en krijg je Milt Qi leegte. Dit resulteert tot een verstoring van het transport en transformatie van vloeistoffen en de vorming van vocht. Op dezelfde manier kan rebellerend Lever Qi de Maag aanvallen. De Maag Qi kan dan niet dalen maar stijgt en dit heeft het hikken, boeren, misselijkheid en braken tot gevolg. Ook met het rotten en rijpen van voedsel in de Maag bemoeit de Lever zich dan, waardoor er een opgeblazen gevoel ontstaat en zuurbranden. Het kan net als met de Milt zo zijn dat of de Lever in exces is en de Maag actief aanvalt, de zijkanten van de tong zijn dan rood (lever en galblaas zone). Of de Maag is zo zwak dat deze zich door de Lever laat aanvallen. In dit geval is de tong normaal van kleur. Volgens de TCM is de belangrijkste functie van de Milt die van het transport en de transformatie van het voedsel en de vloeistoffen. Elke disbalans van de Milt zal dus altijd het spijsverteringsproces beïnvloeden, met symptomen als een opgeblazen gevoel in de buik, gebrek aan eetlust en losse stoelgang. Verder controleert de Milt de spieren en is verantwoordelijk voor het transport van het Gu Qi naar de spieren en dan vooral naar de vier ledematen. Dus een disbalans van de Milt, (vaak Milt Leegte) veroorzaakt vaak vermoeidheid. De Milt geeft ons het vermogen te studeren, te concentreren, te focussen en te onthouden. Als er geen energie in de Milt is kan piekeren, zich zorgen maken en vergeetachtigheid het gevolg zijn. Andersom kan veel piekeren en peinzen of teveel studeren etc. leiden tot Milt Leegte. Omdat de Milt de transformatie en het transport van voedsel regelt, speelt het dieet een heel belangrijke rol in Milt onevenwichten. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 19 Bij PDS is vaak sprake van Milt leegte. Milt leegte uit zich dan in een opgezette buik, brijige ontlasting, een gebrek aan eetlust, vermoeidheid en gebrek aan kracht. Volgens de vijf elementen controleert Hout (de Lever en Galblaas) het element Aarde (de Maag en Milt). Als het Hout de Aarde over controleert, aanvalt, haalt de Milt te weinig Gu Qi uit de voeding. Hij stuurt dan te weinig Gu Qi naar het Hart, die er Bloed van maakt. Hierdoor ontstaat er een slechte kwaliteit van Bloed, wat uiteindelijk Lever Leegte veroorzaakt omdat de Lever te weinig Bloed kan opslaan. Door deze Lever aanval kan de Qi van de Maag niet dalen waardoor hij opwaarts ontsnapt en hikken, boeren en misselijkheid ontstaat. De aanval zorgt er ook voor dat de Qi van de Milt niet kan stijgen waardoor diarree ontstaat. Hier wordt duidelijk dat de stroomrichting van Qi, vooral de stijgende in de Miltmeridiaan en dalende in de Maagmeridiaan, belangrijk is. Als het Aarde element het Hout element aanvalt krijg je stagnatie van Qi. Dit kan gebeuren als het Hout zwak, of de Aarde erg sterk is. Bij Qi stagnatie en Milt zwakte zal voedsel retentie het gevolg zijn. Voedsel Retentie kan uiteindelijk transformeren in Lege Hitte die het Hart aanvalt. Gevolg is slapeloosheid, hartkloppingen, onrust en agitatie. Langdurige Milt Leegte kan leiden tot Nier Yang Leegte. Nier Yang verwarmt gewoonlijk de Lever het geen bij Nier Yang Leegte niet zal gebeuren. De Lever Deficiëntie die mogelijk al aanwezig was neemt toe. Gevolg van Nier Yang Leegte is Damp met een Koude Leegte tot gevolg. De Bloedstuwing (Stase) zal toenemen. Als Lever Deficiëntie ernstig is of lang genoeg duurt, veroorzaakt dit ook Bloed Stase. Bloed Stase gaat gepaard met scherpe pijn gelokaliseerd op één plek. Meestal is deze pijn in het hoofd of in de buik. Lever deficiënt en Qi stagnatie kunnen uiteindelijk ook tot Lever Vuur leiden. Het Vuur zal het Bloed en de vloeistoffen uitdrogen waarna de Nier Yin wordt aangetast. Door de Milt Leegte ontstaat Bloed Leegte en afname van het Yin. Bij afname en zwakte van Nier Yin kan Lever Excess een gevolg zijn. Het stijgende Lever Vuur kan de Long en het Hart in haar functie aantasten. Door zwakte van de Milt accumuleert het Vocht en zal naar beneden dalen. Dit verergert de Lever Stagnatie, er kan nu Damp Hitte ontstaan die zich uit middels stinkende diarree. 1.3.1 Diagnose PDS vanuit de TCM In hoofdstuk 1.1 heb ik vanuit Westers oogpunt de PDS problematiek als volgt beschreven: 1. Obstipatie en/of opgeblazen gevoel, gecombineerd met buikpijn. 2. Diarree gecombineerd met buikpijn. 3. Mengvorm van obstipatie en diarree, gecombineerd met buikpijn. Vanuit de TCM kunnen dit meerdere pathologieën zijn. Voordat een pathologie wordt vastgesteld, vindt er eerst een intakegesprek (anamnese) plaats. Tijdens dit gesprek tussen patiënt en therapeut of arts worden de klacht(en) besproken. Hierna kan, eventueel na een aantal lichamelijke testen, een diagnose gesteld worden. Dit gebeurt in de Westerse geneeskunde ook. Bij de anamnese vanuit de TCM wordt naast een aantal vragen gebruik gemaakt van de pols en tong diagnose. Door aan de pols te voelen en naar de tong te kijken kan de gemoedstoestand van de organen en van de persoon worden vastgesteld. Dit is binnen de TCM een zeer gebruikelijk diagnosticerend middel. Na de anamnese wordt een pathologie bepaald. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een Qi Leegte of Exces. Qi kan ook Stagnerend of Rebellerend zijn. De oorzaak van een pathologie is erg Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 20 belangrijk. Het valt niet altijd mee deze te achterhalen, hij kan zeer divers of al heel lang aanwezig zijn. 1.3.2 Uitwerking pathologie vanuit de TCM In deze paragraaf worden enkele veel voorkomende TCM pathologieën uitgewerkt, waardoor iemand Westers gezien PDS kan hebben. Een pathologie is meestal niet binnen enkele weken opgelost, dit kan maanden dan wel jaren duren. Vaak zijn er meerdere factoren die een rol spelen bij het herstel zoals stress, voeding en/of enige regelmaat in het leven. Lever Qi Stagnatie Lever Qi Stagnatie is een veel voorkomende pathologie in onze Westerse maatschappij. Kenmerkend is dat de symptomen komen en gaan. Door langdurige Lever Qi Stagnatie ontstaan andere pathologieën zoals Lever Bloed Leegte, Maag Qi en/ of Milt problemen. Vaak gaat Lever Qi Stagnatie gepaard met een andere pathologie. Lever Qi Stagnatie ontstaat in de meeste gevallen door problemen in het emotionele leven. Langdurige onderdrukte woede, frustratie of verontwaardiging zorgen dat het Qi niet wordt gecirculeerd. Omdat de Lever gezien wordt als de generaal geeft dit veel symptomen. Op fysiek niveau manifesteert dit zich vooral in de buik, op mentaal niveau in de humeurigheid van de persoon. Symptomen zijn: - opgeblazen gevoel in buik en borst - gevoel van brok in de keel - veel moeten zuchten - wisselende stemmingen - snelle irritatie, humeurig - onregelmatige, pijnlijke menstruatie - premenstruele prikkelbaarheid Tong: Pols: De tong kan normaal gekleurd zijn. In ernstige gevallen kan ze een rode rand aan de zijkant hebben. De pols is koordvormig. Aanbevolen acupunctuurpunten8 zijn: - Lever 3, deze laat het Lever Qi circuleren en beïnvloedt vooral keel en hoofd. Pericard 6, reguleert Lever Qi, vooral als de stagnatie wordt veroorzaakt door emoties. Galblaas 34, deze doet Lever Qi circuleren en het vermindert pijn in het bovenste gedeelte van de buik. Lever 13, reguleert Lever Qi in de Middelste Verwarmer, vooral als het de Milt aanvalt. Lever 14, reguleert Lever Qi in de Middelste Verwarmer, vooral als het de Maag aanvalt. Drie Warmer 6, reguleert Lever Qi en beïnvloedt vooral de zijkanten van het lichaam. - Deze punten zorgen dat het Lever Qi beter gaat stromen waardoor genoemde problemen afnemen. Belangrijk is om de (emotionele) oorzaak van de Lever Qi Stagnatie te ontdekken en deze weg te nemen. 8 Bron: De Grondslagen van de Chinese Geneeskunde, blz. 506 Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 21 Milt Qi Leegte Milt Qi leegte is een veel voorkomende pathologie binnen onze Westerse maatschappij. Milt Qi leegte is een eerstelijns pathologie. Dat wil zeggen dat het een pathologie is die eerst zelf ontstaat en vervolgens vele andere pathologieën kan veroorzaken zoals Milt Yang Leegte. Milt Qi Leegte ontstaat door emotionele spanningen (zorgen, peinzen) of het volgen van een bepaald dieet zoals veel koud- , rauw- of proteïnearm voedsel. De Milt houdt van warm voedsel. Eten op onregelmatige tijdstippen of excessief eten kan de Miltcapaciteit ook overbelasten en leiden tot Milt Qi Leegte. Ook kan Milt Qi leegte ontstaan door een vochtige woning, vochtig weer of andere omstandigheden die vocht met zich meebrengen. Vocht is een klimaatfactor die heel vaak de Milt aantast. Elke langdurige ziekte zal de neiging hebben om de Milt te verzwakken en leiden tot Milt Qi Leegte. Dit is de reden waarom Vocht en Flegma een frequent gevolg zijn van langdurige ziektes, omdat Milt Qi verzwakt is en dit leidt tot de vorming van Vocht of Flegma. Bij Milt Qi leegte ontstaat een verstoring in de transformerende en transporterende functie van de Milt. Hierdoor verwerkt de Milt het voedsel niet goed en wordt het ook niet opgenomen. Symptomen zijn: - vermoeidheid - verlangen om te liggen - zwakte in de ledematen - bleke gelaatskleur - slechte eetlust - vol, opgeblazen gevoel tijdens of na het eten - misselijkheid - diarree of losse ontlasting die kan stinken - winderigheid - neiging tot obesitas Tong: Pols: De tong ziet bleek en heeft mogelijk tandafdrukken aan de zijkant van de tong. De pols voelt in het geheel zwak aan. Aanbevolen acupunctuurpunten9 zijn: - Maag 36, deze tonifieert Milt Qi. - Milt 6, deze tonifieert ook Milt Qi en geeft direct meer energie. - Milt 3, versterkt Milt Qi, is tevens het Yuan punt (oerpunt) van de Milt. - Blaas 20 en 21 gecombineerd om chronische condities van zowel Maag Leegte als Milt Leegte te behandelen. - Ren Mai 12, versterkt Milt Qi. Maag Qi Leegte Maag Qi leegte kan ontstaan door een dieet met te weinig voedingswaarde en proteïnes, of door onregelmatige eetgewoontes. Het kan ook ontstaan als gevolg van een chronische ziekte die het Qi in het algemeen verzwakt. De maag is de Bron van de Nahemelse Qi en het beginstadium van de Qi productie uit het voedsel. Als de Maag zwak is, zal het Qi dus deficiënt zijn en alle andere organen zullen hieronder lijden. 9 Bron: De Grondslagen van de Chinese Geneeskunde, blz. 570/571 Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 22 Symptomen zijn: - vermoeidheid vooral ’s morgens. (tussen 7.00 uur en 9.00 uur is de piekactiviteit van de Maag) - geen eetlust of geen verlangen om te eten - oncomfortabel, opgeblazen gevoel in de bovenbuik - verlies van smaakzin - losse stoelgang - zwakke ledenmaten Tong: Pols: De tong is bleek. De pols voelt leeg. Aanbevolen acupunctuurpunten10 zijn: - Maag 36, dit is het belangrijkste punt om Maag Qi te tonifiëren. - Ren Mai 12, tonifieert Maag Qi en Milt Qi. - Blaas 21, tonifieert Maag Qi. Het is het belangrijkste punt in geval van extreme vermoeidheid. - Ren Mai 6 tonifieert het Qi in het algemeen. Rebellerend Lever Qi In dit syndroom is de horizontale beweging van Lever Qi geaccentueerd en de emotionele symptomen zijn niet zo uitgesproken. Er zijn veel meer digestieve symptomen. Stagnerend Lever Qi kan rebellerend worden, dus kan het syndroom Lever Qi stagnatie aan dit syndroom voorafgaan. De symptomen zijn: - Een opgeblazen gevoel in de buik - hik - zuchten - misselijkheid, braken, boeren, (een opstandig gevoel in de Maag) - prikkelbaarheid - gespannen borsten (bij vrouwen) Tong: Pols: Normaal van kleur, in ernstige gevallen wat rood op de zijkanten. Koordvormig vooral op de Lever- en Maagposities. Aanbevolen acupunctuurpunten11 zijn: - Lever 14, het is het belangrijkste punt om Lever Qi te onderwerpen. - Pericard 6, onderwerpt rebellerend Lever Qi, het doet Maag Qi dalen en kalmeert de Shen. - Galblaas 34, kalmeert de Lever en doet de Qi circuleren. Het werkt op de buik. - Lever 3, kalmeert de Lever, doet de Qi circuleren, kalmeert de Shen en stabiliseert de Hun. - Driewarmer 6, doet de Lever Qi circuleren. - Dikke Darm 4 reguleert de stijging en daling van de Qi en helpt dus om Lever Qi te onderwerpen. - Maag 21, doet het Maag Qi dalen. - Maag 19, doet het Maag Qi dalen. 10 11 Bron: De Grondslagen van de Chinese Geneeskunde, blz. 620 Bron: De Grondslagen van de Chinese Geneeskunde, blz. 510 Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 23 2 De Massages en de resultaten Ik heb drie mensen, bij wie door een arts de diagnose PDS is gesteld, gevraagd of ze mee wilden werken aan mijn scriptie. De eerste, Maaike heeft het meeste last van obstipatie. De tweede, Marleen heeft voornamelijk last van diarree en nummer drie, Inge heeft afwisselend obstipatie en diarree. Ik heb ze in eerste instantie een korte anamnese afgenomen om inzicht te krijgen in hun klachten. De anamneseformulieren heb ik bijgevoegd in de bijlage 1. Vervolgens ben ik ervan uit gegaan dat het vanuit de TCM altijd een disbalans tussen de Lever en de Milt is en dat de Dikke Darm erbij betrokken is omdat deze los moet laten, zowel de faeces als emoties en dat de Long er bij betrokken is omdat deze de Dikke Darm ondersteunt bij het uitscheiden en loslaten. Hier heb ik mijn behandelplan op geschreven. 1e massage: Lever -Galblaas Meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Reden Lever-Galblaas, omdat de oorzaak van PDS vaak ligt in de controlerende cyclus. De Lever valt de Milt aan. De Reflexzones van de spijsvertering heb ik behandeld omdat het probleem in de spijsvertering ligt. 2e massage: Lever -Galblaas Meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Reden Zie 1e massage. 3e massage: Milt-Maag Meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Reden Milt/ Maag Meridiaan massage om de Milt te versterken. De Milt transformeert en transporteert het voedsel. En de Maag is de oorsprong van vloeistoffen. Het heeft een sterke invloed op de vochthuishouding in het lichaam en laat de Qi dalen. 4e massage: Energetische Handmeridiaan massage met het accent op de Long en de Dikke Darm en de reflexzones van het Lymfevaatstelsel. Reden De Dikke Darm omdat dit het uitscheidingsorgaan is en moet kunnen loslaten, zowel geestelijk als lichamelijk. De Long omdat deze de Dikke Darm ondersteunt in dit proces (Chinees vertegenwoordigt ze het 1e stadium van loslaten) en staat voor de eigen ruimte die men inneemt. Verder heb ik de zones van het Lymfesysteem meegenomen om de losgemaakte afvalstoffen te kunnen afvoeren. Metafysisch heeft dit het vermogen om onbewust opgedane en nog niet verwerkte indrukken te verwerken. En iets moet eerst verwerkt zijn voor je het los kunt laten. 5e massage: Een Chakramassage met de nadruk op het 1e en 2e Chakra en de reflexzones van het hoofd. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 24 Reden Het accent op het 1e en 2e chakra omdat de uitscheidingsorganen zich daar bevinden en omdat het 1e chakra staat voor basis veiligheid. De reflexzones van het hoofd heb ik meegenomen om de hersen-darm as in balans te brengen. De darmen worden veel beïnvloed door onze hersenen. 6e massage: Een Metamorfose massage. Reden Om te veranderen van een persoon met vaak buikpijn en problemen met de toiletgang, naar een persoon zonder buikpijn of toiletgangproblemen. Verder heb ik de volgende acupunctuur punten extra meegenomen bij de massages: - Lever 8, deze voedt het Bloed en het Yin. - Milt 10, omdat hij het bloed versterkt. - Lever 3 en Maag 36 voor de Qi stagnatie. Ze brengen alles in beweging. - Blaas 10 omdat hij de geest kalmeert. - Long 7 omdat hij de daling van Long Qi bevordert en de Long tonifiëert. Verder reguleert hij de waterhuishouding. Ik ben mij ervan bewust dat er meer resultaat te bereiken is door bij een ieder een uitgebreide anamnese af te nemen en een specifiek behandelplan op te stellen. Maar dit onderzoek is er op gericht om te kijken of een standaard behandeling bij PDS al resultaat biedt. Ik heb naast de massages ook wat voedingsadviezen meegegeven en een buikmassage voor thuis ( zie bijlagen 3). Verder heb ik de cliënten gevraagd een eet en voel dagboekje bij te houden en een paar maanden probiotica te slikken. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 25 2.1 Massages van Maaike. e 1 massage: Lever-Galblaas Meridiaanmassage en de reflexzones van de spijsvertering. Het darmgebied voelde ballonachtig aan. Vooral de reflexzone van de Dikke Darm was opgezwollen en pijnlijk, maar ook de Maag en de Lever en Galblaas waren opgeblazen en gevoelig. Rechts was gevoeliger dan links. Maaike is erg gemotiveerd. Ik heb haar aangeraden te proberen om in ieder geval warm te ontbijten, bijvoorbeeld met soep of pap, omdat brood erg moeilijk te verteren is. Verder zou het fijn zijn als ze niet teveel thee en koffie zou drinken, maar deze gedeeltelijk te vervangen door warm water. Verder als het mogelijk is een beetje rauwe zuurkool bij de maaltijd te eten, omdat het de verteerbaarheid ten goede komt. Daarnaast heb ik haar een buikmassage aangeleerd die ze bij zichzelf kan uitvoeren. Maaike was erg blij dat ze ook zelf wat kon bijdragen. Tijdens de massage voelde en hoorde je haar darmen actief worden. Het voelde voor mij erg goed. Ik voelde ook veel via mijn handen en mijn lichaam wegstromen in de grond. Reactie op de massage: Maaike was de avond nadat ze bij mij was geweest erg goed naar de wc gegaan. Ze had minder last van krampen gehad, maar ging nog steeds slecht naar de wc. Ze was erg blij met de buikmassage die ze zichzelf kon geven, hij hielp als ze buikpijn had. Verder beviel het warm ontbijten haar wel. Ze was eigenlijk al niet zo gek op brood, het was alleen wel makkelijker. Door haar beroep is het niet altijd mogelijk warm te ontbijten. 2e massage: Lever en Galblaas Meridiaanmassage en de reflexzones van de spijsvertering. Daarnaast heb ik ook de extra acupunctuur punten meegenomen. Reactie op de massage: Maaike heeft het idee dat er wel wat gebeurt. Als ze buikpijn heeft helpt de buikmassage die ze zichzelf geeft. Warm ontbijten bevalt Maaike goed. 3e massage: Milt- Maag Meridiaanmassage en de Reflexzones van de spijsvertering. Reactie op de massage: Afgelopen week was ze iedere dag op een andere locatie aan het werk geweest. Er was niet veel van het dagboekje terecht gekomen en ze had zich ook niet zo aan het voedingsadvies gehouden. Tot de woensdag was het goed gegaan. Ze had veel minder kramp gehad en was redelijk goed naar de wc gegaan. Daarna was ze op een locatie geweest waar geen toilet aanwezig was en ze had zich niet aan de voedingsadviezen gehouden. Ze had beduidend meer darmproblemen gehad. Obstipatie en krampen. Vooral na het eten van twee broodmaaltijden had ze het gevoel dat er totaal geen beweging meer in haar darmen was. 4e massage: Energetische Handmeridiaan massage en de reflexzones van de Lymfe. Maaike vond de massage fijn. Ik vond de handmeridiaan massage fijn om te geven. Reacties op de massage: Maaike voelt zich langzamerhand iets beter. Ze heeft minder last van buikpijn. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 26 5e massage: Chakra massage en de reflexzones van de hoofdzones. Maaike vond de massage erg ontspannend. Reacties op de massage. Maaike schrijft: “Hoewel er nog steeds geen regelmaat zit in mijn ontlasting, heb ik veel minder last van buikpijn. De buikpijn die ik heb is minder ‘scherp’ en duurt ook minder lang. Ik heb de afgelopen weken geen dag gehad waarop ik eigenlijk met een kruik op mijn buik thuis zou willen blijven. Ontlasting laat soms lang op zich wachten, maar ik heb het idee dat het nu wel komt voordat alles heel pijnlijk wordt. Ik had vaker periodes (1 a 1,5 week) met relatief weinig last en nauwelijks ontlasting, wat meestal werd gevolgd door een periode met juist veel pijn, lucht en moeilijke ontlasting. Hier heb ik de afgelopen weken geen last van gehad”. 6e massage: Metamorfose massage. Maaike vond deze massage erg ontspannend en heel apart. Toen ik haar handen en armen aan het masseren was, voelde ze erg veel druk in haar hoofd, vooral bij haar oren. Het was weer over toen ik stopte met het masseren van haar handen. Reacties op de massage: Helaas is Maaike de week erna op een locatie geweest waar geen toilet aanwezig was. Verder heeft ze in een slecht hotel geslapen waar warm ontbijten niet mogelijk was. Hierdoor is haar ontlastingspatroon weer iets verslechterd. Maar Maaike weet wel wat haar weer te doen staat. Ze blijft ook nog bij mij onder behandeling. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 27 2.2 Massages van Marleen Marleen had al een paar jaar last van diarree en veel buikpijn. Het is begonnen toen ze ongeveer 15 jaar was. Omdat haar oudere zus de Ziekte van Crohn heeft en zij last bleef houden, met zelfs af en toe bloed in haar ontlasting, dachten haar ouders en de huisarts dat ze ook de Ziekte van Crohn zou hebben. Ze is in het Flevo Ziekenhuis te Almere onderzocht door een Maag-Darm-en Lever arts. Uit de onderzoeken kwamen geen darmontstekingen naar voren en niets wat dus wees op de ziekte van Crohn. Omdat men hier niet alles kon onderzoeken is ze daarna nog doorverwezen naar dezelfde arts als haar zuster in het AMC te Amsterdam. Deze arts heeft nog nader onderzoek gedaan. Toen ook daar niets uitkwam is door de arts de diagnose Prikkelbare Darm Syndroom vastgesteld. Omdat ik mijn scriptie over PDS ging houden, heb ik Marleen gevraagd of ze mee wilde werken; dat wilde ze graag. We hebben toen een afspraak gemaakt. Bij de 1e massage vertelde ze dat ze al een week geen last meer had. Geen buikpijn en geen diarree. We zijn toen na gegaan wat er veranderd is in haar eet- en leef patroon. Het bleek dat haar vriendje aan het lijnen was geslagen en dat zij daaraan mee deed. “Dat was wel zo gemakkelijk”. Ze bleek al de hele week te ontbijten en te lunchen met een shake en ’s avonds een warme maaltijd te eten. Ondanks dat de shakes bestaan uit geur, kleur en smaakstoffen en verder veel suikervervangers, had ze geen last van buikpijnen en diarree. Mijn conclusie was dat ze waarschijnlijk de tarwe in brood erg slecht, of niet kon verteren. Ze wilde graag nog doorgaan met de shakes omdat het haar uiteraard goed beviel. 1e massage: Ik heb haar de Lever- Galblaas meridiaanmassage en de reflexzones van de spijsvertering gegeven. Dat vond ze prettig. Reacties op de massage. Ze merkte niet heel veel verschil. 2e massage: Lever- Galblaas meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Er was eigenlijk niets veranderd. Marleen verving nog steeds ontbijt en lunch door een shake. De massage vond ze prettig. De 3e massage: Milt- Maag meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Reacties op de massage: Marleen geeft aan dat ze door omstandigheden één keer in die week zowel bij haar ontbijt als haar lunch brood heeft gegeten en dat ze die avond ontzettende buikpijn en diarree heeft gehad. Voor haar is het nu ook wel duidelijk dat ze dat niet goed meer kan verteren. We hebben afgesproken dat ze het brood in ieder geval weg laat en dat ze als ze klaar is met lijnen, ze aan de pap en soep gaat afgewisseld met pannenkoekjes van Boekweit etc. Aangezien Marleen waarschijnlijk geen PDS heeft en doordat ze zich eigenlijk wel goed voelt nu en daardoor niet zo gemotiveerd is, hebben we in overleg besloten dat ik haar verder niet meer voor deze scriptie behandel. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 28 2.3 Massages van Inge e 1 massage: Lever-Galblaas Meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering Inge vond het fijn om de massage te krijgen. Haar darmen begonnen vreselijk te rommelen en te borrelen. Het was ook fijn om te geven. Reacties op de massage: Inge had de afgelopen week erg slecht geslapen, ze had veel dromen gehad. Ze was de afgelopen week erg goed naar de wc geweest. Elke dag en wel 4x per ochtend. De ontlasting was brijig geweest. 2e massage: Lever-Galblaas Meridiaan massage en de reflexzones van de spijsvertering. Reacties op de massage: Inge heeft een eet- en voelboekje bijgehouden. Ze had het idee dat er wel het nodige bij haar aan het werken was. Dat er iets gebeurde, maar wat wist ze niet zo goed onder woorden te brengen. 3e massage: Milt- Maag meridiaan massage en de Reflexzones van de spijsvertering. De massage was fijn om te geven en Inge vond hem ook fijn om te ontvangen. Verder hebben we afgesproken dat Inge gaat proberen om de brood maaltijd in de ochtend te vervangen door een warm ontbijt van pap of soep. Dat is voor Inge nog al een overgang, omdat ze erg van brood houdt. Ze eet liever brood dan de warme avondmaaltijd. Maar ze wil wel proberen of ze verschil merkt. Reacties op de massage: Inge heeft de vorige dag ´s ochtends het gevoel gehad of haar darmen vacuüm trokken. Verder had ze boven in haar vagina pijn. Ze had het gevoel of haar vagina aan haar darm verkleefd is. Ze had aan weerszijde constante pijn in haar buik, die af en toe verergerde. ´s avonds had ze steeds diarree. Ze ging er op en er af en het was dun als water. Aan haar eetboekje is te zien dat ze de dag ervoor aan het eind van de middag een ijsje heeft gegeten, daarna een shoarma schotel en daarna een kiwi. Ik vermoed dat die combinatie niet zo goed te verteren is geweest. Ik heb gevraagd of ze verder nog verschil heeft gemerkt van haar warm ontbijten. Ze zei dat ze nu steeds ´s ochtends ontlasting had en een beetje ´s avonds. 4e massage: De Energetische handmeridiaanmassage met het accent op de Long en de Dikke Darm meridiaan en de zones van het Lymfevaatstelsel. Reacties op de massage: Inge slaapt veel beter. Het piekeren vanaf een uur of 4 komt niet meer voor, ondanks emotionele dingen die in de familie zijn gebeurd. 5e massage: Chakra massage en de reflexzones van het hoofd. Reacties op de massage: Inge vond het de meest ontspannende massage tot nu toe. Ze is in het algemeen minder moe, heeft overal zin in, meer energie. Ze heeft vastere ontlasting en ook minder ontlasting. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 29 6e massage: Metamorfose massage Reacties op de massage: Eigenlijk vindt ze deze massage nog ontspannender dan de chakra massage. Reclame voor een patentgeneesmiddel tegen darmklachten Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 30 3 Conclusie Uit het resultaat, van de door mij behandelde personen, blijkt dat voetreflexzonetherapie de klachten heeft verminderd. De optimale behandeling van PDS is van veel factoren afhankelijk, dat is mij na de literatuur studie wel duidelijk geworden. Voeding speelt een belangrijke rol bij de klachten, maar ook de geest. Het is duidelijk dat het emotionele stuk ook een heel belangrijke rol speelt. Het mooie van Voetreflex is dat het zowel het lichaam als de geest in balans brengt. Je optimaliseert de spijsvertering zowel fysiek als psychisch. Ik ben er dan ook van overtuigd dat met deze standaard behandeling er al veel verbetering van de klachten te bewerkstelligen is. Echter, om dit te bewijzen is vervolgonderzoek onder een grotere groep PDS-patiënten noodzakelijk. 4 Samenvatting Het doel van deze scriptie was te ontdekken of het mogelijk is om met Voetreflexzone therapie de klachten van iemand met het Prikkelbare Darm Syndroom te verminderen. Verder hoopte ik iets te kunnen betekenen voor de mensen in mijn omgeving die last hebben van het Prikkelbare Darm Syndroom. Ik kan stellen dat ik de doelstelling heb bereikt. Ik heb inmiddels de klachten van een aantal mensen in mijn omgeving kunnen verminderen. Ik heb de opleiding tot Voetreflex Plus therapeute ervaren als een fijne, leerzame tijd waarin we met zijn allen erg zijn gegroeid. Ik ben er nog lang niet, maar dat hoeft ook niet. Ik ben van plan om nog veel bij te gaan leren. Ik zal de school dagen missen. We waren een fijne hechte groep en we vallen natuurlijk na dit jaar wel uit elkaar. Maar zo is het leven. Er zullen weer nieuwe schooldagen komen met nieuwe inspirerende mensen die mij weer nieuwe dingen zullen leren en nieuwe kanten van mij zelf laten zien. Ik verheug mij er nu al op. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 31 5 Literatuuropgave De grondslagen van de Chinese Geneeskunde (isbn: 978-287293-0760) Auteur: Giovanni Maciocia. Prikkelbare Darm Syndroom (isbn: 90-6611-397-9) Auteur Prof. Dr. A.J.P.M. Smout. Prikkelbare Darm Syndroom (isbn: 978-90-864809-1-3) Auteurs: S. Kollaard, H Vinke. Prikkelbare Darm: wat helpt bij prikkelbaar-darm syndroom (isbn: 978-90-6030-662-8) Auteurs: W. Kruis, Martin Rebstock, Annie Classens. Lesmappen Total Health www.inpliziet.nl www.pdsb.nl www.nhg.artsennet.nl www.romecriteria.org www.yoga-ayurveda.be www.merckmanual.nl www.homeopathischepraktijk.nl/bron/diverse http://margot.pl1.nl/pds.therapie Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 32 Bijlage 1. Anamneseformulieren A. Anamneseformulier van Maaike PERSOONSGEGEVENS Naam: Adres: Postcode: Geboortedatum: Maaike Telefoonnummer: Email: Woonplaats: 1. Waar heb je last van. bijv. obstipatie, diarree, allebei, buikpijn, krampen. Obstipatie, buikpijn, krampen en winderigheid. 2. Hoe vaak per dag, week heb je hier last van. Wisselend, periodes grote delen van elke dag of nacht en periodes dat ik het minder heb. 3. Wordt het beter na ontlasten of erger. Erger 4. Wordt het erger of beter na eten. Geen verschil 5. Wordt het erger of beter bij koude of warmte. Vermindert als ik warmte toevoeg 6. Zit er ook slijm bij de ontlasting. Nee 7. Hoe is de geur van de ontlasting. Stinkt deze erg, ruikt het zurig. Nee 8. Heb je ook last van een branderig gevoel bij de anus na ontlasting. Soms, als ik een keer goed kan. 9. Heb je vaak last van een opgeblazen gevoel. Heb je het altijd voor of na een maaltijd. Ja, niet voor of na een maaltijd, maar later als ik naar bed ga. 10. Heb je het vaak koud, last van koude ledematen of van oedeem. Vaak koude handen en voeten. 11. Ben je vaak vermoeid. Ja 12. Heb je ook last van slapeloosheid. Is dat dan moeilijk inslapen, doorslapen of ben je vaak vroeg wakker. Op welke tijdstippen gebeurt dit dan. Moeilijk inslapen, door de pijn in de buik. 13. Slaap je rustig of onrustig en is het dan met veel dromen. Met periodes onrustig met veel dromen, andere momenten rustig. 14. Ben je regelmatig wat neerslachtig of depressief. Nee, ik kan wel heel chagrijnig worden. 15. Hoe is de kleur van je urine. Heb je moeite met plassen, vaak kleine hoeveelheden. Geen bijzonderheden. 16. Slik je een multi vitamine. Nee 17. Heb je een regelmatige menstruatie. Vloei je heftig. Heb je veel klonters in het bloed. Door de pil regelmatig, anders niet. Maar ik vloei niet heftig. 18. Heb je last van pijn in de spieren en gewrichten. Nee 19. Heb je ook last van slikklachten en het gevoel of er een brok in je keel zit. Nee 20. Heb je last van zuurbranden. Nee 21. Als je drukt op je buik is dat dan gevoelig. Altijd of soms. Bijna altijd pijn. 22. Heb je meer last van je darmen als je het erg druk hebt, gestrest of angstig bent. Als ik zenuwachtig ben, kan ik soms ineens wel naar de wc. 23. Hoe lang bestaan de klachten al. Zijn ze intussen verandert, bijvoorbeeld eerst meer last van obstipatie en nu vaker diarree, of eerst regelmatig diarree en nu meer last van obstipatie. Ze zijn sinds 5 jaar verergert. Vroeger had ik ze alleen op vakantie etc. 24. Heb je veel last van winderigheid. Ja, zeer veel. 25. Heb je regelmatig last van hikken, boeren misselijkheid, braken, zuchten en/of zwakke ledematen. Alleen soms misselijk wanneer ik naar toilet ben geweest. 26. Als je buikpijn hebt is het dan altijd op dezelfde plek voelbaar. Kun je die plek aanwijzen. Is het een zeurend gevoel of een stekende pijn. Niet altijd dezelfde plek, wel vaak rechts onderin. Soms stekend, soms zeurend. Het voelt alsof er een ballon woont. 27. Heb je vaak een bittere smaak in je mond. Is dat dan de hele dag of alleen in de ochtend. Nee 28. Heb je vaak een droge mond en dorst. Soms periodes veel dorst, ook als ik genoeg drink. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 33 B. Anamneseformulier van Marleen PERSOONSGEGEVENS Naam: Adres: Postcode: Geboortedatum: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Marleen Telefoonnummer: Email: Woonplaats: Waar heb je last van. bijv. obstipatie, diarree, allebei, buikpijn, krampen. Vaak krampen. Ik moet dan gelijk naar de wc. De ontlasting kan dan normaal zijn. Hoe vaak per dag, week heb je hier last van. Afwisselend. Soms 2 dagen niet. Tijdens de menstruatie is het helemaal van slag. Dan heb ik wel 5x achter elkaar diarree. Wordt het beter na ontlasten of erger. Het verbetert. Wordt het erger of beter na eten. Verergert na het eten. Wordt het erger of beter bij koude of warmte. Nooit geprobeerd. Zit er ook slijm bij de ontlasting. Voor de onderzoeken naar Crohn wel, de laatste tijd niet meer. Hoe is de geur van de ontlasting. Stinkt deze erg, ruikt het zurig. Stinkt, maar niet zurig. Heb je ook last van een branderig gevoel bij de anus na ontlasting. Na de diarree wel. Heb je vaak last van een opgeblazen gevoel. Heb je het altijd voor of na een maaltijd. Alleen na het eten. Ik heb dan het gevoel of ik teveel gegeten heb. Heb je het vaak koud, last van koude ledematen of van oedeem. Ik heb het snel koud. Ik heb altijd koude voeten en handen, ook na het sporten. Ben je vaak vermoeid. Ja, ik sta vaak al moe op, terwijl ik van 22.00 uur tot 8.00 uur geslapen heb. Heb je ook last van slapeloosheid. Is dat dan moeilijk inslapen, doorslapen of ben je vaak vroeg wakker. Op welke tijdstippen gebeurt dit dan. Vroeger lag ik vaak te piekeren en te tobben, maar sinds ik samenwoon niet meer. Slaap je rustig of onrustig en is het dan met veel dromen. Rustig. Ben je regelmatig wat neerslachtig of depressief. Als ik moe ben, aan het eind van de week. Hoe is de kleur van je urine. Heb je moeite met plassen, vaak kleine hoeveelheden. Normaal. Slik je een multi- vitamine. Nee Heb je een regelmatige menstruatie. Vloei je heftig. Heb je veel klonters in het bloed. Ik slik op advies van de huisarts de pil door. Ik had altijd zoveel last van de menstruatie, ik was misselijk, had hoofdpijn en moest overgeven. Zowel voor als tijdens de menstruatie. Heb je last van pijn in de spieren en gewrichten. Af en toe gewrichtspijnen in de handen, soms een verstijfde vinger. Heb je ook last van slikklachten en het gevoel of er een brok in je keel zit. Nee. Heb je last van zuurbranden. Nee Als je drukt op je buik is dat dan gevoelig. Altijd of soms. Alleen tijdens kramp Heb je meer last van je darmen als je het erg druk hebt, gestrest of angstig bent. Ja zeker. Hoe lang bestaan de klachten al. Zijn ze intussen verandert, bijvoorbeeld eerst meer last van obstipatie en nu vaker diarree, of eerst regelmatig diarree en nu meer last van obstipatie. Ongeveer 3 jaar. Heb je veel last van winderigheid. Wel iets, vooral op stage. Heb je regelmatig last van hikken, boeren misselijkheid, braken, zuchten en/of zwakke ledematen. Ik zucht regelmatig. Als je buikpijn hebt is het dan altijd op dezelfde plek voelbaar. Kun je die plek aanwijzen. Is het een zeurend gevoel of een stekende pijn. Een stekende pijn links of rechts onder in de buik. Heb je vaak een bittere smaak in je mond. Is dat dan de hele dag of alleen in de ochtend. Nee Heb je vaak een droge mond en dorst. Vaak dorst. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 34 C. Anamneseformulier van Inge PERSOONSGEGEVENS Naam: Adres: Postcode: Geboortedatum: Inge Telefoonnummer: Email: Woonplaats: 1. Waar heb je last van. bijv. obstipatie, diarree, allebei, buikpijn, krampen. Ik heb last van een combinatie van Obstipatie en diarree. 2. Hoe vaak per dag, week heb je hier last van. De ene keer kan ik een dag niet, de volgende dag ga ik heel moeilijk, is de ontlasting erg hard en vervolgens heb ik 5x achter elkaar diarree. De volgende dag is het brijig. 3. Wordt het beter na ontlasten of erger. Het wordt erger na het ontlasten 4. Wordt het erger of beter na eten. Geen verschil, wel een paar uur (3 uur) na het eten slechter 5. Wordt het erger of beter bij koude of warmte. Geen verschil 6. Zit er ook slijm bij de ontlasting. Nee 7. Hoe is de reuk van de ontlasting. Stinkt deze erg, ruikt het zurig. Ruikt soms weeïg 8. Heb je ook last van een branderig gevoel bij de anus na ontlasting. nee 9. Heb je vaak last van een opgeblazen gevoel. Heb je het altijd voor of na een maaltijd. Ja, een paar uur na de maaltijd. 10. Heb je het vaak koud, last van koude ledematen of van oedeem. Soms oedeem 11. Ben je vaak vermoeid. Ja 12. Heb je ook last van slapeloosheid. Is dat dan moeilijk inslapen, doorslapen of ben je vaak vroeg wakker. Op welke tijdstippen gebeurt dit dan. Moeite met doorslapen. Wordt rond 4 uur wakker en ga dan liggen tobben. 13. Slaap je rustig of onrustig en is het dan met veel dromen. Onrustig met veel nare dromen. Vooral bij een middagslaapje. 14. Ben je regelmatig wat neerslachtig of depressief. Regelmatig neerslachtig. 15. Hoe is de kleur van je urine. Heb je moeite met plassen, vaak kleine hoeveelheden. Gewone kleur, wel vaak kleine hoeveelheden. 16. Slik je een multi vitamine. Ja 17. Heb je een regelmatige menstruatie. Vloei je heftig. Heb je veel klonters in het bloed. Nee, heftig met veel klonters 18. Heb je last van pijn in de spieren en gewrichten. Ja 19. Heb je ook last van slikklachten en het gevoel of er een brok in je keel zit. Ja, ook vaak tijdens het eten. 20. Heb je last van zuurbranden. Ja 21. Als je drukt op je buik is dat dan gevoelig. Altijd of soms. Ja, altijd 22. Heb je meer last van je darmen als je het erg druk hebt, gestrest of angstig bent. Ja 23. Hoe lang bestaan de klachten al. Zijn ze intussen verandert, bijvoorbeeld eerst meer last van obstipatie en nu vaker diarree, of eerst regelmatig diarree en nu meer last van obstipatie. Al 20 jaar, nu vaker dunne ontlasting 24. Heb je veel last van winderigheid. Nee 25. Heb je regelmatig last van hikken, boeren, misselijkheid, braken, zuchten en/of zwakke ledematen. Heel vaak zuchten volgens de omgeving 26. Als je buikpijn hebt is het dan altijd op dezelfde plek voelbaar. Kun je die plek aanwijzen. Is het een zeurend gevoel of een stekende pijn. Ja, midden op de buik 27. Heb je vaak een bittere smaak in je mond. Is dat dan de hele dag of alleen in de ochtend. Nee 28. Heb je vaak een droge mond en dorst. Ja Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 35 Bijlage 2. Eet- en voeldagboekjes A Eet- en voeldagboek van Maaike Zondag 11-3 (zijn we bij je langs geweest) 's Avonds zeer goed naar de wc geweest..... Maandag 12-3 (buiten gewerkt) 7.00 Yoghurt met appelcompote en kop koffie 10.00 rijstwafel en een kop thee water 13.00 olijvenbrood met smeerseltje (over van het weekend) en kop thee water 16.30 eierkoek water 19.30 hap zuurkool, pasta met zalm en spinazie probiotica ’s avonds genomen, 's avonds nog water gedronken, massage gedaan Overdag geen buikpijn en geen aandrang Dinsdag 13-3 (buiten gewerkt) 6.30 yoghurt met perencompote en kop koffie 10.00 beschuitje met humus en kop thee water 12.30 beetje pasta met garnalen en olijven en kop thee Water 16.00 plak ontbijtkoek Water 18.30 Marokkaanse stoofschotel met kip, appel en pruimen Probiotica ‘s avonds genomen, massage gedaan. ‘s Morgens in de trein wel veel beweging, maar geen kramp. Rest van de dag ook geen kramp, geen ontlasting of aandrang. Woensdag 14-3 (buiten begonnen, naar binnen gegaan) 5.45 Miso soep met mihoen en garnalen 6.30 1 plak ontbijtkoek en kop koffie 10.00 rijstwafel en kop koffie 14.00 yoghurt met perencompote en kop thee Tussendoor steeds water 18.30 hap zuurkool, Marokkaanse stoofschotel, Beetje salade Probiotica ’s avonds genomen, massage gedaan. Twee keer ontlasting rond 10.30 en ’s avonds rond 21.30, behoorlijk hard en dus pijnlijk Massage ’s avonds hielp daarna wel iets tegen gerommel en pijn. Donderdag 15-3 (kantoor) 8.00 havermout pap van rijstemelk met perencompote en gedroogde pruimen en kop koffie 10.00 traktatie cup cake en kop thee 12.30 yoghurt met beetje muesli, Beschuitje met kaas Tussendoor steeds water 18.30 gevulde courgette met gehakt en blauwe kaas Probiotica ’s avonds genomen en massage gedaan. Twee keer ontlasting ‘s morgens ca 10.30 en s ’middags ca 14.00, iets minder hard, wel nog pijnlijk ’s avonds een beetje kramp. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 36 Vrijdag 16-3 (kantoor) 8.30 havermout pap van rijstemelk met appel/peer compote en gedroogde pruimen en koffie 12.30 soep met noedels en kop thee Tussendoor steeds water 18.30 uit eten; hamburger met frieten Daarna; Baacfeest = Bier, laat, laat thuis. Geen probiotica, geen massage, ’s morgens heel veel lucht. 13.50 ontlasting, ging vrij makkelijk en minder hard. Zaterdag 17-3 12.30 klein broodje roerei en klein broodje mozzarella en glas vruchtensap 18.00 pizza ’s avonds probiotica genomen en massage, ’s middags na opstaan heel veel lucht. Daarna ontlasting met veel lucht, daarna geen last meer. Maandag 19-03 (kantoor) 7.15 zuurkool Havermoutpap van rijstemelk met appel/perencompote en gedroogde pruimen 1 kop koffie 10.30 traktatie; soort speculaas 1 kop thee 12.30 Zuurkool 3 cracottes met avocado en hüttenkäse Halfvolle chocolademelk 19.30 Zuurkool Milde (groene) viscurry met kokosmelk en rijst Tussendoor steeds water Probiotica genomen, massage gedaan, daarna misselijk en kramp Geen ontlasting, overdag geen buikpijn Dinsdag 20-03 (buiten/kantoor) 7.45 Soep met noodles en garnalen 1 koffie 10.00 cracker en enkele dadels 1 thee 12.30 Zuurkool Yoghurt met appel/perencompote Water 17.0 Taai taai 19.0 Zuurkool Stoofschotel met rundvlees en cous cous Probiotica genomen, massage gedaan Overdag en ’s avonds geen buikpijn en rond 21.00 een keer ontlasting Woensdag 21-03 (kantoor) 7.15 Zuurkool Havermoutpap met appel en peercompote 1 koffie 10.00 Enkel dadels 1 Thee 12.30 Zuurkool Beetje soep met garnalen en noodles 2 crackers met avocado Halfvolle chocolademelk 19.0 Stoofschotel met kip en groenten en couscous Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 37 Probiotica genomen, massage gedaan Buikpijn voor slapen gaan, nam iets af na massage Geen aandrang, geen ontlasting Donderdag 22-03 (kantoor) 7.15 Zuurkool Soep met beetje noodles 1 koffie 11.00 Appel / perencompote 12.30 Crackers met avocado en geitenkaas 1 koffie 19.00 Linzensoep met stukje brood Probiotica genomen, massage gedaan ‘volle buik’, soms kramp Geen ontlasting, geen aandrang Vrijdag 23-03 (kantoor) 7.20 Zuurkool Havermoutpap van rijstemelk met appel/perencompote 1 koffie 10.00 Enkele dadels 12.30 Zuurkool Beetje yoghurt met compote Cracker met geitenkaas 18.30 Pasta met spinazie/philidelphiasaus Probiotica genomen, massage gedaan ’s avonds vol gevoel en veel lucht, soms kramp Maandag 2 april (deels buiten, deels binnen) 6.45 Havermoutpap van rijstemelk met appel/peercompote en gedroogde pruimen 1 kop koffie 10.00 appel/peer compote 1 thee 12.00 beschuitje geitenkaas en twee crackers 1 thee 14.00 broodje ham 18.00 kom bloemkoolsoep 2 aardappelpannekoekjes Rijstepap Probiotica genomen, massage gedaan Gedurende de dag rommelende buik, soms pijnlijk S'middags ontlasting, vrij makkelijk, daarna gerommel over. Dinsdag 3 april (deels buiten, deels buiten) 7.15 Havermoutpap van rijstemelk met appel/peercompote 1 koffie 10.00 rijstwafel 1 thee 13.30 yoghurt met appel/perencompote 19.00 saté met friet en een ijsje Massage gedaan, probiotica vergeten mee te nemen Geen ontlasting, geen aandrang, maar wel een ‘ volle buik’ Woensdag 4 april (buiten) 7.00 1 boterham met pindakaas 1 koffie 10.00 1 boterham met salami Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 38 1 koffie Water 12.30 2 boterhammen met ham en kaas 1 kop koffie Water 19.00 andijviestamppot met rookworst Probiotica genomen, massage gedaan Geen ontlasting, niet echt buikpijn, maar ‘vast’ gevoel, geen enkele beweging in buik Donderdag 5 april (binnen) 6.45 havermoutpap met gedroogde pruimen 1 kop koffie 10.00 rijstwafel Water Kop thee 12.30 restje andijviestamppot Water 18.00 bruscetta met tomaat Risotto met spinazie en kaas Biefstukpuntjes 20.00 kopje koffie met een koek Probiotica genomen, massage gedaan ‘s middags beetje ontlasting, ging niet makkelijk. Voor en na beetje buikpijn.... Vrijdag 6 april (vrij) 7.00 havermoutpap met pruimen 1 koffie 9.30 koffie en paaseitjes 13.30 broodje met zalmsalade Kibbeling 2 thee 19.00 milde groene curry met kabeljauw 20.30 koffie en een muffin Probiotica genomen, massage gedaan ’s avonds beetje ontlasting Zaterdag 7 april 10.00 havermoutpap met vruchtencompote 13.30 1 thee met een muffin 16.30 1 glas wijn en wat paprikachips 18.00 stokbrood Lasagna met zalm en spinazie Tiramisu Daarna feest met veel bier..... Vandaar geen massage of probiotica Hele dag geen aandrang of ontlasting Zondag 8 april 12.30 ontbijt met broodjes en eitje 18.30 hamburger met champignons en blauwe kaas Massage gedaan en probiotica genomen ‘s morgens heel veel luchtverplaatsing (dat je het hoort verplaatsen als je op je buik drukt), maar geen ontlasting (sliepen ergens anders) Later op de dag minder lucht, kon nu en dan iets kwijt, Maar rest van de dag ook geen ontlasting Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 39 Maandag 9 april (vrij) 11.00 paasontbijt, broodje, croissantje, eitje, sapje 18.30 chinees Probiotica genomen en massage gedaan Geen aandrang en geen ontlasting Dinsdag 10 april (binnen) 6.30 Havermoutpap etc. 1 koffie 10.00 warme chocomel 12.30 beetje yoghurt met muesli en appel/peercompote Cracker Kop thee 18.00 lasagna met zalm en spinazie Probiotica genomen en massage gedaan ‘s middags 1 keer ontlasting, redelijk makkelijk Woensdag 11 april (buiten) 6.30 havermoutpap etc. Kop koffie 13.30 cracker met hüttenkäse Yoghurt met appel/peercompote en beetje muesli Kop thee Water 17.00 cracker met hüttenkäse 18.30 Vlaamse stoverij met friet 1 bier 1 koffie Massage en probiotica vergeten Geen ontlasting, geen aandrang, geen buikpijn Donderdag 12 april (buiten) 7.00 1 broodje met ham en kaas 1 kop koffie 10.00 1 cracker met hüttenkäse 1 kop koffie Water 12.30 3 crackers met ham en kaas 1 kop koffie water 18.30 vispannetje met groenten en friet 1 bier 1 koffie Water Massage vergeten, Probiotica genomen ‘s avonds 1 keer ontlasting voorafgegaan door rommelende buik Vrijdag 13 april (buiten) 7.00 broodje met ham en kaas Glas jus d’orange 1 koffie 10.00 1 cracker met worst 1 koffie water 12.30 broodje gezond 1 warme chocomel Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 40 Water 19.00 schnitzel, aardappels en rode kool ’s avonds chips Probiotica genomen, massage vergeten ’s avonds een keer ontlasting Zaterdag 14 april 11.00 pap met muesli 18.00 pasta met gehakt en champignons, tomaat en courgette uit de oven 20.00 koffie Probiotica genomen Massage gedaan Hoewel bij massage gevoelige buik, niet echt buikpijn Geen ontlasting en geen aandrang Algemeen: Hoewel er nog steeds geen regelmaat zit in mijn ontlasting, heb ik veel minder last van buikpijn. De buikpijn die ik heb is minder ‘ scherp’ en duurt ook minder lang. Ik heb de afgelopen weken geen dag gehad waarop ik eigenlijk met een kruik op mijn buik thuis zou willen blijven. Ontlasting laat soms lang op zich wachten, maar ik heb het idee dat het nu wel komt voordat alles heel pijnlijk wordt. Ik had vaker periodes (1 a 1,5 week) met relatief weinig last en nauwelijks ontlasting, wat meestal werd gevolgd door een periode met juist veel pijn, lucht en moeilijke ontlasting. Hier heb ik de afgelopen weken geen last van gehad. B. Eet- en voeldagboek van Inge Woensdag 4-4 13.00 2 brood filet americain en kaas 18.00 3 brood kaas en fricandeau 20.00 appel Donderdag 5-4 7.15 brijige ontlasting 7.30 2 brood met beleg 8.15 kramp dunne ontlasting 12.00 2 brood fricandeau 16.00 thee en fruit 18.00 stampot andijvie 20.00 kramp ong. 15 minuten Vrijdag 6-4 7.15 kramp en brijige ontlasting 7.25 kramp en brijige ontlasting 7.45 2 brood smeerworst 8.30 kramp 13.00 brood vis 16.00 banaan 18.00 gekruide aardappels sla en kip Zaterdag 7-4 7.45 redelijk vaste ontlasting 8.00 2 brood ei 13.00 2 brood ham Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 41 16.00 kopje soep 18.00 broodje shoarma 18.10 kramp massage gedaan, daarna veel kramp 21.00 redelijk vaste ontlasting Zondag 8-4 8.00 1 brood kaas 8.10 brijige ontlasting 9.00 brood kaas 14.00 2 brood ei, garnaal 15.00 brijige ontlasting 18.00 gebakken aardappels, snijbonen en bieflap 19.00 vaste ontlasting. Wel de hele dag veel kramp Maandag 9-4 8.00 brijige ontlasting 9.45 paas ontbijt 10.00 brijige ontlasting 14.00 stukje gebak 18.00 vis en sla 19.00 water diarree 20.30 mandarijn banaan Dinsdag 10-4 7.30 1 brood kaas 14.00 2 brood kaas en ham 18.30 pasta, saus en tartaar 19.00 vaste ontlasting 21.00 brijige ontlasting Woensdag 11-4 7.15 brood kaas 7.30 vaste ontlasting 8.00 brijige ontlasting Donderdag 12-4 7.30 vaste ontlasting 7.45 pap 8.00 brijige ontlasting 14.00 2 brood kaas en smeerworst 18.00 hamburger 19.30 appel Vrijdag 13-4 7.00 veel vaste ontlasting daarna veel kramp 7.15 pap 7.30 brijig en vaste ontlasting 9.00 brijig 13.00 broodje met vis 16.00 paaseitje toen kramp 18.00 scholletje met wortels 20.00 mandarijn en kiwi 20.30 kramp Zaterdag 14-4 7.15 soep 7.30 vaste ontlasting 7.45 kramp 8.15 brijige ontlasting Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 42 13.00 2 boterhammen rosbief 16.00 appel 18.00 kop soep en broodje half om Zondag 15-4 8.15 brijige ontlasting 8.00 pap 11.30 tosti 14.00 boterham 16.30 ijsje 18.00 shoarma schotel 20.15 kiwi Maandag 16-4 8.30 pap 8.40 brijige ontlasting 9.30 brijige ontlasting 9.40 buikpijn een vacuüm gevoel en vaginale pijn 11.00 saucijzenbroodje 14.00 2 boterhammen 18.00 bami met een eitje 18.30 beetje brijig 21.00 diarree Dinsdag 17-4 7.00 pap 7.15 brijige ontlasting 18.00 sperziebonen en kipfilet 20.00 beetje brijige ontlasting Woensdag 18-4 7.30 brijige ontlasting 7.45 soep (minder pijn) 8.00 beetje ontlasting, dun 12.00 brood 16.00 appel 18.00 aardappelen, lof en vlees 20.00 beetje ontlasting Donderdag 19-4 7.00 pap 7.15 vaste ontlasting 13.30 tosti 16.00 kiwi 18.00 kip, sla en patat 22.00 5 melba toastjes Vrijdag 20-4 7.00 pap 13.00 kibbeling 18.00 schol met bieten 20.00 beetje ontlasting, brijig Zaterdag 21-4 7.30 soep 8.00 beetje ontlasting, brijig 10.30 cracker smeerworst 13.00 2 x brood met ei en kaas 16.00 koekje Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 43 18.15 2 boterhammen met gebakken ui en tomaat 20.10 2 keer een beetje ontlasting, vast 22.30 beetje zoutjes Zondag 22-4 7.00 pas 7.45 4x ontlasting van stevig tot dun 14.00 broodje 18.00 vlees en worteltjes Maandag 23-4 8.00 ontlasting, vast 8.15 soep 12.30 2 boterhammen met beleg 16.00 thee en chocolaatje 18.00 broodje rollade en 3 schepjes pudding 21.00 1 tomaat Dinsdag 24-4 7.30 vaste ontlasting 7.45 pannenkoekje 13.30 2 broodjes garnalen Ik voel mij veel minder moe, heb meer energie en overal weer zin in. Mijn ontlastingspatroon is veranderd en ik heb veel vastere ontlasting en veel minder ontlasting. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 44 Bijlage 3. Adviezen Buikmassage om bij jezelf uit te voeren. Het doel van deze massage is: - ontspanning van het buikgebied, - bevordering van de stoelgang, - het werkt tegen verkramping en pijn, - het bevordert het contact met het lichaam. De massage wordt liggend op de rug uitgevoerd, eventueel kan er een verhoging onder de knieën geplaatst worden. 1. Leg je hand vlak op de onderbuik (onder de navel) en wrijf met een vlakke hand de buik warm. Maak cirkels met de klok mee. 2. Masseren van de dikke darm. Volg met twee vingers de loop van de dikke darm. Draai met twee vingers cirkeltjes terwijl je doorademt. Begin in de rechter lies, dan naar boven, oversteken naar de linkerkant van de buik, boven de navel langs, en naar beneden eindigend in de linker lies. Herhaal dit drie keer. 3. Massage van het onderliggend weefsel in de buik. Plaats de handen met de vingertoppen gespreid op de buikwand. Adem in en duw de handen op de buik omhoog. Adem uit en duw de vingertoppen in de buik. Herhaal dit drie keer. 4. Masseer Maag 25 (2 duimbreedtes aan weerszijden van de navel) Leg beide duimen op Maag 25 en maak een drukkende en draaiende beweging op deze punten. 5. Masseer Ren Mai 12 (4 duimbreedtes boven je navel, midden tussen navel en borstbeen) met een drukkende en draaiende beweging. 6. Masseer Ren Mai 6 (1,5 duimbreedte onder je navel) met een drukkende en draaiende beweging. 7. Buik lostrillen. Leg de hand vlak op de buik en maak een trillende beweging. Voedingsadviezen Om de Milt te versterken heb ik alle cliënten aangeraden om warm te ontbijten, bijvoorbeeld met soep of pap. Verder heb ik ze gevraagd om de koffie en thee te beperken en deze voor een groot deel te vervangen door warm water. Ik heb ze aangeraden om niet teveel brood te eten, omdat het heel zwaar te verteren is en om wat rauwe zuurkool bij de maaltijd te nemen, omdat het de verteerbaarheid van de maaltijd vergroot. Auteur: Carolien van de Glind Datum: april 2012 Voetreflex Plus en het Prikkelbare Darm Syndroom 45
