Energie uit de Japanse zee De ontwikkeling van energie uit golven

Innovatie Attaché Tokio
Rob Stroeks, 29 juni 2012, meer informatie: www.ianetwerk.nl
Energie uit de Japanse zee
De ontwikkeling van energie uit golven, getij en temperatuurverschillen in zeewater krijgt een
boost. Na Fukushima is Japan naarstig op zoek naar nieuwe energiebronnen. De zee krijgt
daarbij steeds meer aandacht. In mei 2012 kondigde de overheid een beleid voor de promotie
van ocean renewable energy aan. In een ontmoeting met een speciale overheidscommissie
voor maritiem beleid, vertelde Premier Yoshikiko Noda dat de beslissing om maritieme
energiebronnen te promoten een belangrijke stap kan zijn naar een “nieuwe energie
samenleving”. Het actieplan bestaat uit het opzetten van een demonstratie- en testfaciliteit op
open zee. Het streeft nieuwe manieren van samenwerking met lokale overheden en actoren na,
zoals spelers binnen de maritieme energie, lokale visserij en de toeristenbranche. Voor 2012
staat een haalbaarheidsstudie gepland en zullen er geschikte locaties voor de testfaciliteit
worden onderzocht. Vanaf 2013 moet de bouw van de faciliteit beginnen en moet de promotie
verder vorm krijgen.
De aandacht voor energie uit zee is niet nieuw. In 2008 had de Japanse overheid al een Basic
Plan on Ocean Policy geformuleerd. Daarin komt onder meer de ontwikkeling van mariene
bronnen, waaronder energie uit golven, getij en temperatuurverschillen in zeewater aan bod.
Ondanks de hoge potentie van de zeegebieden rond Japan, bestond er nog geen goed
systeem om deze potentie te benutten.
De beperkte aandacht tot nu toe is deels verklaarbaar vanuit uitdagende maritieme en
meteorologische omstandigheden. Er zijn grote technologische en financiële investeringen
nodig om veilig en efficiënt energie uit zee te winnen. De diepe zee rond Japan maakt het niet
eenvoudig om de gewonnen energie naar land te vervoeren. Kosten, veiligheid, milieu en
kustbeheer zijn belangrijke thema’s die nadere aandacht vragen. Om de kosten onder controle
te krijgen is verder onderzoek nodig naar geschikte kabels voor de verankering van objecten in
de diepzee en efficiënte onderhoudsstrategieën. De demonstratie- en testfaciliteit die de
commissie nu voorstelt moet inzicht geven in de potentie en uitdagingen van 'maritieme energie',
en moet (private) spelers interesseren om te investeren in de verdere ontwikkelingen en
commercialisering. De commissie pleit ook voor het opzetten van subsidieregelingen die de
technologische ontwikkelingen ondersteunen (*1). Japan heeft bij het opzetten van de plannen
gekeken naar Europese voorbeelden, waaronder EMEC.
Feed-in tarief
Het nieuwe feed-in tariefsysteem dat op 1 juli ingaat, zal naar verwachting de investeringen in
de ontwikkeling van energie uit zee een belangrijke duw in de rug geven (*2). De
elektriciteitsbedrijven zijn vanaf nu verplicht een bepaald aandeel hernieuwbare energie af te
nemen voor een vaste prijs. Analisten van Bloomberg verwachten voor de komende periode
een verdubbeling in de totale investeringen in hernieuwbare energie ten opzichte van de tachtig
miljard euro die in 2011 wereldwijd werd geïnvesteerd(*3). Deze investeringen zullen niet alleen
gaan naar energie uit zon en wind, maar ook in toenemende mate naar energie uit zee.
Energie uit de zee
-----NOST Tokyo | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
3-6-3 Shibakoen, Minato-ku, Tokyo 105-0011, Japan | T:+81-3-5776-5510 | F:+81-3-5776-5534 | [email protected]
De Ocean Energy Association (*4) verenigt verschillende mogelijkheden voor energiewinning uit
zee. Professor Yasuyuki Ikegami van Saga University (*5) is eerste aanspreekpunt van deze
organisatie, die zich richt op offshore wind, energie uit golven, getij, Ocean Thermal Energy
Conversion (OTEC), mariene biomassa en mariene grondstoffen. Over verschillende
deelgebieden zijn interessante ontwikkelingen te melden.
Energie uit golven
Nova Energy uit de prefectuur Hyogo in centraal Japan heeft een turbine ontwikkeld die energie
uit golven omzet in elektriciteit. In samenwerking met onderzoekers van de Korea Maritime
University ontwikkelde het bedrijf de turbines in de vorm van tonijn, die ondanks hun
verankering aan kabels een grote bewegingsvrijheid hebben. De turbines kunnen meebewegen
met de grilligheden en de richting van de waterstroom. De rotorbladen ondervinden daardoor
minder belasting van het water, zodat ze minder snel beschadigen. Ook hebben de
tonijnturbines geen last van visnetten of stukken afval die vast komen te zitten in de turbines.
Dat is namelijk bij bestaande modellen die zijn ontwikkeld in Engeland en Korea wel een
probleem. De nieuwe turbines, in uitvoeringen van zeven of veertien meter lang, hangen in
serie aan kabels die tegelijk functioneren als stroomkabels voor het vervoer van de geleverde
stroom. Door hun ontwerp en opstelling zijn de turbines speciaal geschikt voor wateren met een
instabiele stroomrichting, zoals die tussen de eilanden van Japan voorkomen. De eerste testen
worden momenteel uitgevoerd in de Seto binnenzee, met subsidie van het Japanse ministerie
van economie (METI).
OTEC
OTEC maakt gebruik van temperatuurverschillen tussen het warme oppervlaktewater en het
koude water dieper in zee (*6). Op Kumejima, een eiland dat hoort bij Okinawa in het zuiden
van Japan, is dit jaar de bouw van een OTEC–project gestart. De aanbesteding van apparatuur
voor het project werd in de eerste helft van 2012 afgerond. De bedoeling is dat het project vanaf
2013 energie gaat opleveren. Het is ’s werelds eerste OTEC-testproject in open zee met
commercialisering als doelstelling. De te bouwen testfaciliteit heeft een capaciteit van 100 kW
en kan naar verwachting 10.000 mWh elektriciteit opwekken. Dat is genoeg voor tien procent
van het totale gebruik van het eiland.
Saga University is één van de leidende academische instellingen voor OTEC-onderzoek.
Assistant Professor Yasuyuki Ikegami heeft een aantal testprojecten en is nauw betrokken bij
het OTEC-project in Okinawa.
Getijdenenergie
Kawasaki Heavy Industries (KHI) maakte recentelijk bekend zich te gaan richten
getijdenenergie (*7). Het bedrijf heeft er vertrouwen in dat het snel met een hoogwaardig en
efficiënt systeem kan komen dat concurrerend is op de internationale markt. MHI baseert zich
daarbij op de grote hoeveelheid aanwezige kennis en ervaring met mariene technologie. Bij die
ervaring gaat het om zeewaardige schepen en constructies, gasturbines en andere vormen van
energie-opwekking. NEDO heeft KHI aangewezen als eerste aannemer voor een
demonstratieproject voor getijdenenergie bij Okinawa.
Kleinschalige opwekking
-----NOST Tokyo | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
3-6-3 Shibakoen, Minato-ku, Tokyo 105-0011, Japan | T:+81-3-5776-5510 | F:+81-3-5776-5534 | [email protected]
Het plan om energie uit zee verder te promoten speelt in op andere trends in Japan die de
energiehuishouding moeten diversifiëren. Een voorbeeld hiervan is het besluit eerder dit jaar
door het ministerie van economie (METI) om regelgeving voor kleinschalige energieopwekking
te versoepelen. Het gaat hierbij om projecten tot 300 kW (*8). Deze versoepeling is in eerste
instantie gericht op meer (her-)gebruik van industriële restwarmte en geothermische warmte.
Het betekent daarnaast wind in de rug voor de energie uit zee, aldus professor Ikegami.
Daarvan getuigt de recente ontwikkeling door Kobe Steel van een klein maar efficiënt
'microbinary' systeem. Het systeem met een capaciteit van 70 kilowatt produceert elektriciteit uit
water van tussen 70 en 95 graden. Het is geschikt is voor meerdere bronnen, waaronder
aardwarmte, industriële restwarmte en biomassa. De ontwikkeling van dergelijke systemen voor
energieopwekking uit water met lage temperatuur is noodzakelijk voor de verdere
commercialisering van OTEC.
[streamer]
[kader]
Renewable Energy Expo
De ontwikkelingen van energie uit zee zijn te zien tijdens de jaarlijkse Renewable Energy
Exhibition (*9) die begin december in Tokio wordt gehouden. Ocean Energy is dit jaar een
van de hoofdcategorieën, en speciale sessies op deelgebieden zoals OTEC staan op het
programma.
[kader]
Speciale overheidscommissie voor maritiem beleid
De speciale overheidscommissie voor maritiem beleid staat onder leiding van het Cabinet Office
en bestaat uit 17 leden van betrokken ministeries. Daarnaast is een aantal specialisten
aangesloten bij de commissie, waaronder:
-
Professor Chuichi Arakawa, University of Tokyo, specialist offshore wind, marine energy
Professor Takao Kashiwagi, Tokyo Institute of Technology, specialist advanced energy
systems
Professor Takeshi Kinoshita, University of Tokyo, specialist Marine Hydrodynamics (*10)
Mr. Yoshihisa Shirayama, executive director JAMSTEC, Japan Agency for Marine-Earth
Science and Technology (*11)
Mr. Shigeo Takahashi, president PARI, The Port and Airport Research Institute (*12)
Mr. Yoshiaki Tojo, Policy Planning Department NEDO, New Energy and Industrial
Technology Development Organization (*13)
Katsuji Hiroyoshi, Hokkaido University, specialist marine bioresources
Bronnen
1. The Governmental Policy for the promotion of development of ocean renewable energy
(mei 2012), presentatie
-----NOST Tokyo | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
3-6-3 Shibakoen, Minato-ku, Tokyo 105-0011, Japan | T:+81-3-5776-5510 | F:+81-3-5776-5534 | [email protected]
2. Zie eerder IA artikel Energiediscussie na Fukushima (mei 2012)
3. Nieuwsbericht Bloomberg ‘Japan clean energy funding to double as incentives start’ (29
juni 2012)
4. Ocean Energy Association: www.oeaj.org
5. Institute of Ocean Energy, Saga University: www.ioes.saga-u.ac.jp/en
6. Zie eerder IA artikel -artikel Japanse energie door temperatuurverschillen in de oceaan
(oktober 2010)
7. Persbericht Kawasaki Heavy Industries 19 oktober 2011
8. Nieuwsbericht in Asahi krant van 27 maart 2012 (Japans)
9. Renewable Energy Exhibition 2012: www.renewableenergy.jp/english
10. Takeshi Kinoshita lab Tokyo University
11. JAMSTEC: www.jamstec.go.jp/e/index.html
12. PARI: www.pari.go.jp/en
13. NEDO: www.nedo.go.jp
-----NOST Tokyo | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
3-6-3 Shibakoen, Minato-ku, Tokyo 105-0011, Japan | T:+81-3-5776-5510 | F:+81-3-5776-5534 | [email protected]