Totale Parenterale Voeding

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
onbewaakte kopie
Infuusbehandeling 38
Totale Parenterale Voeding
Totale Parenterale Voeding (TPV) is voeding die buiten het spijsverteringskanaal om, via een
centraal infuus, rechtstreeks in de bloedbaan wordt gebracht. De indicatie daarvoor wordt
gesteld door de arts.
TPV wordt kortdurend toegediend om een periode te overbruggen waarin de cliënt niet via
normale weg kan eten. Deze periode is meestal 3 maanden of korter. Wanneer de periode
langer duurt dan 3 maanden is er sprake van langdurige TPV. Er zijn ongeveer 250 cliënten in
Nederland die langdurig TPV thuis toedienen. Deze cliënten (of hun verzorgers) worden
meestal thuis getraind en begeleid door deskundigen (voedingsteams) vanuit het ziekenhuis
waar de cliënt in behandeling is.
Afhankelijk van de situatie kunnen cliënten ook nog via de normale weg eten om zichzelf te
voeden of deel te nemen aan het zogenaamd sociaal eten.
Indicaties
In de dunne darm vindt een groot deel van de spijsvertering plaats. Belangrijke voedingsstoffen
die bij de vertering vrijkomen worden via de dunnedarmwand in het bloed opgenomen. TPV
wordt gegeven wanneer een cliënt tekorten heeft aan vocht, bouwstoffen en energie doordat de
dunne darm onvoldoende in staat is voedingsstoffen op te nemen.
Dit kan verschillende oorzaken hebben.
„
Ontoegankelijke darm, mechanische of paralytische ileus, verklevingen van de darm.
„
Resorptiestoornis, de dunne darm kan onvoldoende voedingstoffen opnemen:
– short bowel-syndroom; ongeveer 70% van de dunne darm ontbreekt, bijvoorbeeld bij
trombose in het buikvlies of na vele operaties waarbij dunne darm is verwijderd bij de
ziekte van Crohn (chronische ontsteking van de dunne darm);
– stralingsenteritis (ontsteking van de darmen); de darmvlokken zijn beschadigt door de
straling van de radiotherapie;
– high output-stoma (fecesproductie van meer dan 1 liter per dag gedurende langere tijd).
Samenstelling en hoeveelheid TPV
Totale Parenterale Voeding bevat alle noodzakelijke voedingsstoffen zoals glucose,
aminozuren, vetten, vitaminen, mineralen en sporenelementen, net als in normale voeding. De
voeding is zo bewerkt, dat deze zonder vertering in het maag-darmkanaal rechtstreeks in de
bloedbaan kan worden toegediend.
Het ziektebeeld van de cliënt en de (rest-) capaciteit van de dunne darm bepalen de
samenstelling van de TPV, het aantal keren per week dat de voeding wordt toegediend en de
hoeveelheid.
Afhankelijk van lengte, gewicht, leeftijd en activiteiten van de cliënt wordt vastgesteld wat deze
precies nodig heeft. De daaruit volgende behoefte aan energie-, eiwit-, vet-, vitamines en vocht
wordt door de diëtist vertaald naar de uiteindelijke voeding. Er is bloedcontrole nodig om te
controleren of de cliënt voldoende vocht en voedingsstoffen krijgt en om de effecten van het
gebruik van TPV te volgen.
Wijze van toediening
© Vilans 07-12-2012
Achtergrondinformatie
Totale parenterale voeding: 1 (van 4)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
onbewaakte kopie
Infuusbehandeling 39
De toedieningsweg voor TPV is meestal via een al of niet getunnelde Centraal Veneuze
Katheter (CVK) of een Port-a-Cath. Aan de Katheter kunnen één, twee of drie uitgangen
(lumina) vast zitten. Voor voeding is er slechts één lumen nodig, als er tegelijk ook veel extra
vocht en/of medicijnen toegediend moet worden is het handig om meer lumina te hebben. Label
in dat geval een lumen voor TPV-toediening.
Soms wordt TPV toegediend via een shunt; dit is een onderhuidse verbinding tussen een ader
en een slagader die meestal in de arm wordt aangebracht 1 . Wanneer de cliënt TPV krijgt via
een shunt dient de cliënt anti-stollingsmiddelen te gebruiken.
TPV wordt toegediend via een infuustoedieningsyteem met gebruik van een (draagbare)
infuuspomp. Laat het infuus minimaal 60 druppels per minuut lopen vanwege risico op
verstopping. TPV is bedoeld voor eenmalig gebruik.
Toedienen van medicatie
Wees voorzichtig met het toedienen van medicatie. Medicatie mag niet opgelost worden in de
voedingszak, uitgezonderd de additieven (voedingsstoffen die afzonderlijk toegevoegd worden),
heparine en insuline. Voeg deze vlak voor de toediening toe. Gebruik bij voorkeur Centraal
Veneuze Katheters met meerdere lumina.
Hoe lang moet TPV inlopen?
Laat TPV, wanneer er geen ernstige hart- of nierproblemen bestaan, gedurende een kortere
periode inlopen, bijvoorbeeld ‘s nachts. TPV moet minimaal in 12 uur inlopen.
„
Laat bij aanvang van de TPV gedurende 1 uur op halve snelheid inlopen en eindig het laatste
uur op halve snelheid. Wanneer dit niet gebeurt kan de snelle toediening van glucose en/of te
snel stoppen van glucose problemen geven met verschijnselen van een lage en hoge
bloedglucosewaarde (hyper- of hypoglycaemie).
„
Flush de katheter na het afkoppelen van de TPV.
„
De toedieningsnelheid en de wijze van flushen worden bepaald door de arts.
„
Aandachtspunten bij de toediening
Voor het veilig toedienen van TPV zijn de volgende punten van belang.
„
Let op de houdbaarheidsdatum van de TPV.
„
Controleer vóór het openen van de beschermverpakking de kleur van de zuurstofindicator,
indien aanwezig. Vergelijk deze kleur met de referentiekleur die afgedrukt is naast het OKsymbool en afgebeeld is in het gedrukte gebied van het indicatoretiket. Gebruik het product
niet als de kleur van de zuurstofindicator niet overeenkomt met de referentiekleur naast het
OK-symbool.
„
Gebruik uitsluitend zakken die onbeschadigd zijn en waarvan de aminozuur- en
glucoseoplossingen helder zijn. Gebruik geen zakken waarbij in het vetgedeelte twee aparte
lagen kunnen worden waargenomen (olie druppels).
„
Controleer of de zak en de niet-permanente lasnaden intact zijn. Wanneer al eerder door
apotheek additieven zijn toegevoegd zijn de lasnaden niet meer intact.
„
Elk additief (inclusief vitamines) kan aan het gereconstitueerde mengsel worden toegevoegd
(nadat de niet-permanente lasnaden verbroken zijn en de inhoud van de drie compartimenten
vermengd is).
„
Gebruik de TPV meteen na het losmaken van de lasnaden.
„
Gebruik TPV meteen nadat additieven toegevoegd zijn 2 .
Complicaties
De volgende complicaties 3 kunnen zich voordoen:
1
2
3
© Vilans 07-12-2012
Folder met patiënteninformatie over TPV via een shunt, UMC Nijmegen, 2010.
De bovenstaande aandachtspunten komen uit de bijsluiter voor Olimel van Baxter, 2011.
Wanneer gewone voeding niet meer kan, of ontoereikend is, Thuis Verplegen, september
2006.
Achtergrondinformatie
Totale parenterale voeding: 2 (van 4)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
„
„
„
„
„
„
„
„
„
onbewaakte kopie
Infuusbehandeling 40
Uitdroging (dehydratie), door onvoldoende vochtinname, of doordat de vochtinname lager is
dan het vochtverlies. Bijvoorbeeld door veel stomaproductie of braken:
– observeer de hoeveelheid en de kleur van de urine;
– weeg de cliënt twee keer per week, zo nodig vaker;
– overleg bij gewichtsafname of gewichtstoename met de arts.
Koorts, door katheterinfectie:
– observeer dagelijks de insteekplaats en werk aseptisch;
– controleer de lichaamstemperatuur dagelijks;
– waarschuw bij koorts de arts.
Dislocatie van de katheter:
– controleer de doorgankelijkheid van de katheter of poort, zuig bloed op;
– overleg met de arts.
Lage bloedglucosewaarde (hypoglycaemie), de toediening van TPV wordt te abrupt
afgebroken, de alvleesklier blijft nog even doorgaan met insuline produceren, hierdoor daalt
het glucosegehalte in het bloed:
– pas de inloopsnelheid van de TPV aan.
Misselijkheid, duizeligheid, buikpijn en/of hartkloppingen, door te snel inlopen van voeding of
door te grote vochttoevoer ineens:
– pas de inloopsnelheid aan (verminder de inloopsnelheid met 30%);
– overleg met de arts als de klachten niet afnemen.
Ontsteking van het mondslijmvlies, de speekselklieren of het tandvlees. De wordt veroorzaakt
door verminderde speekselvloed door het niet of minder eten:
– draag zorg voor mondinspectie en goede mondhygiëne.
Leverfunctiestoornissen (vooral eerste week na start TPV). Dit kan door de samenstelling van
de TPV komen. Cliënt heeft geelkleuring van huid en slijmvliezen:
– neem contact op met de arts 1 .
Bij langdurige TPV, tekort aan bepaalde elektrolyten (natrium, kalium, fosfaat, magnesium)
en spoorelementen (o.a. jodium, ijzer, chroom, koper, zink, mangaan).
Ook bij langdurige TPV, stofwisselingsproblemen die onder meer de botstofwisseling
betreffen.
Wijze van levering
De TPV wordt in het ziekenhuis in de ziekenhuisapotheek klaargemaakt. Thuis zal de openbare
apotheek of een facilitair bedrijf dit verzorgen.
Er is kant-en-klare (all in one) TPV waarbij aminozuren, glucose en vetten in een zogenaamde
drie- (of twee-)in-een-zak, zak met twee of drie compartimenten, geleverd wordt. Deze is
verkrijgbaar in verschillende samenstellingen en volumina, in overeenstemming met de eiwit- en
energiebehoefte van de cliënt. De zakken worden (afhankelijk van welke voeding, hoeveel
voeding de cliënt nodig heeft en de leverancier) van één keer in de week tot één keer in de
twee à drie weken thuis afgeleverd.
Er is ook TPV waarbij de verschillende voedingsstoffen, zoals aminozuren, glucose, vetten,
vitaminen en sporenelementen, additieven genaamd, afzonderlijk geleverd en toegevoegd
moeten worden.
De TPV wordt in het ziekenhuis in de ziekenhuisapotheek klaargemaakt. Thuis zal de openbare
apotheek of een facilitair bedrijf dit verzorgen. Na toevoeging van additieven is TPV nog maar 5
dagen houdbaar.
Wijze van bewaren
Lees voor de wijze van bewaren altijd de bijsluiter, TPV heeft verschillende samenstellingen. De
wijze van bewaren verschilt per product.
1
© Vilans 07-12-2012
Website farmacotherapeutisch kompas, ingezien september 2012 (externe link).
Achtergrondinformatie
Totale parenterale voeding: 3 (van 4)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
onbewaakte kopie
Infuusbehandeling 41
Aandachtspunten bij bewaren
TPV kan, afhankelijk van het product, in de koelkast of buiten de koelkast bewaard worden.
Wanneer TPV in de koelkast bewaard wordt.
„
Maak als het kan gebruik van een aparte koelkast.
„
Leg evt. een karton tegen de achterwand van de koelkast om bevriezing te voorkomen.
„
Wanneer de TPV-zak wordt klaar gemaakt, (de vitamines, mineralen en evt. elektrolyten
worden er dan bij gespoten) door de openbare apotheek, dient deze in de koelkast bewaard
te worden. De voeding dient op kamertemperatuur in te lopen. Haal de klaargemaakte TPV 4
uur voor toediening uit de koelkast.
„
Wanneer de voeding te koud is kunnen zich luchtbellen vormen in het toedieningsysteem.
Wanneer TPV niet in de koelkast bewaard wordt.
Bewaar kant-en-klare (all in one) TPV in een kartonnen doos voor bescherming tegen licht.
„
Bronnen
„
Vereniging voor Patiënten met Parenterale Thuisvoeding, ingezien september 2012 (externe
link).
„
Website AMC, ingezien september 2012 (externe link).
© Vilans 07-12-2012
Achtergrondinformatie
Totale parenterale voeding: 4 (van 4)