Balthazar - Gents Instituut voor Gezondheidsrecht

De rol van het ethisch comité van het
ziekenhuis bij knelpunten rond
medisch begeleide voortplanting
en draagmoederschap
Tom Balthazar
Hoofddocent gezondheidsrecht
Op zoek naar duidelijkheid en houvast
Medische èn sociologische realiteit lopen
voorop op wetgeving
Vacuüm werd ingevuld door
- raadgevend comité voor bio-ethiek
- nationale raad van de Orde der
geneesheren
- lokale ethische comités
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Thema begin van het leven in adviespraktijk ECs
2005
13 %
2006
7%
2007
14 %
2009
13 %
2010
15 %
2011
?
2012
13 %
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Bevoegdheid van de ethische comités
Oorspronkelijke wettelijke opdracht (bij de
oprichting (1994) en na integratie in
ziekenhuiswet (1999)):
- (1) begeleidende en raadgevende functie met betrekking tot de
ethische aspecten van ziekenhuiszorg
- (2) ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen
inzake ethiek
- (3) adviserende functie met betrekking tot alle protocollen inzake
experimenten op mensen
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Na partiële vernietiging door het
grondwettelijk Hof (31 oktober 2000):
- (1) begeleidende en raadgevende functie met betrekking tot de
ethische aspecten van ziekenhuiszorg
- (2) ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen
inzake ethiek
- (3) adviserende functie met betrekking tot alle protocollen inzake
experimenten op mensen
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Algemene adviesbevoegdheid
- Op vraag van elke arts en elk personeelslid
- Op eigen initiatief van EC?
- Principieel niet bindend, maar
- Dienst kan vrijwillig advies aanvaarden (en dit vooraf intern overeenkomen)
- Interne instructies binnen ziekenhuis kunnen aan advies bijzondere waarde geven
- Strijdig met professionele autonomie en therapeutische vrijheid?
- Strijdig met patiëntenrechten?
- Absolute of relatieve nietigheid van overeenkomsten die therapeutische
vrijheid beperken?
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Advies in individuele gevallen
- Gebeurt duidelijk nog vaak in de praktijk
(ook na vernietiging door Grondwettelijk
Hof)
- Bevoegdheidsoverschrijding of
verenigingsvrijheid?
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Adviespraktijk inzake draagmoederschap
in UZ Gent
- Sinds 2003 worden alle individuele vragen
tot medische assistentie bij
draagmoederschap vooraf voorgelegd aan
EC dat er over beraadslaagt en (geheim)
stemt
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Gevraagde documenten
(gecodeerd)
- Gynaecologisch verslag over wensmoeder en
draagmoeder
- Internistische evaluatie van draagmoeder
- Psychologisch en psychiatrisch verslag over
beide wensouders, draagmoeder en partner
- Nota over motivatie van wensouders en
draagmoeder
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Algemene beleidlijnen in de adviespraktijk
- Draaagmoederschap kan enkel indien
wensmoeder geen (functionerende) uterus
heeft of zwangerschap gevaarlijk is
- Wensouders moeten draagmoeder
voorstellen
- Enkel hulp via ‘hoogtechnologisch’
draagmoederschap
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
- Tweede kind in gezin van wensouders is
bespreekbaar (sinds herziening standpunt
in 2009)
- Vraag voor ondersteuning van kinderwens
bij koppel van (homo)-mannen is
bespreekbaar (sinds 2011)
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Voorwaarden voor wensouders
en draagmoeder
- Belgische nationaliteit en in België wonen
- Juridisch advies inwinnen
- Afspraken bekrachtigen in (niet
afdwingbare) overeenkomst
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Voorwaarden m.b.t. kandidaat-draagmoeder
-
Kinderwens vervuld
Niet ouder dan 45
Gezond
Motivatie duidelijk en altruïstisch
Beslissing in volle vrijheid
Vergoeding beperkt tot kosten
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
- Partner akkoord
- Volwaardig geïnformeerd over alle
(medische, sociale, juridische, emotionele)
gevolgen en risico’s
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Voorwaarden m.b.t. wensouders
-
Beiden minstens 25 jaar
Moeder niet ouder dan 45
Minstens drie jaar samen
Gemotiveerd en volwaardig geïnformeerd
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014
Draagmoederschap op vraag van koppel
mannen als wensouders
- Aanvragen bespreekbaar sinds 2011
- Bij voorkeur met eiceldonatie
- Vooraf informatie meedelen over
voorgenomen familierechtelijke regeling
(erkenning of adoptie)
Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014