Locatiekeuze haven Het Klooster

Managementsamenvatting
Locatiekeuze haven Het Klooster
Februari 2013
Aanleiding en doel
Provincie Utrecht is in nauwe samenwerking met de gemeente Nieuwegein een onderzoek gestart naar
de mogelijke aanleg van een haven aanpalend aan Bedrijvenpark Het Klooster in Nieuwegein. Deze
haven zal ruimte bieden aan een containerterminal en - als daar behoefte aan en mogelijkheid toe is één of twee andere bedrijven. De behoefte aan containerterminalcapaciteit in provincie Utrecht komt
voort uit:
 de verdubbeling van het transport van containers van en naar Utrecht in 2035 (mede als gevolg van
aanleg Tweede Maasvlakte);
 het relatief lage aandeel van de binnenvaart in het containertransport in de provincie Utrecht (23%).
De aanleg van een containerterminal in Nieuwegein bij het bedrijvenpark heeft de volgende voordelen:
1. Borging van de aantrekkelijkheid voor bedrijven van Bedrijvenpark Het Klooster.
2. Vermindering congestie op autowegen.
3. CO2-uitstoot van binnenvaart is 3,5 maal kleiner dan van wegtransport.
Doelstelling van het project is vergroting van de hoeveelheid containers die binnen de provincie
Utrecht met de binnenvaart worden getransporteerd door aanleg van een haven met containerterminal.
Projectaanpak
Om te voorkomen dat er een bestemmingsplan gemaakt wordt voor een haven waar onvoldoende
interesse voor is, is ervoor gekozen om de besluitvormingsprocedure voor de aanleg van een haven
parallel te laten verlopen met de marktbenadering voor de exploitatie van de haven en
containerterminal. In 2005 is uit onderzoek gebleken dat er bij het bedrijfsleven onvoldoende
belangstelling was voor exploitatie van een containerterminal. De initiële integrale business case uit
2011 heeft aangetoond dat de situatie sinds die tijd veranderd is vanwege de aanleg van de Tweede
Maasvlakte en de (verwachte) groei van het containertransport.
De volgende fasen worden doorlopen om te komen tot besluitvorming over de haven. Bij elke go/no
go-beslissing kan besloten worden om het project stop te zetten.
Mijlpaal
Beslisdocumenten
1.
Oriëntatie
 Initiële integrale business case
2.
Locatiekeus + besluit start
marktbenadering (go/no go)
Voorkeursvariant + besluit start
Bestemmingsplan-procedure
(go/no go)
 Voorkeurslocatie met integrale onderbouwing
3.
4.
5.
Vaststellen Ontwerp
Bestemmingsplan
Vaststellen Bestemmingsplan +
exploitatieovereenkomst




Marktbenaderingsstrategie
Voorkeursvariant haven
Notitie Reikwijdte en Detailniveau MER
Intentieverklaring exploitatie door potentiele exploitanten voor de
haven en de containerterminal
 OBP + MER
 BP/MER
 Exploitatieovereenkomst
1-4
De eerste fase is in 2011 afgerond. De bestuurlijke beslissing voor de voorkeurslocatie en de go/no gobeslissing voor de start van de derde fase is gepland na de zomer van 2012. Onderhavige beslisnotitie
is input voor de locatiekeuze. Voor de go/no go-beslissing zal tevens een plan van aanpak worden
opgesteld voor de 3e fase en (op hoofdlijnen) voor de navolgende fases.
Welke locaties zijn onderzocht?
Op Het Klooster zijn vier locaties onderzocht (zie figuur 1). De locaties 1 en 2 liggen langs het
Amsterdam-Rijnkanaal. De locaties 3 en 4 liggen langs het Lekkanaal. Andere locaties op Het
Klooster zijn niet geschikt om de volgende redenen:
• Het lekkanaal pal ten noorden van de Beatrixsluis is bestemd voor wachtplaatsen voor de sluis. Dit
is niet verenigbaar met een haven.
• Het Lekkanaal ten zuiden van de Beatrixsluis is eveneens bestemd voor wachtplaatsen. Ten zuiden
daarvan liggen aanmeerplekken voor schepen met gevaarlijke stoffen. Deze activiteiten zijn niet
verenigbaar met een haven.
• De zuidpunt van het Klooster, aangrenzend aan de Lek, heeft de bestemming agrarisch gebied.
Om de relatie met het bedrijvenpark te borgen zal dit gebied onteigend moeten worden. Er is een
forse primaire waterkering en het buitendijkse gebied wordt ingericht voor een natuurlijke
waterkerende functie: Ruimte voor de Lek. De aanleg van een haven in deze structuur brengt
risico’s mee voor de waterkering en zal veel kostbaarder zijn dan een haven ten noorden van de
sluis.
Figuur 1: Onderzochte locaties
Beoordeling locaties
De weging van de 15 beoordelingscriteria is een politieke aangelegenheid en wordt in deze notitie dan
ook niet gedaan. Wel is er een relatie tussen beoordelingscriteria. Op grond van de vigerende
bestemmingsplankaart (zie Figuur 2) zijn drie conclusies te trekken:
1. Een keuze voor de locatie 2, 3 en 4 is in strijd met het bestemmingsplan, omdat in dat geval beslag
wordt gelegd op een deel van de (groene) strook langs het Lekkanaal met de bestemming “uit te
werken doeleinden voor natuur, recreatie en cultuurhistorie”. Deze strook is resultaat van een
bestuurlijk onderhandelingsproces tijdens besluitvorming over bedrijvenpark Het Klooster
2-4
2. Als gevolg van de verbreding van het Lekkanaal worden objecten van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie geraakt. Dit dient gecompenseerd te worden. Vooralsnog is hiervoor de zone ten oosten
van het (verbreedde) Lekkanaal bestemd.
3. Bij de keuze voor locaties 2, 3 of 4 zal een integraal plan opgesteld moeten worden voor
herinrichting van Het Klooster, waarbij natuur, recreatie, cultuurhistorie (NHW) en ook
waterkwantiteit in voldoende mate worden gecompenseerd.
Figuur 2: Bestemmingsplankaart bedrijvenpark Het Klooster
De vier zoeklocaties van de haven zijn gescoord op 15 criteria. De score is ten opzichte van een
situatie zonder haven. In deze nulsituatie is wel sprake van (1) volledige ontwikkeling van
Bedrijvenpark Het Klooster en (2) aanleg van de derde kolk in de Beatrixsluis en verbreding van het
Lekkanaal met aanleg van extra overnachtingsplaatsen. Beide conform het vigerende
bestemmingsplan.
De 15 criteria zijn gescoord volgens de volgende systematiek:
+
positief effect
0
niet of nauwelijks effect
beperkt negatief effect
-groot negatief effect, met financiële en/of procesmatige gevolgen
--mogelijk onoplosbaar knelpunt voor de betreffende locatie
3-4
1 ARK-zuid
Economie en mobiliteit
Verkeer en vervoer (regionaal)
Verkeer en vervoer (lokaal)
Nautische bereikbaarheid
Commerciële aantrekkelijkheid
Eigendomsverhouding
Recreatie
Ruimtelijke kwaliteit
Nieuwe Hollandse Waterlinie
Landschap
Natuur
Archeologie
Kwaliteit leefomgeving
Geluidbelasting
Luchtkwaliteit
Externe veiligheid
Waterkwaliteit
Waterkwantiteit
Bodem
2 ARK-noord
3 LK-noord
4 LK-zuid
+
0
--+
-
+
0
-
+
0
+
--
+
0
+
----
-
------
------
-----
----0
0
0
0
---0
---0
0
--*) Negatief of positief, afhankelijk van de mate waarin de klanten van de terminal op bedrijvenpark Het Klooster
zitten.
Conclusie
Geconcludeerd kan worden dat alle locaties negatief scoren op een groot deel van de 15
beoordelingscriteria. Dat is op zich logisch, omdat de aanleg van een haven met containerterminal een
ingreep is op de ruimtelijke ordening en de kwaliteit van de leefomgeving. De positieve scores zitten
dan ook met name in de hoek van economie (niet op alle effecten gescoord1) en mobiliteit.
Speciale aandacht verdienen de mogelijk onoplosbaar knelpunten (score ---). Deze kunnen in een later
stadium van besluitvorming namelijk grond zijn voor juridisch verdedigbare bezwaargronden.
Daarmee kan het besluitvormingsproces sterk vertraagd worden of stagneren.
Voor de locatie 2, 3 en 4 worden mogelijk onoplosbare knelpunten verwacht in het domein van de
ruimtelijke kwaliteit. Dit zal zich uiten in het verkrijgen van de benodigde vergunningen:
omgevingsvergunning (met verschillende aspecten), monumentenvergunning en ontwerpvergunningen
op grond van de Waterwet en de Natuurbeschermingswet. Hiervoor zijn verschillende bevoegde
gezagen die eisen zullen stellen aan het zoeken naar alternatieven en het compenseren van schade wat
een zwaar beslag zal leggen op het project en waarvoor geen garantie bestaat dat het benodigde
bestuurlijk draagvlak zal bestaan (zie bijlage 2).
Daarbij gelden voor locatie 4 twee extra mogelijk onoplosbare knelpunten:
 Het waterinlaatpunt van Waternet recht tegenover de locatie.
 Er zijn op deze locatie twee kavels verkocht en twee panden gebouwd, die mogelijk de plek van de
aan te leggen haven overlappen.
Locatie 1 kent geen mogelijk onoplosbare knelpunten. Er worden minder problemen verwacht met de
vergunningen hetgeen de doorlooptijd van het project ten goede zal komen. De knelpunten die
verwacht worden zijn oplosbaar indien een overheidsbijdrage van circa €10 mln beschikbaar wordt
gesteld voor maatregelen die buiten de commerciële activiteiten van een containerterminal vallen.
1
Hiervoor wordt verwezen naar informatie over de business case
4-4