Planten van bomen

Auteur: Pieter Veldstra.
Gras en bomen leven vaak op gespannen
voet met elkaar op een golfbaan. Daar
waar bomen staan doet het gras het niet
zo goed en daar waar veel gras is kan de
jonge boom lastig aanslaan. De greenkeeper heeft iets met gras, maar kan
zeker niet zonder bomen!
Een golfterrein zonder bomen is haast
ondenkbaar in Nederland. Dit komt
omdat de boom in de beleving van het
landschap een prominente rol speelt en
ook harde functies heeft. Kap alle bomen
en het landschap is kaal, de wind krijgt
meer vat op de spelers én de bal en voor
het spel gaan markante hindernissen
verloren. Het is niet voor niets, dat bij de
aanleg van een golfbaan behoorlijke
bedragen worden geïnvesteerd in de
aanleg van bosjes en het planten van
solitaire bomen.
Planten
van
bomen
Eén eikje van 80-100 (cm) kost al snel één euro
inclusief het planten. Een hectare bosplantsoen
met 6000 planten kost dus duizenden euro’s.
Met het planten van een (laan)boom met boompaal zijn al snel bedragen van _ 100,- per stuk
gemoeid. Al met al redenen genoeg om zorgvuldige keuzen te maken, in de aanlegfase, maar
ook in het beheer. Hieronder volgt een aantal
praktische richtlijnen voor het aanplanten van
bomen.
Welke boom?
Het is gebruikelijk om op een golfbaan het
inheemse sortiment toe te passen. Het gaat om
boomsoorten die zijn aangepast aan de in
Nederland aanwezige groeiomstandigheden.
Een golfbaan krijgt tegenwoordig ook ecologische beheerdoelstellingen mee. Een inheemse
soort past daarbij. Een inheemse boom kan echter gekweekt zijn van zaad dat uit het buitenland
komt. Wie een stapje verder wil gaan zoekt
daarom naar een regionaal goed groeiende herkomst van de soort. Het is zelfs mogelijk bomen
en struiken aan te schaffen die een autochtone
herkomst hebben. Het zaad van deze bomen is
in Nederland geoogst van exemplaren die reeds
lang in ons landschap groeien. Het voordeel is
dat meegewerkt wordt aan het behoud van biodiversiteit.
www.greenkeeper.nl
Het is van groot belang dat er goed gekeken
wordt naar de groeiomstandigheden waarin de
boom geplant wordt. Belangrijk is niet alleen te
beoordelen of de boom in het landschap thuis
hoort, maar ook of de groeiomstandigheden
geschikt zijn. Er kunnen door het grondverzet
dat is voorafgegaan aan de inrichting van de
golfbaan zeer afwijkende groeiomstandigheden
ontstaan. In droog zand zonder ontwikkelde
humuslaag willen veel soorten niet goed groeien.
Bodem en soortensamenstelling moeten dus op
elkaar afgestemd worden.
Welke kwaliteit?
Bomen kunnen als 2 tot 4 jarig opgekweekt bosen haagplantsoen aangeschaft worden of als
boom met een kale stam: een laanboom. Voor
beide typen plantsoen zijn verschillende gespecialiseerde kwekers. Er zijn ook verschillende normen van toepassing.Voor bosplantsoen is er een
NEN norm 7412 die eisen stelt aan te leveren
plantsoen. Het gaat om een voldoende stevige
plant. Een stevige goed gegroeide plant heeft
meer reserve in zich om de verplantschok te
overleven. Een stevige plant zal minder snel verdrogen en beter aanslaan. De stevigheid van de
plant wordt gemeten aan de dikte van de wortelhals. Een eik van 1 meter moet bijvoorbeeld
een wortelhals van 10 millimeter hebben. De
17
bomen is het voorkomen van uitdrogen. Een
plantgat moet groot genoeg zijn, iets groter dan
de wortelkluit. De wortels moeten vrij in het gat
kunnen hangen en groeien. Dit om de vochtopname zo goed mogelijk te waarborgen. Een van
tevoren gemaakt gat kan uitdrogen, maar bij het
planten van meerdere bomen op een dag kan
het efficiënter zijn om toch van tevoren de
gaten te graven en later pas de bomen aan te
voeren.
De naakte wortelkluit van een boom droogt
boven de grond erg snel uit. Bij de opslag en het
transport kan het al fout gaan. Wortels moeten
daarom altijd afgedekt zijn bij opslag en transport. Het is goed op de plantplaats over water te
beschikken. De wortels vlak voor het planten nat
maken of direct na het planten water geven is
erg belangrijk.
kwekers moeten deze norm hanteren, maar de
koper moet daarop controleren. Om het makkelijk te maken kan de koper vragen naar een
NAK-B goedgekeurde partij. Vergeet echter
nooit te controleren!
Bij laanbomen zijn ook normen gesteld. De
belangrijkste eisen zijn:
• kale stam van ten minste 1.50 m;
• een goede stamomvang ten opzichte van de
lengte (1: 30);
• een rechte doorgaande spil;
• ten minste 4 goede gesteltakken;
• de diameter van de wortelpruik moet ten minste 5 x de stamomvang zijn;
18
• goed vertakte wortels;
• geen bastbeschadigingen of gebroken takken
of verse snoeiwonden.
Er is momenteel sprake van een trend voor het
leveren van zwaardere bomen die vanaf de
grond nog betakt zijn. Niet alle bomen hebben
een kale stam nodig in de toekomst. Een mooi
van onder vertakte boom kan met het planten
van een klein 3 jarig boompje gerealiseerd worden, maar het kan dan jaren duren voordat een
boom van enige omvang is ontstaan.
Het plantwerk
Het belangrijkste zorgpunt bij het planten van
Praktische richtlijnen bij het planten:
• Maak het plantgat ruim genoeg;
• Steek onder in het plantgat de grond nog
even om;
• Zorg dat de zijkanten van het plantgat niet
versmeren;
• Geef de boom géén mest mee in het plantgat;
• Snoei de boom niét aan wortels en takken;
• Plaats de paal onder in het plantgat voordat
de boom geplaatst wordt;
• Open de eventuele gaaskluit aan de bovenkant;
• Plant niet dieper dan de boom op de kwekerij
is gegroeid;
• Zet de boom 10-15 centimeter van de paal af,
ten noord-oosten van de paal;
• Schudt de grond tussen de wortels en duw
met de vlakke voet de grond stevig aan;
• Bindt de boom zo laag mogelijk aan, ca. 5
centimeter onder de kop van de paal;
• Werk de boomspiegel af met een rond grondwalletje voor het water geven;
• Geef dezelfde dag nog water, véél water, zo’n
100 liter per boom (maat 14/16);
De boompaal
Er is al enige tijd bekend dat een laag aangehechte boom in de eerste levensjaren na het
planten een steviger stam maakt en betere wortelvorming vertoont. Als er dus geen sprake is
van een grote windbelasting, is een zogenaamde
kniepaal voldoende. Het spreekt vanzelf dat dit
kostentechnisch ook aantrekkelijker is.
Als er veel problemen met omwaaien te verwachten zijn, kunnen meer palen en langere
palen toegepast worden. Twee of zelfs drie
www.greenkeeper.nl
Foto links: “Groen op Wit”
De Stichting Afzetbevordering Groot
Groenproducten in Zundert heeft een handig
boekje ontwikkeld waarmee u heel makkelijk de
kwaliteit van plantgoed kunt controleren. Dit
boekje is te bestellen via mail
[email protected] of 076 597 29 77.
palen komen in de praktijk voor. Zelfs worden
verduurzaamde palen toegepast. Het is echter
duidelijk dat dit voor 2 á 3 jaar bevestiging niet
nodig is. Verduurzaamde zijn onnodig milieubelastend en duur.
De boom kan met een dure of met een simpele
boomband bevestigd worden aan de paal. De
meeste systemen voldoen, mits er een goede
controle plaats vindt in de jaren na het planten.
Water geven
Als nazorg is het van belang dat er veel en regelmatig water gegeven wordt. Dit geldt voor de
eerste twee groeiseizoenen, tot dat de boom
aangeslagen is. Dit is verreweg de belangrijkste
maatregel die heel vaak slecht wordt uitgevoerd.
Dat levert in de zogenaamde nazorgfase dan
ook veel inboet op, waarbij de dode boom
wordt vervangen door een nieuwe. Inboeten
moet zoveel mogelijk worden voorkomen omdat
de kosten hiervoor beduidend hoger liggen dan
het planten. Door op tijd en voldoende water
per keer te geven is geld te besparen.
De auteur Pieter Veldstra is trainer/docent
beheer van bomen en groen
bij IPC Groene Ruimte in Arnhem
www.greenkeeper.nl
19