Bijlage De transitie naar een digitale samenleving Benchmarkinformatie Brussel, 3 mei 2017 SERV_20170503_startnota_digitalisering_ANN_.docx Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 [email protected] www.serv.be Deze bijlage hoort bij de SERV-startnota ‘De transitie naar een digitale samenleving: Een verkenning van kansen en uitdagingen’. Deze bijlage bevat, in aanvulling op de figuren die reeds zijn opgenomen in de startnota zelf, een reeks figuren met benchmarkinformatie voor België over digitale economie en samenleving. Deze bijlage werd opgemaakt door het SERV-Secretariaat ter ondersteuning van het sociaal-economisch overleg en de beleidsadvisering door de sociale partners in de SERV. Contactpersonen: Peter Van Humbeeck - [email protected] - 02 209 01 01 Tim Buyse - [email protected] - 02 209 01 23 Wim Knaepen - [email protected] - 02 209 01 05 Niels Morsink - [email protected] - 02 209 01 95 SERV_20170503_startnota_digitalisering_ANN_.docx Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 [email protected] www.serv.be De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Lijst van figuren Figuur 1 Werkgelegenheid in de ICT sector en subsectoren, 2015 ............................................................................... 5 Figuur 2 Verandering in de werkgelegenheid in de ICT sector en subsectoren, 2008, 2012, 2015 ............................... 5 Figuur 3 Bedrijven die moeilijkheden ondervinden om ICT-specialisten aan te werven, 2012 en 2016 ........................ 6 Figuur 4 Gemiddelde vacaturegraad in ICT diensten in verhouding tot het gehele bedrijfsleven, 2009 en 2015 .......... 6 Figuur 5 Tewerkstelling van ICT-specialisten in de economie, 2015 ............................................................................. 6 Figuur 6 Aantal afgestudeerden in computer science, 2005 en 2014 ............................................................................ 7 Figuur 7 Aantal ICT researchers, 2009 en 2013 ............................................................................................................ 8 Figuur 8 Aantal mensen die een online cursus volgde, 2010 en 2016 .......................................................................... 8 Figuur 9 DESI-indicatoren digital skills België, 2016 ..................................................................................................... 9 Figuur 10 Gebruik van industriële robots, 2014 ........................................................................................................... 10 Figuur 11 Gebruik van Enterprise Resource Planning software, in 2010 en 2015....................................................... 10 Figuur 12 Gebruik van cloud computing diensten, 2016.............................................................................................. 11 Figuur 13 Gebruik van Big Data Analyse, 2016 ........................................................................................................... 11 Figuur 14 Toegevoegde waarde van de ICT sector en subsectoren, 2015 ................................................................. 12 Figuur 15 Verandering in de toegevoegde waarde van de ICT sector en subsectoren, 2008, 2012, 2015 ................. 12 Figuur 16 Totale uitgaven van bedrijven voor O&O en aandeel ICT daarbinnen, 2014-2015 ..................................... 13 Figuur 17 Uitgaven van bedrijven voor O&O in de ICT-sector, 2014-2015.................................................................. 13 Figuur 18 Specialisatie in ICT gerelateerde patenten, 2002-2004 en 2012-2014 ........................................................ 14 Figuur 19 Verspreiding van online aankopen, 2010 en 2016 ...................................................................................... 14 Figuur 20 DESI-indicatoren e-commerce en e-business België, 2016 ........................................................................ 15 Figuur 21 DESI-indicatoren internetgebruik België, 2016 ............................................................................................ 16 Figuur 22 internetgebruikers naar leeftijd en opleidingsniveau, 2016 .......................................................................... 17 Figuur 23 internetgebruikers naar leeftijd, 2016 .......................................................................................................... 17 Figuur 24 DESI-indicatoren digitale infrastructuur België, 2016 .................................................................................. 18 Figuur 25 Telecommunicatie-investeringen als percentage van de omzet, 2013, 2015 .............................................. 18 Figuur 26 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, per technologie, 2016................................................. 19 Figuur 27 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, % toename 2015-2016 ............................................... 19 Figuur 28 Gemiddelde downloadsnelheid op breedbandnetwerken, 2016 .................................................................. 20 Figuur 29 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, per snelheid, 2016...................................................... 20 Figuur 30 Mobiele breedbandabonnementen per 100 inwoners, 2016 ........................................................................ 21 Figuur 31 Mobiel datagebruik per mobiel breedbandabonnement, 2015 ..................................................................... 21 Figuur 32 Adoptie van IPv6 ......................................................................................................................................... 22 3 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 33 Digitale veiligheidsincidenten gerapporteerd door bedrijven en gezinnen, 2015 ......................................... 22 Figuur 34 beveiligde servers per host land, 2017 ........................................................................................................ 23 Figuur 35 Bedrijven met een formeel vastgelegd ICT veiligheidsbeleid, 2015 ............................................................ 24 Figuur 36 Aandeel mensen dat zich zorgen maakt over online activiteiten die worden gebruikt voor advertenties op maat, 2016................................................................................................................................................................... 24 Figuur 37 Mensen die privacy inbreuken hebben meegemaakt in de laatste drie maanden, 2010 en 2015 ............... 24 Figuur 38 Aandeel mensen dat het gebruik van hun persoonsinformatie over het internet beperkt, 2016 .................. 25 Figuur 39 Bedrijven met een formeel vastgelegd digitaal privacyrisicobeleid, 2015 .................................................... 25 Figuur 40 gebruik van e-government diensten, 2010 en 2016 .................................................................................... 26 Figuur 41 Open data: OECD OURdata Index: Open, Useful, Reusable Government Data, 2014 ............................... 26 Figuur 42 DESI-indicatoren e-government België, 2016 ............................................................................................. 27 4 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage 1 Werk en Competenties Figuur 1 Werkgelegenheid in de ICT sector en subsectoren, 2015 As a percentage of total employment Bron : OECD STAN database, 2017. Figuur 2 Verandering in de werkgelegenheid in de ICT sector en subsectoren, 2008, 2012, 2015 As a percentage of total employment Bron : OECD STAN database, 2017. 5 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 3 Bedrijven die moeilijkheden ondervinden om ICT-specialisten aan te werven, 2012 en 2016 As a percentage of all enterprises 2016 % 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 61 59 51 53 53 58 61 57 53 2012 52 34 50 63 66 51 55 41 43 31 17 32 47 28 31 31 21 As a percentage of all enterprises looking for an ICT specialist Bron: OECD, Eurostat Information Society Statistics, 2017. Figuur 4 Gemiddelde vacaturegraad in ICT diensten in verhouding tot het gehele bedrijfsleven, 2009 en 2015 Annual average of quarterly rates 2015 2009 % 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 Bron: OECD, Eurostat Job vacancy Statistics, 2017. Figuur 5 Tewerkstelling van ICT-specialisten in de economie, 2015 As percentage of total employment, by category 6 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage As a percentage of all male and female workers Note: ICT specialists are defined as those individuals employed in "tasks related to developing, maintaining and operating ICT systems and where ICTs are the main part of their job". Bron: OECD, 2017. Figuur 6 Aantal afgestudeerden in computer science, 2005 en 2014 As a percentage of all tertiary graduates 2014 2005 % 12 10 8 6 4 2 0 Bron: OECD, Education Database, 2017. 7 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 7 Aantal ICT researchers, 2009 en 2013 As a percentage of all researchers Note: Researchers are professionals engaged in the conception and creation of new knowledge, products, processes, methods and systems and are directly involved in the management of projects. Bron: OECD, Research and Development Statistics Database, 2017. Figuur 8 Aantal mensen die een online cursus volgde, 2010 en 2016 As a percentage of individuals who used the Internet in the last three months 2016 2010 % 60 50 40 30 20 10 0 Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat and Information Society Statistics, 2017. 8 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 9 DESI-indicatoren digital skills België, 2016 indicator Enterprise provided training to their personnel to develop/upgrade their ICT skills Enterprises where ICT functions are mainly performed by external suppliers Enterprises employing ICT specialists Basic or above basic Digital Skills Communication domain breakdown Enterprises reporting hard-to-fill vacancies for ICT specialist All enterprises SMEs (10249 persons employed) All enterprises Enterprises employing ICT specialists Persons employed using computers at work Enterprises where ICT functions are mainly performed by external suppliers Individuals with basic or above basic digital skills Individuals with basic or above basic digital skills Basic or above basic Digital Skills Software for content manipulation Basic or above basic Digital Skills Problem solving domain Have written a computer program Basic or above basic Digital Skills Information domain All enterprises SMEs (10249 persons employed) Large enterprises All individuals Large enterprises Employed and unemployed All individuals All individuals All individuals All individuals All individuals unit 2016 EU28 value rank % of enterprises 0.335861 0.220724 3 % of enterprises 0.621858 0.503853 3 % of enterprises % of internet users (last 3 months) % of enterprises which recruited/tried to recruit ICT specialist 0.84644 0.75073 4 0.97371 0.939003 5 0.585087 0.410665 5 % of enterprises 0.238985 0.188333 6 % of total employment 0.552669 0.501966 7 % of enterprises 0.319411 0.280526 7 % of individuals % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) % of individuals % of internet users (last 3 months) 0.695289 0.63454 9 0.703897 0.684948 10 0.740328 0.720602 12 0.904891 0.050821 0.897134 0.056113 14 15 0.953922 0.940239 16 Bron: Europese Commissie, Digital Economy and Society Index. 9 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage 2 Economie en bedrijfsvoering Figuur 10 Gebruik van industriële robots, 2014 Bron: International Federation of Robotics, 2016. Figuur 11 Gebruik van Enterprise Resource Planning software, in 2010 en 2015 As a percentage of enterprises in each employment size class Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat, Information Society Statistics, 2017. 10 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 12 Gebruik van cloud computing diensten, 2016 As a percentage of enterprises in each employment size class Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat, Information Society Statistics, 2017. Figuur 13 Gebruik van Big Data Analyse, 2016 Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat, Information Society Statistics, 2017. 11 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 14 Toegevoegde waarde van de ICT sector en subsectoren, 2015 As a percentage of total value added at current prices Bron: OECD STAN database, 2017. Figuur 15 Verandering in de toegevoegde waarde van de ICT sector en subsectoren, 2008, 2012, 2015 As a percentage of total value added at current prices Bron : OECD STAN database, 2017. 12 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 16 Totale uitgaven van bedrijven voor O&O en aandeel ICT daarbinnen, 2014-2015 As a percentage of GDP BERD intensity % of which ICT manufacturing 4.0 of which ICT services 1.2 Magnified 3.5 0.7 3.0 2.5 0.2 2.0 -0.3 1.5 1.0 0.5 0.0 Bron: OECD, Research and Development Statistics Database, 2017. Figuur 17 Uitgaven van bedrijven voor O&O in de ICT-sector, 2014-2015 As a percentage of GDP and of total business expenditure in R&D ICT manufacturing Software publishing Telecommunications IT and other information services ICT services not allocated % 2.0 1.6 75 53 45 51 35 26 21 45 44 16 29 16 19 13 13 12 13 31 20 22 33 12 18 15 29 12 ICT BERD as % of total BERD 0.3 16 21 18 17 12 11 12 Magnified 0.25 1.2 0.2 0.15 0.8 0.1 0.05 0.4 0 0.0 Bron: OECD, ANBERD Database, www.oecd.org/sti/anberd, 2017. 13 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 18 Specialisatie in ICT gerelateerde patenten, 2002-2004 en 2012-2014 Patents in ICT as percentage of total IP5 patent families % Information communication device Imaging and sound technology High speed network Large-capacity information analysis Mobile communication Human-interface Other ICT-related technologies ICT-related patents, 2002-04 61 60 50 40 30 20 10 0 Bron: OECD, STI Micro-data Lab: Intellectual Property Database, 2017. Figuur 19 Verspreiding van online aankopen, 2010 en 2016 Individuals having ordered goods or services online as a percentage of all individuals % 2016 2010 100 80 60 40 20 0 Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat and Information Society Statistics, 2017. 14 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 20 DESI-indicatoren e-commerce en e-business België, 2016 ecommerce Enterprises selling online Turnover from eCommerce Cross-border eCommerce Cross-border eCommerce Enterprises selling online breakdown Large enterprises SMEs (10249 persons employed) All individuals All individuals SMEs (10249 persons employed) Selling online (e.g. via auctions) All individuals SMEs (10Enterprises exploiting B2C 249 persons opportunities of web sales employed) Ordering goods or services online All individuals Ordering goods or services online All individuals Buying : services online All individuals Buying : physical goods online All individuals ebusiness SMEs (10Enterprises with High levels of 249 persons Digital Intensity employed) Persons employed provided with a portable device by their All enterprise enterprises Cloud computing services All (medium-high sophistication) enterprises All Enterprises using social media enterprises Enterprises having a website SMEs (10with some sofisticated 249 persons functionalities employed) All Enterprises sending e-invoices enterprises Enterprises providing portable devices to > 20% of their All employed persons enterprises Enterprises paying to advertise All on the internet enterprises unit 2016 EU28 value rank % of enterprises 0.548578 0.377746 1 % of turnover % of internet users (last year) % of individuals 0.196448 0.428429 0.374074 0.093661 0.210119 0.175485 3 4 5 % of enterprises % of internet users (last 3 months) 0.229983 0.172435 6 0.235383 0.215197 7 % of enterprises 0.085337 0.071447 7 % of individuals 0.568174 0.551141 11 % of internet users (last year) % of internet users (last year) % of internet users (last year) 0.650734 0.424831 0.508089 0.659916 0.457851 0.570561 12 12 16 % of enterprises 0.261572 0.176545 6 % of total employment 0.269963 0.222529 7 % of enterprises 0.184655 0.134746 7 % of enterprises 0.528145 0.445849 9 % of enterprises 0.684958 0.570548 10 % of enterprises 0.155074 0.177198 14 % of enterprises 0.316019 0.297804 15 % of enterprises 0.244813 0.247811 18 Bron: Europese Commissie, Digital Economy and Society Index. 15 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage 3 Infrastructuur(gebruik), veiligheid en privacy Figuur 21 DESI-indicatoren internetgebruik België, 2016 unit % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) 2016 EU28 value rank 0.801094 0.63056 3 0.102936 0.078217 4 0.346175 0.270009 6 0.745312 0.591778 7 All individuals All individuals % of individuals % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) % of individuals 0.369292 0.74141 0.315328 0.709499 8 9 All individuals All individuals % of individuals % of individuals 0.865165 0.839933 0.819876 0.791902 9 9 All individuals All households % of individuals 0.873128 0.835169 10 % of households 0.847857 0.854269 12 All individuals % of individuals % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) 0.480298 0.473128 12 0.834942 0.799161 13 0.437074 0.392919 16 % of individuals % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) % of internet users (last 3 months) 0.1123 0.143673 19 0.291015 0.343612 21 0.720226 0.780925 23 0.651457 0.702043 24 indicator breakdown Participating in social networks All individuals Doing an online course Nomadic use of laptop/tablet to access the Internet All individuals Online banking All individuals Used internet storage space Frequent internet users Internet used in the last 3 months Regular internet users Internet used in the last 12 months Households with access to the Internet at home Use of mobile phones to access the Internet Information about goods and services Telephoning or video calls Individuals who have never used the internet All individuals Uploading self-created content All individuals Games, images, films or music Reading online newspapers/magazines All individuals All individuals All individuals All individuals All individuals Bron: Europese Commissie, Digital Economy and Society Index. 16 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 22 internetgebruikers naar leeftijd en opleidingsniveau, 2016 As percentage of the population in each age group among individuals aged 55-74 … % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 High All Iceland Luxembourg Denmark Norway Sweden Netherlands United Kingdom Finland Germany Australia Switzerland Belgium United States France Israel Estonia Korea Austria EU 28 Czech Republic Ireland Hungary Latvia Slovak Republic Spain Slovenia Italy Lithuania Chile Poland Portugal Greece Brazil Mexico Turkey Low … and among individuals aged 16-24 % 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 High All Iceland Luxembourg Denmark Norway Sweden Netherlands United Kingdom Finland Germany Australia Switzerland Belgium United States France Israel Estonia Korea Austria EU 28 Czech Republic Ireland Hungary Latvia Slovakia Spain Slovenia Italy Lithuania Chile Poland Portugal Greece Brazil Mexico Turkey Low Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat and Information Society Statistics, March 2017. Figuur 23 internetgebruikers naar leeftijd, 2016 As a percentage of population in each age group Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat and Information Society Statistics, 2017. 17 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 24 DESI-indicatoren digitale infrastructuur België, 2016 infrastructuur (investeringen en gebruik) indicator Share of fixed broadband subscriptions >= 30 Mbps Enterprises having a fast fixed broadband connection Share of fixed broadband subscriptions >= 100 Mbps Households with fixed broadband connection Enterprises providing portable devices to persons employed Fixed broadband take-up (penetration rate) Enterprises with a fixed broadband connection Share of fixed broadband subscriptions >= 10 Mbps Share of fixed broadband subscriptions >= 2 Mbps Households with a broadband connection DSL subscriptions share in fixed broadband New entrants' share in fixed broadband subscriptions Mobile broadband take-up (penetration rate) breakdown Total unit % of fixed broadband subscriptions 2016 EU28 value rank 0.81075 0.368609 1 0.502793 0.316512 4 Total % of enterprises % of fixed broadband subscriptions 0.36887 0.15474 4 All households % of households 0.801231 0.737756 6 All enterprises % of enterprises 0.804229 0.688937 6 Total Subscriptions per 100 people 37.1903 32.6574 7 All enterprises % of enterprises % of fixed broadband subscriptions % of fixed broadband subscriptions 0.958714 0.919005 8 0.90202 0.822443 9 0.995787 0.989417 9 0.824122 0.828791 11 0.48634 0.672662 12 Total % of households % of fixed broadband subscriptions % of fixed broadband subscriptions 0.539386 0.592535 17 Total Subscriptions per 100 people 67.8147 83.8984 23 All enterprises Total Total All households Total Bron: Europese Commissie, Digital Economy and Society Index. Figuur 25 Telecommunicatie-investeringen als percentage van de omzet, 2013, 2015 Bron: OECD 18 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 26 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, per technologie, 2016 Bron: OECD Broadband Portal Figuur 27 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, % toename 2015-2016 Bron: OECD Broadband Portal 19 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 28 Gemiddelde downloadsnelheid op breedbandnetwerken, 2016 Bron: Akamai’s State of the Internet Report Figuur 29 Vaste breedbandabonnementen per 100 inwoners, per snelheid, 2016 Bron: OECD Broadband Portal 20 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 30 Mobiele breedbandabonnementen per 100 inwoners, 2016 Bron: OECD Broadband Portal Figuur 31 Mobiel datagebruik per mobiel breedbandabonnement, 2015 Bron: OECD. 21 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 32 Adoptie van IPv61 Bron: Google IPv6 Statistics, APNIC IPv6 Measurement Maps, Akamai State of the Internet IPv6 adoption Figuur 33 Digitale veiligheidsincidenten gerapporteerd door bedrijven en gezinnen, 2015 Percentage of all enterprises 1 Internet Protocol versie 6 (IPv6) is versie 6 van het internetprotocol voor het toewijzen van IP-adressen. Het is de opvolger van Internet Protocol versie 4 (IPv4). IPv6 is onder andere ontwikkeld om de beperkingen en tekortkomingen van IPv4 te verhelpen. Met name het tekort aan beschikbare IP-adressen levert een probleem op: binnen de systematiek van IPv4 zijn ongeveer 4 miljard adressen beschikbaar en op 3 februari 2011 heeft de Internet Assigned Numbers Authority (IANA) de laatste IPv4-adresblokken toegewezen. Naast een groot adresbereik kent IPv6 nog een aantal andere verbeteringen waaronder een betere routing en netwerkautoconfiguratie, gegevensbeveiliging op IP-niveau en ondersteuning van mobiele nodes. 22 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Percentage of all individuals and by level of educational attainment Bron: OECD, ICT Access and Use Database and Eurostat, Information Society Statistics, 2017. Figuur 34 beveiligde servers per host land, 2017 As share of total number of secured server (left-hand axis) and in millions (right-hand axis) Share of sercure servers over server hosted (left scale) Total number of secure server hosted (in million, right scale) 14% 7 12% 6 10% 5 8% 4 6% 3 4% 2 2% 1 0% 0 Bron: Netcraft 23 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 35 Bedrijven met een formeel vastgelegd ICT veiligheidsbeleid, 2015 As a percentage of all enterprises in each employment size class Bron: Eurostat, Information Society Statistics, 2017 Figuur 36 Aandeel mensen dat zich zorgen maakt over online activiteiten die worden gebruikt voor advertenties op maat, 2016 As percentage of individuals Bron: Eurostat, Information Society Statistics, 2017. Figuur 37 Mensen die privacy inbreuken hebben meegemaakt in de laatste drie maanden, 2010 en 2015 Percentage of all individuals Bron: OECD, ICT Access and Use Database and Eurostat, Information Society Statistics, 2017. 24 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 38 Aandeel mensen dat het gebruik van hun persoonsinformatie over het internet beperkt, 2016 not allowing the use of personal information for advertising purposes restricting access to their geograpical location limiting access to their profile or content on social networking sites asking websites to update or delete information hold about them 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bron: Eurostat, Information Society Statistics, March 2017. Figuur 39 Bedrijven met een formeel vastgelegd digitaal privacyrisicobeleid, 2015 As a percentage of all enterprises in each employment size class Bron: OECD, ICT Access and Use Database and Eurostat, Information Society Statistics, March 2017 25 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage 4 Overheid Figuur 40 gebruik van e-government diensten, 2010 en 2016 As a percentage of all individuals Using (visiting or interacting) Sending filled forms Using (visiting or interacting), 2010 % 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Note: Data includes responses to 'Individuals who have used the Internet for downloading official forms from government organisations' web sites, in the last 12 months' and 'Individuals who have used the Internet for completing/lodging filled in forms from government organisations' web sites, in the last 12 months'. Bron: OECD, ICT Access and Use Database; Eurostat and Information Society Statistics, 2017. Figuur 41 Open data: OECD OURdata Index: Open, Useful, Reusable Government Data, 2014 Note: The composite index contains 19 variables that cover information on three dimensions: 1. Data availability (Providing a wide range of data produced by the public sector in open format) 2. Data accessibility (Providing those data in a user-friendly way which includes the provision of metadata and machine readable format e.g. CSV) 3. Pro-active support from the government to foster innovative re-use of the data and stakeholder’s engagement. Bron: OECD, Survey on Open Government Data, 2014. 26 De transitie naar een digitale samenleving – bijlage Figuur 42 DESI-indicatoren e-government België, 2016 indicator Citizens submitting filled forms to eGov services, last 12 months Citizens submitting filled forms to eGov services, last 12 months Citizens' use of eGovernment services, last 12 months Citizens' use of eGovernment services, last 12 months breakdown unit 2016 EU28 value rank All individuals % of individuals % of internet users (last All individuals year) 0.348844 0.280265 9 0.399534 0.335579 10 All individuals % of individuals % of internet users (last All individuals year) 0.549014 0.48257 10 0.62879 0.577811 11 Bron: Europese Commissie, Digital Economy and Society Index. 27