Een avondje etsen

Een avondje etsen
Workshop MTD
24 april 2008
Gerolf Peeters
Overzicht van de workshop

Theorie:



Wat is etsen?
Het etsprocédé andersom
Het etsprocédé in werkvolgorde

Praktijk:

Transparant maken: Hoe?
 Belichten: lampen in de kast
 Belichtingstijd bepalen: Hoe?
 Ontwikkelen en etsen
 Zelf een ets-en ontwikkeltank maken
 Materialen: waar verkrijgbaar?
Vragenuurtje (dit mag ook tussendoor)

Theorie: Wat is etsen?



Etsen = gedoseerd metaal aanvreten
Etsen deed men lang geleden ook al
Gevaren bij het werken
–
–
–
Voor eigen lijf en leden
Voor je omgeving
Voor het milieu
Theorie: Het etsverhaal andersom…







Wat willen we bereiken?
Dit is een “ja, maar” verhaal…
Etsen – ja, maar niet alles. Dus: afschermen
Rechtstreeks aanbrengen?
Langs twee zijden afschermen
De fotografie komt te hulp
Complementaire transparanten
Theorie: Het etsproces…







Plaat
Laag
Afdekken
Glasdruk
Licht
Ontwikkelen
Etsen
Theorie etsen: Het ontwerp





Tekenen – met de hand?
Etsbestendige stiften, goed voor PCB’s
Dubbelzijdig, veel PCB’s?
De computer helpt ons – hoe?
Printer: Laser, kopieerapparaat of inktjet ?
Theorie etsen: Fotografisch?



UV-licht: wat is dat?
Lichtgevoelige laag: Positief of Negatief ?
Laag: Zelf aanbrengen of Kant-en-klaar?
Theorie etsen: Fotografisch?




Contact-afdruk: ZWART-wit
Lichtbron, strooilicht, diffusie, …
Fotografie = belichtingstijd (te meten)
Fotografie = ontwikkelen (loog, base, …)
Theorie etsen: Het etsen zelf






Bijtende producten – niet zonder risico!
Egaal etsen: overal evenveel – hoe?
Onder-etsing, let er op
Bewegen: mechanisch of met de hand?
Wanneer stoppen?
Commerciële toestellen – schuim, …
Praktijk etsen: Transparanten maken









Computer-tekenen – bij voorkeur
Hou rekening met je plaat-afmetingen
Positieve of negatieve transparant?
Contactafdruk, dus gespiegeld
Uitlijnings-markeringen
Frame-vasthouders voorzien
Afdrukken (inkjet, kopie, laser)
Kopie/laser: kan je na-zwarten met OI-inkt
Uitlijnen en de transparant-enveloppe
Praktijk etsen: Transparanten maken

Een eenvoudig voorbeeld:
Praktijk etsen: Belichtingsapparaat








Streven parallel licht: grote afstand nodig…
Streven hoog vermogen: korte afstand nodig…
UV-lampen (zon, gloei, buis, …)
Dubbelzijdig, dus symmetrisch licht
UV-licht: af te schermen voor je ogen
Kontaktafdruk: fotokaders-klem
Timer – de investering waard
Op maat snijden van je metaalfolie
Praktijk etsen: Licht in de kast
Praktijk etsen: Belichtingstijd meten

Belichtingstijd hangt af van:
–
–



Lichtbron (afstand, kwaliteit, slijtage)
Gevoeligheid foto-laag
Test-transparant: snel gemaakt
Per minuut afdekken / belichten
Ontwikkelen en aflezen
Praktijk etsen: Ontwikkelen






Effect belichting: zichtbaar na ontwikkelen
Met alkalisch product (loog, base,…)
1% NaOH = efficiënt, beperkt houdbaar,
bijtend
In een bad, schommelen, controleren
Verwijderen halfontwikkelde laag
Tot het metaal “blank” is: lang genoeg, dus!
Praktijk etsen: Het etsen zelf







Met zuur product (FeCl3, H202/HCl, …)
20% Na2SO4 = efficiënt, beperkt houdbaar
Best verwarmen (maximum 60°)
Eerste controle op gelijkmatige start
In etsbad, schommelen, draaien, controleren
Tot het gewenste “weg” is: niet te lang, dus!
Laklaag verwijderen: overbelichten + NaOH
Praktijk etsen: Etsapparaat-wensen








Zowel voor etsen als ontwikkelen
Doorzichtige, chemisch bestendige bakken
Produkten bewaarbaar in het toestel
Minimumformaat: 10x16 (Eurocard)
Eén liter per tank, vertikale ophanging
Verwarming in etsdeel
Beweging in beide tanks
Verplaatsbaar, veilig, onderhoudsvriendelijk
Praktijk etsen: Etsapparaat-delen

Aquariumwinkel:
–
–
–
–



Luchtpomp
Kraantje, slangen
Terugslagklep
Verwarming
Voorraaddozen
Hout, handvatje, schroeven,…
Elektriciteit
Praktijk etsen: Etsapparaat maken







Kast
Terugslagklep
Luchtpomp
Driewegkraantje
Luchtleiding tanks
Deksels bewerken
Plaathouders
Praktijk etsen: Etsapparaat vullen






2x 1 liter gedistilleerd water
Eén koude liter verdelen
Eén gekookte liter erbij
Beluchten
Poeders bijkappen
Afvalverwerking:
–
–
Neutraliseren
Filteren
Praktijk etsen: Waar haal je wat?


Transparanten: goede! Staedler Lumicolor 100µ
Lampen:
Gelaatsbruiner
– Conrad.be (530697)
– www.saemann-aetztechnik.de
 Plaatjes: Positiv20 van ContactChemie of…
– Bungard (via Conrad.de, 529060 – 62)
– www.saemann-aetztechnik.de
 NaOH: “Seno” of soda of ontstopper
–

Na2SO4: “Seno fijnetskristal” of “in’t groot”
We danken U voor de aandacht