Studiedag `Lichthinder – effecten en oplossingen` 28 oktober 2010

Studiedag
‘Lichthinder –
effecten en oplossingen’
28 oktober 2010
'Kasteelwijk-zone Froidure' - IEPER
Kris Derveaux – technische dienst stad Ieper i.s.m. Gaselwest
Het projectgebied “'Kasteelwijk-zone Froidure'” maakt deel uit van het historische vestiginglandschap
in Ieper. Dit vestiginglandschap fungeert als een groene mantel rond de stad en bepaalt in grote mate
mee het stadsbeeld. Het oude speelterrein en camping bevinden zich aan de rand van dit
vestingslandschap. De inrichting van het projectgebied beantwoordde niet langer aan de wensen van
de gebruikers en was aan een facelift toe.
Bij de uitwerking van het ontwerp voor het speelterrein en de groene camping was het van belang de
beide functies in één geïntegreerd ontwerp te omvatten. Enkel op die manier kon het versnipperde
speelterrein terug één geheel worden en een optimaal gebruik van de beschikbare ruimte worden
bekomen.
Krachtlijnen van het ontwerp zijn:
 Logische herindeling van het terrein
 Heropwaardering speelterrein met nieuwe avontuurlijke speelelementen
 Gebruiksvriendelijke herinrichting van groene camping, rekening houdende met de behoefte
aan voorzieningen voor kampeerwagens
 Verbinding tussen Bolwerklaan en Leopold III-laan en buffer tussen camping en speelterrein
 Barrièrewerking Leopold III-laan opheffen
Bij uitvoering van de werken was er ook specifieke aandacht voor het milieu en de natuur. Het project
werd ontworpen volgens de regels van harmonisch park- en groenbeheer.
Ook esthetiek, duurzaamheid en financiële haalbaarheid vormden belangrijke voorwaarden tot het
welslagen van dit ontwerp. Dit uitte zich o.m. in de keuze van beplanting, straatmeubilair en
verlichting.
De verlichting is een belangrijk aspect in dit project. Enkel de doorgaande fiets- en voetgangersas
wordt verlicht. Er wordt gebruik gemaakt van LED-verlichting.
De verlichting wordt aangestuurd met detectoren zodat de verlichting enkel oplicht wanneer er
daadwerkelijk iemand voorbijkomt. Met een timerfunctie valt het licht na bepaalde tijd terug op
schemerlicht. In deze natuurlijke omgeving biedt dit het voordeel dat lichtvervuiling tot een minimum
beperkt blijft maar de sociale veiligheid toch wordt gegarandeerd.
Omdat het lichtspectrum van LED’s beperkt is heeft LED-verlichting ook een minder verstorend effect
op de oriëntatie van dieren en insecten in het bijzonder. Deze worden door LED verlichting niet
aangetrokken.
In en om de Ieperse vestingen leven er immers 11 soorten vleermuizen. Dat is bijzonder veel. De
gewone en de ruige dwergvleermuis zijn algemeen. Vanaf de schemering trekken ze zowat overal in
de stad en de vestingen op jacht naar insecten. De baardvleermuis, Brandt’s vleermuis en de gewone
grootoorvleermuis vliegen het liefst tussen de dreven en de hoge boomkruinen op de vestingen. De
laatvlieger en de zeldzame ingekorven vleermuis zijn grotere soorten. Die gaan vaak in de buurt van
de straatverlichting op zoek naar grote insecten. Een andere zeldzame soort is de franjestaart. Die
overwintert jaarlijks in de ondergrondse kazematten. Drie soorten jagen (bijna) uitsluitend boven het
water van de vestinggrachten: de rosse vleermuis, de watervleermuis en de meervleermuis. De eerste
twee rusten overdag in holle bomen. De meervleermuis komt in Vlaanderen maar op een paar
plaatsen voor. Deze soort, ongeveer even groot als een zwaluw, vond in het Ieperse een vaste
Studiedag ‘Lichthinder – effecten en oplossingen’ – 20 oktober 2010
Pagina 1 van 2
woonplaats en jaagt bijna dagelijks boven de vestinggrachten naar muggen, schietmotten en andere
waterinsecten.
Deze openbare verlichting met LED’s in dit project is wel een experimentele testcase die bovendien
pas werd opgestart. Na onderzoek zal de toepassing grondig geëvalueerd worden. De ontwikkeling
voor deze toepassing staat nog maar in haar kinderschoenen. Naast de positieve elementen, moeten
er immers met heel wat knelpunten rekening worden gehouden.
POSITIEF aan LED’s
 LED laat zich t.o.v. andere openbare verlichting makkelijk sturen.
 LED heeft geen UV en IR uitstraling -> minder hinder voor fauna en flora
 LED heeft geen opwarmingstijd zoals wel het geval is bij Hogedruklampen
 LED presteert beter in koude toestand. (Wanneer we kijken naar compastfluo-/spaarlampen is
dit niet zo)
 LED gaat langer mee: momenteel ongeveer 50.000 branduren / Witte hogedruklampen (12000
branduren); Natrium Hogedruklampen (16000 branduren)
NEGATIEF aan LED’s
 LED’s zijn momenteel zeer duur in aanschaf, is het wel de moeite waard? (rendement
/energiebesparing/kostprijs verhouding???)
 LED’s sturen vraagt extra electronica die ook duur is in aanschaf. Waar wil men naartoe? Ten
alle koste energie besparen (met gestuurde LEDtoestellen zeer goed mogelijk) of een project
zo goedkoop mogelijk uitvoeren (dan is LED met sturing vandaag nog geen optie.)
 Het rendement van LED ligt momenteel (voor de gecommercialiseerde LED!!!) op 70lm/W, dit
is niet beter dan een spaarlamp
 Het vermogens van één single LED beperkt zich tot 5W. Je moet ze gaan clusteren om aan
een hoger vermogen te komen.
 Veel LEDs samen produceren veel warmte. Deze warmte verminderd drastisch de
levensduur.
 Het is belangrijk LED’s op een goede manier te koelen zodat de levensduur niet beïnvloed
wordt. Warmteafvoer -> grotere behuizing met koelvoorziening.
Kris Derveaux
Stadsingenieur
Technische Dienst - Administratie
Grote Markt 34 | BE-8900 Ieper | België
Tel: +32 (0) 57 239 270 | fax: +32 (0) 57 239 278 | GSM: +32 (0) 476 220 236
www.ieper.be
Studiedag ‘Lichthinder – effecten en oplossingen’ – 20 oktober 2010
Pagina 2 van 2