miljoenen euro`s aan onderdelen te redden, wellicht ook

L
ASSEN
MI
L
J
OENEN EURO'
SAAN ONDERDEL
EN
T
EREDDEN,WEL
L
I
CHTOOKBI
JU
HERSTEL-EN
ONDERHOUDSPROCEDURES:
W ERK VOOR EXPERTEN
El
kj
aarbel
andeneenboelmac
hi
nesen
mec
hani
s
c
heonder
del
ent
erwaar
dev
an
enk
el
emi
l
j
oeneneu
r
o'
sopdes
c
hr
oot
hoop
omdatz
eni
etl
angeropeenef
f
i
c
i
ënt
emani
er
wer
k
en.Eengr
ootdeelv
andi
eon
der
del
en
zouger
edk
u
nnenwor
deni
ndi
enzeopni
eu
w
wor
denher
s
t
el
denbes
c
her
mdt
egens
l
i
j
t
age
d.
m.
v
.l
as
-enaanv
er
wan
t
et
ec
hni
ek
en.I
nv
eel
gev
al
l
enk
anz
el
f
sdedegener
at
i
ev
andi
e
onder
del
eneenhal
twor
dent
oeger
oepen.
Ee
naan
dr
i
j
f
ask
r
i
j
gt
v
oor
al
t
emak
e
n
me
t
me
t
aal
me
t
aal
c
ont
ac
t
DRI
ET
YPE
SL
AST
E
CHNI
E
KE
N
Eenonder
s
chei
ddi
entt
ewor
den
gemaak
tt
us
s
enher
s
t
el
l
as
s
en,
r
es
t
aur
at
i
el
as
s
enenl
as
s
enal
s
pr
ev
ent
i
ev
et
echni
ek
.Hoeweldeze
v
aakondereenzel
f
denoemer
wor
denges
t
opt
,v
er
s
chi
l
tdei
nv
al
s
hoekt
ochaanzi
enl
i
j
k
.
He
r
s
t
el
l
as
s
en
Her
s
t
el
l
as
s
eni
seencur
at
i
ev
e
t
echni
ekger
i
chtophether
s
t
el
l
en
v
ans
t
r
uct
ur
el
es
chadezoal
s
v
er
moei
i
ng,s
cheur
enenbr
euk
.
Depr
i
nci
pi
ël
ek
euzev
ande
cons
umabl
esi
sgebas
eer
dophet
‘
mat
chen’v
anof
weldechemi
s
che
s
amens
t
el
l
i
ng,of
welde
mechani
s
ches
t
er
k
t
e(
t
r
ek
s
t
er
k
t
e,
r
ek
gr
ens
,v
er
l
engi
ng,t
aai
hei
d)met
hetbas
i
s
mat
er
i
aal
.
Res
t
aur
at
i
el
as
s
en
L
as
s
enk
anookal
seenweder
-
DoorI
ng.Ti
m Buyl
e,I
WE
opbouwendet
echni
ekwor
den
gebr
ui
k
tv
oorhether
s
t
el
l
env
ande
af
met
i
ngenv
aneenwer
k
s
t
uk
,di
e
gewi
j
zi
gdwer
dendoors
l
i
j
t
age,
cor
r
os
i
e,t
her
mi
s
chev
er
moei
i
ngen
f
out
i
ev
emachi
nebewer
k
i
ngen
(
dr
aai
en,f
r
ezen,…)
.T
y
pi
s
che
onder
del
endi
eopni
euw wor
den
opgebouwdzi
j
nwal
s
r
ol
l
en,
al
l
er
handewi
el
enenbagger
onder
del
en.
L
as
s
enal
spr
ev
ent
i
e
v
et
ec
hni
ek
Doormi
ddelv
anl
as
s
enk
unnen
onder
del
enpr
ev
ent
i
efwor
den
v
oor
zi
env
aneenbes
cher
mende
l
aagom ov
er
dr
ev
ens
l
i
j
t
aget
egen
t
egaanenzel
f
st
ev
er
mi
j
den.
Har
deens
l
eet
bes
t
endi
gel
agen
wor
dendi
k
wi
j
l
spr
ev
ent
i
ef
aangebr
achtopgr
aaf
wer
k
t
ui
gen,
hamer
mol
ens
,br
ek
er
s
,l
andbouwwer
k
t
ui
gen,onder
del
enbi
jde
mi
j
nbouw,ont
gi
nni
ngens
t
eenbak
k
er
i
j
en.Kenni
sengoedbegr
i
p
v
anal
l
er
handes
l
i
j
t
agef
enomeneni
s
es
s
ent
i
eelom eengoedek
euzev
an
del
as
cons
umabl
est
ek
unnen
mak
en.
SL
I
J
T
AGE
F
E
NOME
NE
N
Kenni
seni
nzi
chti
ndebel
angr
i
j
k
s
t
e
s
l
i
j
t
agef
enomenenzi
j
ncr
uci
aalbi
j
debepal
i
ngv
anhetmees
t
ges
chi
k
t
et
oev
oegmat
er
i
aalende
l
as
pr
ocedur
e.I
ndepr
ak
t
i
j
ki
seen
machi
neonder
deelonder
hev
i
gaan
meer
der
es
l
i
j
t
agemechani
s
menop
het
zel
f
deogenbl
i
k
.Demees
t
domi
nant
ef
enomenenzi
j
nabr
as
i
e
enmet
aal
/met
aalcont
act
.
dr
ogeoms
t
andi
gheden.
Ex
per
i
ment
enhebbeneenv
er
band
aanget
oondt
us
s
endegr
aadv
an
s
l
i
j
t
age(
V)
,degl
i
j
af
s
t
and(
L
)
,de
nor
maal
k
r
acht(
N)endehar
dhei
d
(
H)
,namel
i
j
kV=(
k
.
L
.
N)
/H
(
metk
=coëf
f
i
ci
ënt
W anneerdes
panni
ngenal
sgev
ol
g
v
aneennor
maal
l
as
tgr
ot
erwor
den
dandecohes
i
ev
ek
r
achtv
ande
mat
aal
mat
r
i
x
,danzul
l
ener
s
cheur
t
j
esencav
i
t
ei
t
enont
s
t
aandi
e
hets
l
i
j
t
agemechani
s
mei
ngang
zet
t
en.
Abr
as
i
e
Abr
as
i
ev
es
l
i
j
t
ageont
s
t
aatwanneer
abr
as
i
ev
edeel
t
j
es(
ni
etmet
al
l
i
s
ch)
Met
aal
/met
aalc
ont
ac
t
ov
ereenmet
al
enmachi
neErk
ans
l
i
j
t
ageopt
r
edent
us
s
en2
onder
deelgl
i
j
denofr
ol
l
en,aldan
met
al
enonder
del
endi
eondergr
ot
e ni
etondergr
ot
econt
act
dr
ukenbi
j
cont
act
dr
ukov
erel
k
aarr
ol
l
enof
v
er
s
chi
l
l
endei
nv
al
s
hoek
en.
gl
i
j
den.Eenzui
v
ermet
aal
/met
aal Naar
gel
angdeaar
dv
anhet
cont
actont
s
t
aatbi
jont
br
ek
ende
bas
i
s
mat
er
i
aal
,hetabr
as
i
efmedi
u
m
en/ofgebr
ek
k
i
ges
mer
i
ngofi
n
endei
nt
er
act
i
et
us
s
enbei
den,k
an
KENMERKEN TE ONDERSCHEIDEN LASTECHNIEKEN
MATERIAAL
VOORBEREIDING
LASBAARHEID
MECH. EIG.
CONSUMABLES
PROCEDURES
OP BASIS VAN
KERNWOORDEN
Volgens
specificatie
Ideale lasnaadvoorbereiding
Zeer goed,
meestal onder de
hand
Volgens
specificatie
Matching
(chemisch en/of
mechanisch)
Codes &
standards
Productie,
neersmelt, hoge
heat input
Meestal
onbekend en
ongeschikt voor
lassen
Vervuilde voorbereiding, niet
ideale vorm
Zeer beperkt,
moeilijke posities Sterk afhankelijk
en beperkte toe- van opmenging
gangkelijkheid in
situ
Heterogeen,
overmatching
Ervaring
RESTAURATIELASSEN
Meestal
onbekend
Ongunstig
Beperkt
Machineerbaar
Heterogeen
Ervaring
Efficiënt
opbouwen
SLIJTVASTE
OPLASSINGEN
Meestal gekend
of op bufferslag
Gunstig
Goed
Tribologische
eisen afhankelijk
van opmenging
en procedure
Complexe
legeringen
Ervaring
Opmenging,
vermijden,
lage heat input
CONSTRUCTIELASSEN
HERSTELLASSEN
Ee
ns
c
he
pbakv
ane
e
ngr
aaf
mac
h
i
n
e
he
e
f
t
me
t
n
ameaft
er
e
k
e
ne
nme
t
s
l
i
j
t
age
di
ehe
t
ge
v
ol
gi
sv
anabr
as
i
ee
n
i
mpac
t
MMTBE0170N22_vbm.odt
One shot,
hersteltijd
afhankelijk van
materiaal
L
ASSEN
TYPISCHE PROCEDURE RESTAURATIELASSEN
TOEVOEGMATERIAAL
• Typisch <0,3%C en (Cr, Mn, Mo, Ni)
<6%
• Perlitisch /ferritische neersmelt
• Hardheid tot 35HRc
• Toepassing 1: het aanbrengen van
bufferlaag met hoge druksterkte voor
een harde toplaag
• Toepassing 2: finale laag voor
metaal/metaal contact
LASPROCEDURE
• Voorverwarming: 50-210°C
• Max. interpas: 370-430°C
• Trekkend of zwaaiend lassen
• Onbeperkt aantal lagen
• Trage afkoeling om scheuren te
vermijden
• Hardheid afhankelijk van de
afkoelsnelheid
TYPISCHE PROCEDURE ABRASIE EN IMPACT
TYPISCHE PROCEDURE MANGAANSTAAL (IMPACT)
TOEVOEGMATERIAAL
• 0,4%-0,6% C en 13-20% legeringselementen (vooral Mn)
• Hardheid in gelaste toestand 20-25
HRc, na koudversteviging tot 45-55
HRc
• niet magnetisch
TYPISCHE PROCEDURE METAAL/METAAL CONTACT
TOEVOEGMATERIAAL
LASPROCEDURE
TOEVOEGMATERIAAL
• 2-6% C en 14-35% legeringselementen
(vooral Cr)
• Hardheid 58-63 HRc
• Carbides in een matrix
• Weerstand tegen abrasie en
abrasie/impact
• Geen voorverwarming nodig op
austenitische basismateriaal
• Voorverwarming 200°C op on- en
laaggelegeerd staal of gietijzer
• Eerste lagen (6-20 mm) snel lassen als
scheurvrije basis
• Voor een enkele laag: gebruik 70%
overlap om primaire carbides te vormen
• Grote opmenging kan leiden tot een
primair austenitische of bijna
eutectische structuur met beperkte
abrasieweerstand
• Typisch < 0,4% C en legeringselementen < 6%
• Hardheid tot 35-45 HRc
• Laaggelegeerd martensiet
• Austeniet transformeert naar martensiet
beneden 371°C
• Hardheid algemeen niet afhankelijk van
de afkoelsnelheid (behalve indien
extreem traag)
• Toepassing: rollend en glijdend
metaal/metaal contact
• Beperkte abrasieweerstand tegen vuil
en zachte materialen
deabr
as
i
ev
es
l
eetaanzi
enl
i
j
kzi
j
n.
Abr
as
i
ek
anopgedeel
dwor
deni
n
gr
oepen:pl
oegabr
as
i
e,l
age
s
panni
ng-enhoges
panni
ngs
abr
as
i
e.I
nal
l
egev
al
l
eni
sde
s
l
i
j
t
agehetgev
ol
gv
anmat
er
i
aal
v
er
l
i
eswaar
bi
jpl
as
t
i
s
che
v
er
v
or
mi
ngeendomi
nant
er
ol
s
peel
t
.Erbes
t
aateeneenv
oudi
g
v
er
bandt
us
s
enhetmat
er
i
aal
v
er
l
i
es
(
Q)
,denor
maal
k
r
acht(
N)ende
har
dhei
d(
H)v
anhetbl
oot
ges
t
el
de
onder
deel
:Q =N/H
I
mpac
t
Zwar
emachi
neonder
del
enk
unnen
t
i
j
densgebr
ui
kbl
oot
ges
t
el
dwor
den
aani
mpact
bel
as
t
i
ng.Det
aai
hei
d
v
anhetmat
er
i
aali
seenk
r
i
t
i
s
che
f
act
or
.T
aai
hei
dk
anwor
den
bes
chouwdal
sdecapaci
t
ei
tv
an
eenmat
er
i
aalom (
bot
s
i
ngs
)
ener
gi
e
opt
es
l
or
penendoorpl
as
t
i
s
cht
e
v
er
v
or
menal
v
or
enst
ebr
ek
en.
T
aai
hei
di
sonaf
hank
el
i
j
kv
ande
s
t
er
k
t
eenv
er
v
or
mbaar
hei
dv
aneen
mat
er
i
aalenk
angemet
enwor
den
t
i
j
denseenChar
py
pr
oef
.
Del
as
t
oev
oegmat
er
i
al
env
oor
her
s
t
el
-enr
es
t
aur
at
i
el
as
s
enen
s
l
i
j
t
v
as
t
el
agenwor
denont
wi
k
k
el
d
o.
b.
v
.v
ol
gendepr
i
nci
pes:de
t
oev
oegi
ngv
ank
ool
s
t
of
,
l
eger
i
ngs
el
ement
enenaldanni
et
har
dedeel
t
j
esi
neenzacht
emat
r
i
x
.
(
D
e
i
n
v
l
o
e
d
v
a
n
d
e
z
e
e
l
e
m
e
n
t
e
n
KE
UZET
OE
VOE
GMAT
E
RI
AAL
s
t
aati
ndel
aat
s
t
et
abel
.
)
Dek
euzev
aneenges
chi
k
tt
oev
oegmat
er
i
aalhangtafv
an:
Be
per
ki
nge
nv
anc
l
as
s
i
f
i
c
at
i
e
•hetv
as
t
ges
t
el
des
l
i
j
t
agef
enomeen, Bi
jhetops
t
el
l
env
aneen
•det
r
i
bol
ogi
s
cheoms
t
andi
gheden r
epar
at
i
epl
anhoor
tdek
euzev
an
(
bel
as
t
i
ng,t
emper
at
uur
,dr
uk
)
,
eent
oev
oegmat
er
i
aal
.I
n
•eer
deropgedaneer
v
ar
i
ng,de
t
egens
t
el
l
i
ngt
othetl
as
s
env
an
compat
i
bi
l
i
t
ei
tmethet
s
t
aal
s
oor
t
env
oor
bas
i
s
mat
er
i
aal
,
cons
t
r
uct
i
edoel
ei
ndenk
ande
•denabehandel
i
ng(
PW HT
,
t
oepas
s
i
ngv
anal
gemenei
ndel
i
ng
machi
ner
en)
,
encl
as
s
i
f
i
cat
i
esv
ol
gensEN /I
SO
•debes
chi
k
baar
hei
dv
an
nor
ment
otonv
er
wacht
epr
obl
emen
machi
nesenges
chool
del
as
s
er
s
, l
ei
den.Heti
seenmi
s
v
at
t
i
ngdat
•dek
os
t
.
cons
umabl
esv
oorcons
t
r
u
ct
i
eook
Ee
nwi
s
s
e
l
v
ane
e
ns
poori
se
e
nt
y
pi
s
c
hv
oor
be
e
l
dv
ani
mpac
t
s
l
i
j
t
age
LASPROCEDURE
• Geen voorverwarming nodig op
austenitische basismateriaal
• Voorverwarming 150-200°C op on- en
laaggelegeerd staal
• Max. interpas 260°C tegen verbrossing
door Mn-carbide precipitaten
• Onbeperkt aantal lagen
• Geen warmtebehandeling nodig
(PWHT)
• Opmenging op zacht staal leidt tot
martensietvorming
LASPROCEDURE
• Voorverwarming: 150-300°C
• Max. interpas tot 400°C
• Trekkend of zwaaiend lassen
• Beperkt tot 3-4 lagen
• Trage afkoeling om scheuren te
vermijden
• Warmtebehandeling soms nodig
(ontlaten van martensiet)
ges
chi
k
tzi
j
nv
oorher
s
t
el
l
as
s
en.De
r
angesv
aneencl
as
s
i
f
i
cat
i
eo.
b.
v
.
chemi
s
ches
amens
t
el
l
i
ngzi
j
nv
aak
heelbr
eed.Di
tmaak
tdat
bel
angr
i
j
k
ezak
enzoal
s
f
er
r
i
et
gehal
t
e(
dateeni
ndi
cat
i
ei
s
v
oordeweer
s
t
andt
egens
cheur
en)
ens
t
er
k
t
eni
etgecont
r
ol
eer
dk
unnen
wor
den.Bov
endi
eni
sde
cl
as
s
i
f
i
cat
i
egebas
eer
dopzui
v
er
l
as
met
aalenwor
dtgeenr
ek
eni
ng
gehoudenmetdemi
cr
os
t
r
uct
uuren
opmengi
ng.Ver
gel
i
j
kev
enmeteen
mat
er
i
aaldatui
t100%k
ool
s
t
ofzou
bes
t
aan.Deei
gens
chappenv
an
hout
s
k
ool
,gr
af
i
etendi
amantzi
j
n
heelv
er
s
chi
l
l
end,dechemi
s
che
anal
y
s
eni
et
.Di
tmaak
tdathet
v
er
gel
i
j
k
env
ancons
umabl
eso.
b.
v
.
nor
mer
i
ngwei
ni
gzi
nv
oli
sv
oor
her
s
t
el
l
as
s
en.Bi
nneneenzel
f
de
gr
oepk
unnenmeer
der
el
eger
i
ngen
meteent
ot
aalv
er
s
chi
l
l
ende
mi
cr
os
t
r
uct
uu
r(
endusei
gens
chappenens
l
i
j
t
ageweer
s
t
and)
wor
denonder
gebr
acht
.
Ander
ef
act
or
enzoal
sl
as
baar
hei
d,
ov
er
mat
chi
ngs
t
er
k
t
e,s
l
ak
l
os
s
i
ngen
s
cheur
weer
s
t
andzi
j
nv
eelmeerv
an
bel
ang.Hetbeper
k
env
an
s
poor
el
ement
en,hoewelni
et
opgenomeni
nnor
mer
i
ng,maak
t
dateenbepaal
del
eger
i
ngeen
meercons
t
ant
egel
as
t
e
mi
cr
os
t
r
uct
uu
ropl
ev
er
tdi
e
s
cheur
bes
t
endi
gi
s
.
Ker
ndr
aadgel
egeer
deof
s
y
nt
het
i
s
cheel
ek
t
r
odenmak
en
ev
eneenseenwer
el
dv
anv
er
s
chi
l
al
shetgaatom demechani
s
che
ei
gens
chappenv
angel
as
tmat
er
i
aal
(
s
egr
egat
i
ev
anl
eger
i
ngs
el
ement
en,
k
r
at
er
s
cheur
en)
.Conf
or
me
cons
u
mabl
eszi
j
ndusni
etal
t
i
j
dde
bes
t
ek
euzeal
shetgaatom
her
s
t
el
l
as
s
en.Heti
sbet
erde
k
wal
i
t
ei
tv
angoedecons
umabl
est
e
def
i
ni
ër
enal
sdi
el
eger
i
ngdi
e
L
ASSEN
Ee
nk
r
aan
wi
e
l
l
e
e
nt
z
i
c
hgoe
dt
ot
r
e
s
t
au
r
at
i
e
l
as
s
e
n
goed,v
ei
l
i
genzoal
sv
er
wachtzal
pr
es
t
er
engedur
endel
anger
et
i
j
d
wanneereenonder
deel
bl
oot
ges
t
el
dwor
dtaanzi
j
n
omgev
i
ng.Ofdi
el
eger
i
ngdaar
bi
j
v
ol
doetaanchemi
s
chemat
chi
ng,
eenofander
enor
mer
i
ngeneen
v
er
gel
i
j
k
bar
es
t
er
k
t
eaanhet
bas
i
s
mat
er
i
aalzi
j
nt
ot
aalv
an
onder
ges
chi
k
tbel
ang.Watt
el
ti
s
eenmax
i
mal
ev
ei
l
i
ghei
ds
f
act
or
:bi
j
hethes
t
el
l
as
s
eni
sers
t
eedseen
hoogr
i
s
i
cooponv
ei
l
i
ge,
onder
maat
spr
es
t
er
endeofni
et
f
out
v
r
i
j
el
as
s
endoorpor
os
i
t
ei
t
en,
s
cheur
enofv
er
br
os
s
i
ng.Di
tk
an
l
ei
dent
otcat
as
t
r
of
al
egev
ol
genen
hogek
os
t
en.
PROCE
DURE
S
Her
s
t
el
-enonder
houds
l
as
s
env
er
gt
eenander
ei
nv
al
s
hoekdanhet
cons
t
r
uct
i
el
as
s
en.Eent
ot
al
e
aanpak
,di
ev
er
dergaatdande
s
el
ect
i
ev
aneens
t
andaar
d
t
oev
oegmat
er
i
aal
,omv
ateen
cor
r
ect
edi
agnos
ev
andeoor
zak
en
v
andes
l
i
j
t
ageen/ofbr
euk
,de
s
el
ect
i
ev
aneenhet
er
ogene
l
eger
i
ngmets
uper
i
eur
e
ei
gens
chappen(
gr
ot
e
met
al
l
ur
gi
s
chet
ol
er
ant
i
een
ex
cel
l
ent
el
as
baar
hei
d)ende
ui
t
v
oer
i
ngv
ol
genseenpr
ocedur
e
di
eeenmax
i
mal
ev
ei
l
i
ghei
dv
ande
l
as
v
er
bi
ndi
nggar
andeer
t
.Del
age
heati
nput
,hetv
er
mi
j
denv
an
opmengi
ngendedi
k
wi
j
l
smoei
l
i
j
k
e
v
oor
ber
ei
di
ngenmak
endatdeze
pr
ocedur
esov
erhetal
gemeenzeer
t
i
j
dr
ov
endzi
j
n.
BE
SL
UI
T
Hoewels
l
i
j
t
ageendev
er
v
angi
ng
v
anmachi
neonder
del
eneen
bel
angr
i
j
k
ek
os
tmetzi
ch
meebr
engt
,i
shether
s
t
el
l
as
s
enen
onder
houds
l
as
s
eneenk
os
t
ef
f
ect
i
ev
et
echni
ekom s
t
uk
k
eni
n
hunoor
s
pr
onk
el
i
j
k
es
t
aatt
ebr
engen
endel
ev
ens
duurer
v
ant
e
v
er
l
engen.Hets
ucceshangt
v
ol
l
edi
gafv
andej
ui
s
t
ei
dent
i
f
i
cat
i
e
v
anhets
l
i
j
t
agemechani
s
me,het
ops
t
el
l
env
aneenuni
ek
epr
ocedur
e
enhetnauwgezetui
t
v
oer
env
ande
wer
k
zaamheden,zonderui
thet
oogt
ev
er
l
i
ezendathethi
erni
et
gaatom cons
t
r
u
ct
i
el
as
s
en.I
nv
el
e
gev
al
l
enzaldanookhether
s
t
el
de
s
t
ukl
angermeegaandanhet
or
i
gi
nel
eonder
deel
.

EIGENSCHAPPEN TOEVOEGMATERIALEN
CHROOM
• 1-2% verhoogt de hard- en taaiheid
zonder verlies aan ductiliteit
• 4-6% verhoogt de weerstand tegen
oxidatie
• > 11% corrosievast
• Bevordert carbidevorming
MANGAAN
• Verhoogt de hardbaarheid
• Zorgt voor een fijne microstructuur
• Desoxyderend element
• Beperkt warmscheurgevoeligheid
NIKKEL
• Verhoogt de sterkte en taaiheid
• Beperkt korrelgroei
• Verhoogt de hardbaarheid
• Verkleint vervorming
KOOLSTOF
• Verhoogt de sterkte
• Verhoogt de hardheid
• Verhoogt de hardbaarheid
• Verlaagt de ductiliteit
• Verhoogt de brosheid
MOLYBDEEN
• Verhoogt sterkte taaiheid
• Verhoogt de kruipweerstand
VANADIUM
• Verhoogt sterkte
• Verhoogt vermoeiingsweerstand
• Weerstaat hoge spanningen