Viola tricolor

Viola tricolor
Fytotherapie
SYNONIEMEN
Driekleurig viooltje; wild pensy
BESCHRIJVING
Inleiding
Het driekleurig viooltje is een gemakkelijke groeier, het past zich aan bijna elke omgeving aan en kan zelfs tussen
stoeptegels groeien. Meestal is het driekleurig viooltje te vinden op akkers, droge weilanden, op vuilstortplaatsen,
aan de duinkust, aan de zonkant van bossen en langs wegen. Het plantje komt in heel Europa voor en kan
gemakkelijk gekruist worden met verwante soorten waardoor veel verschillende “ondersoorten” ontstaan met een
eigen bloemkleur en bladvorm. Viola tricolor arvensis (klein met gele bloemen) en Viola tricolor vulgaris (groter met
violette bloemen) leveren beiden “herba violae tricoloris”. Het driekleurig viooltje is niet hetzelfde bloempje als het
maartse viooltje (Viola odorata). Beide soorten worden ook verschillend gebruikt. Geneeskundigen passen al
eeuwen lang Viola tricolor toe bij de behandeling van allerlei huidaandoeningen. Naar het exacte
werkingsmechanisme en mogelijke indicaties is echter weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan. Toch is de plant
veelal een onmisbaar bestanddeel bij vele huidverzorgende producten en homeopathische geneesmiddelen. Van
de bloemen maakte men vroeger een siroop tegen hoest, keelpijn en heesheid.
Volksgeneeskunde
Heel ver terug in de geschiedenis was dit plantje een medicijn tegen liefdesverdriet of een gebroken hart. Maar het
was ook een ingrediënt voor liefdesdranken! Eeuwenlang paste men het plantje toe als middel tegen
huidontstekingen en “tegen korstjes en jeuk over het hele lichaam”. Homerus beschrijft in zijn boeken hoe de
Atheners viooltjes namen “om kwaadheid te matigen”. Plinius adviseerde de mensen een slinger van viooltjes te
dragen ter voorkoming van hoofdpijn en duizeligheid. Rond 1250 schreef Bartholomaeus Angelicus “de kleinheid van
substantie wordt ruimschoots vergoed door de grootheid in smaak en verdienste”. Chinezen gebruiken een variant
van de Viola tricolor: “Viola yedoensis”. Deze plant met de Chinese naam “zi hua di ding” wordt voornamelijk
toegepast bij huidinfecties als steenpuisten, slangenbeten, lymfklierontstekingen en borstabcessen. Opmerkelijk is dat
deze Chinese variant samen met andere planten enige tijd geleden succesvol bleek te werken bij de behandeling
van ernstig eczeem bij kinderen in een Londens ziekenhuis.
WERKING
Werkzame bestanddelen:
Saponinen, flavonoïden, gaultherine (methylsalicylaat), looistoffen, slijmstoffen, etherische oliën
Werkingsmechanisme
Het werkingsmechanisme van de Viola tricolor is nog nauwelijks onderzocht, hoewel vele artsen en therapeuten de
plant al tientallen jaren met goede resultaten toegepassen bij allerlei huidaandoeningen. Zo is de werkzaamheid
van Viola tricolor onder andere aangetoond bij de behandeling van luieruitslag, zuigelingen eczeem,
kinderdermatosen, droge eczemateuze uitslag, impetigo, acné, pruritus, psoriasis en ulcus cruris. Men bereidt
producten uit de bovengrondse plantendelen, de bloemen bevatten een kleine hoeveelheid vitamine E. Auteurs
beschrijven dat de saponinen en de flavonoïden de belangrijkste werkzame bestanddelen zijn. Deze werkzame
bestanddelen hebben met name ontstekingsremmende, diuretische en slijmoplossende eigenschappen. Preparaten
met Viola tricolor stimuleren de nierfunctie, daarnaast versterken zij de haarvaten.
De slijmstoffen werken als een milde laxans. Hoewel de belangrijkste indicatie huidaandoeningen is, zetten
deskundigen plantenextracten als adjuvans ook in bij reuma, jicht en artritis vanwege de ontstekingsremmende
eigenschappen en bij hoest, bronchitis en slijmvliesontstekingen vanwege de slijmvliesverzachtende,
slijmvliesregenererende en slijmoplossende werking.
CONTRA
CONTRA-- INDICATIES
Oraal gebruik tijdens de zwangerschap en lactatieperiode wordt ontraden. Uitwendige toepassing bij mogelijke
overgevoeligheid voor één der bestanddelen (salicylzuur) dient men te vermijden.
BIJWERKINGEN
Hoge doses kunnen misselijkheid, braken en allergische huidreacties veroorzaken door het hoge saponinengehalte.