ATLS vs APLS: maar één letter verschil? Traumaopvang bij kinderen; niet eng, (soms) wel anders Roel Bakx Kinderchirurg, Kinderchirurgisch Centrum Amsterdam Leerdoelen Leerdoelen • Specifieke aandachtspunten bij kind – AlgemeenAPLS = ATLS ! – Specifiek (met een paar kleine aanpassingen) • Hersenen Echter • Kind Thorax ≠ kleine volwassene!!! • Abdomen Trauma is doodsoorzaak nr. 1 bij kinderen tussen 15 – 19 jaar A. Waar B. Niet waar 77% 23% A. B. Door de kleine afmetingen van kinderen ontstaan er bij kinderen minder ernstige letsel A. Waar B. Niet waar 93% 7% A. B. Gewicht is te schatten met de formule: 2,5 x leeftijd + 8 A. Waar B. Niet waar 88% 12% A. B. Zolang er een normale bloeddruk is, valt het met het bloedverlies bij een kind wel mee 95% A. Waar B. Niet waar 5% A. B. Een circulatiestilstand bij kinderen heeft meestal geen cardiale oorzaak A. Waar B. Niet waar 89% 11% A. B. Meest voorkomende doodsoorzaken (NL 2005) 4-52 weken 1-4 jaar 5-9 jaar 10-14 jaar 15-19 jaar Perinataal Trauma Neoplasma Neoplasma Trauma Congenitaal Infecties Trauma Trauma Neoplasma SIDS Congenitaal Congenitaal Infecties Infecties Algemeen verschil • Kleinere lichaamsmassa → grotere kracht per lichaamseenheid • Minder vet, organen dichter bij elkaar → multipele orgaanletsels • Ratio lichaamsoppervlak → warmteverlies!!!!!!! • Herstel icm normale proces van groei en ontwikkeling Maten…. • Gewicht = 2.5 x leeftijd + 8 • Bloedvolume = 80 ml/kg • Vocht is 10-20 ml/kg • Tube = leeftijd/4 +4 Vitale parameters Leeftijd Hartfrequentie Bloeddruk Ademhaling <1 110-160 70 – 90 30 – 40 1-2 100 – 150 80 -95 25 – 35 2-5 95-140 80 – 100 25 - 30 5-12 80 – 120 90 – 110 20 – 25 >12 60 – 100 100 – 120 15 - 20 Bloeddruk bij kinderen Bloeddrukdaling is laat teken van shock! Circulatiestilstand is gevolg van hypoxie en niet van cardiaal probleem Vochtverlies Redistributie Toegenomen ademarbeid Circulatoir falen Ademdepressie Respiratoir falen Hypoxie Circulatiestilstand 4H & 4T • • • • Hypoxie Hypovolemie Hyperkaliemie Hypothermie • Tension pneumothorax • Tamponade • Toxisch • Trombo-embolisch Waarom gevoeliger voor respiratoir falen? • • • • Onrijp immuunsysteem Smalle luchtwegen Minder efficient ademhalingsspieren Onrijp ademhalingscentrum Traumamechanisme Hersenen • Proportioneel groter hoofd → grotere kans op neurotrauma • Uitkomst beter • Open fontanel/schedelnaden → lang voor symptomen optreden • Verschil high & low velocity letsel → epiduraal = traumatisch → subduraal = ITBI (toegebracht) Casus N.L. • Gevallen op perron, onder metro terecht gekomen…. Wat doet u als eerste? A. De radioloog raadplegen B. Thoraxdrain plaatsen C. Snel een botnaald plaatsen D. De neuroloog een tik op zijn neus geven 52% 33% 10% 5% A. B. C. D. Mag dat? A. Ja B. Nee, natuurlijk niet! C. A gaat voor B, eerst een tube plaatsen dus 44% 39% 17% A. B. C. Thorax • Meer elastisch door meer kraakbeen → minder ribfracturen • Kleinere voor-/achterwaartse diameter → ernstig longletsel zonder thoraxwand verschijnselen • Mediastinum meer vrij gelegen (flexibeler) →eerder verplaatsing, minder letsel grote vaten • Smalle trachea → obstructie/ dyspnoe Casus L.E. • • • • 16 jarig meisje Gevallen van paard Elders opgevangen en overgeplaatst Pijn in de buik Behandeling • Conservatief beleid • Na enkele dagen persisterend pijn in de buik • Echo: vrij vocht waarvoor drain plaatsing – Gallekkage • Drain valt droog en wordt verwijderd • Nieuwe ERCP 3 maanden later met verwijderen drain • Helaas; gezakt voor HAVO eindexamen Abdomen • Bescherming door actief spierverzet → afwezig bij kind, slechte bescherming • Buikorganen relatief groot en kleine afstand tot wervelkolom → makkelijke compressie op organen • Diafragma is meer horizontaal → lever/ milt lager en naar voren • Inwendig werkende kracht vaak groot → meer organen aangedaan (cave blaas) Buiktrauma • Ontbreken van hematomen sluit verwondingen niet uit. • Hematomen maken ernstige verwonding waarschijnlijk Niet operatieve behandeling • Bloedingen stelpen vaak vanzelf • Terughoudendheid bij splenectomie verlaagt de mobiditeit en mortaliteit Operatieve behandeling • Penetrerend buikletsel • Tekenen van darmperforatie • Instabiele circulatie ondanks vulling met 40 ml/kg ? Vragen • Trauma is doodsoorzaak no 1 bij kinderen tussen 15 & 19 jaar – A: waar – B: niet waar Vragen • Door de kleine afmetingen van kinderen ontstaan er bij kinderen minder ernstige letsels? – A: waar – B: niet waar Vragen • Gewicht is te schatten met de formule 2.5 x leeftijd + 8 – A: waar – B: niet waar Vragen • Zolang er een normale bloeddruk is, valt het met het bloedverlies bij een kind wel mee – A: waar – B: niet waar Vragen • Een circulatiestilstand bij kinderen heeft meestal geen cardiale oorzaak – A: waar – B: niet waar
