We hebben bijna geen privacy meer

VRIJDAG 14 DECEMBER 2007 NIEUWS DE MORGEN
3
FOTO’S YANN BERTRAND / JIMMY KETS / THOMAS VANHAUTE
Belg staat gemiddeld geregistreerd in honderden databanken
■ V.l.n.r.: telefoneren op het werk, betalen met een kaart in de supermarkt of bij het tanken, het gebruik van een klantenkaart of gewoon geld uit de muur halen. Het zijn maar vijf van de talloze manieren waarop je
privégegevens in een databank terechtkomen.
We hebben bijna geen privacy meer
Diefstal van gegevens, zoals het Toyotaschijfje (zie
hiernaast), kan zware gevolgen hebben. En de kans erop
wordt steeds groter doordat we in steeds meer gegevensbanken zitten. ‘Vooral diefstal van het rijksregisternummer
kan tot problemen leiden’, stelt professor Paul De Hert (VUB).
DOOR CATHY GALLE
BRUSSEL ● Een gemiddelde Belg
staat geregistreerd in enkele
honderden databases. Zowel
overheidsbanken als commerciële.
En wie erin slaagt de stukjes van
de puzzel in elkaar te passen, kan
van elke mens een angstwekkend
accuraat profiel opstellen,
waarschuwen specialisten.
Onze gegevens zitten opgeslagen op chipkaarten, getrouwheidskaarten en tankkaarten. Ons telefoon- en internetverkeer is
lange tijd traceerbaar, net als onze betalingsverrichtingen. Geen wonder dus dat
we in honderden databases geregistreerd
staan. “In hoeveel precies, valt moeilijk te
schatten”, meent professor De Hert. “Het
probleem is namelijk dat niemand daar een
echt zicht op heeft.”
Nochtans was het principe van de privacywet, precies vijftien jaar geleden van kracht
geworden, duidelijk. Persoonlijke gegevens
mochten enkel worden gebruikt als de persoon in kwestie daar toestemming voor gaf.
Zo kon elke Belg zelf bepalen in hoeverre
zijn gegevens werden verspreid. “Alleen zijn
er tegenwoordig drie mechanismen die
ervoor zorgen dat dit principe dode letter
bleef”, stelt de privacyexpert.
“Allereerst kwam de wet wat te laat en
zaten de meesten van ons al zonder hun toestemming in allerhande databanken. Ten
tweede heeft de overheid zelf geen toestemming nodig om burgers te registreren. In
onze verzorgingsstaat wordt ongeveer elke
maatregel gekoppeld aan registratie in een
databank: of het nu om borstkankerscreening, berekening van kindergeld, uitreiking van diploma’s of andere zaken gaat. En
is er nog het hele socialezekerheidssysteem.
Elke Belg zit sowieso al in meer dan honderd
overheidsdatabanken.”
Marketing
En dan zijn er nog de marketingbedrijven
die, vaak tegen grof geld, gegevens proberen te kopen. De strijd om adresgegevens
van een potentiële doelgroep is vaak bikkelhard. “Het probleem voor mij is vooral dat
niemand schijnt te weten hoe de bedrijven
precies aan hun gegevens komen. De gegevens worden zo vaak doorverkocht, dat nie-
Morgen opnieuw spoorstaking
BRUSSEL ● De Onafhankelijke Vakbond
van het Spoorwegpersoneel (OVS) staakt
morgen opnieuw, omdat de NMBS niet wil
beloven dat er een loonsverhoging komt.
Dat zegt voorzitter Luc Pauwels. De OVS
had gisteren overleg met de NMBS en dat
verliep goed, volgens Pauwels. “De directie
wil echter niet op papier zetten dat er een
Toyotaschijfje symptoom van nonchalante
houding tegenover persoonsgegevens
Een personeelslid van
Toyota Motor Europe in
Brussel verloor op de trein
een schijfje met daarop
vertrouwelijke gegevens
van 2.000 werknemers.
“Een foutje van een onervaren werknemer’, stelt
Toyota. Een symptoom van
deze informatiemaatschapij, vindt dan weer de Liga
voor de Mensenrechten.
Het schijfje in kwestie
bevatte gegevens over het
loon, het adres, de geboortedatum, het rijksregisternummer, de burgerlijke
stand en de namen van de
partners en kinderen van
personeelsleden die waren
ingeschreven op een
groepsverzekering. Het
personeelslid nam het
schijfje mee op de trein,
waar het werd gestolen.
Normaal gezien mogen
persoonsgegevens de
werkvloer niet verlaten,
maar volgens de woordvoerder van Toyota was de
werknemer ‘jong en onervaren’ en handelde hij niet
bewust. Het bedrijf neemt
ook de volle verantwoordelijkheid op zich en besloot
de werknemer niet te ontslaan. In de privacywet
staat ook uitdrukkelijk dat
bedrijven die met persoonsgegevens omgaan
hun werknemers zelf moeten sensibiliseren over het
belang daarvan.
Politie en verzekeringsmaatschappij verzekerden
gisteren dat de kans op crimineel misbruik bijzonder
klein is. Toch zullen de
mand nog een overzicht heeft”, stelt De
Hert. “En vooral, zijn die praktijken allemaal
wel zo betrouwbaar? Een persoon schrijft
zich in op een nieuwsbrief op internet en
krijgt prompt reclame thuis gezonden voor
iets helemaal anders. De privacycommissie,
die moet toezien op al dat soort zaken, heeft
het zeer moeilijk om de infostromen te vol-
Kamer laat discriminatie
bij verzekeringen toe
loonsverhoging komt. Ze zegt dat ze daarover alleen met de erkende vakbonden
kan onderhandelen. Onze achterban heeft
duidelijk gemaakt dat dat niet kan.
Zaterdag staken we dus opnieuw.” De staking van de OVS vorige week zaterdag veroorzaakte heel wat hinder.
(BELGA)
Folter
deze gans.
En spaar de echte:
eet geen foie gras.
foltereengans.be
BRUSSEL ● De plenaire Kamer heeft het
groene licht gegeven voor een wetsvoorstel van Bart Tommelein (Open Vld) dat discriminatie tussen mannen en vrouwen bij
levensverzekeringen toelaat. Dat gebeurde met 94 stemmen voor en 37 tegen (socialisten en groenen).
Een Europese richtlijn schrijft een gelijke
behandeling tussen mannen en vrouwen
voor. Dat betekent onder meer dat verzekeringen voor het vastleggen van hun premies geen verschil meer mogen maken
tussen de seksen, ook al zijn die verschillen
gebaseerd op objectieve gegevens. Zo betalen vrouwen momenteel minder voor hun
autoverzekering (ze veroorzaken minder
ongevallen) en levensverzekering (ze
leven langer).
Europa laat de lidstaten echter toe om
voor drie verzekeringstakken een uitzondering aan te vragen. Het gaat over hospitalisatie-, levens- en autoverzekeringen. De
aanvragen moeten wel voor eind december binnen zijn.
Bij gebrek aan een consensus binnen
paars en de afwezigheid van een nieuwe
bewindsploeg diende Bart Tommelein een
wetsvoorstel in waarin hij die drie uitzonderingen aanvraagt. Zowat alle EU-lidstaten vroegen ondertussen een uitzondering aan. Terwijl de liberalen voor de drie
verzekeringen een uitzondering vragen,
willen de christendemocraten die alleen
maar voor levensverzekeringen. Zij dienden daarover in commissie ook een amendement in op het voorstel van Tommelein.
De liberalen volgden uiteindelijk.
twee betrokken verzekeringsmaatschappijen
Toyota verwittigen mocht
er bijvoorbeeld een voorschot op de groepsverzekering worden opgevraagd.
Dan kan bij de betrokken
werknemer gecontroleerd
worden of de aanvraag wel
degelijk van hem of haar
komt.
“Dit voorval bewijst vooral hoe nonchalant we met
vertrouwelijke gegevens
omgaan”, stelt Maartje De
Schutter, privacy-experte
bij de Liga voor de
Mensenrechten. “Er wordt
niet meer stilgestaan bij
de mogelijke consequenties. Er is dus dringend
nood aan een goede sensibilisering rond dit thema.”
(CG)
gen. Ze kunnen wel ingrijpen na een klacht
en dan traceren hoe de adresgegevens bij
een bepaalde firma geraakt zijn.”
De meeste mensen weten niet eens dat ze
in zoveel databases zitten, tot op bepaalde
momenten in hun leven. Wanneer ze als pas
afgestudeerden overstelpt worden door
bank- en verzekeringsmaatschappijen of
als kersverse ouders opmerkelijk veel reclame voor babyspullen in de bus krijgen. Of
op sollicitaties. “Dan wordt pas duidelijk
hoeveel over iemand geweten is. Een beetje
zoeken en een werkgever kan een vrij accuraat beeld vormen van de sollicitant. Zo
accuraat dat het griezelig is.”
Identiteitsdiefstal
In hoe meer databanken we geregistreerd
staan, hoe meer kans er bestaat dat er
ergens iets fout loopt en er gegevens kwijtraken. Persoonsgegevens zijn zoveel geld
waard dat criminelen er best wel enig risico
voor willen lopen. Maar wat zijn nu de
gevolgen voor de burgers wier gegevens
gestolen zijn?
“Onschuldig is het niet”, meent professor
De Hert. “Om te beginnen maakt niemand
graag bekend hoeveel hij verdient, om maar
iets te zeggen. Maar het grote probleem zit
volgens mij bij het rijksregisternummer.”
Dat nummer is samengesteld op basis van
de geboortedag en het geslacht en is uniek
voor elke Belg. “In het feit dat iedere Belg
maar één nummer heeft, zit een groot risico. Daar zijn heel wat experts het over eens.
De vrees bestaat dat via dit nummer criminelen vrij makkelijk identiteiten kunnen
stelen. Het volstaat om het rijksregister te
kraken en de problemen zijn niet te overzien. U mag niet vergeten dat de elektronische identiteitskaart volledig gebaseerd is
op dat ene nummer.”
Gegevens worden gestolen om illegaal
gebruik te maken van accounts bij banken,
webwinkels, betaaldiensten, creditcards
maar ook om via e-mail af te persen.