Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde

Beslissingen bij
ernstige ziekte of
levenseinde
31 34 53 – [email protected] – www.azdiest.be
PALLIATIEVE THERAPIE .......................................................... 6
PALLIATIEVE ZORG .................................................................. 6
HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN VAN EEN
LEVENSVERLENGENDE BEHANDELING ................................ 7
Hoe stelt men een wilsverklaring om een behandeling te
weigeren op? .............................................................................. 8
PALLIATIEVE SEDATIE ........................................................... 11
EUTHANASIE........................................................................... 12
De wet ...................................................................................... 12
Als terminale patiënt ................................................................. 14
Als niet-terminale patiënt .......................................................... 15
In het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met betrekking
tot euthanasie ........................................................................... 15
BIJLAGEN ................................................................................ 19
Wanneer iemand met een levensbedreigende ziekte wordt
geconfronteerd, is praten over het levenseinde soms moeilijk.
Men heeft tijd nodig om te zien dat men nog maar een korte tijd
te leven heeft en men klampt zich vaak nog vast aan hoop en
genezing.
Toch slagen steeds meer en meer mensen erin om te praten
over het levenseinde en de wens te uiten dat dit op een
menswaardige manier zou gebeuren. Meer dan vroeger, hebben
mensen vragen.
Zelfs als men zich in een gezonde toestand bevindt, kan men,
dankzij de huidige wetgeving, zijn wil neerschrijven met
betrekking tot het levenseinde.
Over een aantal begrippen rond het levenseinde bestaat echter
nogal wat onduidelijkheid en verwarring.
Met deze brochure willen we proberen een aantal termen nader
te verklaren.
Roept deze brochure vragen bij u op, aarzel dan niet om een
zorgverlener aan te spreken.
Het palliatief supportteam
PALLIATIEVE THERAPIE
Palliatieve therapie is het geheel van behandelingen, die niet
meer kunnen leiden tot genezing maar er wel toe bijdragen dat
men de levenskwaliteit voor de patiënt en de omgeving zo veel
mogelijk handhaaft of verbetert. De behandeling bestaat
bijvoorbeeld uit vele vormen van chemotherapie, bestralingen,
hormonentherapie, immunotherapie, sommige chirurgische
ingrepen, dialyse, transfusies of kunstmatige vocht- en
voedseltoediening, ... Het accent ligt op behandeling van de
ziekte en de nevenwerkingen. Vaak wordt het leven er ook een
tijd mee verlengd.
PALLIATIEVE ZORG
Palliatieve zorg is totaalzorg voor mensen met een
levensbedreigende aandoening bij wie geen genezende
behandeling meer mogelijk is.
Bij palliatieve zorg ligt het accent vooral op comfortzorg met
aandacht voor de totale mens. Palliatieve zorg begeleidt mensen
op lichamelijk vlak (controle van de pijn en andere klachten),
psychisch (omgaan met gevoelens en emoties), sociaal
(aandacht voor de familie, de kinderen, de vrienden) en spiritueel
vlak (geloofs- en zinvragen). Dit alles met het oog op het
bevorderen van de levenskwaliteit, rekening houdend met de
wensen van de patiënt.
In de praktijk wordt palliatieve zorg al eens ten onrechte verengd
tot terminale zorg of stervensbegeleiding. Dit is echter een
misvatting. Palliatieve zorg start best al wanneer de patiënt nog
palliatieve therapie krijgt en ze eindigt in terminale zorg gevolgd
door stervensbegeleiding.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
6
HET STOPZETTEN OF NIET STARTEN
VAN EEN LEVENSVERLENGENDE
BEHANDELING
Op initiatief van de patiënt: de voorafgaande wilsverklaring
om een behandeling te weigeren (let op: dit is niet hetzelfde
als de wilsverklaring omtrent euthanasie – zie pagina 15)
Aangezien de patiënt altijd zijn toestemming moet geven om een
behandeling te starten, heeft hij ook het recht een
behandeling te weigeren. Hij kan zijn weigering tot behandeling
mondeling meedelen aan zijn arts.
Hij kan dit echter ook schriftelijk vastleggen in een ‘voorafgaande
wilsverklaring’. Deze wilsverklaring kan gebruikt worden indien hij
in een eventuele latere situatie niet meer bewust zou zijn
(bijvoorbeeld coma) of zijn wil niet meer zou kunnen uiten
(bijvoorbeeld dementie) en zich in een ongeneeslijke toestand
zou bevinden.
Met
dit
document
kan
een
vertegenwoordiger
of
vertrouwenspersoon van de patiënt (bijvoorbeeld partner,
familielid, huisarts, vriend,...) de behandelende arts inlichten over
de wensen van de patiënt. In beide situaties (zowel de
mondelinge als schriftelijke weigering) is de arts wettelijk
verplicht in zijn handelen hier rekening mee te houden. Zie wet
op de patiëntenrechten:
http://www.health.fgov.be/EMDMI/nl/Wetgeving/wet-rechtenPatient.htm
7
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
Hoe stelt men een wilsverklaring om een behandeling
te weigeren op?
Voor dit soort wilsverklaring is geen wettelijk model voorhanden.
De patiënt kan de wilsverklaring eigenhandig neerschrijven en
hierin ook schriftelijk een vertegenwoordiger aanduiden.
Wat kan in een wilsverklaring om een behandeling te weigeren
staan?
Als ik, naam en geboortedatum, mij in een ongeneeslijke situatie
bevind, waarbij ik zelf mijn wil niet meer kan uiten,
En/of als ik mij in een verregaande dementerende toestand bevind
En/of als ik mij in een onomkeerbare coma bevind, wens ik:
• geen kunstmatige voeding meer (zoals sondevoeding, infuusvoeding);
• geen reanimatie meer;
• geen kunstmatige beademing meer;
• geen vervoer meer naar intensieve zorgen;
• geen levensverlengende medicatie meer;
• geen levensverlengende behandelingen meer.
•......................................
Mijn vertegenwoordiger(s): vertegenwoordiger 1 vertegenwoordiger 2
Naam
& handtekeningen
.................
.................
Datum van
wilsverklaring
.................
..................
..................
Handtekening van de aanvrager
van wilsverklaring
....................................
Opgemaakt in . . . . . exemplaren
Wilsverklaringen kan u terugvinden op www.leif.be (via ‘vragen
en antwoorden’ > ‘documenten’).
Ook verkrijgbaar op de Sociale Dienst van het AZ Diest.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
8
Bemerkingen
✗ Het is wenselijk dat de patiënt het bestaan van een dergelijke
wilsverklaring meedeelt aan de behandelende (huis)arts
en dat deze arts dit noteert in het medisch dossier.
✗ Als de patiënt geen vertegenwoordiger heeft aangeduid, kan
de arts deze wilsverklaring nog naast zich neerleggen.
Het is dus belangrijk dat een vertegenwoordiger
genoteerd staat.
✗ De wilsverklaring is onbeperkt geldig maar kan altijd
ingetrokken of gewijzigd worden door de patiënt.
✗ Voor de bewaring van dit document is de patiënt zelf
verantwoordelijk.
Op initiatief van de arts: code beperking therapie
Wanneer een behandeling medisch zinloos is, zal de arts
voorstellen om deze behandeling te stoppen of niet meer te
starten. Een ‘code beperking therapie’ wordt door de arts
ingesteld. Zo wordt duidelijk voor alle hulpverleners welke
behandelingen nog wel of niet meer gestart of gestopt worden.
Welke codes beperking therapie bestaan er?
Code 0: geen therapiebeperking
(alle levensreddende behandelingen worden nog
gedaan)
Code 1: geen reanimatie
Code 2: geen reanimatie + bestaande behandeling niet meer
uitbreiden
Code 3: geen reanimatie + bestaande behandeling afbouwen
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
9
Bemerkingen
✗ Het is wenselijk dat de arts dit met de patiënt en de familie
bespreekt.
✗ Het hulpverlenend team stelt gemotiveerd zijn advies omtrent
de code van therapiebeperking aan de patiënt en zijn
familie voor, maar legt om emotionele en psychologische
redenen de verantwoordelijkheid voor deze beslissing
nooit op de schouders van de patiënt of zijn familie. Deze
beslissing is dus een medische beslissing.
✗De wet op de patiëntenrechten voorziet in het fundamenteel
recht van iedere patiënt dat hij/zij toestemming moet
geven voor welke behandeling dan ook - genezend,
levensreddend, levensverlengend, palliatief,… Mensen
hebben dus ook het recht om een behandeling te
weigeren. We spreken dan over het ‘stoppen of niet
starten van een medisch zinloze behandeling’.
10
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
PALLIATIEVE SEDATIE
Palliatieve sedatie is het toedienen van een geneesmiddel,
waardoor het bewustzijn van de patiënt zodanig wordt
verminderd dat de pijn of het lijden niet meer gevoeld wordt.
Uitzonderlijk (bij minder dan twee procent van de patiënten) is
het lichamelijk of psychisch lijden van de terminale patiënt zo
groot dat de standaard palliatieve zorgmogelijkheden dit
onvoldoende kunnen verlichten. Op vraag van de patiënt, en in
overleg met de omgeving, kan ‘palliatieve sedatie’ overwogen
worden. De patiënt wordt tijdelijk of continu in slaap gehouden.
• Tijdelijk: De patiënt slaapt alleen ’s nachts of wanneer hij
aangeeft dat hij het nodig heeft. Het is de bedoeling dat de
patiënt overdag nog zo veel mogelijk bij bewustzijn is.
• Continu: De patiënt slaapt voortdurend. De medicatie wordt
blijvend gegeven en zo nodig wordt de dosis aangepast. Het is
niet de bedoeling dat de patiënt nog bij bewustzijn komt.
Bemerkingen
✗ In AZ Diest begeleidt het palliatief supportteam mee de vraag
naar en de uitvoering van de palliatieve sedatie.
✗ Door de evolutie van de ziekte of door het stoppen van de
eventueel medisch zinloos geworden levensverlengende
behandelingen, zal op een bepaald ogenblik in beide
vormen van sedatie de patiënt niet meer wakker worden en
op natuurlijke wijze overlijden. Daarom is het nodig dat er in
beide vormen van sedatie vooraf afscheid wordt genomen,
en dat er eventueel een afscheidsritueel (ziekenzalving,
ziekenzegen,…) wordt voorzien.
✗ Bij de continue sedatie vraagt het soms tijd om de juiste dosis
te vinden zodat de patiënt voldoende diep slaapt.
✗ Het tijdstip van opstart sedatie tot overlijden kan van enkele
uren tot meerdere dagen variëren. Voor de omgeving kan
dit een moeilijke, maar zinvolle tijd zijn.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
11
✗ Bij continue palliatieve sedatie verkeert de patiënt in zijn
laatste levensdagen. Hij eet en drinkt weinig of helemaal
niet meer. Het is doorgaans ook niet zinvol om vocht toe te
dienen: het lichaam vraagt er niet om. Het zou integendeel
het ongemak verhogen en het sterven soms nodeloos
kunnen verlengen.
✗ Soms is het nodig om een sonde te plaatsen om onrust als
gevolg van een volle urineblaas te voorkomen.
✗ Er is speciale aandacht voor algeheel comfort: zachte zorg,
regelmatige mondzorg, houding in bed, rustige omgeving,
aanwezigheid van naasten, muziek, aromatherapie, …
EUTHANASIE
Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door
een arts op herhaaldelijk verzoek van de patiënt die ondraaglijk
en uitzichtloos lijdt. Hierbij worden middelen toegediend,
waardoor het leven enkele minuten na het starten van de
toediening van deze middelen, eindigt. Sinds 2002 is euthanasie
in België onder bepaalde voorwaarden wettelijk toegelaten (zie
ook www.health.fgov.be/AGP). Elke arts heeft het recht hier wel
of niet op in te gaan.
De wet
Een arts, die euthanasie uitvoert, pleegt geen misdrijf, indien aan
volgende wettelijke voorwaarden voldaan is.
✔De patiënt is meerderjarig, of ontvoogd minderjarig,
handelingsbekwaam en bewust op het moment van de vraag.
✔Het verzoek is vrijwillig, overwogen en herhaald, niet tot stand
gekomen als gevolg van externe druk. De patiënt moet de
vraag herhaaldelijk stellen aan de arts, er moeten dus
meerdere gesprekken zijn tussen arts en patiënt, gespreid
over een redelijke tijd.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
12
✔De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze situatie. Hij
heeft een ondraaglijk lichamelijk of psychisch lijden dat niet
kan verholpen worden en dat het gevolg is van een
ongeneeslijke aandoening.
✔De arts moet de mogelijkheden van palliatieve zorg bespreken
met de patiënt.
✔Een tweede arts moet de patiënt onderzoeken en tot de
conclusie komen dat de toestand uitzichtloos is. Deze arts is
onafhankelijk zowel van de patiënt als van de behandelende
arts. Hij deelt zijn bevindingen schriftelijk mee aan de
behandelende arts en dit document maakt verder deel uit van
het medisch dossier.
✔Als er een verplegend team is, dat in regelmatig contact staat
met de patiënt, moet de behandelende arts het verzoek van
de patiënt bespreken met dit team.
✔Alleen als de patiënt dit wenst, moet de arts dit bespreken met
zijn familie.
✔Het euthanasieverzoek moet op schrift worden gesteld,
gedateerd en ondertekend door de patiënt of door een ander
persoon (zie verder).
✔De dood ten gevolge van een euthanasie wordt beschouwd als
een natuurlijke dood.
✔Let op: geen enkele arts kan verplicht worden om euthanasie
toe te passen. Hij moet dit wel tijdig meedelen aan de patiënt
zodat de patiënt eventueel een andere arts kan zoeken.
✔Een arts die euthanasie uitvoert, moet binnen de vier dagen
het registratieformulier invullen en opsturen naar de federale
evaluatiecommissie (formulier te verkrijgen bij het palliatief
supportteam of www.health.fgov.be/AGP).
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
13
De patiënt, met betrekking tot een euthanasieverzoek, kan zich
volgens de Belgische wet in de volgende drie situaties bevinden:
✗ als terminale patiënt;
✗ als niet-terminale patiënt;
✗ in het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met
betrekking tot euthanasie.
Als terminale patiënt
• Onder ‘terminaal’ verstaat men dat de patiënt binnen
‘afzienbare tijd’ (gaande van dagen, weken, tot maximaal
drie maanden), ondanks de mogelijke medische
tussenkomsten, verwacht wordt te overlijden.
• Een patiënt die om euthanasie verzoekt en beantwoordt aan
de wettelijke voorwaarden, moet herhaalde gesprekken
hierover voeren met de arts van zijn keuze en zijn verzoek
neerschrijven.
Hoe wordt een verzoek opgesteld?
Bijvoorbeeld: ‘ik, ondergetekende, . . . . . wens dat bij mij euthanasie
wordt uitgevoerd.’
Datum en handtekening
• Als de patiënt niet meer in staat is om te schrijven, kan iemand
anders dit in zijn naam doen (voorwaarden zie bijlage pagina
19).
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
14
• Een tweede arts zal de patiënt komen bevragen, onderzoeken
en oordelen of aan alle wettelijke voorwaarden voldaan is.
Als niet-terminale patiënt
• Als de arts van oordeel is dat de patiënt niet binnen afzienbare
tijd zal overlijden, spreekt men van een niet-terminale situatie.
• Een patiënt die zich in deze situatie bevindt en toch
euthanasie wenst, dient, na het vervullen van alle wettelijke
voorwaarden, een verzoek op papier te stellen. Daarna moet
hij minstens één maand wachten voor de arts een
euthanasieprocedure mag uitvoeren.
• Er wordt in dit geval, naast de tweede arts ook een derde arts
(die psychiater is of specialist in de aandoening van de
patiënt) in consult gevraagd.
In het bezit van een voorafgaande wilsverklaring met
betrekking tot euthanasie
• In tegenstelling tot de wilsverklaring om een behandeling te
weigeren (zie pagina 7), kan men ook een voorafgaande
wilsverklaring opstellen met betrekking tot euthanasie.
• De euthanasiewet voorziet de mogelijkheid om de vraag naar
euthanasie nu neer te schrijven voor het geval men zich later
in een ‘onomkeerbare’ coma zou bevinden.
15
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
Hoe wordt een voorafgaande wilsverklaring met betrekking
tot euthanasie opgesteld?
• Hiervoor bestaat een wettelijk formulier. Dit moet men invullen
en om de vijf jaar vernieuwen.
• Het formulier wordt ingevuld in het bijzijn van twee getuigen
waarvan tenminste één persoon geen erfgenaam is of geen
materieel belang heeft bij het overlijden van de persoon.
• Het is aan te raden ook nog een vertrouwenspersoon aan te
duiden, zodat voldoende mensen weet hebben van het bestaan
van deze wilsverklaring.
• De arts die euthanasie toepast op basis van een wilsverklaring
dient zich ook aan de wettelijke voorwaarden te houden.
• De voorgedrukte formulieren zijn te verkrijgen via
www.health.fgov.be/AG P of via het palliatief supportteam,
sociaal werk, de palliatieve thuiszorgequipes of in sommige
gemeentes.
Bemerkingen
✗ Wensen rond het levenseinde vragen zeer zorgvuldige
gesprekken met de behandelende arts. Start dit gesprek tijdig
met uw arts (dit kan een specialist zijn en /of de huisarts).
✗ Een euthanasievraag stellen is een recht, een
euthanasieuitvoering krijgen is geen recht. Elke arts heeft
immers het recht te weigeren om de procedure uit te voeren.
✗ Het is daarom aan te raden om op voorhand met uw arts
hierover te praten, zijn standpunt te kennen zodat u eventueel
tijdig een andere arts kunt raadplegen, die eventueel wél op
het verzoek wil ingaan.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
16
Bijvoorbeeld als een arts zegt: “ik zal je helpen als het nodig
is” ….vraag dan expliciet wat helpen voor hem is en wat hij
verstaat onder …’als het nodig is…’. Het kan zijn dat u niet op
dezelfde golflengte zit.
✗ Vaak wordt gedacht dat ‘alles in orde is’ als ‘de papieren’
(zoals het verzoek tot euthanasie en de wilsverklaring) in orde
zijn. Het belangrijkste item, namelijk ‘heb ik een arts die mijn
vraag ten gepaste tijde ten uitvoering zal/wil/kan brengen?’,
wordt al eens vergeten.
✗ Een arts is ook niet verplicht om een euthanasie uit te voeren
op een onomkeerbaar comateuze patiënt op basis van een
wilsverklaring.
✗ Een euthanasieprocedure (van euthanasieverzoek tot
uitvoering) kan geruime tijd duren en moet met de uiterste
zorg gevolgd worden. Een euthanasie wordt dus nooit
dringend uitgevoerd. De patiënt moet zijn verzoek meerdere
keren bespreken, over een ‘redelijke tijd’ gespreid, én een
tweede arts moet geraadpleegd worden.
✗ Het palliatief support team komt tot bij de patiënt om meerdere
gesprekken te voeren en er wordt een afscheidsritueel
voorgesteld.
✗ Een wilsverklaring wordt dus altijd lang op voorhand
opgesteld, een verzoek tot euthanasie wordt opgesteld als de
euthanasie een reëel verzoek wordt en eventuele uitvoering in
zicht komt.
✗ Een wilsverklaring omtrent euthanasie dient voor mensen die
in een langdurig, onomkeerbare coma zijn en dus niet voor
terminale patiënten die in de laatste dagen van hun leven op
natuurlijke of kunstmatige wijze in een toestand van
bewusteloosheid geraken.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
17
✗ Een euthanasieverzoek gebeurt tussen patiënt en arts. Alleen
als de patiënt dit wenst, moet de arts dit bespreken met de
familie of naasten die door de patiënt aangeduid worden. In de
praktijk is het zeer zeldzaam dat de familie en naasten worden
uitgesloten, zeker als de patiënt met hen nauwe banden heeft.
Sterven is een persoonlijk gebeuren, maar ook een relationeel
gebeuren: de familie die achterblijft moet op een gezonde
manier kunnen afscheid nemen en rouwen.
✗ Een euthanasieverzoek en een wilsverklaring omtrent
euthanasie kunnen altijd worden ingetrokken door de patiënt.
✗ Hulp bij zelfdoding is wettelijk niet geregeld in België.
18
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
BIJLAGE 1
Het euthanasieverzoek
(als de patiënt nu om euthanasie verzoekt)
De patiënt
De patiënt is niet in staat het
stelt het zelf op
zelf op te stellen
• schriftelijk; (zie pagina 14)
• schriftelijk;
• door een meerderjarige die
geen erfgenaam is;
• in het bijzijn van de
behandelende arts;
• de reden waarom de patiënt
het zelf niet kan opstellen,
wordt vermeld;
• gedateerd;
• gedateerd;
• ondertekend door patiënt;
• ondertekend door schrijver
en arts;
• duidelijke vraag naar
euthanasie wordt vermeld;
• wordt in medisch dossier
• wordt in medisch dossier
bewaard;
bewaard;
• als de patiënt er om vraagt,
• als de patiënt er om vraagt,
moet het verwijderd worden
moet het verwijderd worden
uit het dossier en hem
uit het dossier en hem
worden terugbezorgd.
worden terugbezorgd.
19
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
De wilsverklaring
De patiënt
stelt het zelf op
• schriftelijk;
• duidelijke vraag naar
euthanasie, als hij zijn wil niet
meer kan uiten, wordt dit
vermeld;
De patiënt is niet in staat het
zelf op te stellen
• schriftelijk;
• duidelijke vraag naar
euthanasie, als hij zijn wil niet
meer kan uiten wordt dit
vermeld;
• door een meerderjarige die
geen erfgenaam is;
• in het bijzijn van twee
• in het bijzijn van twee
meerderjarige getuigen;
meerderjarige getuigen
• een van de getuigen mag
• een van de getuigen mag
geen erfgenaam zijn;
geen erfgenaam zijn;
• een of meerdere
• een of meerdere
vertrouwenspersonen kunnen
vertrouwenspersonen kunnen
worden aangewezen (mogen
worden aangewezen (mogen
wel erfgenaam zijn);
wel erfgenaam zijn);
• de behandelende arts, de
• de behandelende arts, de
geraadpleegde arts, leden
geraadpleegde arts, leden
van het verpleegkundig team
van het verpleegkundig team
kunnen geen
kunnen geen
vertrouwenspersoon zijn;
vertrouwenspersoon zijn;
• de reden waarom de patiënt
het zelf niet kan opstellen,
wordt vermeld;
• medisch getuigschrift als
bewijs dat patiënt het zelf niet
kan opstellen;
• gedateerd;
• gedateerd;
• ondertekend door patiënt,
• ondertekend door schrijver,
getuigen en
getuigen en
vertrouwenspersonen;
vertrouwenspersonen;
• wordt bewaard door de
• wordt bewaard door de
vertrouwenspersonen,
vertrouwenspersonen,
eventueel door huisarts.
eventueel door de huisarts.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
20
De wilsverklaring (te vernieuwen om de vijf jaar) wordt door de
patiënt opgesteld als hij in een later stadium comateus zou zijn –
Zie www.health.fgov.be/AGP.
Actieve levensbeëindiging zonder verzoek van de
patiënt
Het met voorbedachte rade toedienen van levensverkortende
middelen, ook het overmatig opdrijven van pijnstillers en
bewustzijnsverlagende middelen, met de bedoeling het leven te
verkorten of te beëindigen, zonder verzoek van de patiënt en
zonder dit te bespreken met de patiënt is niet wettelijk en kan dus
leiden tot gerechtelijke vervolging.
21
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
BIJLAGE 2
Wat is het Palliatief Support Team?
Het PST is een team van deskundigen (arts, verpleegkundige,
psycholoog, sociaal verpleegkundige, ziekenhuispastor,…) die in
heel het ziekenhuis actief zijn. Het PST heeft een adviserende en
ondersteunende rol. Het is geen verpleegafdeling.
De aard van begeleiding is afhankelijk van de noden en
behoeften van de patiënt.
Voor wie is het PST?
Iedereen kan een tussenkomst van het PST vragen: de patiënt
zelf, zijn familie, de behandelende arts, (hoofd)verpleegkundigen
of een andere gezondheidswerker van binnen of buiten het
ziekenhuis. Elke aanvraag wordt altijd aan de behandelende arts
gemeld.
Welke patiënten komen
ondersteuning van het PST?
in
aanmerking
voor
Elke patiënt die aan een (snel) evoluerende ziekte lijdt en voor
wie geen genezende behandeling meer mogelijk is, alsook zijn
familie, kan beroep doen op het PST.
Wat doet het PST?
Het PST ondersteunt de begeleiding en zorg voor de patiënten
en zijn naasten door :
▪ het verzachten van pijn en andere ongemakken.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
22
▪ psychosociale ondersteuning.
▪ zorgen voor de continuïteit en de organisatie bij ontslag naar
huis, met eventuele hulp van palliatieve thuiszorg, of naar de
palliatieve eenheid, of naar een rusthuis.
▪ zorg bij vragen rond het levenseinde.
▪ begeleiden van zingevingsvragen.
▪ aanbieden van documentatie en informatie van palliatieve zorg
en sociale voorzieningen.
Er wordt speciale aandacht besteed aan de communicatie tussen
de verschillende betrokkenen.
Het palliatief advies en begeleiding is geheel kosteloos.
Contactgegevens
Palliatieve arts
Anja Cops (coördinator/sociaal verpleegkundige)
Sanne Kaelen (psychologe)
Petra Smekens (palliatief verpleegkundige)
Hilde Van der motte (ziekenhuispastor)
Referentieverpleegkundigen palliatieve zorgen
Tel.nr. 013/35.47.25
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Het PST is iedere werkdag bereikbaar tussen 10 en 16u.
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
23
BESLUIT
Een beslissing nemen rond het levenseinde blijft een moeilijke
opdracht voor zowel de patiënt, zijn familie, de arts als het
verzorgende team.
Vaak worden deze gesprekken uitgesteld, niet of te laat gevoerd.
Als de patiënt wil dat de arts rekening houdt met zijn wens, er
tijdig kan gestopt worden met medisch zinloos handelen, hij nog
tijd heeft om afscheid te nemen, om zaken te regelen, ... is het
van belang dat deze gesprekken tijdig worden gevoerd.
Op die manier krijgen de arts en het hele team de kans om
rekening te houden met de verwachtingen van de patiënt en zijn
familie en dit met één belangrijk doel: een betere begeleiding
tijdens één van de belangrijkste fasen van het leven.
Hebt u toch nog vragen? U
kunt altijd terecht bij het
palliatief supportteam, tel.
013 354725 of 013 354766.
24
| Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde
©Algemeen Ziekenhuis Diest
Voor verveelvoudiging of kopie van deze uitgave, gelieve contact op te nemen met de
Algemeen Directeur van het Algemeen Ziekenhuis Diest.
ONTWERP EN REALISATIE:
Deze brochure werd opgesteld door het palliatief support team van het AZ Diest.
juli 2013
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Algemeen Ziekenhuis Diest
Statiestraat 65 – 3290 Diest
t 013 354725 – f 013 3504727
[email protected] – www.azdiest.be
|