FTO 15 november 2012 - huisarts

FTO 15 november 2012
een nascholing voor huisartsen en apothekers uit Muiden & Weesp
Chantal Theunen
&
Hans Burggraaff
Doelen
• Welke geneesmiddelen gebruiken zwangeren?
• Welke geneesmiddelen zijn aan/af te raden bij
zwangerschap en borstvoeding?
• Hoe komt de huisarts en de apotheker aan
achtergrondinformatie?
• Hoe is het beleid bij veel voorkomende situaties
(UWI, mastitis & spruw)?
Indeling
•
•
•
•
•
•
Actueel geneesmiddelengebruik
Kennisquiz
Casuïstiek deel 1
Nieuwe Europese criteria
Casuïstiek deel 2
Handige steuntjes
Oh baby!!!
Geneesmiddelengebruik
• Welke geneesmiddelen worden zoal gebruikt
door zwangeren en zogenden?
• Welke geneesmiddelen schrijft de huisarts
regelmatig voor aan zwangeren en zogenden?
• Maak voor je zelf een top 5 in 5 minuten
• Bespreek deze top 5 met buurman en/of
buurvrouw
Kennisquiz
• Er volgen een aantal dia’s met vragen.
• Vul deze individueel in.
• Bespreking volgt plenair.
Vragen kennisquiz
1. Het grootste gedeelte van de informatie over geneesmiddelen bij
zwangerschap is verkregen uit dierstudies.
2. Zolang er nog geen innesteling heeft plaatsgevonden van de
bevruchte eicel hebben geneesmiddelen geen invloed.
3. Het effect van een geneesmiddel tijdens de zwangerschap is
afhankelijk van de duur van de zwangerschap.
4. Over geneesmiddelgebruik tijdens de periode van borstvoeding is
meer bekend dan tijdens de zwangerschap
5. Geneesmiddelconcentraties in het plasma van de moeder zegt niets
over de concentratie in de moedermelk.
6. Ook alcoholgebruik van de man is van invloed op de zwangerschap.
7. Een of twee consumpties alcohol kan bij het geven van
borstvoeding geen kwaad.
8. Ook passief roken is van invloed op de ongeboren vrucht.
9. In Nederland maken we gebruik van het Australische
classificatiesysteem voor de indeling van geneesmiddelen bij
zwangerschap.
1. Het grootste gedeelte van de informatie over
geneesmiddelen bij zwangerschap is verkregen uit
dierstudies.
2. Zolang er nog geen innesteling heeft plaatsgevonden van
de bevruchte eicel hebben geneesmiddelen geen invloed.
3. Het effect van een geneesmiddel tijdens de zwangerschap
is afhankelijk van de duur van de zwangerschap.
4. Over geneesmiddelgebruik tijdens de periode van
borstvoeding is meer bekend dan tijdens de zwangerschap
5. Geneesmiddelconcentraties in het plasma van de moeder
zegt niets over de concentratie in de moedermelk.
6. Ook alcoholgebruik van de man is van invloed op de
zwangerschap.
7. Een of twee consumpties alcohol kan bij het geven van
borstvoeding geen kwaad.
8. Ook passief roken is van invloed op de ongeboren vrucht.
9. In Nederland maken we gebruik van het Australische
classificatiesysteem voor de indeling van geneesmiddelen
bij zwangerschap.
J
N
J
N
J
J
N
J
N
Pillen & zwangerschap
Casuïstiek deel 1
• Een vrouw die geneesmiddelen gebruikt en
zwanger wil worden
• Een vrouw die geneesmiddelen gebruikt en
zwanger blijkt te zijn
• Een zwangere met misselijkheid/braken vroeg
in de zwangerschap
• Een vrouw met gesuppleerde hypothyreoidie
die net zwanger is
Zwangerschapswens
• Een 35-jarige vrouw komt op je spreekuur
vanwege zwangerschapswens. Zij voelt zich
prima. Ze heeft DM2 & astma. Haar situatie is
stabiel. Ze gebruikt al jaren naar volle
tevredenheid medicatie, die jij voorschrijft
(metformine, carbamazepine en ICS).
• Hoe ga je hier mee om?
• Wil je nog dingen weten?
• Wat is je beleid?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
Jonge zwangerschap
• Een vrouw van 35 jaar behandel jij vanwege een
hoge bloeddruk met een ace-remmer en HCT.
Zij blijkt plots onbedoeld, maar niet onwelkom
zwanger.
• Wil je nog iets weten?
• Wat doe je met door jou voorgeschreven
medicatie?
• Wat is je verdere beleid met deze zwangere?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
Je beste vriend: de toiletpot
Misselijkheid en braken
• Een jonge vrouw is 7 weken zwanger en meldt
zich met misselijkheid en braken.
• Wat wil je weten?
• Doe je onderzoek?
• Wat is je beleid?
• Heb je medicamenteuze en/of niet –
medicamenteuze adviezen?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
Schildklier
• Een vrouw die al een tijdje thyrax van jou krijgt
vanwege een hypothyreoidie is in verwachting.
Ze is nu 7 weken zwanger.
• Wat spreek je af over de levothyroxine?
• Verricht je nog aanvullende controles?
• Wat doe je na de bevalling?
• Is het beleid anders als het kind borstvoeding
krijgt?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
LAB
waard
en
schild
klier
Europees intermezzo
• Nieuwe Europese classificatie van
geneesmiddelen bij zwangerschap
• Nieuwe Europese classificatie van
geneesmiddelen bij borstvoeding
paracetamol,
amoxicilline
temazepam,
paroxetine
diclofenac,
chlooramfenicol
carbamazepine,
valproinezuur
isotretinoine,
tetracyclines
statines,
pantoprazol
paracetamol,
paroxetine
oxazepam,
codeine
sumatriptan,
omeprazol
glimepiride,
chinolonen
Classificatie geneesmiddelen bij Borstvoeding
Huisarts, pillen & zwangerschap
Casuïstiek deel 2
•
•
•
•
Zwanger en SSRI
Zwanger en UWI
Mastitis puerperalis
Spruw
Depressie
Zwanger en SSRI-gebruik
• Een vrouw die jij al een tijdje behandelt met een
SSRI is in blijde verwachting. Zij gebruikt
venlafaxine 150mg per dag.
• Wat weet je van schadelijkheid en voordeel van
gebruik van antidepressiva bij zwangeren?
• Wat is je beleid?
• Wat is je medicamenteuze koers?
• Geef je andere adviezen?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
Antidepressiva tijdens zwangerschap
Tricyclische antidepressiva
SSRI’s
1e keus: sertraline, citalopram of fluoxetine
Paroxetine evt. indien gestart wordt na 1e trimester
Aandachtspunten
•
Stoppen of wisselen van antidepressivum tijdens
zwangerschap wordt afgeraden
•
Aangeraden wordt spiegels te bepalen in 2e/3e trimester
•
Neonatale onthoudingsverschijnselen (prikkelbaarheid,
tremoren, slecht drinken, hard huilen) kunnen optreden
na chronisch gebruik en gebruik in de laatste weken
Meer onderzoek nodig naar:
- Leidt SSRI-gebruik tot verminderde hersenontwikkeling?
- Geeft SSRI-gebruik grotere kans op zwangerschapsvergiftiging?
- SSRI’s: verhoogd risico op pulmonale hypertensie bij de pasgeborene?
Antidepressiva bij borstvoeding
Tricyclische antidepressiva
SSRI’s
1e keus: paroxetine of sertraline: max. spiegels na 4-6, resp. 7-8 uur:
toedientijdstip zou op deze gegevens kunnen worden aangepast
Fluoxetine: lange T1/2 : relevante spiegels kunnen bij de neonaat
ontstaan (braken, diarree, kolieken, prikkelbaarheid, slaapstoornissen,
verminderde gewichtstoename)
Zwanger en een UWI
• Een zwangere komt op de HAP met
klachten van een blaasontsteking.
• Wat wil je weten?
• Verricht je onderzoek?
• Wat schrijf je voor?
• Geef je nog andere adviezen?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en
bepreek dit daarna met buurman of
buurvrouw.
Borstontsteking
• De HAP wordt gebeld over een kraamvrouw.
Deze heeft sinds enkele uren hoge koorts en
koude rillingen. Haar ene borst is rood en pijnlijk.
• Wat wil je weten?
• Welke adviezen geef je?
• Wat schrijf je voor?
• Schrijf antwoorden voor je zelf op en bepreek dit
daarna met buurman of buurvrouw.
Beleid mastitis
• Niet stoppen met borstvoeding, massage tijdens
voeden / kolven
• Goed legen borsten gedurende 24 uur elke 2
uur de borst en 2 keer in de nacht
• 4dd 1000mg paracetamol: minder beroerd
• Koorts >24 uur boven de 38°C: medicatie
• Flucloxacilline 3dd 500mg 10 dagen
Spruw
Spruw?
• Een moeder komt met haar zuigeling op je
spreekuur. Het kind drinkt slecht. Het heeft ook
spruw, zie je bij onderzoek.
• Wat wil je weten?
• Welke adviezen geef je?
• Schrijf je iets voor?
• Met welke instructies gaat moeder naar huis?
Beleid spruw
•
•
•
•
•
•
Moeder & baby behandelen, ook als er maar 1 klachten heeft.
Miconazol orale gel of Nystatine suspensie penselen door het
mondje, na elke voeding. (Met wattenstokje, schone vinger of
gaasje.) Miconazol blijkt beter te helpen dan andere middelen.
Op de aangegeven manier kan het kind zich niet verslikken en
niet stikken(!). Apotheken geven miconazol onder de 4 maanden
niet zonder meer af. Duidelijke instructie van huisarts naar patiënt
en apotheker is noodzakelijk.
Dagdosering in kleinere hoeveelheden verdelen over de
voedingen.
Geen orale medicatie op de tepels! Dit is gemaakt voor
mondslijmvlies en niet voor de tepelhuid. Miconazol crème heeft
voorkeur voor de tepels.
Medicatie voortzetten tot 3-7 dagen na verdwijnen klachten.
Denk aan hygiëne regels, om besmetting te voorkomen
Te weinig borstvoeding?
• Als alle tips om de
melkproductie te
verhogen niet helpen,
kan Domperidon
raadzaam zijn.
• Domperidon om de
melkproductie te
verhogen: minimaal:
3x10 mg maximaal:
4x 20 mg
Handige geheugensteuntjes
• http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_richtlijnen/k_nhgstandaarde
n/Bijlagen/Documenten-bij-de-NHGStandaardPreconceptiezorg.htm
• http://www.lareb.nl/Teratologie/Naslagwerk-GZB
• Geneesmiddelen, Zwangerschap en Borstvoeding 2011 (Stichting
Health Base)
• http://www.womensmentalhealth.org/
• http://www.richtlijnborstvoeding.nl/richtlijn/borstontsteking
• http://nvlborstvoeding.nl/node/38
• http://www.apotheekkennisbank.nl/databank/fto
• http://www.psychiatrienet.nl/redirect/6790_Safefetus_databank_voor
_geneesmiddelen_tijdens_zwangerschap_en_borstvoeding
Einde van FTO
Zwangerschap & Borstvoeding
Bedankt voor de aandacht.
Vragen?